1

instytucje i organizacje wspierające osoby starsze.
Najważniejsze instytucje wspierające osoby starsze w Polsce to:

Domy pomocy społecznej, dzienne domy pomocy

Kluby seniora

Uniwersytety Trzeciego Wieku

Hospicja

Organizacje pozarządowe

Działalność samopomocowa

Domy pomocy społecznej

Dom pomocy społecznej typu zamkniętego, nazywany inaczej stacjonarnym domem pomocy społecznej. Mieszkańcy

placówki zamieszkują tam stale lub tymczasowo, jednocześnie mają względną swobodę poruszania się poza jej obrębem.

Domy pomocy społecznej –
cel działania

Celem działania domów opieki społecznej jest świadczenie osobą w nim zamieszkałym całodobowej opieki oraz

zaspokajanie ich niezbędnych potrzeb bytowych, edukacyjnych, społecznych, religijnych na poziomie obowiązującego
standardu.Domy te umożliwiają ich mieszkańcom korzystanie z przysługujących im świadczeń zdrowotnych.

Przeznaczone są dla osób:

potrzebujących całodobowej opieki z powodu wieku,

niepełnosprawności lub choroby,

które nie mogą samodzielnie funkcjonować w życiu codziennym i którym nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie

usług opiekuńczych

Do domu pomocy społecznej najczęściej przyjmowane są osoby:

ze wskazań socjalnych (samotność, złe warunki mieszkaniowe, materialne, konflikty w dotychczasowym środowisku)

ze wskazań zdrowotnych (znaczna utrata sprawności psychofizycznej, znacznie zaawansowana starość)

miejsce w domu opieki społecznej ubiegają się osoby pozbawione opieki ze strony najbliższych, jak również w przypadku

coraz większej grupy osób jest to miejsce świadomego wyboru sposobu na resztę życia.

państwowe domy pomocy społecznej przejmują nierzadko funkcję pensjonatów dla osób pragnących przekazać swoje

mieszkanie rodzinie, czy też dla osób starszych skłóconych z otoczeniem

Domy pomocy społecznej - typy

Dla osób w podeszłym wieku

Osób przewlekle somatycznie chorych,

Osób przewlekle psychicznie chorych,

Dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie,

Osób niepełnosprawnych fizycznie

W praktyce najczęściej istnieją domy z dwóch pierwszych kategorii.
Państwowe Domy pomocy społecznej mogą być placówkami w zasięgu:

Gminnym

Powiatowym

Regionalnym

Obok tych domów istnieją również należące do sektora sektora pozarządowego (Caritas, prowadzone przez zakony, branżowe związki
zawodowe)

Domy pomocy społecznej

Pobyt w państwowych domach pomocy społecznej jest odpłatny. Opłatę za pobyt ponoszą
1) Mieszkaniec tej placówki – nie więcej niż 70% dochodu tej osoby
2) Małżonek mieszkańca
3) Gmina, z której mieszkaniec został skierowany do placówki

Domy pomocy społecznej. Potocznie określane jako „ domy starców”, „umieralnie”, „przytułki”, „więzienia”.

Nosiły one kiedyś rozmaite nazwy: „Dom Kombatanta”, „Dom Opieki Społecznej”, „Zakład Pomocy Społecznej”.

Później przyjęto nazwę - domy pomocy społecznej a ich pensjonariuszy nazwano mieszkańcami.

Wg. niektórych badań przeprowadzonych wśród mieszkańców domów pomocy społecznej, decyzja o zamieszkaniu w nich to

częściej efekt wygnania, niż własna świadoma decyzja.

Obecnie funkcje domów pomocy społecznej określa ustawa z 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej oraz inne

dokumenty szczegółowe,

Każdy dom pomocy społecznej posiada swój odrębny statut, bądź regulamin,

Zgodnie z z obowiązującymi aktami prawnymi domy pomocy społecznej zobowiązane są do świadczenia usług

opiekuńczych, wspomagających, edukacyjnych na poziomie obowiązującego standardu.

Złożone funkcje domów pomocy społecznej, na podstawie ustawy o pomocy społecznej z 2004 roku.

Domy pomocy społecznej realizują swoją funkcję, poprzez podejmowanie wielu działań o charakterze pomocowym,

opiekuńczym lub kompensacyjno –rewalidacyjno –rehabilitacyjnym dostosowanych do indywidualnych możliwości i potrzeb
mieszkańca.

Działania wspomagające rozwój społeczny i kulturalny:

Ułatwianie adaptacji do życia w domu pomocy społecznej,

Poradnictwo i usługi socjalne,

Pomoc w nawiązywaniu i podtrzymywaniu kontaktów z rodziną,

Organizowanie kontaktów ze środowiskiem przyrodniczym i społecznym w postaci różnych form silwoterapii

(spacery,wyjścia do lasu,wycieczki nad jezioro), wspólne organizowanie imprez okolicznościowych.

Terapia przez pracę,prace hobbystyczne, zajęcia zarobkowe

2

Działania wspomagające rozwój społeczny i kulturalny c.d. :

Arteterapia

Muzykoterapia

Choreoterapia

Terapia za pomocą słowa ( dyskusje)

Wsparcie religijne (ułatwienie uczestnictwa w praktykach religijnych , organizowanie tych praktyk na terenie i poza domem.

Dzienne domy pomocy społecznej

Inaczej nazwane domami dziennego pobytu, to ośrodki pomocy społecznej typu otwartego.

Celem tych instytucji jest zapewnienie podopiecznym pomocy w organizacji ich życia

W Polsce pierwszy taki dom powstał w 1967roku w Warszawie

W ramach 10- godzinnego pobytu zapewniają wyżywienie, zaspokojenie potrzeb kulturalno – oświatowych, terapie

zajęciową, udostępniają przedmioty i urządzenia służące utrzymywaniu higieny osobistej, a także ułatwiają korzystanie z
usług pielęgnacyjno – opiekuńczych, leczniczych oraz rehabilitacyjnych.

W literaturze podkreślone zostały liczne walory dziennych domów pomocy społecznej.

Wśród nich istotny jest fakt pozostawania w środowisku własnego zamieszkania połączone z jednoczesnym uczestnictwem i

aktywizacją seniorów na różnych polach, wzmacnia to wiarę we własne siły, jest sposobem na walkę z samotnością a przede
wszystkim opóźnia starość niezaradną.

Domy pomocy społecznej Regulacje prawne

Ustawa o pomocy społecznej z dnia 29 listopada 1990r. – na jej mocy domy pomocy społecznej przestały podlegać resortowi

zdrowia i znalazły się w resorcie pracy.

Rozporządzenie Ministra pracy i polityki socjalnej z 2 lutego 1993 r. W sprawie domów pomocy społecznej

Program standaryzacji domów pomocy społecznej z 23 kwietnia 1997r.

Ustawa z 12 marca 2004r. o pomocy społecznej.

Domy pomocy społecznej w Bydgoszczy

Dom Pomocy Społecznej "Jesień śycia„ ul.Mińska 15A, Bydgoszcz

Dom Pomocy Społecznej "Słoneczko„ ul. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego 2, Bydgoszcz

Dom Pomocy Społecznej „ Promień śycia”, ul. Łomżyńska 54, Bydgoszcz

Kluby seniora

Są ośrodkami życia kulturalnego, oświatowego, towarzyskiego i rekreacyjnego osób w trzecim wieku.

