Bibliografia prac

z zakresu polskiej etykiety językowej

Opracowała Jagoda Bloch

Bibliografia przeznaczona jest przede wszystkim dla studentów przygotowujących prace
magisterskie, licencjackie, roczne itp. na takich kierunkach studiów, jak polonistyka, filologie
obce, dziennikarstwo. Również dla tych studentów, którzy w programie studiów mają
przedmiot nazywany savoir-vivre’em, etykietą (m.in. etykietą biznesową). Oraz tych, którzy
przygotowywani są do zawodów nastawionych na kontakt z innymi ludźmi, na przykład
marketing polityczny i medialny, public relations, administracja, komunikowanie publiczne i
masowe.

Bibliografia może być przydatna dla wszystkich zainteresowanych doskonaleniem

porozumiewania się z partnerem – zarówno na płaszczyźnie interpersonalnej (kontakt twarzą
w twarz), jak i interpersonalno-medialnej (przy użyciu medium: telefonu,
internetu).

W skład bibliografii wchodzi część zasadnicza, zatytułowana Obyczaje językowe, oraz

część uzupełniająca pod tytułem Obyczaje towarzyskie.

Obyczaje językowe zawierają prace opisujące polskie zachowania grzecznościowe

przejawiające się na płaszczyźnie języka. Większość prac dotyczy współczesnej polszczyzny.
Jest też wiele prac pokazujących, jaką formę miały zwyczaje grzecznościowe w przeszłości
oraz jak ewoluowały. Część prac porównuje polską grzeczność z grzecznością innych kręgów
kulturowych.

W części Obyczaje towarzyskie, mającej z założenia charakter uzupełniający część

poprzednią, zawarte zostały wszystkie współczesne poradniki dobrego wychowania, jak też
poradniki wydane po pierwszej i drugiej wojnie światowej. Można bowiem przyjąć, że rok
1918 zapoczątkował rozumianą tak jak obecnie kodyfikację ogólnopolskiej normy
grzecznościowej.

Obie części mają na celu pokazanie, że grzeczność przejawia się i w języku, i w

zachowaniach niejęzykowych, stanowiąc całość komunikacyjną. Że na przykład
wypowiedzenie formuły Dzień dobry nie jest wystarczające komunikacyjnie (czyli nie
zapewnia skuteczności porozumiewania się), jeśli nie towarzyszą mu przewidziane przez
polski obyczaj zachowania niejęzykowe, takie jak – w zależności od sytuacji – uśmiech,
podanie ręki, przedstawienie się czy zadanie pytania grzecznościowego.

Obie te części mają ponadto na celu uświadomienie czytelnikowi, jak mocno polskie

zachowania grzecznościowe związane są z tradycją. W polskich zwrotach grzecznościowych
zawarte jest bowiem specyficzne dla nas myślenie o świecie, w tym o partnerze komunikacji.
Zawarty jest nasz system wartościowania rzeczywistości i nasz model odczuwania emocji. Z
tego właśnie powodu wprowadzanie do polszczyzny obcych zwrotów grzecznościowych (z
taką sytuacja mamy do czynienie obecnie) stoi nieraz w drastycznej sprzeczności z naszymi
normami i strategiami grzeczności.

Wszelkie uwagi dotyczące bibliografii – w tym jej uzupełnienia – prosimy zgłaszać

pod adres autorki: [e-mail]
Bibliografia w postaci elektronicznej będzie aktualizowana.

Małgorzata Marcjanik

Obyczaje językowe

1.

Adamowski J., Ludowe sposoby składania życzeń (słowo w kontekście kultury), w:
Język a kultura, t. 6: Polska etykieta językowa, red. J. Anusiewicz, M. Marcjanik,
Wrocław 1992, s. 97-104.

2.

Ankudewicz-Blukacz T., O grzeczność językową w klasie, „Polonistyka” 1999, nr
6, s. 362-364.

3.

Antas J., Polskie zasady grzeczności, w: Język trzeciego tysiąclecia II, t. 1: Nowe
oblicza komunikacji we współczesnej polszczyźnie, red. G. Szpila, Kraków 2002, s.
347-363.

4.

Ar, Kłopoty z językiem, „Dziennik Polski” 1978, nr 142, s. 12.

5.

Awdiejew A., Strategie konwersacyjne (próba typologii), „Socjolingwistyka”
1991, nr 11, s. 7-20.

6.

Awdiejew A., Wartościowanie wymuszone a szacunek dla odbiorcy w dyskursie
politycznym, w: Język a kultura, t. 11: Język polityki a współczesna kultura
polityczna, red. J. Anusiewicz,

7.

B. Siciński, Wrocław 1994, s. 49-55.

8.

Bańkowski A., Do siego roku jako dawny adres toastów noworocznych, „Język
Polski” 1986, R. LXVI, nr 1-2, s. 69-71.

9.

Bartnicka B., Sposoby zwracania się do rozmówców w „Pamiętnikach Soplicy”
Henryka Rzewuskiego (Szkic z gramatyki historycznej), „Poradnik Językowy”
1989, nr 5, s. 276-284.

10.

Bąba S., Słownictwo i frazeologia życia towarzyskiego w polskie leksykografii XX
wieku, „Język Polski” 2004, R. LXXXIV, nr 5, s. 383-386 [recenzja książki: A.
Piotrowicz, Słownictwo i frazeologia życia towarzyskiego w polskiej leksykografii
XX wieku, Poznań 2004].

11.

Bednarczuk L., Losy wyrazu „pan” na obszarze języka niemieckiego, w: Anabasis.
Prace ofiarowane Profesor Krystynie Pisarkowej, red. I. Bobrowski, Kraków
2003, s. 29-32.

12.

Bednarczuk L., Najstarsze związki frazeologiczne wyrazu „pan”, w: Rozmaitości
językowe. Prace ofiarowane prof. Januszowi Strutyńskiemu, red. M. Skarżyński,
M. Szpiczakowska, Kraków 2003, s. 25-29.

13.

Bednarczuk L., Losy wyrazu „pan” na Litwie i Rusi, w: Stosunki językowe na
ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego, red. L. Bednarczuk, Kraków 2005, s.
133-147.

14.

Berger T., Die anrede mit Kollege im Tschechischen, Polnischen und Deutschen,
w: Normen, Namen und Tendenzen in der Slavia. Festschrift für Karl Gutschmidt
zum 65. Geburtstag, red. V. Lehmann, L. Udolph, München 2004, s. 297-306.

15.

Berger T., Versuch einer historischen Typologie ausgewählter slavischer
Anredesystem, w: Slavistische Linguistik 1994. Referatedes XX. Konstanzer
Slavistischen Arbeitstreffens. Zürich 20-22.09.1994, München 1995, s. 15-56.

16.

Bergson H., O grzeczności – wykład wygłoszony podczas uroczystegowręczania
nagród w Liceum Henryka IV, tł. P. Kostyło, „Przegląd Filozoficzny” 2000, nr 1, s.
159-165.

17.

Blum-Kulka S., Grzeczność: perspektywa pragmatyczna, w: Dyskurs jako
struktura i proces, red. T. van Dijk, tł. G. Grochowski, Warszawa 2001, s. 227-
230.

18.

Bogucka M., Staropolskie obyczaje w XV-XVII wieku, Warszawa 1994.

19.

Bogusławski A., De l’adresse. Avec référence particuliere au polonaise, „Revue
d’études slaves” 1985, t. 57, s. 469-481.

20.

Bogusławski A., Deutsch und Polnisch als Beispiele eines „egalitären” und eines
„antiegalitären” Anredesystems, w: Slawische und deutsche Sprachwelt.
Typologische Spezifika der slawischen Sprachen im Vergleich mit dem Deutschen,
red. W. Gladrow, S. Heyl, Frankfurt-Berlin-Bern 1996, s. 78-86.

21.

Bogusławski A., On honorific forms of address in German and Polish, w: Sprach –
und Kulturkontakte im Polnischen, red. G. Hentschel, G. Ineichen, München 1987,
s. 17-24.

22.

Boniecka B., Pragmatyka życzliwości w audycjach radiowych dla dzieci i
młodzieży, w: Język a kultura, t. 17: Życzliwość i agresja w języku i kulturze, red.
A. Dąbrowska, A. Nowakowska,

23.

Wrocław 2005, s. 39-60.

24.

Brajerski T., Ichmość panowie Łosiowie małżonkowie, „Język Polski” 1992, R.
LXXII, nr 4-5, s. 247-250.

25.

Brajerski T., Podstawowe honorativa we wczesnych komediach Aleksandra Fredry,
„Roczniki Humanistyczne” 1995, R. XLIII, nr 6, s. 5-70.

26.

Brajerski T., Tak zwane zwroty adresatywne w „Krakowiakach i góralach” W.
Bogusławskiego, „Roczniki Humanistyczne” 1991/1992, R. XXXIX-XL, nr 6, s.
73-80.

27.

Braun F., Terms of Address. Problems of Patterns and Usage in Various
Languages and Cultures, Berlin-New York-Amsterdam 1988.

28.

Braun S., Spór o „Proszę koleżeństwa”, „Głos Nauczycielski” 1956, nr 28-29, s. 5
[zob. też: W. Doroszewski, Jeszcze raz „Proszę koleżeństwa”, „Głos
Nauczycielski” 1956, nr 32-33, s. 3].

29.

Breza E., Rzeczowniki abstrakcyjne w dostojnej tytulaturze, „Język Polski” 2001,
R. LXXXI, nr 3, s. 161-167.

30.

Brus B., Etykieta językowa nauczycieli, Lublin 2001.

31.

Buchenau K., Die Distanzanrede im Russichen, Polnischen und Deutschen und
ihre historischen Hintergründe, Frankfurt a. Main 1997.

32.

Bugajski M., Formuły powitalne i pożegnalne w języku bułgarskim i polskim jako
przejawy funkcji fatycznej, „Rozprawy Komisji Językowej WrTN” 1991, nr 17, s.
271-277.

33.

Bugajski M., Niektóre formy grzecznościowe w języku bułgarskim i ich polskie
odpowiedniki, „Język Polski” 1983, R. LXIII, nr 1-2, s. 26-33.

34.

Bula D., O sposobach zwracania się do rozmówcy, „Prace Naukowe UŚl w
Katowicach, Prace Językoznawcze” 1985, nr 10, s. 110-123.

35.

Bula D., Nawacka J., O pewnym typie aktów mowy (akty obrażania i
pochlebiania), „Prace Naukowe UŚl w Katowicach, Prace Językoznawcze” 1985,
nr 10, s. 65-73.

36.

Bula D., Nawacka J., Próba klasyfikacji aktów mowy, „Socjolingwistyka” 1983, nr
5, s. 41-42.

37.

Burzyńska-Kamieniecka A., Kilka uwag o grzeczności według „Wokabularza
rozmaitych i potrzebnych sentencji” z 1590 roku, w: Formy i normy stosowności,
red. J. Maciejewski, Warszawa 2004, s. 9-15.

38.

Chłopicki W., Świątek J., Formy grzecznościowe a konwencja „Ty”, w: Angielski
w polskiej reklamie, red. W. Chłopicki, J. Świątek, Warszawa 2000, s. 322-347.

39.

Chłopicki W., Świątek J., Formy zwracania się do odbiorcy, w: Angielski w
polskiej reklamie, red. W. Chłopicki, J. Świątek Warszawa 2000, s. 578-581.

40.

Chłopicki W., Świątek J., Przekraczanie granic rejestrów językowych. Formy
zwracania się do odbiorcy, w: Angielski w polskiej reklamie, red. W. Chłopicki, J.
Świątek, Warszawa 2000, s. 446-451.

41.

Chmielowiec M., Aśćka i inne tytuły staropolskie, „Język Polski” 1924, R. IX, nr 1,
s. 17-22.

42.

Chojnacki M., Wyrażenia grzecznościowe w „Panu Tadeuszu”, „Poznańskie
Studia Polonistyczne” 1996, nr 3, s. 117-131.

43.

Cybulski M., Elementy chrześcijańskie w staropolskim obyczaju językowym, w:
Biblia a kultura Europy, t. 1, red. M. Kamińska, E. Małek, Łódź 1992, s. 191-207.

44.

Cybulski M., Elementy polskiej etykiety językowej w „Trylogii” Sienkiewicza,
„Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” 1997, nr 42, s. 43-131.

45.

Cybulski M., O staropolskich i średniopolskich zwyczajowych określeniach
nadawcy wypowiedzi, w: Studia historycznojęzykowe, t. 1, red. M. Kucała, Z.
Krążyńska, Kraków 1994, s. 201-208.

46.

Cybulski M., Obyczaje językowe dawnych Polaków. Formuły werbalne w dobie
średniopolskiej, Łódź 2003.

47.

Cybulski M., Pan i sługa. Niektóre społeczne uwarunkowania zmian w polskich
obyczajach językowych, w: Uwarunkowania i przyczyny zmian językowych. Zbiór
studiów, red. E. Wrocławska, Warszawa 1984, s. 31-39.

48.

Cybulski M., Polskie formuły powitalne od XVI do połowy XVIII wieku, w: Studia
historycznojęzykowe, red. A. Kowalska, A. Grybosiowa, Katowice 1996, s. 27-38.

49.

Cybulski M., Polskie formuły toastu do XVIII wieku, w: Kultura ubóstwa – kultura
przetrwania, red. D. Zalewska, Wrocław 1996, s. 65-72.

50.

