Główny ksi

ę

gowy

(121101)

Przedstawiciele władz publicznych,

wy

ż

si urz

ę

dnicy i kierownicy

2

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich

Publikacja opracowana w ramach projektu systemowego pn. „Rozwijanie zbioru
krajowych

standardów

kompetencji

zawodowych

wymaganych

przez

pracodawców”. Priorytet I PO KL, Działanie 1.1

Krajowy standard kompetencji zawodowych
Główny ksi

ę

gowy (121101)

© Copyright by Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa 2013

Kopiowanie i rozpowszechnianie mo

ż

e by

ć

dokonane za podaniem

ź

ródła

ISBN 978-83-7951-000-9 (cało

ść

)

ISBN 978-83-7951-001-6 (1)

Nakład 1000 egz.

Publikacja bezpłatna

Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich
00-697 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 65/79, tel. [phone], fax [phone]
e-mail: [e-mail] http://www.crzl.gov.pl

Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji – Pa

ń

stwowego Instytutu Badawczego

26-600 Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. centr. (48) 364-42-41, fax [phone]
e-mail: [e-mail] http://www.itee.radom.pl

3

Spis tre

ś

ci

1. Dane identyfikacyjne zawodu .............................................................

4

1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfikacjach ..

4

1.2. Notka metodologiczna i autorzy ................................................

4

2. Opis zawodu .........................................................................................

5

2.1. Synteza zawodu .......................................................................

5

2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary wyst

ę

powania

zawodu ....................................................................................

5

2.3.

Ś

rodowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narz

ę

dzia pracy,

zagro

ż

enia, organizacja pracy) ................................................

5

2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym przeciwwska-

zania do wykonywania zawodu ................................................

6

2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezb

ę

dne do podj

ę

cia pracy

w zawodzie ...............................................................................

6

2.6. Mo

ż

liwo

ś

ci rozwoju zawodowego, potwierdzania/walidacji

kompetencji...............................................................................

7

2.7. Zadania zawodowe ...................................................................

7

2.8. Wykaz kompetencji zawodowych..............................................

8

2.9. Relacje mi

ę

dzy kompetencjami zawodowymi a poziomem

kwalifikacji w ERK/PRK.............................................................

8

3. Opis kompetencji zawodowych ..........................................................

9

3.1. Planowanie, analizowanie i kontrolowanie sytuacji finansowej

jednostki Kz1 ...........................................................................

9

3.2. Kierowanie pracami działów finansowo-ksi

ę

gowych Kz2 ......... 10

3.3. Monitorowanie prawidłowo

ś

ci rozlicze

ń

finansowych z orga-

nami podatkowymi, ZUS, instytucjami finansowymi i kontra-
hentami Kz3.............................................................................. 12

3.4. Opracowywanie sprawozda

ń

finansowych i raportów Kz4........ 13

3.5. Kompetencje społeczne KzS ................................................... 14

4. Profil kompetencji kluczowych .......................................................... 14

5. Słownik ................................................................................................. 15

4

1. Dane identyfikacyjne zawodu

1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu

w klasyfikacjach

Według Klasyfikacji zawodów i specjalno

ś

ci na potrzeby rynku pracy (KZiS

2010):

121101 Główny ksi

ę

gowy

Grupa wielka 1 – Przedstawiciele władz publicznych, wy

ż

si urz

ę

dnicy

i kierownicy (w Mi

ę

dzynarodowej Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych

ISCED 2011 – poziom 7).

Grupa elementarna 1211 – Kierownicy do spraw finansowych (w Mi

ę

dzy-

narodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie
1211 Finance managers).

Według Polskiej Klasyfikacji Działalno

ś

ci (PKD 2007):

Sekcja N. Działalno

ść

w zakresie usług administrowania i działalno

ść

wspieraj

ą

ca, Dział 82. Działalno

ść

zwi

ą

zana z administracyjn

ą

obsług

ą

biura i pozostała działalno

ść

wspomagaj

ą

ca prowadzenie działalno

ś

ci

gospodarczej, Grupa 82.1. Działalno

ść

zwi

ą

zana z administracyjn

ą

obsłu-

g

ą

biura, wł

ą

czaj

ą

c działalno

ść

wspomagaj

ą

c

ą

.

1.2. Notka metodologiczna i autorzy

Opis standardu kompetencji zawodowych wykonano na podstawie: analizy

ź

ródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, mi

ę

dzynarodowe) oraz głównie wyni-

ków bada

ń

analitycznych na 16 stanowiskach pracy w 14 przedsi

ę

biorstwach

(du

ż

e – 1,

ś

rednie – 6, małe − 5, mikro − 2, w tym produkcyjne − 5, produkcyj-

no-usługowe − 1, usługowe − 6, administracyjne − 2), przeprowadzonych w lu-
tym i marcu 2013 r.