Posiadają różne nazwy, np.: Klub Seniora, Klub Emerytów, Klub „Odpocznij Chwilkę”, Klub Złotego Wieku.

W latach 70 i 80 – tych były prowadzone przez Polski Komitet Pomocy Społecznej (PKPS) – ich działalność polegała tylko

na świadczeniu opieki

W dzisiejszych czasach prowadzą je instytucje pozarządowe, tworzone są przy parafiach.

Patronat nad niektórymi obejmuje Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów oraz spółdzielczość mieszkaniowa.

Kluby organizowane są w osiedlach mieszkaniowych powiązane z domami kultury,przy zakładach pracy (zrzeszają byłych

pracowników w celu ułatwienia łagodnego przejścia na emeryturę)

Cele:

stworzenie warunków do przyjemnego spędzania wolnego czasu,

zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu( kontaktów towarzyskich, wypoczynku, rozrywki oraz potrzeb kulturalno –

oświatowych),

sprzyjanie nawiązywaniu i podtrzymywaniu kontaktów towarzyskich

Zajęcia w klubach mogą odbywać się raz w miesiącu, raz bądź dwa razy w tygodniu.

Kluby współpracują z różnymi instytucjami i organizacjami (szpitale, szkoły, domy dziecka).

Organizowane są też wieczory towarzyskie , spotkania z ciekawymi ludźmi, występy artystyczne, wycieczki, zajęcia tańca

towarzyskiego,gry stolikowe,gimnastyka i wiele innych.

Z uwagi na liczne możliwości zainteresowań seniorów, powstają odpowiednie sekcje (np.: plastyczna, wokalno – muzyczna.

Wg Izy Muchnickiej – Djakow, pełnią cztery podstawowe funkcję:

1)

kompensacyjną ( uzupełnienie kontaktów społecznych)

2) Psychoterapeutyczną
3) Integracyjną
4) Adaptacyjną

Obecnie kluby seniora coraz częściej zastępowane są przez uniwersytety trzeciego wieku.

Uniwersytety Trzeciego Wieku

Jest najbardziej rozpowszechnioną formą edukacji ludzi starszych.

Są to placówki należące do systemu kształcenia ustawicznego, które zajmują się edukacją seniorów.

Genezę UTW stanowią uniwersytety powszechne, ludowe, będące ośrodkami edukacji ludzi dorosłych.

Pierwszy na świecie UTW założył w 1973 r. francuski profesor Pierre Vellas we Francji.

Pierwszy polski UTW powstał w 1975 roku w Warszawie z incjatywy Haliny Szwarc

Istnieją dwa typy UTW:

1) model francuski, w którym Uniwersytet Trzeciego Wieku stanowi część uczelni wyższej.
2) model UTW luźno powiązanego z uczelnią wyższą (funkcjonuje jako stowarzyszenie)

Cel główny:

Edukacja

Cele szczegółowe m.in.:

Rozwój osobowości słuchaczy,

3

Upowszechnienie wiedzy z zakresu różnych dziedzin

Aktywizowanie ludzi starszych

Formy realizacji

Wykłady audytoryjne,

Wykłady w grupie zainteresowań,

Lektoraty z języków obcych

Grupy seminaryjne ( możliwość prowadzenia badań naukowych)

Problematykę zajęć określa, wyłoniony samorząd lub rada programowa.

Zajęcia prowadzą specjaliści z zakresu nauk medycznych, przyrodniczych,polityki społecznej,psychologii,

pedagogiki, historii, filologii polskiej i obcej, ekonomii, techniki, informatyki, kultury fizycznej i sportu.

Zajęcia odbywają się 2 – 3 razy w tygodniu.

Po trzech latach senior uzyskuje honorowy dyplom ukończenia Uniwersytetu Trzeciego Wieku.

Funkcje:

Edukacyjna

Psychoterapeutyczna

Integracyjna

Hospicja

Słowem hospicjum określa się różne formy organizacyjne opieki hospicyjnej, tj:

- specjalistyczne ośrodki typu szpitalnego (stacjonarne i pobytu dziennego), opiekujące się chorymi w stanach

terminalnych,

-oddziały szpitalne opieki hospicyjnej,

-zespoły opieki terminalnej pracujące w zwykłych oddziałach szpitalnych

-hospicja domowe (zespoły opieki terminalnej organizujące leczenie paliatywne i ciągłą pielęgnację pacjentów w

domach).

Organizacje pozarządowe

Określa się inaczej m.in.. Jako organizacje społeczne, niedochodowe, niezależne, sektor dobrowolny, sektor non-

profit, tzw. Trzeci sektor( obok państwa i rynku) skrótem NGO, NGOs.

Cechą charakterystyczną organizacji pozarządowych jest przede wszystkim zakładanie tych organizacji i

kierowanie przez własnych członków, nie nastawienie na zysk oraz niezależność od instytucji państwowych.

Organizacje trzeciego sektora oferują ludziom starszym wsparcie: finansowe (zapomogi pieniężne), rzeczowe(

wydawanie posiłków lub dostarczanie ich do domu, rozdawanie żywności, leków, odzieży, środków czystości i
sprzętu gospodarstwa domowego) i usługi( opieka pielęgnacyjna, medyczna oraz usługo gospodarcze- pomoc w
codziennych czynnościach). Podejmują również wobec osób starszych działania w sferze edukacyjnej( oświata
zdrowotna, poradnictwo prawne), rekreacyjnej i kulturowej ( pomoc w organizacji czasu wolnego poprzez
organizowanie wycieczek, zabaw tanecznych, ognisk itp..)

Pomoc na rzecz osób starszych przyjmuje ponadto pomoc wsparcia moralnego i psychicznego, poradnictwa

indywidualnego, tworzenia kontaktów społecznych , obrony interesów i interwencji, pomocy duszpasterskiej.

Organizacje pozarządowe zajmują się również tworzeniem i prowadzeniem dziennych domów pomocy

,środowiskowych domów pomocy społecznej oraz placówek stacjonarnych przeznaczonych dla osób starszych.

Organizacje pozarządowe przyczyniają się do zaspokojenia różnorodnych potrzeb ludzi starszych.

Główną rolę w zakresie wspomagania ludzi starszych odgrywają :

Polski Komitet Pomocy Społecznej

(PKPS)

PKPS powołany w 1958 r. jako organizacja społeczna

Od 1968 r. jest stowarzyszeniem charytatywnym.

PKPS: gromadzi fundusze na cele pomocy poprzez organizowanie imprez charytatywnych, inicjuje i organizuje

działalność społeczeństwa na rzecz osób potrzebujących.

Stowarzyszenie to świadczy pomoc na rzecz osób starszych, chorych, niepełnosprawnych, samotnych,

bezdomnych, bezrobotnych, dzieci i młodzieży domów ubogich i niewydolnych wychowawczo, osób dotkniętych
klęskami żywiołowymi i innych ludzi znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej i życiowej.