Cybulski M., Polskie formy rozkazu i zakazu do połowy XVIII wieku, w:
Regulacyjna funkcja tekstów, red. K. Michalewski, Łódź 2000, s. 11-24.

51.

Cybulski M., Staropolskie formy podziękowań, w: Od średniowiecza ku
współczesności. Prace ofiarowane Jerzemu Starnawskiemu w pięćdziesięciolecie
doktoratu, red. J. Okoń, Łódź 2000, s. 105-114.

52.

Cybulski M., „Ubogi” w staropolskim obyczaju językowym, w: Kultura ubóstwa –
kultura przetrwania, red. D. Zalewska, Wrocław 1996, s. 33-40.

53.

Czajka P., O problemie grzeczności językowej w podręcznikach językoznawstwa,
„Rozprawy Komisji Językowej WrTN” 2000, nr 26, s. 141-159.

54.

Czajkowska-Prokop S., Grzeczność nasza i obca, „Roczniki Naukowe PWSZ w
Wałbrzychu, Języki obce IX” 2006, nr 2, s. 127-129 [recenzja książki: Grzeczność
nasza i obca, red. M. Marcjanik, Warszawa 2005].

55.

Czarnecka K., Epistolarne konwencje grzecznościowe w listach do redakcji
czasopisma religijnego „Miłujcie się!”, w: Formy i normy stosowności, red. J.
Maciejewski, Warszawa 2004, s. 341-347.

56.

Czechowska A., O grzeczności językowej uczących się polskiego jako obcego (na
przykładzie zaproszeń, komplementów i życzeń), „Kształcenie Językowe” 2002, nr
3, s. 103-115.

57.

Czechowska A., O sposobach wyrażania prośby w języku polskim (na przykładzie
wypowiedzi cudzoziemców), „Poradnik Językowy” 2005, nr 4, s. 17-28.

58.

Czechowska A., O teorii grzeczności językowej na podstawie prasowej recepcji
artykułu Juliusza Osterwy w sprawie reformy teatru, „Rozprawy Komisji
Językowej WrTN” 2000, nr 26, s. 161-172.

59.

D.W., Kłopoty z językiem, „Dziennik Polski” 1980, nr 123, s. 12.

60.

Dąbrowska A., Akty etykiety językowej wyrażające brak zgody z opinią rozmówcy,
w: Język a kultura, t. 6: Polska etykieta językowa, red. J. Anusiewicz, M.
Marcjanik, Wrocław 1992, s. 115-120.

61.

Dąbrowska A., Formy zwracania się do innych w niektórych językach
europejskich, „Acta Universitatis Wratislaviensis, Studia Lingwistyczne” 1983, nr
8, s. 3-19.

62.

Dąbrowska A., Sposoby kończenia rozmowy w sytuacji oficjalnej, w: Język a
kultura, t. 6: Polska etykieta językowa, red. Dąbrowska M., (Nie)grzeczność w
mediach elektronicznych, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”
LXII, 2006, s. 117-127.

63.

J. Anusiewicz, M. Marcjanik, Wrocław 1992, s. 121-126.

64.

Dąbrowska A., Uczty, biesiady i zabawy w powieściach Henryka Sienkiewicza,
„Temat” 2005, nr 3-4, s. 32-47.

65.

Długosz K., O pragmatycznych aspektach języka mówionego na podstawie analizy
tekstów powitań i pożegnań mieszkańców Szczecina, „Prace Filologiczne” 1994, nr
39, s. 191-203.

66.

Dołęga-Herzog H., Zwroty grzecznościowe w języku dziennikarzy, „Problemy
Humanistyki” 1999, nr 4-5, s. 41-44.

67.

Domański J., Jeszcze o dobrych manierach w nauce, „Kwartalnik Opolski” 1969,
nr 314, s. 123-125.

68.

Dorna R., O stylu kilku Mrożkowych chamów, „Poradnik Językowy” 1994, nr 8, s.
40-49.

69.

Doroszewski W., Jeszcze raz „Proszę koleżeństwa”, „Głos Nauczycielski” 1956,
nr 32-33, s. 3 [zob. też: S. Braun Spór o „Proszę koleżeństwa”, „Głos
Nauczycielski” 1956, nr 28-29, s. 5].

70.

Drabik B., Komplement i komplementowanie jako akt mowy i komunikacyjna
strategia, Kraków 2004.

71.

Drozdowicz Z., Konwersacje, „Forum Akademickie” 2005, R. 12, nr 3, s. 29-31.

72.

Dunaj B., O odmianie oficjalnej i nieoficjalnej języka, „Zeszyty Naukowe
Uniwersytetu Jagiellońskiego, R. DLXXIX, Prace Językoznawcze” 1981, nr 70, s.
11-20.

73.

Dykiel D., Formy adresatywne w „Wydwornym polityku” Macieja Guthatera-
Dobrackiego, „Rozprawy Komisji Językowej WrTN” 1989, nr 16, s. 147-161.

74.

Friedelówna T., Poprawność językowa jednym z symptomów dobrego wychowania,
w: Polszczyzna dawna i współczesna. Materiały z ogólnopolskich konferencji
jezykoznawczych, red. C. Łapicz, Toruń 1994, s. 33-39.

75.

Furgalska A., Warchala J., O tekstach pozdrowień, „Socjolingwistyka” 1982, nr 4,
s. 123-127.

76.

Gajewska E., Jak rozpocząć list motywacyjny, czyli modele korespondencji
zawodowej w świetle zasad grzeczności językowej, w: Język trzeciego tysiąclecia
II, t. 1: Nowe oblicza komunikacji we współczesnej polszczyźnie, red. G. Szpila,
Kraków 2002, s. 365-370.

77.

Gałczyńska A., Grzeczne i niegrzeczne akty odmowy w języku polskim, w: Język a
kultura, t. 17: Życzliwość i agresja w języku i kulturze, red. A. Dąbrowska, A.
Nowakowska, Wrocław 2005, s. 113-118.

78.

Gałczyńska A., Honoryfikatywne zróżnicowanie aktów odmowy w języku polskim,
„Poradnik Językowy” 1999, nr 2-3, s. 16-24.

79.

Gałczyńska A., Niedefinicyjne funkcje performatywu „przepraszam”, „Poradnik
Językowy” 2002, nr 4, s. 16-24.

80.

Gawęda E., Urban K., Zabierowska K., O pewnym typie illokucji – toasty,
„Socjolingwistyka” 1982, nr 4, s. 115-121.

81.

Grochola-Szczepanek H., O niektórych formach grzecznościowych mieszkańców
wsi Rzepiska na Spiszu, „Język Polski” 1996, R. LXXVI, nr 1, s. 40-44. [zob. też:
M. Marcjanik, Uwagi do artykułu o formach grzecznościowych, „Język Polski”
1997, nr 1, s. 66].

82.

Grodziński E., Formuły grzecznościowe jako wypowiedzi performatywne, w:
Wypowiedzi performatywne. Z aktualnych zagadnień filozofii języka, Wrocław
1980, s. 90-104.

83.

Grodziński E., Rola formuł grzecznościowych w językach współczesnych,
„Poradnik Językowy” 1977, nr 7, s. 305-310.

84.

Grybosiowa A., Formy „ty” i „pan (-i)” w kontaktach społecznych, „Poradnik
Językowy” 1990, nr 2, s. 88-92.

85.

Grybosiowa A., Nowe sytuacje – nowe zachowania grzecznościowe, „Poradnik
Językowy” 2002, nr 2, s. 3-8.

86.

Grybosiowa A., O dystansie, szacunku i tolerancji w mediach, w: Język w mediach
masowych, red. J. Bralczyk, K. Mosiołek-Kłosińska, Warszawa 2000, s. 60-66.

87.

Grybosiowa A., Obce kulturowo formuły nawiązywania kontaktu we współczesnej
polszczyźnie – geneza, recepcja, wartościowanie, w: Język trzeciego tysiąclecia II,
t. 1: Nowe oblicza komunikacj we współczesnej polszczyźnie, red. G. Szpila,
Kraków 2002, s. 41-49.

88.

Grybosiowa A., Przyczyny zmian w polskim systemie adresatywnym, w: Język w
mieście. Problemy kultury i poprawności, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia
Linguistica” 1998, nr 37, s. 57-61.

89.

Grzeczność nasza i obca, red. M. Marcjanik, Warszawa 2005.

90.

Grzybowski S., Nazwisko i jego stałość jako elementy identyfikacji osoby w
dawnym prawie polskim, „Onomastica” 1957, R. III, nr 5, s. 485-514.

91.

Habrajska G., Struktura życzeń świątecznych, „Poradnik Językowy” 1993, nr 7, s.
384-396.

92.

Handke K., Polski język familijny. Opis zjawiska, Warszawa 1995.

93.

Hącia A., Sprawozdanie z konferencji naukowej „Zmiany w publicznych
zwyczajach językowych", „Poradnik Językowy” 2001, nr 2, s. 50-53.

94.

Heck D., Uwagi metodologiczne do badań adresatywnych (nad przekładem
„Eneidy” Andrzeja Kochanowskiego), „Zeszyty Naukowe WSP Opole Filologia
Polska” 1994, nr 32, s. 65-70.

95.

Huszcza R., Czy honoryfikatywność jest w języku polskim kategorią gramatyczną,
w: Język – Teoria – Dydaktyka. Materiały IV Konferencji Młodych Językoznawców
– Dydaktyków, red. J. Tokarski, Kielce 1980, s. 48-54.

96.

Huszcza R., Honoryfikatywność – gramatyka czy pragmatyka?, w: Językoznawstwo
synchroniczne i diachroniczne, red. J. Sambor, Warszawa 1993, s. 125-138.

97.

Huszcza R., Honoryfikatywność. Gramatyka. Pragmatyka. Typologia, Warszawa
1996 [zob. też: M. Marcjanik, Czy istnieją uniwersalia grzecznościowe? Na
marginesie książki R. Huszczy „Honoryfikatywność. Gramatyka. Pragmatyka.
Typologia”, „Poradnik Językowy” 1997, nr 6, s. 19-25].

98.

Huszcza R., Jeszcze o honoryfikatywności polskich zaimków osobowych, „Poradnik
Językowy” 2000, nr 6, s. 21-30.

99.

Huszcza R., O gramatyce grzeczności, „Pamiętnik Literacki” 1980, nr 1, s. 175-
186.

100. Huszcza R., Zaimki osobowe w systemie języka, w: Podsystemy języków

naturalnych, red. A. Weinsberg, Warszawa 1981, 25-46.

101. Ibis, Towarzyszko, czyście byli...?, „Życie Partii” 1978, nr 1, s. 48.
102. Ibis, Towarzyszu mopanku!, „Życie Partii” 1975, nr 3, s. 48.
103. Jabczyk J., Usprawiedliwianie jako akt grzecznościowej kreacji – na przykładzie

usprawiedliwień szkolnych, „Nauczanie i Szkoła” 2003, nr 1-2, s. 398-404.

104. Jakubowicz M., Źródła motywacji semantycznej nazw z kręgu życzliwości i agresji,

w: Język a kultura, t. 17: Życzliwość i agresja w języku i kulturze, red. A.
Dąbrowska, A. Nowakowska, Wrocław 2005, s. 61-68.

105. Jakubowska E., Cross-Cultural Dimensions of Politeness in the Case of Polish and

English, Katowice 1999.

106. Janczak A., Akty mowy wprowadzające prośbę, „Poradnik Językowy” 1997, nr 10,

s. 24-33.

107. Jarocińska D., O relacjach nadawca – odbiorca w mowach powitalnych (Trzy

wizyty Jana Pawła II w Polsce), „Poradnik Językowy” 1992, nr 5, s. 345-353.

108. Jarząbek K., Kinetyczne formy powitań i pożegnań, w: „Etnolingwistyka” 1994, nr

6, s. 65-81.

109. Jasińska M., Językowy savoir-vivre w internecie, w: Język w komunikacji, t. III,

red. G. Habrajska, Łódź 2001, s. 119-125.

110. Jaworski A., Formy zwracania się do drugich w wojsku. Analiza

socjolingwistyczna, „Język Polski” 1982, R. LXII, nr 4-5, s. 266-270.

111. Jurkowski M., Grzeczność, „Człowiek i Światopogląd” 1986, nr 7-8, s. 163-166.
112. Kaczor M., Tabu a estetyka językowa, „Język Polski” 2003, R. LXXXIII, nr 1, s.

46-50.

113. Kaczyński Z., Miejsce pozdrowień wśród wypowiedzi językowych, „Acta

Universitatis Wratislaviensis, Studia Linguistica” 1983, nr 8, s. 21-31.

114. Kaczyński Z., Kilka uwag o niektórych czynnikach wpływających na wynik formuły

pozdrowienia, „Rozprawy Komisji Językowej WrTN” 1986, nr 14, s. 149-158.

115. Kaliszewski W., O grzeczności w dedykacjach czasów stanisławowskich, w: Formy

i normy stosowności, red. J. Maciejewski, Warszawa 2004, s. 97-107.

116. Karpiński A., Obyczaj pod lupą, „Nowe Książki” 2005, nr 1, s. 8 [recenzja książki:

Obyczaje w Polsce od średniowiecza do czasów współczesnych, red. A. Chwalba,
Warszawa 2004].

117. Karski D., Kłopoty tłumacza, „Poradnik Językowy” 1955, nr 4, s. 133-143.
118. Karwatowska M., Językowe zachowania grzecznościowe a płeć (na podstawie

wypowiedzi młodzieży szkół średnich), „Prace Komisji Językoznawczej,
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk” 2004, t. 42, s. 189-199.

