Planowanie bezpieczeństwa

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

Temat 3:

Identyfikacja i ocena ryzyka

Definicja ryzyka



Ryzyko oznacza możliwość, że cele przedsiębiorstwa (przedsiębiorcy)
nie zostaną osiągnięte (możliwość chybienia celu)



Przyczyną ryzyka jest niepewność.



Punktem odniesienia ryzyka jest

cel przedsiębiorstwa.



Ryzyko to

możliwość nieosiągnięcia celu.

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ



Ryzyko to

możliwość nieosiągnięcia celu.

Zadania zarządzania ryzykiem



Identyfikowanie ryzyka



Ocena ryzyka



Wypracowanie i zrealizowanie środków do zwalczania ryzyka



Kontrolowanie działania środków do zwalczania ryzyka

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

Identyfikacja ryzyka



Cel:
Uchwycić ryzyko możliwie całkowicie, szybko i na czas



Metody:



Sposoby strategicznego planowania w przedsiębiorstwie



Bieżący stan spraw przedsiębiorstwa

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

Analiza kontrolna

Analiza dokumentów

Analiza organizacji

Analiza checklisty

Ankietowanie pracowników

Identyfikacja ryzyka: Analiza dokumentów

Kryterium oceny

Dobra

sytuacja

Ryzykowna

sytuacja

Kapitał własny
Kapital obcy

> 30 %

< 20 %

Środki pieniężne
Kapitał całkowity

> 7%

< 2%

(Zysk+Odsetki kap. obcego)

> 10%

< 5%

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

(Zysk+Odsetki kap. obcego)
Kapitał całkowity

> 10%

< 5%

Obroty
Kapitał całkowity

> 150%

< 100%

Kapitał obcy
Cash Flow

< 100%

> 150%

Źródlo: Schmoll (Hrsg.)
Mehr Sicherheit für Ihr Unternehmen dank systematischem
und effizientem Risiko-Management, Zürich 1988

Ocena ryzyka: rozmiar ryzyka



Rozmiar ryzyka



Stopień możliwego chybienia celu

Szkody materialne

Szkody wynikające z przerwaniem działalności przedsiębiorstwa

Szkody związane z odpowiedzialnością

Szkody osobowe



Prawdopodobieństwo chybienia celu

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

Ocena ryzyka : Profil ryzyka

Wielkość

szkód (€)

Nie do

tolerowania

Źródło: Gärtner: Risk-Management und
Versicherungsmakler, Wiesbaden 1986

100.000

500.000

1.000.000

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

Częstotliwość

szkód

Codziennie

Co miesiąc

Co roku

Co

2 lat

Co

5 lat

Co 50

lat

Nieistotne

Wielkie

Średnie

Małe

5.000

50.000

100.000

Ocena ryzyka:

przykład

Formalizacja sytuacji decyzyjnej:



Warianty decyzyjne = artykuły sezonowe: V

i

, i = 1,2,3



Sytuacje realizacji = możliwe warunki pogodowe: S

j

, j = 1(1)5



Stopień osiągnięcia celu = zysk (w T€): w

ij

, i = 1(1)3, j = 1(1)5

Macierz decyzyjna:

S

1

S

2

S

3

S

4

S

5

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ



Które warianty można wybrać, jeśli zysk winien wynosić przynajmniej 90 T€ ?

S

1

S

2

S

3

S

4

S

5

V

1

70

75

85

90

105

V

2

50

80

130

100

65

V

3

110

90

80

70

60

p

j

=P(S

j

)

0,1

0,2

0,3

0,25

0,15

Rozmiar ryzyka w literaturze



Wariancja:



Krytyka:

Za pomocą wariancji zostanie zmierzone odchylenie od wartości oczekiwanej,
ale nie od założonego celu.

W kalkulację wariancji wchodzą zarówno negatywne jak i pozytywne
odchylenia od wartości oczekiwanej.



Przykład:



2

(W

i

)

= 

(w

ij

– E(W

i

))

2

* p

j

j=1

n

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ



Przykład:

E(W

i

)

Ziel

V

1

86

90

V

2

95

90

V

3

80

90

Rozmiar ryzyka w literaturze



Semiwariancja:



Krytyka:

Również przy semiwariancji zmierzone zostaną negatywne odchylenia od
wartości oczekiwanej, ale nie od założonego celu. .



2

(W

i

)

= 

(w

ij

– E(W

i

) )

2

* p

j

w

ij

< E(Wi)

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

Propozycje dla rozmiaru ryzyka

C

=

cel, który winien zostać osiągnięty

a)

Prawdopodobieństwo, że cel nie zostanie osiągnięty

P(W

i

< C)

= 

p

j

w

ij

<C

P(W < C)

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

P(W

i

< C)

V

1

0,6

V

2

0,45

V

3

0,7

Propozycje dla rozmiaru ryzyka

C

=

cel, który winien zostać osiągnięty

b)

Uogólniona Semiwariancja

SV_

2

(W

i

)

= 

(w

ij

– C )

2

* p

j

w

ij

< C

SV_2(W)

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

SV_2(W

i

)

V

1

9,62

V

2

16,55

V

3

16,28

Propozycje dla rozmiaru ryzyka

C

=

cel, który winien zostać osiągnięty

c)

Współczynnik ryzyka

RK (W

i

)

=

R- (W

i

)

R+ (W

i

)

R- (W

i

)

= 

(C - w

ij

) * p

j

w

ij

< C

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

R+ (W

i

)

= 

(w

ij

- C) * p

j

w

ij

> C

RK(W

i

)

R-( W

i

)

R+( W

i

)

V

1

2,89

6,50

2,25

V

2

0,67

9,75

14,50

V

3

6,25

12,50

2,00

Ocena ryzyka: Aspekt prawny



Granica pomiędzy dozwolonym ryzykiem a nielegalnym
niebezpieczeństwem



Niebezpieczeństwo: Sytuacja, w której niemożliwy do zatrzymania przebieg
wydarzeń może doprowadzić z dużym prawdopodobieństwem do strat w
prawnie chronionych interesach



Skala:

Wielkość grożącego niebezpieczeństwa

Znaczenie interesów prawnych

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

Rozważenie ryzyka, pożytki i koszty

Ocena ryzyka: Aspekt psychologiczny



Chęć ryzyka



... Koreluje

pozytywnie

z

płcią męską

ekstrawertyzmem,

gotowością do działania

środkami stymulacji (brak zależności)

zdrowiem



... Koreluje

negatywnie z

wiekiem

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

nieugiętością

środkami spokoju

psychomatycznymi dolegliwościami ze strony

serca i naczyń wieńcowych



...korreliert

nieznacznie z

dochodami

wykształceniem

neurotycznością

Quelle: Brengelmann/von Quast:
Spielen, Risikolust und Kontrolle,
Frankfurt am Main 1987

Ocena ryzyka: Aspekt psychologiczny

Wyznaczniki dla akceptacji ryzyka



Habituacja do źródła ryzyka



Dobrowolność przejęcia ryzyka



Osobista możliwość kontroli stopnia ryzyka



Ubezpieczenie przed fatalnymi skutkami

niebezpieczeństwa

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

niebezpieczeństwa



Możliwość zdystansowania następstw



Sensowna percepcja niebezpieczeństwa



Wrażenie sprawiedliwego podziału korzyści i ryzyka



Eindruck der Reservibilität der Risikofolgen



Odpowiedniość (przystawanie) beneficjenta i nośnika ryzyka



Zaufanie w publiczną kontrolę ryzyka