PKPS oferuje osobom starszym pomoc doraźna, finansową, rzeczową, usługową i poradnictwo prawne.

PKPS organizuje usługi w mieszkaniu osoby starszej, tj. dożywianie ( żywność, i dania dostarcza do mieszkania

podopiecznego), usługi opiekuńcze, które realizują opiekunki domowe( pomagają w robieniu zakupów,
sprzątają, załatwiają sprawy urzędowe itd..), oraz czynności pielęgnacyjne (dbają o higienę podopiecznego oraz
wykonują zalecenia lekarza.

PKPS prowadzi stołówki , jadłodajnie, organizuje kluby seniora, które aktywizują społecznie najstarsze grupy

wiekowe; urządza również spotkania, imprezy i uroczystości dla ludzi starszych i samotnych( wigilie, wielkanoc)

PKPS organizuje również tzw. Wczasy na działkach dla seniorów-forma wypoczynku letniego organizowana w

ś

rodowisku lokalnym. Ludzie starsi wypoczywają w ośrodkach działkowych na terenie dużych miast, gdzie

otoczeni są opieką medyczna i pielęgnacyjną, organizowane są zajęcia kulturalno-rekreacyjne (pogadanki,
prelekcje, wycieczki), zapewnione są posiłki.

4

Stowarzyszenie to prowadzi: dzienne domy pomocy, środowiskowe domy pomocy społecznej oraz placówki

stacjonarne, a także noclegownie dla bezdomnych.

Polski Czerwony Krzyż (PCK)

PCK jest stowarzyszeniem krajowym działającym od 1919r.Do przełomu lat 40 i 50-tych PCK prowadził szeroką

działalność w dziedzinie usług społecznych. W 1947 r. posiadał i prowadził szpitale, sanatoria i ośrodki zdrowia,
przychodni lekarskie i dentystyczne oraz stacje krwiodawstwa i pogotowia ratunkowego, które zostały
upaństwowione w końcu lat 40-tych.

Głównymi zadaniami tego stowarzyszenia są: propagowanie oświaty zdrowotnej i sanitarnej, organizowanie

honorowego krwiodawstwa, świadczenie pomocy ofiarom klęsk żywiołowych, opieka nad chorymi w ich
domach, jak również organizowanie zbiórek pieniędzy i innych przedmiotów na realizację wyżej wymienionych
zadań.

PCK wspomaga państwową pomoc społeczną przede wszystkim w zakresie opieki nad osobami chorymi,

najuboższymi i samotnymi. Stowarzyszenie to świadczy pomoc materialną. W tym celu prowadzi m.in.. Punkty
doraźnej pomocy, gdzie wydaje żywność , odzież, sprzęt gospodarstwa domowego, a także rozdziela paczki
ś

wiąteczne, wyposaża w sprzęt rehabilitacyjny. Organizuje również spotkania z okazji świąt dla osób samotnych.

Ludziom w zaawansowanej starości, niepełnosprawnym oraz chorym PCK zapewnia usługi opiekuńcze, w tym
usługi domowe realizowane przez siostry PCK.

PCK roztacza także opiekę nad osobami samotnymi, chorymi, które znajdują się w instytucjach opiekuńczych

bądź leczniczych.

PCK prowadzi ośrodki zapewniające opiekę stacjonarną i medyczną ludziom nieuleczalnie chorym-jest to forma

pośrednia między szpitalem a domem pomocy społecznej, inne placówki opiekuńcze i domy seniora.

Krajowa Centrala „Caritas”

Katolicka organizacja o charakterze dobroczynnym. Od chwili założenia (lata 20 XX wieku) do 1950 r.

prowadziła zakłady opieki całkowitej ( żłobki, domy dziecka, internaty, szpitale). Oraz zakłady opieki
częściowej( ochronki, przedszkola, kuchnie ludowe i punkty dożywiania dzieci). W 1950 r. majątek i zakłady
opiekuńcze „Caritas” zostały upaństwowione.

Obecnie „Caritas” świadczy przede wszystkim pomoc i opiekę na rzecz dzieci, osób niepełnosprawnych, ludzi

starszych, ubogich oraz dotkniętych klęskami żywiołowymi i wypadkami losowymi.

„Caritas” wydaje posiłki i odzież, prowadzi stacje opieki medycznej dla osób starszych i chorych, hospicja, domy

dziennego pobytu dla seniorów „Caritas” w którym pomoc świadczą siostry zakonne., specjalne ośrodki dla ofiar
przemocy oraz domy stałego pobytu dla osób starszych.

Organizacja ta prowadzi również poradnie medyczne, przychodnie opieki lekarskiej i apteki.

Koła gospodyń wiejskich

Prowadzą działania na rzecz osób starszych, zapewniając różne formy opieki i aktywizacji kulturalnej. Zajmują

się rozpoznawaniem potrzeb ludzi starszych żyjących w środowisku. Pomagają najuboższym w staraniach o
uzyskanie wsparcia finansowego, roztaczają opiekę nad chorymi i niepełnosprawnymi. Wzywają pogotowie,
organizują transport do placówek służby zdrowia, dostarczają środki lecznicze i opatrunkowe. Zaopatrują na zimę
w ziemniaki, przetwory i opał. Udzielają również porady prawnej dotyczącej przekazania gospodarstwa,
uzyskania emerytury itp..

Aktywność samopomocowa ludzi starszych

Samopomoc to „pomoc wzajemna ,polegająca na dwustronnym świadczeniu usług w określonej grupie osób, co

równocześnie pozwala na uzyskanie pomocy samemu sobie.”

Obecnie działania samopomocowe podejmowane są przede wszystkim z powodu niezadowolenia z usług danych

instytucji, niskiej efektywności niektórych służb społecznych, zbyt długiej procedury rozwiązywania problemów
lub niemożności uzyskania specjalistycznych usług.

Działania samopomocowe ludzi starszych przybierają różne formy. Najczęściej jest to niesformalizowana

samopomoc. Oprócz nich występują także samopomocowe działania ludzi starszych w postaci aktywności
grupowej , nierzadko świadczone w oparciu o założenia programowe zarejestrowanych grup. Sformalizowane
działania grupowe mogą przyjąć postać organizacji, stowarzyszeń, federacji, sieci, ruchów społecznych o
charakterze masowym. Wśród tych form na uwagę zasługują grupy samopomocy, które skupiają osoby mające
podobne problemy.

Specyfika tych grup polega na spontaniczności ich powstawania, podobnej sytuacji osób stanowiących grupę,

wspólnych celach członków grupy.

W Polsce grupy samopomocowe powstały na przełomie lat 80-90tych, masowo powstawały zaś po 1989 roku.

Lokowały się najczęściej na obrzeżu dużych organizacji w rodzaju TPD czy TWK. Wyróżnia się grupy:
rozwojowe (nastawione na budowanie programów służących dokonywaniu zmian społecznych w skali
ś

rodowiska lokalnego), adaptacyjne( nastawione na pomoc w przetrwaniu i przystosowaniu się do trudnej

sytuacji) i terapeutyczne( nastawione na pomoc w procesie terapii, rehabilitacji i leczeniu uzależnień).