119. Kawka M., System adresatywny języka polskiego i niemieckiego, „Język Polski”

1986, nr 1-2, s. 119-125 [recenzja książki: E. Tomiczek, System adresatywny
współczesnego języka polskiego i niemieckiego. Socjolingwistyczne studium
konfrontatywne, Wrocław 1983].

120. Kąś J., Sikora K., Konwencjonalne zwroty grzecznościowe w gwarach (na

przykładzie kilku gwar Małopolski południowej), „Etnolingwistyka” 1994, nr 6, s.
83-93.

121. Kiełkiewicz-Janowiak A., A Socio-Historical Study in Address: Polish and

English, Frankfurt a. Main 1992.

122. Kisiel P., Etykieta językowa a wzory kultury, w: Język a kultura, t. 6: Polska

etykieta językowa, red. J. Anusiewicz, M. Marcjanik, Wrocław 1992, s. 9-14.

123. Kita M., Grzeczność w wywiadzie prasowym, w: Język a kultura, t. 6: Polska

etykieta językowa, red. J. Anusiewicz, M. Marcjanik, Wrocław 1992, s. 71-80.

124. Kita M., Językowe rytuały grzecznościowe, Katowice 2005.
125. Klemensiewicz Z., Higiena językowego obcowania, „Język Polski” 1965, R. XLV,

nr 1, s. 3-8.

126. Klemensiewicz Z., Pan i obywatel, „Język Polski” 1946, R. XXVI, nr 2, s. 33-42.
127. Klemensiewicz Z., Tytuły i nazwy zawodowe kobiet w świetle teorii i praktyki,

„Język Polski” 1957, R. XXXVII, nr 2, s. 101-119.

128. Klemensiewicz Z., W sprawie kolejności imienia i nazwiska, „Życie Szkoły” 1954,

nr 4, s. 218-219.

129. Kłobus A., Jak król Jan III Sobieski zwracał się do żony i dzieci, w: Regionalizmy

w języku familijnym, red. K. Handke, Wrocław 1991, s. 89-96.

130. Kochański W., Czy pani doktor może iść do pani profesor?, „Kamena” 1969, nr 9,

s. 12.

131. Kochański W., Czy warto wojować o docentkę i posłankę, „Kultura i Życie” 1977,

nr 1, s. 31; nr 2, s. 29; nr 3, s. 30; nr 4, s. 24.

132. Kominek A., Funkcje grzecznościowe „proszę” we współczesnej polszczyźnie, w:

Język a kultura, t. 6: Polska etykieta językowa, red. J. Anusiewicz, M. Marcjanik,
Wrocław 1992, s. 89-95.

133. Komorowska E., Prośba nie jedno ma imię ..., czyli o wykładnikach prośby w

języku rosyjskim i polskim, w: Język trzeciego tysiąclecia II, t. 1: Nowe oblicza
komunikacji we współczesne polszczyźnie, red. G. Szpila, Kraków 2002, s. 371-
379.

134. Koneczna H., O roli uczuciowej tzw. zaimków konwencjonalnych, „Poradnik

Językowy” 1948, nr 1, s. 8-12.

135. Kotikova V., Formy adresatywne we współczesnym języku rosyjskim, polskimi w

amerykańskim wariancie języka angielskiego. Charakterystyka socjolingwistyczna,
„Poradnik Językowy” 2002, nr 1, s. 43-51.

136. Kowalik K., Uwagi o strukturze dedykacji, w: Studia z leksykologii gramatyki

języków słowiańskich, red. H. Wróbel, Kraków 1996, s. 75-84.

137. Kowalski S., O sejmowej antyetykiecie, w: Zmiany w publicznych zwyczajach

językowych, red. J. Bralczyk, K. Mosiołek-Kłosińska, Warszawa 2001, s. 85-91.

138. Kozicka-Borysowska Ż., Pragmatyczne aspekty aktu mowy przeproszenia, w:

Język trzeciego tysiąclecia II, t. 1: Nowe oblicza komunikacji we współczesnej
polszczyźnie, red. G. Szpila, Kraków, 2002, s. 381-189.

139. Koziara S., Spólnik A., Formy adresatywne w języku współczesnych tekstów

homiletycznych, w: Współczesna polszczyzna mówiona w odmianie opracowanej
(oficjalnej), red. Z. Kurzowa, W. Śliwiński, Kraków 1994, s. 171-177.

140. Kreja B., Szesnastowieczne pozdrowienia typu „pomaga Bóg, witaj” i podobne (z

historii polskich form salutatywnych), w: Studia slavistica et humanistica in
honorem Nullo Minissi, red. I. Opacki, A. Wilkoń, J. Żurawska, Katowice 1997, s.
272-282.

141. Kromer M., Polska, czyli o położeniu, ludności, obyczajach, urzędach i sprawach

publicznych Królestwa Polskiego, księgi dwie, Olsztyn 1977 [reprint].

142. Krzystek T., Tradycje w siłach zbrojnych III Rzeczpospolitej, powrót do tradycji

wojny polsko-rosyjskiej 1919-1920, „Zeszyt Naukowy. Muzeum Wojska w
Białymstoku” 2004, nr 17, s. 155-202.

143. Kubiszyn-Mędrala Z., Zwroty adresatywne w polskiej telewizji w latach

siedemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, „Język Polski” 2001, R. LXXXI, nr 3, s.
168-175.

144. Kucała M., Jego Świątobliwość Ojciec Święty Jan Paweł II, papież, „Język Polski”

2002, R. LXXXII, nr 3, s. 161-164.

145. Kucała M., Językowe kłopoty z kobietami pracującymi, „Przekrój” 1978, nr 1746,

s. 11.

146. Kucharska E., Zur polnischen Sprachetikette: Bericht

ü

ber eine neue

Soziolinguistische und Soziokulturelle Veroffentlichung, „Acta Universitatis
Wratislaviensis Germanistica” 1995, nr 107, s. 161-172.

147. Kwapień E., Słownictwo i frazeologia życia towarzyskiego w polskiej leksykografii

XX wieku, „Poradnik Językowy” 2005, z. 9, s. 87-91 [recenzja książki: A.
Piotrowicz, Słownictwo i frazeologia życia towarzyskiego w polskiej leksykografii
XX wieku, Poznań 2004].

148. Lappo I., Losy pewnych form grzecznościowych w przekładach dramatów

Sławomira Mrożka na język rosyjski, „Przegląd Rusycystyczny” 2001, nr 1, s. 33-
41.

149. Laskowska E., Przejawy życzliwości i agresji w wypowiedziach publicznych (na

przykładzie języka Rady Miejskiej Bydgoszczy), w: Język a kultura, t. 17:
Życzliwość i agresja w języku i kulturze, red. A. Dąbrowska, A. Nowakowska,
Wrocław 2005, s. 81-89.

150. Ligara B., Rytuał zachowania językowego w rozpoczynaniu programów

telewizyjnych, w: Współczesna polszczyzna mówiona w odmianie opracowanej
(oficjalnej), red. Z. Kurzowa, W. Śliwiński, Kraków 1994, s. 221-230.

151. Lubaś W., Imię przed nazwiskiem, „Wieści” 1962, nr 13, s. 9.
152. Lubaś W., O logice i o języku, czyli rzecz o kolorowej bieliźnie, „Wieści” 1962, nr

14, s. 6.

153. Lubaś W., Pan, obywatel, towarzysz, wy. Nasz codzienny język, „Wieści” 1962, nr

15, s. 9.

154. Lubecka A., Forms and Address in English, French and Polish, Kraków 1993.
155. Lubecka A., Requests, Invitations, Apologies and Compliments in American

English and Polish: a Cross-Cultural Communication Perspective, Kraków 2000.

156. Łachwa A., Semiotyka fraz adresatywnych, „Studia Semiotyczne” 1990, nr 16-17,

s. 165-178.

157. Łaziński M., Gender of Forms of Address in Polish. Corpus Study, „Studies in

Language” 2004, nr 9, s. 253-264.

158. Łaziński M., O panach i paniach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria

rodzajowo-płciowa, Warszawa 2006.

159. Łaziński M., Pan ksiądz i inni panowie: wtórna funkcja lekceważąca jednostki

„pan”, cz. 1, „Poradnik Językowy” 2000, nr 8, s. 29-38.

160. Łaziński M., Pan ksiądz i inni panowie: wtórna funkcja lekceważąca jednostki

„pan”, cz. 2, „Poradnik Językowy” 2000, nr 9, s. 19-28.

161. Łaziński M., Ty, pan, and the Human Vanity. The Need for an Universal Title in

the System of Polish Forms of Address, w: Polyslav 8. Beiträge der Europäischen
Slavischen Linguistik, red. M. Bayer, M. Betsch, R. Zimny, München 2005, str.
103-112.

162. Łoś J., Ksiądz i jego krewniacy, „Język Polski” 1921, R. 6, s. 146-153.
163. Madecki R., Czy w polszczyźnie i w czeszczyźnie istnieje gramatyczna kategoria

honoryfikatywności?, „Slavia Occidentalis” 2004, t. 61, s. 25-32.

164. Makarski W., Konstrukcje pluralis maiestatis w gwarach Rzeszowszczyzny,

„Poradnik Językowy” 1973, nr 1, s. 30-34.

165. Małyska A., Formy adresatywne w wypowiedziach parlamentarzystów polskich,

„Poradnik Językowy” 1998, nr 3, s. 22-31.

166. Marcinkowski A., Czy w sądzie można oczekiwać grzeczności i uprzejmości?,

„Palestra” 2001, nr 5-6, s. 187-189.

167. Marcjanik M., ABC grzeczności językowej [rozdz. 5], w: Polszczyzna na co dzień,

red. M. Bańko, Warszawa 2006, s. 231-310.

168. Marcjanik M., Codzienne mówienie współczesnych Polaków, w: Życie codzienne

Polaków na przełomie XX i XXI wieku, red. R. Sulima, Łomża 2003, s. 259-278.

169. Marcjanik M., Czy istnieją uniwersalia grzecznościowe? Na marginesie książki R.

Huszczy „Honoryfikatywność. Gramatyka Pragmatyka. Typologia”, „Poradnik
Językowy” 1997, nr 6, s. 19-25.

170. Marcjanik M., „Do widzenia, ślepa Gienia” i inne żartobliwe akty grzeczności,

„Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio FF” 2000, s. 169-176.

171. Marcjanik M., Elementy negatywnego mówienia o sobie i innych w polskich

obyczajach językowych, „Prace Filologiczne” 2001, nr 46, s. 443-451.

172. Marcjanik M., Etykieta językowa, w: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński,

Lublin 2001, s. 271-281.

173. Marcjanik M., Funkcje komunikacyjne performatywu „przepraszam”, „Poradnik

Językowy” 1995, nr 2, s. 22-30.

174. Marcjanik M., Granice polskiej grzeczności językowej, „Poradnik Językowy” 1993,

nr 7, s. 375-383.

175.

Marcjanik M., Grzeczność w komunikacji językowej [w druku]. Marcjanik M.,
Kodyfikacja etykiety językowej. Na przykładzie protokołu dyplomatycznego,
„Przegląd Humanistyczny” 1990, nr 11, s. 139-157.

176. Marcjanik M., Miejsce etykiety językowej wśród wartości, w: Język a kultura, t. 3:

Wartości w języku i tekście, red. J. Puzynina, J. Anusiewicz, Wrocław 1991, s. 61-
65.

177. Marcjanik M., Normy regulujące językowe zachowania grzecznościowe, „Przegląd

Humanistyczny” 1990, nr 7, s. 77-82.

178. Marcjanik M., O formach grzecznościowych typu Witam, panie Jerzy, Miłego dnia,

profesorze, w: Na językoznawczych sciezkach. Prace ofiarowane Profesorowi
Jerzemu Podrackiemu, red. A. Mikolajczuk, R. Pawelec, Warszawa 2007, s. 89-94.

179. Marcjanik M., O radości nie z serca, lecz z konwencji (grzecznościowej), w:

Anatomia szczęścia. Emocje w językach i kulturach świata, red. A. Duszak, N.
Pawlak, Warszawa 2005, s. 197-207.

180. Marcjanik M., Opisywanie etykiety językowej: problemy metodologiczne,

„Polonica” 1995, nr 17, s. 99-107.

181. Marcjanik M., Polska grzeczność językowa, Kielce 1997 [nast. wyd.: 2000 – wyd.

2 popr., 2002 – wyd. 3 popr. i rozszerz.].

182. Marcjanik M., Proces przewartościowywania polskiej grzeczności językowej, w:

Język trzeciego tysiąclecia II, t. 1: Nowe oblicza komunikacji we współczesnej
polszczyźnie, red. G. Szpila, Kraków 2002, s. 391-396.

183. Marcjanik M., Struktura komunikacyjna podziękowania, „Socjolingwistyka” 1994,

nr 14, s. 67-76.

184. Marcjanik M., Typologia polskich wyrażeń językowych o funkcji grzecznościowej,

w: Język a kultura, t. 6: Polska etykieta językowa, red. J. Anusiewicz, M.
Marcjanik, Wrocław 1992, s. 27-31.