W odniesieniu do polityki społecznej państwa-działalność samopomocowa ludzi starszych uzupełnia świadczenia

społeczne, umożliwia wnikliwe rozpoznanie problemów i potrzeb tej grupy wiekowej, pomaga w wywieraniu
presji społecznej na administrację państwową i samorządy lokalne w kierunku skutecznego i zgodnego z

5

preferencjami ludzi starszych zaspokajania potrzeb i rozwiązywania problemów. Ze względu na dużą swobodę
działania grupy te zdolne są do szybkiego reagowania na zmiany i nowe problemy, co dodatkowo zwiększa efekty
ich pracy.

Aktywność samopomocowa ułatwia także obalenie stereotypów dotyczących tej grupy wiekowej i zmianę postaw

społecznych wobec niej.

Instytucje wspierające najstarsze grupy wiekowe w Polsce to: domy pomocy społecznej, dzienne domy pomocy,

kluby seniora, uniwersytety trzeciego wieku oraz hospicja.

W Polsce sektor non-profit oferuje najczęściej grupie wiekowej szeroki zakres pomocy udzielanej w

różnorodnych formach. Mieści się tu nie tylko pomoc finansowa, rzeczowa, ale również działalność rekreacyjna,
kulturalna i edukacyjna. Organizacje pozarządowe prowadzą także placówki półstacjonarne i stacjonarne
przeznaczone m. in dla osób starszych. Udział ludzi starszych w organizacjach pozarządowych przyczynia się
przede wszystkim do zaspokojenia ich potrzeb przynależności i identyfikacji oraz potrzeb szacunku, a także
przeciwdziała poczuciu osamotnienia oraz marginalizacji społecznej najstarszego pokolenia.

Formy pomocy na rzecz osób w wieku podeszłym w krajach Unii Europejskiej – Niemcy, Holandia, Francja,
Wielka Brytania

System pomocy społecznej w Niemczech

Całość świadczeń pomocy społecznej w Niemczech dzieli się na pomoc w pokryciu kosztów utrzymania oraz pomoc w
szczególnych sytuacjach życiowych.
Pierwsza grupa świadczeń dotyczy osób, których niedostateczny poziom dochodów uniemożliwia zaspokojenie
podstawowych potrzeb, stąd świadczenia te mają głównie charakter finansowy.
Druga grupa świadczeń przysługuje tym, którzy nie mogą samodzielnie pokonać trudności życiowych. Świadczenia te
mają ułatwić zapobieganie trudnościom wynikającym z wieku oraz je łagodzić, a także stworzyć możliwości uczestnictwa
w życiu społecznym.
Do ustawowych zadań z zakresu pomocy dla osób starszych zaliczamy:

-

pomoc w przygotowaniu się do starości,

-

pomoc przy uzyskaniu i utrzymaniu mieszkania dostosowanego do potrzeb człowieka starszego,

-

pomoc przy przyjęciu do domu opieki,

-

pomoc we wszystkich sprawach dotyczących korzystania ze służb prowadzących opiekę nad osobami starszymi,

-

pomoc przy uczestnictwie w imprezach towarzyskich, rozrywkowych, szkoleniowych i kulturalnych,

-

pomoc w celu utrzymania kontaktów i związków z bliskimi,

-

pomoc w celu umożliwienia działalności, której pragnąłby człowiek starszy.

Formy pomocy dla osób starszych

W Niemczech pomoc dla osób starszych świadczona jest w trzech podstawowych formach:

-

pomoc otwarta (ambulatoryjna) – obejmuje ona m.in. ogólną opiekę zdrowotną i socjalną, jest świadczona
przede wszystkim przez stacje socjalne i wolontariuszy;

-

pomoc półotwarta (półstacjonarna) – realizowana jest w wyspecjalizowanych placówkach przez określony czas
(np. w domu dla osób starszych, szpitalu, gdzie organizuje się opiekę pielęgnacyjną dla niepełnosprawnych
podczas wypoczynku urlopowego ich opiekunów);

-

pomoc stacjonarna (zakładowa, zamknięta, instytucjonalna) – to pomoc organizowana w specjalnych
placówkach, głównie dla niepełnosprawnych i przewlekle chorych, którzy nie mają zapewnionej opieki ze strony
rodziny.

Pomoc otwarta i półotwarta

Podstawowa zasada pomocy wobec osób starszych w Niemczech to pierwszeństwo pomocy otwartej nad stacjonarną.
Aby ułatwić ludziom pozostanie we własnych mieszkaniach i prowadzenie gospodarstwa domowego, oferuje się im m.in.
tzw. indywidualne dostosowanie mieszkań. Działania te polegają na tworzeniu indywidualnych rozwiązań, poprzedzone
analizą sytuacji człowieka starszego i jego warunków mieszkaniowych, obejmują doradztwo i praktyczną pomoc.
Osoby starsze mogą ponadto skorzystać z mieszkań dostosowanych do potrzeb bez względu na wiek oraz z mieszkań
specjalnych dla osób starszych, są to samodzielne mieszkania, które są dostosowane do potrzeb wieku i zapewniają
usługi opiekuńcze, umożliwiając zachowanie samodzielności.
Istnieją tu również zgrupowania samodzielnych mieszkań, w których świadczy się usługi, przy czym z usług tych mogą
skorzystać także osoby z lokalnego środowiska.

Stacje socjalne

Nazywane również stacjami diakonii, ośrodkami pomocy, centrum usługowym, wędrowną służbą pielęgniarską. To
wyspecjalizowane placówki pomocy społecznej, których głównym celem jest niesienie pomocy osobom potrzebującym.
Najczęściej stacje to towarzystwa prywatne utworzone przez m.in. gminy kościelne, stowarzyszenia wyznaniowe, spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością.
Stacja pozostaje w bliskim kontakcie ze społecznością, w której działa, jest forma pomocy rodzinnej i sąsiedzkiej wśród
osób należących do społeczności lokalnej, inicjuje, popiera pomoc sąsiedzką, udziela rad i wskazówek. Współpracuje z
innymi instytucjami, włącza w proces pomocy sąsiadów, władze lokalne, stowarzyszenia, związki, organizacje, lekarzy.
Jest pierwszym punktem kontaktowym dla osób potrzebujących wsparcia. Jej główną zasadą jest aktywizowanie
człowieka potrzebującego pomocy, wzmocnienie jego sił, by jak najdłużej był niezależny od innych.

6

W stacji działają wyspecjalizowane służby zajmujące się pielęgnacją osób obłożnie i przewlekle chorych, opieką nad
chorymi niepełnosprawnymi oraz osobami mającymi problem w prowadzeniu gospodarstwa domowego
Większość pracowników stacji to pielęgniarki i pielęgniarze, którzy współpracują z wolontariuszami i lekarzami. W stacji
nie brakuje również pracowników socjalnych i innych specjalistów, którzy świadczą porady dotyczące organizacji życia i
rozwiązywania problemów.
Formy działalności stacji są bardzo zróżnicowane, jest to m.in. dostarczanie do mieszkań „posiłków na kółkach”,
organizacja transportu chorych, wypożyczanie sprzętu, usługi pielęgnacyjne, nocne dyżury domowe, udzielanie pomocy
w prowadzeniu gospodarstwa domowego, organizowanie klubów seniora, wczasów dla rencistów i emerytów, udzielanie
informacji na temat obowiązującego ustawodawstwa socjalnego oraz działających instytucji dobroczynnych.
Półotwarta pomoc osobom starszym obejmuje usługi wyspecjalizowanych placówek, świadczone na terenie gmin.
Przykładami takich usług są:
- prowadzenie domów dziennego pobytu,
- działalność kulturalno-oświatowa klubów zrzeszających osoby starsze,
- organizowanie wczasów dla seniorów,
- domowa opieka pielęgnacyjna niepełnosprawnych podczas wypoczynku urlopowego osób stale się nimi opiekujących.
Celem udzielanych świadczeń jest przede wszystkim zapobieganie osamotnieniu i społecznej izolacji osób starszych.

Pomoc stacjonarna

Do tej formy pomocy zaliczamy domy dla ludzi starszych.
W Niemczech domy te dzielą się w zależności od stopnia samodzielności ich mieszkańców.
Osoby, które nie wymagają żadnej specjalistycznej opieki i mają dobrą kondycję zdrowotną, zamieszkują w domach
mieszkalnych dla osób starszych, przeważnie wraz ze współmałżonkiem. Domy te składają się z samodzielnych,
najczęściej jedno- lub dwupokojowych mieszkań, zlokalizowanych w jednym lub kilku sąsiadujących ze sobą budynkach
wielomieszkaniowych. Wszystkie mieszkania połączone są telefonicznie z dyżurką, w której znajduje się pielęgniarka.
Mieszkańcy tych domów mogą korzystać z opieki lekarskiej, pomocy przy robieniu zakupów, sprzątaniu mieszkania.
W domach dla osób starszych zamieszkują osoby w relatywnie dobrym stanie zdrowia, które nie mogą lub nie chcą
samodzielnie prowadzić gospodarstwa domowego, są to najczęściej osoby samotne. Mieszkańcom tych domów świadczy
się m.in. opiekę medyczną, zapewnia wyżywienie i oraz organizuje zajęcia kulturalno – oświatowe. Domy te nastawione
są na utrzymanie przez jak najdłuższy czas sprawności fizycznej i umysłowej mieszkańców.
Dla chorych fizycznie i umysłowo przeznaczone są domy dla osób wymagających pielęgnacji. Osobom tym świadczona
jest pomoc w zaspokajaniu wszelkich potrzeb, głównie w postaci świadczeń pielęgnacyjnych.
Ostatnim typem domów są tzw. placówki wielofunkcyjne które skupiają na swoim terenie przynajmniej dwa spośród
wcześniej opisanych rodzajów domów. Zapewniają one swoim pensjonariuszom ciągłość zamieszkiwania w tym samym
ś

rodowisku, nawet jeśli zaistnieje potrzeba zmiany typu domu, ułatwiają również stopniową adaptację do zmieniających

się warunków zdrowotnych.
Uzupełnieniem usług świadczonych przez służby socjalne w Niemczech stanowią działania podejmowane przez same
osoby starsze w ramach stowarzyszeń samopomocowych seniorów oraz placówek zaangażowania obywatelskiego.
Stowarzyszenia samopomocowe seniorów to organizacje, których celem jest wzajemna pomoc w różnych sytuacjach
ż

yciowych. Członkowie stowarzyszeń oferują głównie usługi uzupełniające w stosunku do tych, które świadczone są w

ramach działalności służb socjalnych.
Uczestnicy placówek zaangażowania obywatelskiego podejmują działania zmierzające do poprawy jakości życia
lokalnej społeczności głównie poprzez aktywizowanie osób ze środowiska lokalnego. Inicjatywy zaangażowania
obywatelskiego są wspierane przez administrację.
HOLANDIA
W Holandii termin osoba starsza dotyczy człowieka powyżej 55 r.ż., obecnie jest to, co trzeci obywatel tego kraju. W
związku z tym rząd holenderski za główne zadania w zakresie polityki społecznej na rzecz osób starszych uznał:

Rozwój polityki prewencji zdrowotnej

Ustalenie odpowiednich proporcji usług opiekuńczych świadczonych w miejscu zamieszkania i w zakładach

opiekuńczych

Zwiększenie opieki nad osobami cierpiącymi na choroby przewlekłe

Zwrócenie uwagi na edukację ludzi starszych

Poszukiwanie miejsc aktywności zawodowej dla osób starszych

Przeciwdziałanie całkowitemu eliminowaniu seniorów z życia zawodowego

Odnowę społeczną wieku starszego poprzez większą integrację osób starszych ze środowiskiem lokalnym

W holenderskim systemie pomocy społecznej zwraca się szczególną uwagę na konieczność wykorzystania
potencjalnych możliwości tkwiących w jednostkach oraz akcentuje potrzebę przesunięcia usług opiekuńczych do miejsca
zamieszkania, by osoba starsza nie musiała zamieszkać w domu opieki. Dlatego przyjęto założenie, że dom opieki ma być
instytucją o charakterze otwartym, zintegrowanym ze środowiskiem lokalnym, świadczącym usługi dla okolicznych
mieszkańców. Zgodnie z tym założeniem holenderskie domy opieki oferują ludziom starszym samodzielnie
mieszkającym różnorodne usługi tj. dostarczanie posiłków do mieszkań, pranie odzieży, pielęgnacja w chorobie, pomoc w
ciągu dnia, nocne dyżury na wezwania, okresowy lub dzienny pobyt w placówce, udostępnienie urządzeń do rehabilitacji.

Opieka ludzi starszych w Holandii obejmuje dwie podstawowe formy:

7

Pomoc domowa i pielęgnacja w mieszkaniu- dla żyjących samodzielnie, ale mających problemy zdrowotne.

Realizowana jest głównie przez organizacje krzyżowe (pierwotnie wyznaniowe), które zapewniają pomoc w
prowadzeniu gospodarstwa domowego, pielęgnację, zaopatrzenie, informacje w czasie choroby i rehabilitacji,
opiekę hospicyjną jak również wypożyczać sprzęt rehabilitacyjny.

Opiekę zbiorową- w ramach domów opieki lub domów dla przewlekle chorych.