185. Marcjanik M., Uwagi do artykułu o formach grzecznościowych, „Język Polski”

1997, R. LXXVII, nr 1, s. 66 [polemika z artykułem H. Grocholi-Szczepanek, O
niektórych formach grzecznościowych mieszkańców wsi Rzepiska na Spiszu, „Język
Polski” 1996, R. LXXVI, nr 1, s. 40-44].

186. Marcjanik M., W kręgu grzeczności. Wybór prac z zakresu etykiety językowej,

Kielce 2001.

187. Marcjanik M., Współczesne polskie toasty – przejawem pauperyzacji życia

towarzyskiego, w: Język a kultura, t. 5: Potoczność w języku i kulturze, red. J.
Anusiewicz, F. Nieckula, Wrocław 1992, s. 191-201.

188. Marcjanik M., Zmiany w etykiecie językowej ostatnich lat XX wieku, w: Zmiany w

publicznych zwyczajach językowych, red. J. Bralczyk, K. Mosiołek-Kłosińska,
Warszawa 2001, s. 79-84.

189. Masłowska E., Proszę, dziękuję, przepraszam, w: Język a kultura, t. 6: Polska

etykieta językowa, red. J. Anusiewicz, M. Marcjanik, Wrocław 1992, s. 81-88.

190. Matuszewski J., Tytułomania szlachecka w świetle patronimików odurzędniczych,

cz. 1, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” 1970, t. 15, s. 237-271.

191. Matuszewski J., Tytułomania szlachecka w świetle patronimików odurzędniczych,

cz. 2, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” 1970, t. 16, s. 157-190.

192. Mazan D., Nierównouprawnienie płci w etykiecie na materiale korespondencji

prywatnej, w: Język a kultura, t. 9: Płeć w języku i kulturze, red. J. Anusiewicz, K.
Handke, Wrocław 1994, s. 173-179.

193. Maziarski J., O tym, jak wygrały pany, „Ład” 1988, nr 18, s. 16.
194. Michalewski K., Oponowanie cudzym wypowiedziom, „Rozprawy Komisji

Językowej ŁTN” 2000, nr 45, s. 45-50.

195. Mielczarek A., Język prezenterów radiowych, Poznań 2005, rozdz. Inicjowanie

kontaktu, czyli sposoby rozpoczynania audycji, s. 41-85; rozdz. Wyciszanie
kontaktu, czyli sposoby kończenia audycji, s. 282-310.

196. Miodek J., Jeszcze o sposobach zwracania się do drugich, „Język Polski” 1980, R.

LX, nr 2-3, s. 177-179.

197. Miodek W., Begr

ü

ssungs- und Abschiedsformeln im Deutschen und im Polnischen,

Heidelberg 1994.

198. Miodek W., Gruss und andere Höflichkeitsstereotype, w: Forschungen zur

deutschen Sprache und Literatur, red. C. Schatte, Z. Mielczarek, Katowice 1991, s.
51-58.

199. Mitreva M., Kompetencja komunikacyjna Niemców w polskich aktach grzeczności

językowej, „Poradnik Językowy” 2004, z. 10, s. 97-100 [recenzja książki S. Sybille,
Kompetencja komunikacyjna Niemców w polskich aktach grzeczności językowej,
Pułtusk 2004].

200. Moszyński L., Biblijne pozdrowienia w przekładach słowiańskich, w: Inspiracje

chrześcijańskie w przekładach Europy, red. E. Woźniak, Łódź 2000, s. 169-184.

201. Mroczek K., Tytulatura w korespondencji staropolskiej jako problem stosunku

między nadawcą a odbiorcą, „Pamiętnik Literacki” 1978, R. LXIX, nr 2, s. 127-
148.

202. Mycawka M., Zwroty adresatywne w tekstach przemówień, w: Współczesna

polszczyzna mówiona w odmianie opracowanej (oficjalnej), red. Z. Kurzowa, W.
Śliwiński, Kraków 1994, s. 159-166.

203. Nagórko A., Grzeczność wasza i nasza, w: Grzeczność nasza i obca, red. M.

Marcjanik, Warszawa 2005, s. 69-86.

204. Nagórko A., Jak ludzie zwracają się do siebie w różnych językach, w: Studia

semantyczne, red. R. Grzegorczykowa, Z. Zaron, Warszawa 1993, s. 173-180.

205. Nagórko A., Wie Menschen sich in verschiedenen Sprachen anreden – ein Beitrag

zur Höflichkeitsgrammatik, w: Wartościowanie w języku i tekście, red. G.
Falkenberg, N. Fries, J. Puzynina, tł. A. Weinsberg, Warszawa 1992, s. 287-298.

206. Nitsch K., Jak oddawać obcojęzyczne sposoby przemawiania do drugich, „Język

Polski” 1949, R. XXIX, nr 4, s. 167-169.

207. Nitsch K., Uwagi o nazwiskach kobiet zamężnych i panien, „Język Polski” 1951,

R. XXXI, nr 2, s. 62-68.

208. Nitsch K., Z historii tytulatury kobiet zamężnych, „Język Polski” 1952, R. XXXII,

nr 3, s. 140-141.

209. Nowakowska A., Językowe sposoby wyrażania grzeczności we współczesnej

polskiej powieści dla młodzieży, w: Język a kultura, t. 6: Polska etykieta językowa,
red. J. Anusiewicz, M. Marcjanik, Wrocław 1992, s. 63-70.

210. Obrębska A., Proszę pani czy proszę panią, „Język Polski” 1925, R. X, nr 3, s. 81-

-84.

211. Obrębska-Jabłońska A., O żeńskich formach tytułów i nazw zawodowych,

„Poradnik Językowy” 1949, nr 4, s. 1-4.

212. Oryńska A., Nazwy zawodowe i tytuły naukowe żeńskie w języku polskim i czeskim,

„Rozprawy Komisji Językowej WTN” 1981, nr 12, s. 245-252.

213. Ożóg K., Serafin W., Demokratyzacja języka – ewolucja polskiej grzeczności na

przykładzie badań mieszkańców Krakowa i Rzeszowa, w: Miasto – teren
koegzystencji pokoleń, red. Z. Staszewska, Łódź 1999, s. 155-162.

214. Ożóg K., Ekspresywność zwrotów grzecznościowych, w: Język. Teoria. Dydaktyka.

Materiały V Konferencji Młodych Językoznawców- Dydaktyków, red. J. Tokarski,
Kielce 1980, nr 5, s. 219-228.

215. Ożóg K., Grzecznościowe akty mowy, w: Studia nad polszczyzną mówioną

Krakowa, t. 2, red. B. Dunaj, Kraków 1984, s. 147-157.

216. Ożóg K., Jednostki otwierające i zamykające replikę w dialogu, w: Studia nad

polszczyzną mówioną Krakowa, t. 3, red. B. Dunaj, Kraków 1991, s. 71-89.

217. Ożóg K., Językowe rytualizmy w interakcji, „Socjolingwistyka” 1996, nr 15, s. 63-

-76.

218. Ożóg K., Uwagi o współczesnej polskiej grzeczności językowej, w: Polszczyzna

przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, red. K. Ożóg, Rzeszów 2001, s.
73-84.

219. Ożóg K., O niektórych aspektach semantyki zwrotów grzecznościowych, w: Język a

kultura, t. 6: Polska etykieta językowa, red. J. Anusiewicz, M. Marcjanik, Wrocław
1992, s. 51-56.

220. Ożóg K., O współczesnych polskich wyrazach obraźliwych, „Język Polski” 1981,

R. LXI, nr 1-2, s. 179-187.

221. Ożóg K., Polska grzeczność językowa, „Poradnik Językowy” 1998, nr 3, s. 44-48

[recenzja książki: M. Marcjanik, Polska grzeczność językowa, Kielce 1997].

222. Ożóg K., Podziękowania w polszczyźnie mówionej, „Język Polski” 1982, R. LXII,

nr 4-5, s. 259-266.

223. Ożóg K., Przeproszenia w dzisiejszej polszczyźnie mówionej, „Język Polski” 1985,

R. LXV, nr 4, s. 265-276.

224. Ożóg K., Powitania i pożegnania w języku mówionym mieszkańców Krakowa,

„Język Polski” 1980, R. LX, nr 2-3, s. 129-138.

225. Ożóg K., Współczesny model polskiej grzeczności językowej, w: Język a kultura, t.

17: Życzliwość i agresja w języku i kulturze, red. A. Dąbrowska, A. Nowakowska,
Wrocław 2005, s. 9-15.

226. Ożóg K., Zwroty grzecznościowe w języku mówionym młodzieży (na przykładzie

młodzieży krakowskiej). Z teorii i praktyki dydaktycznej, „Język Polski” 1986, R.
LXVI, nr 6, s. 161-170.

227. Ożóg K., Zwroty grzecznościowe współczesnej polszczyzny mówionej (na materiale

języka mówionego mieszkańców Krakowa), Warszawa-Kraków 1990.

228. Pawłowski E., Baran mówi o Kowal. O tworzeniu i odmianie nazwisk i tytułów

żeńskich, „Język Polski” 1951, R. XXXI, nr 1, s. 49-62.

229. Peisert M., Etykieta językowa i jej wyznaczniki, w: Język a kultura, t. 1:

Podstawowe pojęcia i problemy, red. J. Anusiewicz, J. Bartmiński, Wrocław 1991,
s. 123-130.

230. Peisert M., Etykieta językowa jako przejaw edukacji społecznej i kulturowej, w:

Język a kultura, t. 6: Polska etykieta językowa, red. J. Anusiewicz, M. Marcjanik,
Wrocław 1992, s. 57-62.

231. Piętkowa R., Językowe strategie grzeczności w dyskusji, w: Język a kultura, t. 6:

Polska etykieta językowa, red. J. Anusiewicz, M. Marcjanik, Wrocław 1992, s.
107-114.

232. Pisarek L., O nieżyczliwych zachowaniach językowych (listy i liściki anonimowe),

w: Język a kultura, t. 17: Życzliwość i agresja w języku i kulturze, red. A.
Dąbrowska, A. Nowakowska, Wrocław 2005, s. 203-212.

233. Pisarkowa K., Jak się tytułujemy i zwracamy do drugich, „Język Polski” 1979, R.

LIX, nr 1, s. 5-17.

234. Piotrowicz A., Słownictwo i frazeologia życia towarzyskiego w polskiej

leksykografii XX wieku, Poznań 2004.

235. Piwowar J., O współczesnej polszczyźnie biesiadnej, „Poradnik Językowy” 2003,

nr 5, s. 59-65.

236. Prokop I., System adresatywny języka polskiego i niemieckiego, „Studia Germanica

Posnaniensia” 1986, nr 15, s. 159-161 [recenzja książki: E. Tomiczek, System
adresatywny współczesnego języka polskiego i niemieckiego. Socjolingwistyczne
studium konfrontatywne, Wrocław 1983].

237. Pytel-Pandey D., System adresatywny współczesnego języka niemieckiego i

rosyjskiego, Wrocław 2003.

238. R.S., Pan, Obywatel, Towarzysz, „Poradnik Językowy” 1989, nr 7, s. 499-503.
239. Racewicz A., Panie Janie! Panie Mikołaju! Na pomoc!, „Głos Nauczycielski”

1978, nr 24, s. 4-5.

240. Rachwałowa M., O przyczynach zmian systemu adresatywnego języka polskiego w

XIX wieku, w: Język a kultura, t. 6: Polska etykieta językowa, red. J. Anusiewicz,
M. Marcjanik, Wrocław 1992, s. 41-49.

241. Rachwałowa M., „Panie Wokulski!”, czyli o pewnym typie form adresatywnych w

„Lalce” Bolesława Prusa, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły
Pedagogicznej w Krakowie” 1991, nr 137, s. 227-236.

242. Rachwał M., Sposoby zwracania się do drugich wśród górali tatrzańskich w

opowiadaniach K. Przerwy-Tetmajera „Na skalnym Podhalu”, „Rocznik
Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie” 1992, nr
152, s. 283-290.

243. Rachwałowa M., Formy adresatywne w mowach staropolskich, „Poradnik

Językowy” 1987, nr 7, s. 528-535.

244. Rachwałowa M., Grzecznościowe akty mowy w korespondencji W. Orkana z

matką, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” 2002,
nr 1, s. 307-313.

245. Rachwałowa M., Zwroty adresatywne w dziecięcych listach do Ojca Świętego Jana

Pawła II, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”
2004, nr 2, s. 407-412.

246. Rajchert R., Sposoby zwracania się do osób drugich w języku familijnym

mieszkańców wsi Dziepółć, w: Regionalizmy w języku familijnym, red. K. Handke,
Wrocław 1991, s. 41-49.

247. Reczek S., Pal Cię sześć! – Wątpliwe życzenie, „Profile” 1969, nr 1, s. 33-34.
248. Renc J., O kulturę i estetykę codziennego życia, „Znad Kwisy” 1957, nr 2, s. 4.
249. Rospond S., W obronie naukowego savoir-vivre, „Zaranie Śląskie” 1966, nr 4, s.

820-821.

250. Rym, Komitet Językowy PAN wycofuje formę „pan”, „Gazeta Robotnicza” 1980,

nr 74, s. 3.

251. Safarewiczowa H., Tytuły grzecznościowe w „Panu Tadeuszu”, w: W służbie

nauce i szkole. Księga pamiątkowa poświęcona prof. drowi Z. Klemensiewiczowi,
Warszawa 1970, s. 267-275.

252. Schmidt S., Grzeczność w kontakcie oficjalnym nierównorzędnym: typy kontaktów

a rzeczywistość pragmatycznojęzykowa, „Prace Filologiczne” 2001, nr 46, s. 541-
547.