W Holandii istnieją zróżnicowane formy opieki instytucjonalnej nad ludźmi starszymi. Budowane są kolonie małych
domków z centralnym budynkiem, w którym w razie potrzeby świadczone są usługi (żywieniowe, medyczne,
porządkowe). W domach opieki mieszkańcy żyją we własnych pokojach lub mieszkaniach samodzielnych, znajdujących
się wokół pomieszczeń wspólnych, w których świadczone są usługi. Z kolei domy dla przewlekle chorych oferują szeroki,
wyspecjalizowany program wspólny dla wszystkich pensjonariuszy. Należy też podkreślić, iż stopniowo odchodzi się od
tych form instytucjonalnych, co wyraża się w zintensyfikowaniu działań na rzecz przekształcania placówek stacjonarnych
na mieszkania z opieka.
Propozycje mieszkaniowe dla ludzi starszych w Holandii uwzględniają ich zróżnicowany stan zdrowia i sprawności.
Osoby starsze mogą otrzymać środki finansowe na przebudowę mieszkania, stosowanie do własnych potrzeb lub na
przeprowadzkę do innego mieszkania. Z myślą o potrzebach ludzi starszych tworzy się tzw. mieszkania bez barier. Są to
nowo budowane lub już istniejące mieszkania, wolne od przeszkód utrudniających egzystencję osoby o ograniczonej
sprawności. Inną ofertą dla ludzi starszych jest tzw. wspólnota mieszkaniowa seniorów, obejmująca kilka mieszkań ze
wspólnymi pomieszczeniami. Istnieją także grupowe mieszkania z opieką, czyli zgrupowanie mieszkań samodzielnych.
Specyficzną postacią samodzielnych mieszkań la ludzi starszych są mieszkania znajdujące się w obrębie domów opieki,
których lokatorzy korzystają z urządzeń znajdujących się na terenie placówki. Osoby starsze mogą także zamieszkać w
zespole mieszkań specjalnie dla nich wybudowanych (w których nie świadczy się usług zbiorowych, by nie uzależnić się
od pomocy innych), a także w ośrodkach z ograniczonym zestawem usług oraz w domach opieki czy w domach dla
przewlekle chorych.
Na uwagę zasługuje fakt, że z ciekawymi innowacjami wychodzą osoby starsze. Przykładem mogą być cztery
zaprzyjaźnione małżeństwa, które założyły we wsi wspólnotę De Kamp. Osoby zbliżające się do wieku emerytalnego w
obawie przed samotnością postanowiły zorganizować wspólne życie, by zapewnić sobie wzajemną pomoc gdy będą
niesprawne. Sprzedały własne domy, kupiły teren dawnej farmy, gdzie zbudowały cztery indywidualne domki i jeden
wspólny, w którym z okazji świąt i innych uroczystości przyjmują swoich gości.
Najważniejsze przesłanie holenderskiego systemu pomocy wobec ludzi starszych to maksymalna opieka przy jak
największej niezależności oraz założenie, że dobrze zorganizowana wspólnota potrafi najlepiej rozwiązać swoje
problemy.
Warto zwrócić uwagę na powstające w Holandii projekty dotyczące domów dla ludzi starszych. W jednym z nich
proponuje się zróżnicowanie na cztery typy:

Typ A- przeznaczony dla osób niezależnych materialnie i sprawnych fizycznie, gwarantuje im tylko niektóre

usługi. Jego mieszkańcy po osiągnięciu pewnego określonego stopnia niesprawności, muszą przenieść się do
innego typu, zapewniającego bardziej wszechstronną pomoc

Typ B- podobny do typu A ale pozwala pozostać do końca życia, gdyż można go dostosować do wzrastających z

wiekiem potrzeb mieszkańców.

Typ C- składa się z podstawowego (dużego) budynku dla niesprawnych, którego część przeznaczona jest na

ś

wiadczenie usług osobom w miarę sprawnych mieszkającym w indywidualnych domkach na obrzeżach

podstawowego budynku.

Typ D- jest on modyfikacją typu C, lecz ten budynek podstawowy jest znacznie mniejszy. Zakłada się, że

mieszkańcy małych domków mogą w większym stopniu korzystać z usług świadczonych im na miejscu, a tylko w
razie ostateczności przenoszą na stałe do budynku podstawowego.

Ciekawym rozwiązaniem jest Die Drie Hoven w Amsterdamie. Jest to kompleks mieszkaniowo-usługowy dla osób o
różnych poziomach autonomii, który obejmuje pawilon mieszkalny dla ludzi starszych w miarę sprawnych (mieszkań dla
małżeństw) oraz pawilon dla przewlekle fizycznie i psychicznie chorych (250 łóżek w pokojach 1-, 2 i 4-osobowych).
Pawilony te połączone są z centrum usługowym i medycznym, Domem Dziennego Pobytu i przychodnią lekarską (
otwartą dla mieszkańców dzielnicy, w której znajduje się kompleks).
FRANCJA

Inicjatywy francuskie na rzecz osób starszych

We Francji, podobnie jak w innych krajach Unii Europejskiej, postuluje się, aby ludzie starsi jak najdłużej przebywali w
naturalnym środowisku życia, we własnych mieszkaniach, a przeniesienie się do placówki stacjonarnej jest traktowane
jako ostateczność.

Pierwsza zasada- mówi o konieczności rozwijania tzw. utrzymania osób starszych w domu, głównie poprzez

ulepszanie mieszkań (możliwość finansowania przez państwo) zapewnienie osobom starszym ulg domowych
(pomocy domowej, usług sąsiedzkich, pielęgniarskich, czuwania), a także pobytu dziennego lub czasowego w
placówce.

Druga zasada- konieczność polepszania jakości życia w zakładach opiekuńczych.

8

Trzecia zasada- rozwijanie różnorodnych form mieszkalnictwa dla osób starszych. Ludzie starsi mają możliwość

skorzystania z pobytu w grupach bądź w małych zgrupowaniach samodzielnych mieszkań w powszechnej
zabudowie.

Czwarta zasada- koncentruje się na potrzebie propagowania solidarności rodzinnej między generacjami. Aby

odciążyć rodzinę osoby starszej oferuje się pobyt dzienny lub czasowy w placówkach dla ludzi starszych.

Piąta zasada- wskazuje na konieczność ulepszania systemu finansowania.

Ludzie starsi mieszkający we Francji mają zapewnioną szeroką pomoc środowiskową obejmującą dostarczenie
posiłków do mieszkań, usługi pielęgniarskie. Podejmowane są także działania zmierzające do dostosowania mieszkań
osób starszych do ich potrzeb. Ciekawą inicjatywą zmierzającą do realizacji zasady jak najdłuższego pozostania w
ś

rodowisku jest system odpłatnego przyjmowania osób starszych przez osoby prywatne w ich domach. Warto zwrócić

uwagę, że we Francji działa wiele stowarzyszeń społecznych zorganizowanych na rzecz ludzi starszych, w tym również
założonych przez osoby starsze. Stowarzyszenia wciąż odgrywają ogromną rolę w zakresie świadczeń usług w domu,
poradnictwa, organizacji wolnego czasu.

We Francji rozwijają się różnorodne formy mieszkalnictwa dla osób starszych, znaczną część stanowią

rozwiązania w formie eksperymentu. Wyróżnia się:

Ośrodek wspierający zasadę „utrzymania w domu” ludzi starszych- jest to ośrodek pobytu dziennego

połączonego z zespołem hotelarsko-restauracyjnym, w którym świadczy się opiekę dzienną, a w razie
konieczności pobyt czasowy ( gdy pogorszy się stan zdrowia, jeśli opiekunowie maja urlop). W ośrodku nie ma
personelu medycznego a usługi świadczone są przez osoby dochodzące.

Mała jednostka pobytu dla osób zdezorientowanych (tzw. cantau rodzinne- kąt przy kominku)- jest to

forma pośrednia między utrzymaniem w domu a zakładem, który może funkcjonować w powiązaniu z ośrodkiem
pobytu dziennego. Ma tu miejsce wspólnotowy sposób życia, a jedna osoba odpowiada za życie codzienne,
relacje z rodziną.ewentualne zabiegi medyczne są wykonywane przez osobę z zewnątrz.