253. Schmidt S., Kompetencja komunikacyjna Niemców w polskich aktach grzeczności

językowej, Pułtusk 2004.

254. Schmidt S., Zagadnienie honoryfikatywności w wybranych publikacjach

polonistycznych ostatnich lat, „Poradnik Językowy” 2002, nr 2, s. 9-16.

255. Schubert K., Gleiche und Ungleiche. Eine Untersuchung zum polnischen

Anredeverhalten, w: SAIS Arbeitsberichte aus dem Seminar für Allgemeine und
Indogermanische Sprachwissenschaft 9, red. K. Schubert, Kiel 1982, s. 51-75.

256. Sękowska E., Etykieta językowa osób polilingwalnych, w: Język polski w kraju i za

granicą. Materiały Międzynarodowej Konferencji Naukowej Polonistów, t. 1, red.
B. Janowska, J. Porayski-Pomsta, Warszawa 1997, s. 117-123.

257. Sikora K., Gwarowe formuły adresatywne jako narzędzie identyfikacji więzi

społecznej łączącej rozmówców (na przykładzie gwar okolic Krakowa), w: Język a
kultura, t. 10: Języki subkultur, red. J. Anusiewicz, B. Siciński, Wrocław 1994, s.
195-204.

258. Sikora K., Jak pan zawędrował na wieś, „Język Polski” 1993, R. LXXIII, nr 4-5, s.

298-307.

259. Sikora K., O wiejskim modelu grzeczności – na przykładzie pozdrowień, powitań i

form adresatywnych, w: Ziemia krośnieńska w kulturze polskiej, red. H. Kurek, F.
Tereszkiewicz, Kraków 1996, s. 125-140.

260. Sikora K., Zmiany w wiejskiej etykiecie – na przykładzie sposobów zwracania się

do drugich, w: Język trzeciego tysiąclecia II, t. 1: Nowe oblicza komunikacji we
współczesnej polszczyźnie, red. G. Szpila, Kraków 2002, s. 397-406.

261. Skowronek B., Etykieta językowa w szkole, „Nowa Polszczyzna” 1998, nr 5, s. 52-

53.

262. Skorupska-Raczyńska E., Słownictwo i frazeologia życia towarzyskiego w polskiej

leksykografii XX wieku, w: Formy i normy stosowności, red. J. Maciejewski,
Warszawa 2004, s. 471-475 [recenzja książki: A. Piotrowicz, Słownictwo i
frazeologia życia towarzyskiego w polskiej leksykografii XX wieku, Poznań 2004].

263. Smereka T., Agresja i życzliwość w kontekście zachowań komunikacyjnych, w:

Język a kultura, t. 17: Życzliwość i agresja w języku i kulturze, red. A. Dąbrowska,
A. Nowakowska, Wrocław 2005, s. 69-79.

264. Smulczyński R., Hrabio, pan chyba oszalał!, „Razem” 1978, nr 14, s. 11.
265. Sobolewska K., Formy zwracania się do rozmówcy w środowisku Uniwersytetu

Warszawskiego, „Poradnik Językowy” 1993, nr 1-2, s. 26-36.

266. Stefańczyk W., Formy grzecznościowe w języku Polonii węgierskiej, „Język

Polski” 1995, R. LXXV, nr 3, s. 205-208.

267. Stone G., Honorific Pronominal Address in Polish Before 1600, „Oxford Slavonic

Papers, New Series” XVII, 1984, s. 45-56.

268. Stone G., Polish Pronominal Address in the Seventeenth Century, „Oxford

Slavonic Papers, New Series” XVIII, 1985, s. 55-66.

269. Stone G., W sprawie charakterystyki gramatycznej wyrazów pan, pani, państwo,

„Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 1981, nr 20, s. 39-43.

270. Stone G., Formy adresatywne języka polskiego w osiemnastym wieku, „Język

Polski” 1989, R. LVII, nr 3-5, s. 135-142.

271. Stone G., O czasownikach określających sposób zwracania się do drugiej osoby,

„Język Polski” 1977, R. LVII, nr 2, s. 157-158.

272. Szarmach-Skaza H., System adresatywny języka polskiego i niemieckiego, „Języki

Obce w Szkole” 1985, nr 3, s. 271-272 [recenzja książki: E. Tomiczek, System
adresatywny współczesnego języka polskiego i niemieckiego. Socjolingwistyczne
studium konfrontatywne, Wrocław 1983].

273. Szczęsna E., Grzeczność zobowiązuje, niegrzeczność prowokuje – o grzeczności i

stosowności w reklamie, w: Formy i normy stosowności, red. J. Maciejewski,
Warszawa 2004, s. 307-315.

274. Szczypka K., Formy adresatywne w polskiej komedii rybałtowskiej, „Rozprawy

Komisji Językowej WrTN” 1989, nr 16, s. 163-188.

275. Szybińska M., Formy adresatywne w języku polskim i serbskochorwackim

(wybrane zagadnienia), „Język Polski” 1991, R. LXXI, nr 1, s. 35-39.

276. Szymański S., Wzory biletów, listów i memorałów, t. 1, Warszawa 1984.
277. Szymczak M., Nazwy stopni pokrewieństwa i powinowactwa rodzinnego w historii

i dialektach języka polskiego, Warszawa 1966.

278. Szymczak-Hoff J., Funkcja tytułu w drukowanych kodeksach obyczajowych na

ziemiach polskich XIX wieku, „Roczniki Naukowo-Dydaktyczne WSP Rzeszów”
1982, nr 4, s. 53-67.

279. Sybille S., Kompetencja komunikacyjna Niemców w polskich aktach grzeczności

językowej, Pułtusk 2004.

280. Terciak J., Formuły powitania i formy zwracania się do drugich w języku polskim

w Ameryce, „Język Polski” 1988, nr 2-3, s. 133-138.

281. Tomczak L., Formy adresatywne we współczesnej rodzinie, w: Język a kultura, t.

2: Zagadnienia leksykalne i aksjologiczne, red. J. Puzynina, J. Bartmiński,
Wrocław 1991, s. 71-80.

282. Tomczak L., Nieoficjalne antroponimy jako przejaw zachowań językowych w

społeczności wiejskiej Smęgorzowa (Tarnowskie), w: Język a kultura, t. 6: Polska
etykieta językowa, red. J. Anusiewicz, M. Marcjanik, Wrocław 1992, s. 127-132.

283. Tomiczek E., Grzeczność w języku, w: Bilingwizm, bikulturyzm, implikacje

dydaktyczne, red. F. Grucza, Warszawa 1989, s. 89-97.

284. Tomiczek E., Strategia językowej grzeczności, „Orbis Linguarum” 1994, nr 1, s.

137-142.

285. Tomiczek E., System adresatywny współczesnego języka polskiego i niemieckiego.

Socjolingwistyczne studium konfrontatywne, Wrocław 1983 [recenzja: M. Kawka,
System adresatywny języka polskiego i niemieckiego, „Język Polski” 1986, R.
LXVI, nr 1-2, s. 119-125].

286. Tomiczek E., Z badań nad istotą grzeczności językowej, w: Język a kultura, t. 6:

Polska etykieta językowa, red. J. Anusiewicz, M. Marcjanik, Wrocław 1992, s. 15--
25.

287. Tomiczek E., Kucharska E., Grzeczność a konwencja obyczajowa: kilka refleksji o

współczesnej polskiej i niemieckiej epistolografii, „Orbis Linguarum” 1995, nr 2, s.
199-206.

288. Tomiczek E., Polskie formy adresatywne, „Acta Universitatis Wratislaviensis.

Studia Lingwistyczne” 1983, nr 8, s. 63-75.

289. Trębska M., Grzecznie i niegrzecznie w weselnych oracjach: od konkurów do

zrękowin, w: Formy i normy stosowności, red. J. Maciejewski, Warszawa 2004, s.
65-80.

290. Trysińska M., Rytualne zachowania komunikacyjne w języku polityków – czyli o

powitaniach i pożegnaniach (na przykładzie rozmów prowadzonych w TVP i
Internecie), „Przegląd Humanistyczny” 2004, R. 48, nr 3, s. 103-113.

291. Tyszyński A., Ty, wy, pan, czyli o znaczeniu osobistości w języku polskim. (Uwaga

do psycho-lingwistyki), „Biblioteka Warszawska” 1874, nr 2, s. 253-260.

292. Umińska-Tytoń E., Formuły grzecznościowe w XVIII-wiecznych diariuszach,

„Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” 1992, nr 37, s. 139-144.

293. Urbańczyk S., O szyku imienia i nazwiska, „Język Polski” 1954, R. XXXIV, nr 3,

s. 223-225.

294. Urbańczyk S., Życzyć czy pić do siego roku?, „Język Polski” 1986, R. LXVI, nr 1-

2, s. 71-72.

295. Vasquez-Orta I., Grzeczność: uznanie autonomii rozmówcy, w: Kognitywne

podstawy języka i językoznawstwa, red. E. Tabakowska, Kraków 2001, s. 228-233.

296. Vincenc de A., Towards a Grammar of Polish Honorifics, w: Words are

Physicians for an Ailing Mind. For Andrzej Bogusławski on the Occasion of his
60th Birthday, red. M. Grochowski, D. Weiss, München 1991, s. 439-443.

297. Waniakowa J., Etykieta językowa w gwarach polskich na przykładzie trzech

zbiorów tekstów gwarowych, „Socjolingwistyka” 1992, nr 12-13, s. 273-283.

298. Wierusz-Kowalski M., Polska grzeczność językowa, „Studia Medioznawcze” 2003,

nr 3, s.127-130 [recenzja książki: M. Marcjanik, Polska grzeczność językowa,
Kielce 2002].

299. Wierzbicka A., Formuły językowe w stosunkach międzyludzkich, w: O języku dla

wszystkich, red. A. Wierzbicka, Warszawa 1965, s. 26-27.

300. Wierzbicka A., Semantyka zwrotów grzecznościowych, w: Język – umysł – kultura,

red. J. Bartmiński, Warszawa 1999, s. 56-82.

301. Wilk K., Kilka słów Imć Denhoffa Dindery o grzeczności, „Teksty Drugie” 2003,

nr 1, s. 233-235.

302. Wiśniewska H., Dedykacje Sebastiana Fabiana Klonowicza, „Annales

Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 1983, nr 3, s. 29-48.

303. Wiśniewska H., Kultura językowa Katarzyny Zamoyskiej w świetle jej listów do

męża, „Pamiętnik Literacki” 1990, nr 4, s. 167-182.

304. Wiśniewska H., Tytulatura Sebastiana Fabiana Klonowica (1545-1602), „Język

Polski” 1982, R. LXII, nr 1, s. 3-11. Wiśniewska H., Zachowania grzecznościowe
w listach rodzinnych Ignacego Krasickiego, „Pamiętnik Literacki” 2000, nr 3, s.
161-176.

305. Wojtak M., Grzeczność po staropolsku w świetle Pamiętników Jana Chryzostoma

Paska, „Poradnik Językowy” 1989, nr 8, s. 528-533.

306. Wojtak M., O „polityce w słowiech”. Formy adresatywne w XVIII wieku, „Język

Polski” 1996, R. LXXVI, nr 2-3, s. 81-87.

307. Wojtak M., O funkcjonowaniu form rozkaźnika jako wykładników

honoryfikatywności w tekstach wybranych dramatów, „Annales Universitais
Mariae Curie-Skłodowska, Sectio FF, Philologiae” 1988, nr 6, s. 151-162.

308. Wojtak M., Staropolska etykieta językowa jako obraz relacji międzyludzkich

(Wybrane zagadnienia), w: Przeszłość w językowym obrazie świata, red. A.
Pajdzińska, P. Krzyżanowski, Lublin 1999, s. 205-216.

309. Wojtak M., Wybrane elementy staropolskiej etykiety językowej, w: Język a kultura,

t. 6: Polska etykieta językowa, red. J. Anusiewicz, M. Marcjanik, Wrocław 1992, s.
33-40.

310. Wojtasiewicz O., Sposoby przemawiania do drugich po angielsku a po polsku, w:

Wstęp do teorii tłumaczenia, red. O. Wojtasiewicz, Wrocław 1957, s. 111-119.

311. Współczesna polszczyzna. Wybór opracowań, t. 1: Programy dydaktyczne.

Bibliografia. Etykieta językowa, red. J. Bartmiński, Lublin 2004.

312. Wysoczański W., Sposoby wyrażania prośby w języku rosyjskim i polskim, „Acta

Universitatis Wratislaviensis. Studia Lingustica” 1992, nr 15, s. 63-79.

313. Yamane C., Sieradzka B., Części początkowe i końcowe listów polskich i

japońskich (analiza kontrastywna), „Język Polski” 1994, R. LXXIV, nr 4-5, s. 283-
-292.

314. Zaleski J., Panie majster, proszę waści... czyli mianownik w funkcji wołacza u

rzeczowników męskich, „Poradnik Językowy” 1970, nr 1, s. 133-143.

315. Zaręba A., Czasowniki określające sposób zwracania się do drugiej osoby, „Język

Polski” 1975, R. LX, nr 5, s. 378-388.

316. Zaręba A., Formy zwracania się do osób drugich w języku polskim i francuskim,

„Język Polski” 1981, R. LXI, nr 1-2, s. 1-12.

317. Zarębina M., O niektórych sposobach spieszczeń, „Język Polski” 1954, R. XXXIV,

nr 3, s. 180-197.

318. Zborowski P., Dankbarkeit vs. Höflichkeit und sprachliche Routine: der Dankakt

im Schwedischen verglichen mit Polnisch und Deutsch, Poznań 2005.

319. Zepel M., Wy! (Tytułomania), „Prawo i Życie” 1990, nr 29, s. 11.
320. Zgółka T., Życzenie jako kategoria językowo-komunikacyjna, w: Język a kultura,

t.17: Życzliwość i agresja w języku i kulturze, red. A. Dąbrowska, A. Nowakowska,
Wrocław 2005, s. 17-22.

321. Zgółkowa H., Dobranoc jako formuła grzecznościowa i nazwa własna, „Studia

Polonistyczne” 1978, nr 6, s. 213-216.

322. Zgółkowa H., Zgółka T., Moc illokucyjna zwrotów adresatywnych używanych we

współczesnej polszczyźnie, w: W przyjacielskim kręgu. Prace ofiarowane
Profesorowi Zygmuntowi Zagórskiemu w 70. rocznicę urodzin, red. E. Grzelakowa,
T. Mika, Poznań 1996, s. 155-160.

323. Zgółkowie H. i T., Językowy savoir-vivre, Poznań 1992.
324. Zgółkowie H. i T., Językowy savoir-vivre. Praktyczny poradnik posługiwania się

polszczyzną w sytuacjach oficjalnych i towarzyskich, Poznań 1993 [nast. wyd.:
2001, 2004 – wyd. 2. popr. i uzup.].

325. Zimnowoda Joanna, Wyzwisko – specyficzny rodzaj form adresatywnych (o

uniwersalności negatywnych zdarzeń komunikacyjnych), w: Język a kultura, t. 17:
Życzliwość i agresja w języku i kulturze, red. A. Dąbrowska, A. Nowakowska,
Wrocław 2005, s. 273-282.

326. Żydek-Bednarczuk U., Etykieta językowa w ujęciu semantycznym i

pragmatycznym, „Studia Materiałowe Polonistyczne” 1997, nr 3, s. 237-245.

Obyczaje towarzyskie (wybrane pozycje)

1.

Abdalla M., O zachowaniu się przy stole – wskazówki trzynastowiecznego
katolikosa asyryjskiego Bar Ebrai, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”
1996, nr 2, s. 99-106.

2.

Adamczewski P., Biesiadny savoir-vivre. Krótki podręcznik dobrych manier,
„Polityka” 2006, nr 41, dod.

3.

Apanowicz J., Etykieta wizyt i rewizyt okrętów Marynarki Wojennej
Rzeczypospolitej Polskiej, Gdynia 1998.

4.

Arhens S., Kodeks towarzyski. Jak się powinien zachować człowiek wytworny w
domu i poza domem, Warszawa 1932.

5.

Bakalarz I., Przyjmowanie gości, Piotrków Trybunalski 1987.

6.

Banach A., Banach E., Słownik mody, Warszawa 1962.

7.

Banaszczyk E., Grzeczność w mundurze, Warszawa 1966.

8.

Barcz J., Urzędnik i biznesmen w środowisku międzynarodowym. Wybrane aspekty
pragmatyki zawodowej, Warszawa 2002.

9.

Bartnik M., Gdy przyjdą goście, Warszawa 1990.

10.

Bogucka M., Staropolskie obyczaje w XVI-XVII wieku, Warszawa 1994.

11.

Bortnowski A. W., Protokół dyplomatyczny i savoir-vivre dla każdego, Ciechanów
2003.

12.

Borzymowska B., Romero J., Szkoła flirtowania, Wrocław 1994.

13.

Borzyszkowska-Sękowska F., Być piękną, Warszawa 1996.

14.

Boziewicz W., Polski kodeks honorowy, Wrocław 1990 [reprint].

15.

Brzozowski M. A., Sztuka bycia i obycia, Warszawa 2006.

16.

Brzozowski M. A., Wysocki R., ABC dobrych manier, Warszawa 2003.

17.

Bulanda J., Zwyczaje towarzyskie, Wąbrzeźno 1933.

18.

Bułowski M., Przemowy okolicznościowe, Poznań 1935.

19.

Bystroń J. S., Dzieje obyczajów w dawnej Polsce, wiek XVI-

20.

-XVIII, t. 1-2, Warszawa 1932 [nast. wyd.: 1960, 1976, 1994].

21.

Chociszewski J., Toast polski czyli zbiór mów przy uroczystościach wszelkiego
rodzaju, jak to przy weselach, ważniejszych zebraniach, przy obchodach
jubileuszowych itd., Wrocław 1993

22.

[podstawa edytorska: Toast polski wierszem i prozą..., Cieszyn 1901; Niech żyje!,
Bytom 1899].

23.

Cieśla J., Rybak A., Nadwiślański savoir-vivre, „Polityka” 2004, nr 31, s. 3-6, 8-9.

24.

Ciołek T. M., Olędzki J., Zadrożyńska A., Wyrzeczysko. O świętowaniu w Polsce,
Warszawa 1976.

25.

Czapliński W., Długosz J., Życie codzienne magnaterii polskiej w XVII wieku,
Warszawa 1982.

26.

Czartoryski A. K., Katechizm rycerski, Warszawa 1925.

27.

Dańkowska M., Nastolatki i bon ton, Warszawa 1990.

28.

Daszkiewicz J., Etyka i etykieta biznesu, Rzeszów 2003.

29.

Dembek Z. K., Wesele polskie. Zwyczaje, wyjaśnienia, porady, savoir-vivre, Toruń
2004.

30.

Demicki Z., Jak przyjąć gości, Toruń 2003.

31.

Dobre obyczaje w nauce. Zbiór zasad, Warszawa 1996.

32.

Dobrzyński A., Obyczaje na cenzurowanym, Warszawa 1973.

33.

Dorian Max [właśc. nazwisko: Jerzy Marian Mech], Wiem jak... czyli sztuka życia,
Warszawa 1992.

34.

Dunin J., Ucztująca małpa, czyli czy należy jeść przy czytaniu?, Łódź 1993.

35.

Dzięgielewski A., Sztuka życia, czyli encyklopedia dobrych manier, Warszawa
1995.

36.

Elias N., Przemiany obyczaju w cywilizacji Zachodu, Warszawa 1980.

37.

Estreicherówna M., Życie towarzyskie i obyczaje Krakowa w latach 1948-63,
Kraków 1936.

38.

Feliks Z., Życie towarzyskie, jego obraz i funkcje w środowisku wielkomiejskim,
Warszawa 1987.

39.

Feminolog, Sztuka podobania się kobietom, Warszawa 1935.

40.

Filipowicz B., Ogólne zasady protokołu dyplomatycznego z uwzględnieniem form
towarzyskich, Warszawa 1967.

41.

Filler W., Pluciński T., Tylko dla mężczyzn!, Warszawa 1994.

42.

Fonkowicz J., Pietkiewicz E., Dyplomacja z bliska, Warszawa 1982.

43.

Frenkiel Z., Bądź gentelmen’em, Londyn 1947.

44.

Frątczakowie E. i J., Wiersze i piosenki na uroczystości rodzinne, Bydgoszcz 1994.

45.

Gajewski J., Etykieta żeglarska, Katowice 2002.

46.

Gajos H., Bądź dobrze ubraną, Warszawa 1994.

47.

Galant W., Formy towarzyskie, prawidła i wskazówki przyzwoitego zachowania się
w różnych chwilach życia, Mikołów 1926.

48.

Gałczyńska E., Pisane sercem słowa na każdą okazję, Płock 1997.

49.

Garczyński S., Gafy: komizm mimowolny, Warszawa 1986.

50.

Garczyński S., O prowadzeniu rozmowy, Warszawa 1976, 1977.

51.

Garczyński S., Razem, ale jak?, Warszawa 1976.

52.

Garczyński S., Rozmawiać? Tak, ale jak?, Warszawa 1993.

53.

Garczyński T., Sztuka życia, Warszawa 1969.

54.

Genezy, Kłamstwo gorsze i lepsze, „Odra” 1958, nr 42, s. 1, 4 [recenzja książki: I.
Gumowska, ABC dobrego wychowania, Warszawa 1958].

55.

Gerlach A., Proszę, dziękuję... przy stole, Warszawa 1992.

56.

Gerlich H., Gerlich M., Zwyczaje, obyczaje i obrzędy rodzinne w miastach
Górnego Śląska (od schyłku XIX do połowy XX wieku), „Zaranie Śląskie” 1989, R.
52, nr 3-4, s. 367-434.

57.

Gerling R., Mężczyźni, którzy na mężów się nie nadają... Uwagi, porady i
wskazówki, Warszawa 1928.

58.

Głogowski M., Obyczajowe pole minowe, „Przegląd Tygodnia” 1998, nr 51, s. 19.

59.

Goldnikowa A., Obycie umila życie, Warszawa 1968.

60.

Goliński L., Klatki schodowe (O polityce kulturalnej), „Orka” 1957, nr 28, s. 3.

61.

Gołąbowa M., Umiejętność zachowania się w domu i w świecie, Warszawa 1928.

62.

Goray S. M., Nowy kodeks honorowy, Poznań 1930.

63.

Grad J., Zmiany wzoru „człowieka kulturalnego” w społeczeństwie polskim, „Acta
Universitatis Wratislaviensis, Prace Pedagogiczne” 1997, nr 120, s. 7-16.

64.

Gumowska I., ABC dobrego wychowania, Warszawa 1958 [nast. wyd.: 1959,
1960, 1962, 1969, 1974 – wyd. 7 popr., 1978].

65.

Gumowska I., ABC dobrego wychowania. Jak co się je? – Tak czy tak?,
„Świetlica” 1958, nr 4, s. 30-31.

66.

Gumowska I., ABC dobrego wychowania. Między ludźmi, „Świetlica” 1958, nr 12,
s. 6-7.

67.

Gumowska I., ABC dobrego wychowania. Zawsze odpowiednio ubrani,
„Świetlica” 1958, nr 1, s. 22-23.

68.

Gumowska I., ABC dobrego wychowania: Ludzie między sobą, „Świetlica” 1958,
nr 5, s. 36.

69.

Gumowska I., ABC dobrego wychowania: wakacje, urlop, wczasy, „Świetlica”
1958, nr 6, s. 28.

70.

Gumowska I., Dookoła stołu, Warszawa 1981.

71.

Gumowska I., Kultura życia społecznego, Poznań 1966.

72.

Gumowska I., Księga nastolatków, Warszawa 1988, 1990.

73.

Gumowska I., Savoir-vivre dla sprzedawców, Warszawa 1964.

74.

Gumowska I., Sztuka życia, Warszawa 1967.

75.

Gumowska I., Twoje zachowanie cię zdradza, „Świetlica” 1957, nr 11, s. 17-18.

76.

Gumowska I., Kapica J., Uprzejmy milicjant, Warszawa 1964.

77.

Gutowska L., Dama się nie certoli, Warszawa 1994.

78.

Gutowska L., Nowy savoir-vivre, Warszawa 2004.

79.

Gutowska L., Sekretarka z klasą, Warszawa 1998.

80.

Hamerliński-Dzierożyński A., Farfałki staropolskie, Warszawa 1982.

81.

Hamerliński-Dzierożyński A., Farfałki sarmackie i romantyczne, Warszawa 1988.

82.

Hamerliński-Dzierożyński A., O kartach, karciarzach, grach poczciwych i
szulerskich. Szkice obyczajowe z wieków XV-XIX, Kraków 1976.

83.

Hanke A., Mandrosz-Wróblewska J., Paszport do świata sukcesu. Jak kształtować
swój image, Warszawa 1993.

84.

Hartman S. A., Kodeks towarzyski. Jak się powinien zachować człowiek wytworny
w domu i poza domem, Warszawa 1927, 1929, 1932.

85.

Hojnacka K., Współżycie z ludźmi. Kodeks towarzyski, Żnin 1939.

86.

Hryniewicz H., Jak cię widzą, tak cię piszą. Savoir-vivre dla wszystkich, Warszawa
1988.

87.

Ikanowicz C., Protokół dyplomatyczny i dobre obyczaje w biznesie, Warszawa
1997.

88.

Ikanowicz C., Etykieta samorządowca, Warszawa 2002.

89.

Ikanowicz C., Protokół w życiu codziennym biznesmena, Warszawa 1998.

90.

Ikanowicz C., Protokół dyplomatyczny i organizacja służby zagranicznej RP.
Zagadnienia wybrane, Warszawa 1997.

91.

Imprezy towarzyskie i oficjalne w dawnym Toruniu, Toruń 1984.

92.

Iwaszkiewicz M., Gawędy o przyjęciach, Warszawa 1979.

93.

Iwaszkiewicz M., Mali goście małych gospodarzy, Warszawa 1979.

94.

Iwaszkiewicz J., O grzeczności, „Życie Warszawy” 1959, nr 70, s. 4 [recenzja
książki: J. Kamyczek, Grzeczność na co dzień ilustrowana, Warszawa 1959].

95.

Jabłonowska L., Współczesna etykieta: standardy zachowań, elegancji, rozmowy,
gestów i konsumpcji, Warszawa 2002.

96.

Jakubowska A., Wypada... nie wypada, czyli savoir-vivre dla wszystkich, Łódź
1986.

97.

Janowicz E., Kodeks światowy. Przykazania grzeczności i przyzwoitości, Mikołów
1924.