Mała jednostka pobytu osób starszych w rodzinie zastępczej- jest to zespół sześciu mieszkań jedno- lub

dwuosobowych, przeznaczonych dla ludzi w starszym wieku, a także dla dwóch mieszkań dla rodzin
przyjmujących

Sieć małych jednostek mieszkalnych w skali dzielnicy- sieć obejmująca dziesięć tzw. małych jednostek

mieszkalnych, z których każda posiada od 5 do 10 mieszkań. W jednostkach mieszkalnych znajdują się
pomieszczenia wspólne, jak salon z kuchnią, pokój dzienny, a także pokój z łazienką dla osoby zapewniającej
opiekę nocną. Ludziom starszym oferuje się system usług, jednak nie ma w nich stałych usług medycznych.

Małe jednostki mieszkalne dzielnicowe- w jednym domu znajdują się dwa zespoły mieszkalne. W każdym

zespole jest 12 mieszkań oraz pomieszczenia wspólne. Głównym animatorem życia w domu jest jedna osoba
zajmująca się koordynowaniem akcją usług zewnętrznych. Osoby starsze mogą tu skorzystać z pobytu stałego,
czasowego, dziennego lub nocnego.

Mieszkanie grupowe- czyli zespół indywidualnych pokoi umiejscowionych wokół wspólnej przestrzeni. Jedno z

takich mieszkań ( dla czterech niesamodzielnych osób) zlokalizowane jest w Paryżu na parterze budynku,
znajdującego się blisko centrum i ośrodka terapeutycznego.

Małe jednostki życia- to mieszkania grupowe lub kilkunastu osób, na które składa się odpowiednia liczba pokoi

dwu- lub jednoosobowych oraz część wspólna. Osoby starsze mogą tu zamieszkać stale lub przejściowo, są
zatrudnieni opiekunowie i świadczone indywidualne usługi.

Zespoły mieszkalne dla ludzi starszych budowane w układzie „słonecznym”- „słońcem” zespołu jest centrum

usługowe, które świadczy działalność na rzecz lokatorów mieszkań zgrupowanych oraz ludzi posiadających
mieszkania niezależne, położone promieniście w sąsiedniej zabudowie mieszkalnej. Zarządca centrum wynajmuje
czasem od właścicieli okolicznych budynków odpowiednie mieszkania i oddaje je w użytkowanie osobom
starszym.

Propozycja z Poitiers, która stwarza możliwość opiekowania się ludźmi starszymi w ich własnych

mieszkaniach, aby nie zmieniać ich trybu życia. Składa się na nią zespół czterech budynków mieszkalnych z
wygodami, przeznaczonych dla osób starszych. Mieszkańcy mają do dyspozycji sześć restauracji, które jeśli
trzeba posyłają posiłki do domu. W gospodarstwie i w zakupach pomaga im 50 opiekunek. Całodobowy dyżur
telefoniczny, możliwy dzięki zainstalowaniu aparatów przy łóżkach, zapewnia im w razie konieczności
natychmiastową pomoc. Potrzeby kulturalne zaspokaja 13 klubów dziennych.

Domy zintegrowane dla osób zależnych- przeznaczone dla osób prawie zdrowych, zależnych i

zdezorientowanych. Stosowanie do zróżnicowanych potrzeb mieszkańców tych domów przygotowano dla nich
pokoje mieszkalne oraz pomieszczenia wspólne jak salony, pokoje gościnne.

Kompleksowy zespół zróżnicowanych form mieszkalnictwa i usług dla osób starszych i niepełnosprawnych

w dzielnicy- składa się z mieszkań dla osób starszych i dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich,
mieszkań grupowych oraz ośrodka dziennego.

Specyfiką działań podejmowanych na rzecz ludzi starszych (jak twierdzi Barbara Tryfan) jest we Francji
przeciwdziałanie segregacji pokoleń. W tym celu zakładane są kluby międzypokoleniowe, a zamiast uniwersytetów
trzeciego wieku- uniwersytety wszystkich pokoleń.

9

Kluby międzypokoleniowe prowadza szeroką działalność, a ich celem jest aktywizacja ludzi starszych,

włączenie ich w życie społeczności lokalnej na zasadzie partnerstwa i solidarności. Kluby te organizują
wycieczki, zjazdy, uroczystości, imprezy, spotkania przy wspólnym obiedzie, kiermasze wyrobów ich
członków.członkowie klubu świadczą sobie wzajemnie różne usługi. Renciści opiekują się dziećmi a ludzie
młodsi pomagają starszym przy pracach domowych, dostawie węgla.

W uniwersytetach wszystkich pokoleń działają animatorzy społeczni i zawodowi, którzy aktywizują ludzi

starszych oraz ożywiają społeczność lokalną.

We Francji istnieją ogniska międzypokoleniowe zwane „ antyumieralniami”. Takie ognisko międzypokoleniowe jest to
zespół budynków składających się z pawilonów indywidualnych, części wspólnej oraz pomieszczeń dla
niepełnosprawnych. W ognisku znajdują się również urządzenia rekreacyjne dostępne także dla osób ze środowiska
lokalnego. Ognisko organizuje kursy, spotkania, wycieczki oraz pracę na rzecz środowiska. W ognisku mieści się również
centrum wakacyjne dla młodzieży.
WIELKA BRYTANIA

System pomocy społecznej opiera się na założeniu, aby nie izolować osób starszych od ich dotychczasowego

kontekstu życia, by mogli żyć w naturalnym otoczeniu, we własnym mieszkaniu.

Strategia promująca niezależność.

Celem tej strategii we Wielkiej Brytanii jest stworzenie warunków umożliwiających osobom starszym utrzymywanie jak
najdłużej niezależności i kontroli nad swoim życiem.
Kierunki strategii promującej niezależność:

-

Zachęcanie do niezależności i determinacji w jej osiąganiu

-

Umożliwianie kontroli i dokonywania wyborów przez osoby starsze

-

Zmniejszanie ryzyka wypadków i urazów w domu

-

Redukcja izolacji społecznej

-

Oferowanie treningów w
przemieszczaniu się i w codziennych czynnościach życiowych

-

Pomoc indywidualnym osobom w utrzymaniu możliwie najdłużej pracy zawodowej

Pomoc ochotnicza w Wielkiej Brytanii

(wolontariat)

Oparta na idei wsparcia społecznego,
w którą zaangażowani są przyjaciele, sąsiedzi i inni ludzie dobrej woli- stanowi to swoistą tradycję działalności
społecznej.
Pomoc ochotnicza w niektórych przypadkach jest formalnie usankcjonowana, np.: miejscowe władze opłacają co tydzień
osoby, które w ramach stosunków
„dobrosąsiedzkich”, niosą pomoc ludziom w starszym wieku.
Osoby starsze organizują się w grupy samopomocy, np.:
„ Projekt ogniwo”, która powstała przy poparciu
„ Organizacji ludzi w starszym wieku”
i „Stowarzyszenia przedemerytalnego”.
Grupa ta koncentruje się na wzajemnym wymianie usług
(za prace w ogrodzie, naprawy domowe, malowanie mieszkania- piecze się ciasta, wykonuje robótki na drutach, itp.)
Na zasadzie grup wzajemnej pomocy funkcjonują w Wielkiej Brytanii także niektóre Uniwersytety Trzeciego Wieku.
Członkowie tych uniwersytetów pełnią zarówno rolę uczniów jak i nauczycieli.