98.

Jarocki R., Jak być szczęśliwym?, „Walka Młodych” 1959,

99.

nr 50, s. 4 [recenzja książki: I. Gumowska, ABC dobrego wychowania, Warszawa
1958].

100. Jarosławski K., Spektakl przy biesiadnym stole, „Tygodnik Solidarność” 2001, nr

34, s. 17.

101. Jeżowski L., Urbanitas sacerdotalis, Poznań 1963.
102. Jędrzejko E., Kita M., Słowa grzeczne i serdeczne, czyli o języku życzliwym na co

dzień i od święta, Warszawa 2002.

103. Kaczorowski E., Zwyczaje i obyczaje na okrętach od czasów najdawniejszych do

współczesnych, Gdynia 1975.

104. Kaczorowski E., Koziarski J., Pluta R., Zwyczaje i ceremoniał morski, Gdańsk

1972.

105. Kalkhoff B., My i nasi goście, Warszawa 1972.
106. Kamińska-Radomska I., Etykieta biznesu, czyli międzynarodowy język kurtuazji,

Warszawa 2003.

107. Kamińska W., Kamieński M., Poradnik dobrych manier, Katowice 2001.
108. Kamyczek J., Grzeczność na co dzień, Warszawa 1955 [nast. wyd.: 1956, 1959,

1969, 1972, 1974 – wyd. 6 popr., 1978].

109. Kamyczek J., Grzeczność na co dzień ilustrowana, Warszawa 1959.
110. Kamyczek J., Kultura życia rodzinnego, Poznań 1966.
111. Kamyczek J., Savoir-vivre dla nastolatków, Warszawa 1974.
112. Kamyczek J., Hoff B., Jak oni mają się ubierać, Warszawa 1958.
113. Karpińska G. E., Kopczyńska-Jaworska B., Zwyczaje, obyczaje i obrzędy rodzinne

w Łodzi, „Zaranie Śląskie” 1989, R. 52, nr 3-4, s. 435-480.

114. Kasdepke G., Bon czy ton, czyli savoir-vivre dla dzieci, Łódź 2004.
115. Kiewnarska J., Dobre wychowanie na co dzień, Poznań 1931.
116. Kipa, Profesor, Historia dyplomacji XIX wieku, opracowane podług wykładów

przez studentów Bratniej Pomocy Szkoły Nauk Politycznych w Warszawie,
Warszawa 1928.

117. Klimczyk J., Zawód wodzirej, „Przegląd Tygodnia” 1998, nr 52, s. 16.
118. Klimkowski M., Dom otwarty, „Wprost” 2000, nr 29, s. 72-73.
119. Kobieta w kulturze i społeczeństwie, red. B. Jedynak, Lublin 1990.
120. Kobyliński S., Jak dobrze mieć sąsiada, Warszawa 1974.
121. Koczorowski E., Ceremoniał morski i etykieta jachtowa, Warszawa 1997.
122. Komorowska J., Świąteczne zwyczaje domowe w wielkim mieście, Warszawa 1984.
123. Kopaliński W., Dworzanin ludowy, „Przegląd Kulturalny” 1958,
124. nr 43, s. 5 [recenzja książki: I. Gumowska, ABC dobrego wychowania, Warszawa

1958].

125. Korczak J., Prawidła życia. Pedagogika dla młodzieży i dorosłych, Warszawa

1930.

126. Korotyńska E., Nowy zbiór powinszowań wierszem i prozą, Warszawa 1929.
127. Kostyła J., Nauka savoir-vivre'u, „Wprost” 1999, nr 7, s. 58-60.
128. Kosiński W., Zwyczaje towarzyskie w dawnej Polsce, Sandomierz 1918.
129. Kowecka E., W salonie i w kuchni, Warszawa 1984.
130. Koźmiński G. J., Wizerunek nauczyciela. Jak kreować własny wizerunek,

nauczycielski savoir-vivre, etyka zawodowa, Piła 2004.

131. Król M., Niepisane reguły i dobre zachowanie, „Res Publica Nowa” 1997, nr 12, s.

4-7.

132. Kruczek J., Włodarska T., Życie towarzyskie w Pszczynie, Pszczyna 1984.
133. Krzemiński J., Zarobić na elitę. Kluby dla bogatych, „Rzeczpospolita” 1998, nr

277, dod., s. 18-21.

134. Krzywobłodzka B., Stare i nowe obyczaje, Warszawa 1986.
135. Krzyżanek J., Dobre maniery, czyli savoir-vivre dla dzieci, Poznań 2005.
136. Księga mini toastów, [wybór] L. Bubel, Warszawa 1995.
137. Księga toastów, [wybór i oprac.] Z. Podgórzec, Białystok 1996.
138. Księga toastów i humoru biesiadnego, [wybór] L. Bubel, Warszawa 1995.
139. Kubik K., Kultura pracy menedżera, Toruń 2002.
140. Kuchowicz Z., Obyczaje staropolskie XVII-XVIII wieku, Łódź 1975.
141. Kuchowicz Z., Życie towarzyskie, w: Z. Kuchowicz, Z dziejów obyczajów polskich

w wieku XVII i pierwszej połowie XVIII, Warszawa 1957, s. 99-172.

142. Kuchowicz Z., Obyczaje i postacie Polski szlacheckiej XVI-XVIII wieku, Warszawa

1993.

143. Kudasiewicz M., Obrzędowy piec, Kraków 1986.
144. Kuncewicz Ł., Poradnik podrywacza, Łódź 1997.
145. Kunicka E., Daj się lubić. Poradnik dobrego zachowania nie tylko dla dzieci,

Pelplin 2001.

146. Kuznowicz M. J., Zasady kulturalnych form towarzyskich, Kraków 1922.
147. Kwiatkowska I., Dobre obyczaje gościnności domowej, Lubań 1988.
148. Lady Perfect, Sztuka życia, czyli encyklopedia dobrych manier, Warszawa 2004.
149. Landau-Czajka A., Między Chanuką a Gwiazdką: święta w asymilowanych

rodzinach żydowskich okresu międzywojennego, „Kwartalnik Historii Żydów”
2004, nr 2, s. 170-181.

150. Legatowicz I. P., Dawna przodków naszych obyczajność to jest ustawy

obyczajności, przyzwoitości, przystojności i grzeczności, [b.m.] 1984 [reprint
wydania: Wilno 1859].

151. Leitgeber S., O życiu towarzyskim w Wielkopolsce w XIX i XX wieku, Poznań 2001.
152. Leja Z., Sztuka nakrywania stołu i podawania potraw, Iwonicz 1988.
153. Lenartowicz J., Sto rad i upomnień udziela Józef siostrze swej Stefanii, Warszawa

1927.

154. Lenkiewicz W., Rozmarynowicz A., Kodeks narciarski, czyli narciarski savoir-

vivre, Warszawa 1990.

155. Lemnis M., Vitry H., W staropolskiej kuchni i za polskim stołem, Warszawa 1990.
156. Lewandowska-Tarasiuk E., Damą być, czyli sztuka słowa polskiej businesswoman,

Warszawa 1993.

157. Londyński B., Dobry ton. Szkoła pożycia z ludźmi wszelkich stanów w stosunkach

poufnych i ceremonialnych, Warszawa 1920.

158. Londyński B., Gry i zabawy towarzyskie, Warszawa 1930.
159. Londyński B., Zwyczaje towarzyskie, Lwów 1921, 1928.
160. Loth R., Na rogu świata i nieskończoności. Wspomnienia o Franciszku Fiszerze,

Warszawa 2002.

161. Łada, Sztuka życia, Lwów 1926.
162. Ławicki J., Etyka i etykieta firmy w kontaktach z klientami, „Firma i Rynek” 2000,

nr 2, s. 110-111.

163. Łozińska M., Życie codzienne i niecodzienne w przedwojennej Polsce, Warszawa

1980.

164. Łoziński W., Salon i kobieta, Lwów 1921.
165. Łoziński W., Życie polskie w dawnych wiekach, Warszawa 1934, Kraków 1978.
166. Łyś G., Maniery demokracji, „Rzeczpospolita” 2000, nr 175, dod., s. 4-8.
167. M. K., Jak się ludzie pozdrawiają?, „Kurier Literacko-Naukowy” 1927, R. 4, nr

43, s. 6.

168. Maleczyński K., Bielińska M., Gąsiorowski A., Dyplomatyka wieków średnich,

Warszawa 1971.

169. Mankiewicz M., Przewodnik po życiu, Warszawa 1991.
170. Marianowicz J., Grzeczność ułatwia życie, Warszawa 1962.
171. Markiewicz M., Poradnik dobrych obyczajów, Warszawa 1990.
172. Matysiak B. W., Nauki Mędrca Syracha o dobrych manierach, „Studia

Warmińskie” 2000, t. 37, s. 279-287.

173. Meller M., Grille i zabawy ludu polskiego, „Polityka” 2000, nr 35, s. 3-6, 8-9.
174. Michałowska M., Przez kuchnię i od frontu, Warszawa 1988, 1994.
175. Mikusiński J., Kodeks towarzyski, [b.m.] 1939.

176. Mildner P., Podstawy etykiety, czyli wiza do świata biznesu, Kraków 2000.
177. Miłkowski S., Wybór powinszowań na imieniny, Nowy Rok i różne uroczystości

familijne, Kraków 1919.

178. Mirandola F., Jak winszować. Zbiór powinszowań imieninowych, noworocznych i

okolicznościowych, Lwów 1929.

179. Mirkiewicz A., Akantowy savoir-vivre, „Akant” 2003, nr 13, s. 51.
180. Mleczko A., Komórkowy savoir-vivre, Kraków 2001.
181. Młodnicka K., Savoir-vivre w szkole, „Nowe w Szkole” 2002, nr 5, s. 17-19.
182. Młynarczyk J., Nastolatki przyjmują gości, Warszawa 1996.
183. Młynarczyk M., Wielki wybór najpiękniejszych toastów polskich na wszelkie

uroczystości życia, t. 2, zebr. i oprac. Zagłoba, Warszawa 1930.

184. Modrzejewska B., W konwencji brutalnej walk: obyczaje, „Rzeczpospolita” 1997,

nr 25, s. 27.

185. Morawska I., Mickiewiczowski savoir-vivre, „Polonistyka” 2000, nr 3, s. 166-169.
186. Mrozińska S., ABC dobrego wychowania, „Kultura i Życie” 1958, nr 6, s. 28-29

[recenzja książki: I. Gumowska, ABC dobrego wychowania, Warszawa 1958].

187. Mysłakowski Z., O kulturze współżycia. Rozważania i propozycje, Warszawa

1967.

188. Myśliwiec G., Savoir-vivre w biurze, Warszawa 2002.
189. Na rogu świata i nieskończoności. Wspomnienia o Franciszku Fiszerze, [wybór i

oprac.] R. Loth, Warszawa 2002 .

190. Narbutt E., Zielińska H., Kapitał dobrych manier, „Polityka” 1997, nr 18, s. 3-6, 8.
191. Niemiro-Kasprzyńska B., Zasady obyczajowości, [b.m.] 1930.
192. Nienaski R., Koszyk do munduru, „Gazeta Polska” 2000, nr 51, s. 8-10.
193. Nowakowa J., Wzory i normy życia towarzyskiego ludności Warszawy, Warszawa

1968.

194. umiejętnościach i osobowości menedżera sportu, jego publicznym wizerunku oraz

ceremoniale sportowym, red. B. Ryba, Warszawa 1999.

195. Obyczaje w Polsce od średniowiecza do czasów współczesnych, red. A. Chwalba,

Warszawa 2004.

196. Obyczajność i obrzędowość świecka, [wybór i oprac.] J. Furtak, S. Łagowski, E.

Mielczarek, Warszawa 1989.

197. Olechowski G., Sztuka uprzejmości. Zasady i formy dobrego wychowania, Poznań

1946.

198. Ostałowska I., Ada, to nie wypada: nie tylko savoir-vivre, nie tylko dla dziewcząt,

Warszawa 1994.

199. Ostrowski M., Szostkiewicz A., Szacuneczek: savoir-vivre international, czyli jak

się zwracać z galanterią, „Polityka” 2001, nr 51-52, s. 142-144.

200. Otwinowska E., Kwiatkowska H., Damą być... ba!, Warszawa 1988.
201. Pałubicki W., Zwyczaje i obyczaje morskie, tradycja i współczesność, Gdynia

1987.

202. Pernal E., Savoir-vivre w podróży. Poradnik dla turystów i biznesmenów,

Warszawa 2001.

203. Pernal E., Taktownie, profesjonalnie, elegancko, czyli etykieta w biznesie, Gdańsk

2000.

204. Petrovic J., Bon ton. Wypada, czy nie wypada, Poznań 2005.
205. Piątek J., Zasady przyzwoitego zachowania się młodzieży szkolnej, Lwów 1930.
206. Piątek J., Zasady przyzwoitego zachowania się młodzieży męskiej, Lwów 1938.
207. Pietkiewicz E., Anegdotki dyplomatyczne, Warszawa 1996.
208. Pietkiewicz E., Asystentka menedżera, Warszawa 1998.

209. Pietkiewicz. E., Dobre obyczaje w pracy, Warszawa 1985.
210. Pietkiewicz E., Dobre obyczaje, Warszawa 1996.
211. Pietkiewicz E., Etykieta menedżera, czyli sztuka dobrych manier w prowadzeniu

interesów, Warszawa 1990.

212. Pietkiewicz E., Kultura współżycia, Warszawa 1980.
213. Pietkiewicz E., Poradnik kierownika działu administracyjnego w placówkach

służby zagranicznej, Warszawa 1990.

214. Pietkiewicz E., Protokół dyplomatyczny, Warszawa 1990.
215. Pietkiewicz E., Przyjęcia w biznesie i nie tylko, Warszawa 1995.
216. Pietkiewicz E., Savoir-vivre dla każdego, Warszawa 1997.
217. Pietkiewicz E., Savoir-vivre dzisiaj, Warszawa 1990.
218. Pietkiewicz E., We fraku na luzie, „Prawo i Życie” 1996, nr 10, s. 46.
219. Podgórscy A. i B., Toasty i pieśni biesiadne, Wrocław 1998.
220. Popławska A., Jak się zachować: grzeczność ułatwia życie, czyli praktyczny savoir-

vivre, Warszawa 1998.

221. Poradnik dobrych obyczajów profesora Michała Iwaszkiewicza, Poznań 2006.
222. Poradnik wychowania morskiego, red. R. Woźniak, Warszawa 1989.
223. Pouczenie o zachowaniu się mężów zaufania przy wyborach, Warszawa 1928.
224. Przesławska H., Przywołanki dyngusowe, Toruń 1974. Przyrowski Z., Pan

Ambroży, czyli jak było w dawnej Polsce, Warszawa 2001.

225. Pytel J. K., Gościnność w Biblii, Poznań 1990.
226. Radwan-Pragłowski K., Jak stać się mistrzem życia, Warszawa 1929.
227. Rachwał W., Organizacja przyjęć okolicznościowych, Iwonicz 1987.
228. Renc J., O kulturę i estetykę codziennego życia, „Znad Kwisy” 1957, nr 2, s. 3.
229. Robak T., Savoir-vivre bez tajemnic, Warszawa 2005.
230. Rojek T., Damy, rycerze i dżinsy, Warszawa 1977.
231. Rojek T., Nowy savoir-vivre, Warszawa 2006.
232. Rojek T., Polski savoir-vivre, Warszawa 1984.
233. Rojek T., Savoir-vivre przy stole. Jak to się je, Warszawa 2003.
234. Rojek T., Życie towarzyskie i domowe. Nowy savoir-vivre, Warszawa 2003.
235. Rok B., Onufry Kopczyński (1735-1817) i jego oświecony poradnik dobrego

wychowania, Wrocław 1996.

236. Rościszewski M., Gry i zabawy towarzyskie. Wskazówki do przyjemnego i

użytecznego spędzenia czasu w domu i poza domem. Podręcznik dla młodzieży płci
obojga, Warszawa 1991 [reprint wydania: Warszawa 1930].

237. Rościszewski M., Jak się zachować w towarzystwie, Przemyśl 1930.
238. Rościszewski M., Księga obyczajów towarzyskich, Wrocław 1993 [reprint

wydania: Lwów 1905].

239. Rościszewski M., Pisarz i doradca, Warszawa 1930.
240. Rościszewski M., Zwyczaje towarzyskie. Podręcznik praktyczny dla pań i panów,

Warszawa 1935.

241. Różycka M., Łebkowski M., Przyjęcia, bankiety i bufety, Warszawa 1993.
242. Ryba J., Maskarady oświeconych, próba opisu zjawiska, Katowice 1998.
243. Sadowska H., Przyjmujemy gości, Warszawa 1968.
244. Salwa O., O zachowaniu się przy studniówkowym stole, „Perspektywy” 2004, nr 1,

s. 21.

245. Schlottmann M., Nasz językowy savoir-vivre, „Gazeta Wyborcza” 1997, nr 124, s.

18-19.

246. Schuster G., Księga 1000 porad dla nastolatek, Warszawa 1995.
247. Selmowicz J., Kultura obyczajów. Zbiór felietonów, Warszawa 1959.

248. Sieczkowski G., Savoir-vivre ludowo-socjaldemokratyczny. Język koalicji SLD-

PSL, „Rzeczpospolita” 1996, nr 225, s. 4.

249. Siekierski S., Kultura jednostki, „Inspiracje” 1983, nr 9, s. 34.
250. Siemaszko E., Przyjęcia w domu, Warszawa 1989.
251. Sinielnikoff R., Prechitko E., Wzory listów polskich, Warszawa 1993.
252. Skubała A., Babiarz M., Savoir-vivre czterolatków, „Wychowanie w Przedszkolu”

2001, nr 6, s. 359-360.

253. Sławiński E., Księga życzeń na zaręczyny, wesela, chrzciny, jubileusze, powitania

pożegnania dostojnych gości, prymicje oraz wiele innych rzadkich uroczystości,
Tczew 1933.

254. Smak biesiady. Antropologiczne szkice o kulturze szlacheckiej i współczesnej, red.

J. Eichstaedt, Ożarów 2000.

255. Soszyńska D., Kobieta, alkohol, obyczaje, Warszawa 1971.
256. Stokowska M. S., Co, kiedy, jak i z kim. Opisy różnych przyjęć, Żnin 1937.
257. Strzeszewska A., Nojszewska J., Poradnik dobrego wychowania, Ożarów

Mazowiecki 2005.

258. Styczeń A., Poradniki savoir-vivre'u w kolekcji Michała Hilchena. Spis

bibliograficzny z dodaniem celniejszych fragmentów dzieł w nim przedstawionych,
Wałbrzych 1991.

259. Stypianka I., Sztuka uprzejmości, Poznań 1936, 1938.
260. Surowiec U., Kultura zawodu: ćwiczenia, cz. 1, Strzyżowice 2001.
261. Sutor J., Leksykon dyplomatyczny, Warszawa 2005.
262. Szulc E., O dawnym zwyczaju noworocznych powinszowań składanych przez

grabarza w Warszawie, Cieszyn 1990.

263. Szymczak-Hoff J., Życie towarzyskie i kulturalne Rzeszowa w dobie autonomii

Galicji, Rzeszów 1993.

264. Szymczak-Hoff J., Drukowane kodeksy obyczajowe na ziemiach polskich w XIX

wieku, Rzeszów 1983.

265. Śliwa Z., Dom polski: zwyczaje rodzinne, Poznań 1998.
266. Śluby. Jak wyznać swoje uczucie, w czym i jak do ślubu, życzenia od bliskich i

znajomych, o uroczystościach weselnych, [wybór i oprac.] A. Draganek,
Bydgoszcz 1995.

267. Świątek J., Organizacja przyjęć okolicznościowych, Mokoszyn 1988.
268. Tarasiewicz K., Przygody z kawą i herbatą, Warszawa 2000.
269. Taźbierski Z., Ceremoniał dworsko-dyplomatyczny w praktyce negocjacji Polski z

Anglią w XVI-XVIII w., Olsztyn 1986.

270. Toast polski wierszem i prozą, czyli zbiór mów przy uroczystościach wszelkiego

rodzaju. Jako to przy weselach, ważniejszych zebraniach, przy obchodach
jubileuszowych itd., Warszawa 1994 [reprint wydania: Cieszyn 1901].

271. TOM, Widelec a charakter, „Od nowa” 1959, nr 6, s. 8 [recenzja książki: I.

Gumowska, ABC dobrego wychowania, Warszawa 1958].

272. Tradycje morskie i marynarskie. Kultura na co dzień w pytaniach i odpowiedziach,

Szczecin 1983.

273. Turbasa J., ABC męskiej elegancji, Kraków 2001.
274. Ulanicka M., Zasady prowadzenia domu, Warszawa 1929.
275. Uprzejmość zakonna przez Siostrę Franciszkankę Bł. Kunegundy, Chicago, Illinois

1939.

276. Ursyn J., Alfabetyczny poradnik towarzyski, Warszawa 1991.
277. Waka S., O dobrym zachowaniu się żołnierza, Warszawa 1939.

278. Wapiński R., Politycy polscy XX wieku i ich obyczaje, stosunki wzajemne,

„Mazowieckie Studia Humanistyczne” 2002, vol. 8, nr 2, s. 193-201.

279. Wasylewski S., Życie polskie w XIX wieku, Kraków 1962.
280. Wichowa M., O różnych aspektach staropolskiej biesiady w świetle relacji

literackich, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Litteraria Polonica” 2002, nr 5, s.
3-12.

281. Wielki zbiór powinszowań do wszystkich okoliczności zastosowanych, z dodatkiem

wierszy do pamiętników i na karty pocztowe, Tarnów 1932.

282. Wielopolska M., Obyczaje towarzyskie, Lwów 1938.
283. Wilczyński J., O dobrych zwyczajach akademickich i potrzebie ich chowania w

Polsce, Wilno 1932.

284. Wisnar J., Zasady przyzwoitego zachowania się uczniów szkół średnich, Kraków

1996.

285. Witkowiak A., Decus clericorum. Etyka towarzyska, Poznań 1960.
286. Wittlin J., Vademecun życia rodzinnego i towarzyskiego, Kraków 1974.
287. Wnęk J. J., O wychowanie nowej kobiety, Kraków 1930.
288. Wybór tekstów do żołnierskiego savoir-vivre, Wrocław 1964.
289. Wychowanie estetyczne. Kultura życia codziennego. Materiały pomocnicze do

realizacji programu zajęć kulturalno-wychowawczych dla żołnierzy zasadniczej
służby wojskowej, red. B. Skrzypak, Warszawa 1976.

290. Vauban M., Kurcewicz M., Jak składać wizyty i przyjmować gości, Warszawa

1934.

291. Vauban M., Kurcewicz M., Podstawy rozmowy towarzyskiej, Warszawa 1935.
292. Vauban M., Kurcewicz M., Podstawy życia towarzyskiego opracowane podług

zwyczajów nowoczesnych, Warszawa 1934.

293. Vauban M., Kurcewicz M., Zakazy i nakazy dobrego wychowania, Warszawa

1930, 1935.

294. Z powinszowaniem nowego roku!, Wilno1928, Kraków 1929.
295. Zadrożyńska A., Damy i galanci. O polskich zwyczajach towarzyskich, Warszawa

2004.

296. Zasady etyki kadry LWP, Warszawa 1965.
297. Zasady etyki zawodowej żołnierza PL, Warszawa 1974.
298. Zasady etyki. Obyczaje żołnierzy zawodowych LWP, Warszawa 1973.
299. Zahorski R., Dobry ton. Nowoczesny kodeks towarzyski. Jak zostać mężczyzną

nowoczesnym. Jak zostać wytworną kobietą, Warszawa 1929.

300. Zamoyski T., Krzemieniewski E., Kodeks honorowy, Warszawa 1924.
301. Zaradniak M., Poradnik dobrych obyczajów Profesora Michała Iwaszkiewicza,

Poznań 2006.

302. Zatorski L., Sto pięćdziesiąt powinszowań wierszem i prozą dla dziatwy polskiej,

Warszawa 1929.

303. Zbiór powinszowań i wierszy okolicznościowych, Kępno 1934.
304. Zbiór zasad etyki, tradycji i zwyczajów łowieckich, Radom 1987.
305. Ziemski M., Związkowy savoir-vivre. Po II Plenum CRZZ, „Walka Młodych”

1958, nr 38, s. 4-5.

306. Ziółkowska M., Jak się zachować, Warszawa 1975.
307. Ziółkowska M., Bądź uprzejmy na co dzień i od święta, Szczecin 1987.
308. Zwyczaje towarzyskie. Poradnik na co dzień, Warszawa 1946.
309. Żuchowski H. R., Całą dobę w dobrym tonie. Mini poradnik szefa, Lublin 1997.
310. Żuchowski H. R., Czarna księga gaf towarzyskich, Lublin 2001.
311. Żuchowski H. R., Encyklopedia dobrych manier, Lublin 2003.

312. Żuchowski H. R., O bon-tonie w felietonie, Lublin 1999.
313. Żuchowski H. R., Słownik savoir-vivre'u dla pana, Lublin 1995.
314. Żuchowski H. R., Słownik savoir-vivre'u dla pani, Lublin 1995.
315. Kałużny S., Pietkiewicz E., Bankowcy i dobre obyczaje, Warszawa 1993.
316. Pietkiewicz E., Sekretarka, szef i inni, Warszawa 1989.
317. Orłowski T., Protokół dyplomatyczny. Ceremoniał i etykieta, Warszawa 2005.
318. Ikanowicz C, Piekarski J.W., Protokół dyplomatyczny i dobre obyczaje, Warszawa

2004.

319. Sutor J., Korespondencja dyplomatyczna, Warszawa 1992.
320. Krajski S., Savoir vivre. Podręcznik w pilnych potrzebach, Warszawa 2006.
321. Krajski S., Savoir vivre w kościele. Podręcznik dla świeckich, Warszawa 2007.
322. Pernal E., Taktownie, profesjonalnie, elegancko czyli etykieta w biznesie, Gdańsk

2000.

323. Dunckel J., Etykieta w biznesie. Kompletny przewodnik wraz z działem

międzynarodowym obejmującym kilkadziesiąt krajów świata, Lublin 1996.

324. Drągalski Z., Rozmiarem J., Listy i pisma użytkowe. 500 gotowych wzorów,

Warszawa 2003.

325. Markiewicz M., Poradnik obyczajów towarzyskich, Warszawa 1982.
326. Markowski A., Wzory listów i pism. Korespondencja praktyczna. Gratulacje,

życzenia, zaproszenia, podania, życiorysy, Warszawa 2000.