Swoista sieć wspierająca w Wielkiej Brytanii:

Według Clare Wenger jest to „całość działań ludzi starszych, świadczących innym usługi w zakresie: towarzystwa, rady,
pomocy i opieki”.
Clare Wenger wyodrębnia 5 typów sieci wsparcia.

5 typów sieci wsparcia wg. C. Wenger
1. Sieć wsparcia zależna od rodziny, która opiera się przede wszystkim na kontaktach z najbliższymi krewnymi, na

bliskich więzach rodzinnych, często polega na wspólnym prowadzeniu gospodarstwa domowego z rodzeństwem
lub dorosłymi dziećmi.

2. Zintegrowana lokalna sieć, która obejmuje ścisłe związki z rodziną, przyjaciółmi, sąsiadami, najbliższym

otoczeniem- polega na długoletnim zamieszkiwaniu w danym środowisku oraz na aktywnym uczestnictwie
w życiu tego środowiska.

3. Lokalnie samowystarczalna sieć, w której osoba starsza utrzymuje rzadko lub na dystans kontakty z jednym

krewnym (ktoś z rodzeństwa)- jej styl życia wyznaczają kontakty z sąsiadami i prowadzenie gospodarstwa
domowego.

4. Sieć skierowana na szerszą społeczność, dotyczy osób samotnych, opiera się na aktywnych kontaktach z daleką

rodziną, z przyjaciółmi i sąsiadami- udzielanie się w miejscowych organizacjach społecznych.

5. Ograniczone prywatne wsparcie-dotyczy osób pozbawionych krewnych na miejscu (prócz współmałżonka),

polega na minimalnych kontaktach z sąsiadami lub przyjaciółmi.

10

System „ community care”

- opieka społeczeństwa

Zapewnia ludziom starszym możliwość życia w naturalnym środowisku, adresowany jest do osób niesamodzielnych.
Podstawowym elementem systemu są usługi opiekuńcze świadczone w ramach profesjonalnej opieki domowej
(home-based service).
Opieka w domu obejmuje:
- pomoc w codziennych czynnościach życiowych (mycie, poruszanie się, ubieranie, spożywanie posiłków)
- opiekę nocną
- pomoc pielęgniarek środowiskowych
Opieka domowa realizowana jest przez organizacje wolontariackie, podmioty prywatne i świadczona jest również przez
państwową pomoc społeczną.

Pomoc nieformalnych opiekunów

( dalecy członkowie rodziny, przyjaciele, sąsiedzi)

W 1996r. uchwalono w WB Carers’ Act- ustawę określającą prawa osób opiekujących się. Za opiekuna uznano osobę,
która mieszka razem z osobą potrzebującą opieki, dostosowując swój tryb życia do potrzeb podopiecznego.
Opiekunowie sa wspierani przez państwową pomoc społeczną, np. w zakresie poradnictwa, organizowania przerw w
opiece, wakacji dla osób starszych ( wakacje w domach opieki).

Usługi w ciągu dnia- „ day servis ”

Powstają by zapobiegać przenoszeniu się osób starszych do placówek stacjonarnych.
Usługi te są świadczone przez placówki opieki częściowej, jak
day centres for older people (domy codziennego pobytu dla osób starszych), centra rehabilitacyjne, itp..
Głównym celem organizowania tych placówek jest organizacja czasu wolnego. Zapewnienie również transportu dla osób
niepełnosprawnych oraz posiłki.

Formy mieszkalnictwa dla ludzi starszych

W Wielkiej Brytanii ważne jest, by ludzie starsi (w tym także o ograniczonej sprawności) zamieszkiwali, po
odpowiednim przystosowaniu budynków, w mieszkaniach zlokalizowanych w powszechnej zabudowie. W tym celu
państwo zapewnia pomoc finansową przy dostosowaniu własnego mieszkania do potrzeb starszych osób oraz umożliwia
otrzymanie mieszkania przystosowanego do potrzeb osób starszych.
Osoby w starszym wieku mogą również korzystać z mieszkań na całe życie, dotyczy to mieszkań nowo budowanych.
Koncepcja tych mieszkań polega na uwzględnieniu w projektach budowy eliminacji wszelkich barier, które mogłyby
utrudnić życie osobie
z ograniczoną sprawnością.

Formy mieszkalnictwa dla ludzi starszych

Niektóre z form opierają się na naturalnych więziach, tzw. „ granny houses ’’- mieszkania dla dziadków połączone
mieszkaniem dzieci lub krewnych.
Inne systemy zalicza się do tzw. systemu mieszkań z opieką, którego celem jest umożliwienie prowadzenia niezależnego
gospodarstwa domowego i zapewnienia potrzebnej do tego pomocy
W Wielkiej Brytanii najbardziej rozpowszechnione są tzw. „ mobility houses „
małe zgrupowania samodzielnych mieszkań w zwykłej zabudowie, przeznaczone także dla niepełnosprawnych
poruszających się na wózkach, wśród nich znajduje się mieszkanie opiekuna.
„ Sheltered houses „chroniony kompleks od 30 do 50 samodzielnych mieszkań jedno- i dwuosobowych, połączonych
systemem alarmowym z mieszkaniem opiekuna: dla grupy czterech mieszkań istnieje program wspólny-zazwyczaj w
kompleksie znajdują się sale rekreacyjne, pokoje gościnne, pralnia.

Kategorie mieszkań w Wielkiej Brytanii według

I. Ogonowskiej i H. Zaniewskiej.

1. Mieszkania przeznaczone dla osób jeszcze w pełni zdolnych do samodzielnego życia- są to normalne mieszkania,

posiadające nieliczne rozwiązania specjalne, np.. wspólne urządzenia oraz jeden opiekun zajmujący się
podopiecznymi

2. Mieszkania dla osób, którym niezbędna jest pomoc- posiadają znaczną liczbę urządzeń wspólnych i pokój

przeznaczony dla opiekuna

3. Mieszkanie dla osób potrzebujących opieki przez całą dobę

Opieka całodobowa

- residential care, servise-

W Wielkiej Brytanii, jeśli nie można zapewnić pomocy osobom starszym w ramach opieki środowiskowej, to oferowana
jest im opieka całodobowa.
Opieka całodobowa świadczona jest im w „residential care homes”
( domy opieki ) lub „nursing homes” ( domy opieki przeznaczone dla osób chorych ).
Domy opieki zapewniają zakwaterowanie, wyżywienie, opiekę osobistą oraz organizację czasu wolnego.
W domach opieki realizowane są 3 modele pracy:

1) Warehousing- zaspokajanie podstawowych potrzeb

1)

Horticulture- rozwijanie umiejętności i zdolnościNormalisation- stwarzanie warunków zbliżonych do naturalnych