Zespół Ekspercki:

•

Lucyna Szczeci

ń

ska – Szpital Kliniczny WAM-CSW w Łodzi,

•

Marianna Biernacik-Bartkiewicz – Studium Nowoczesnych Technologii

Szkoleniowo-Wdro

ż

eniowych w Łodzi,

•

Renata Zaj

ą

c – Urz

ą

d Miejski w Radomiu,

•

Halina Zwolska – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB w Radomiu.

Ewaluatorzy:

•

Magdalena Dec – Komandor S.A. w Radomiu,

•

Barbara Kruczek – ekspert niezale

ż

ny, były pracownik Urz

ę

du Skarbo-

wego w Łodzi.

5

Recenzenci:

•

Agnieszka G

ą

sior – Urz

ą

d Skarbowy w Mi

ń

sku Mazowieckim,

•

Jan Przydatek – ekspert niezale

ż

ny, były pracownik Zespołu Szkół Eko-

nomicznych w Radomiu.

Komisja Bran

ż

owa (zatwierdzaj

ą

ca):

•

Anna Mozalewska (przewodnicz

ą

ca) – Stowarzyszenie Ksi

ę

gowych

w Polsce, Oddział Okr

ę

gowy w Łodzi,

•

Bogdan Grzybowski – Ogólnopolskie Porozumienie Zwi

ą

zków Zawodo-

wych w Warszawie,

•

Magdalena Sta

ń

czyk – Business Centre Club, Lo

ż

a Radomska w Ra-

domiu.

Data zatwierdzenia:

•

19.09.2013 r.

2. Opis zawodu

2.1. Synteza zawodu

Główny ksi

ę

gowy planuje, koordynuje i nadzoruje prowadzenie rachunko-

wo

ś

ci organizacji.

2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania,

obszary wyst

ę

powania zawodu

Główny ksi

ę

gowy nadzoruje cało

ść

zagadnie

ń

finansowych w przedsi

ę

bior-

stwach produkcyjnych, handlowych, usługowych, w jednostkach sektora finan-
sów publicznych, w bankach, w jednostkach nieprowadz

ą

cych działalno

ś

ci

gospodarczej, w jednostkach zajmuj

ą

cych si

ę

ubezpieczeniami. Organizuje,

koordynuje i kontroluje prace komórek finansowo-ksi

ę

gowych. Odpowiada za

zgodno

ść

dokumentacji ksi

ę

gowej, procedur ksi

ę

gowych, ksi

ą

g rachunkowych,

sprawozda

ń

finansowych i raportów o sytuacji finansowej z ustaw

ą

o rachun-

kowo

ś

ci, przepisami podatkowymi. Sporz

ą

dza bilans, rachunek zysków i strat

oraz inne sprawozdania zewn

ę

trzne i wewn

ę

trzne. Zarz

ą

dza zobowi

ą

zaniami

i nale

ż

no

ś

ciami w jednostce.

Dokonuje oceny sytuacji finansowej. Współpracu-

je z kierownictwem, wykonuj

ą

c czynno

ś

ci wspomagaj

ą

ce zarz

ą

dzanie jednost-

k

ą

. Współpracuje z organami podatkowymi, instytucjami finansowymi i innymi

interesariuszami.

2.3.

Ś

rodowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narz

ę

dzia

pracy, zagro

ż

enia, organizacja pracy)

Główny ksi

ę

gowy wykonuje prac

ę

w pomieszczeniach biurowych wyposa-

ż

onych w komputer ze specjalistycznym oprogramowaniem finansowo-ksi

ę

go-

wym, dost

ę

pem do baz danych, Internetu, telefon i faks. Główny ksi

ę

gowy

6

przebywa równie

ż

w innych pomieszczeniach biurowych, gdzie pracuj

ą

podlegli

mu pracownicy lub osoby kieruj

ą

ce innymi działami firmy. Odpowiedzialny jest

za prac

ę

całego działu, któr

ą

musi dobrze zorganizowa

ć

i nadzorowa

ć

. Zacho-

wuje tajemnic

ę

zawodow

ą

i podejmuje działania zapobiegaj

ą

ce jej ujawnianiu.

Praca głównego ksi

ę

gowego na bie

żą

co wymaga kontaktów nie tylko z pod-

władnymi, ale tak

ż

e z przeło

ż

onym i kierownikami innych działów. W zale

ż

no

ś

ci

od potrzeb przemieszcza si

ę

do instytucji i urz

ę

dów zewn

ę

trznych, z którymi

współpracuje w zakresie wykonywanych obowi

ą

zków. Główny ksi

ę

gowy musi

sprawnie posługiwa

ć

si

ę

komputerem w zakresie obsługi pakietu biurowego,

szczególnie arkusza kalkulacyjnego oraz baz danych. Główny ksi

ę

gowy pracu-

je przeci

ę

tnie w wymiarze o

ś

miu godzin dziennie.

2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne,

w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu

Główny ksi

ę

gowy powinien mie

ć

umiej

ę

tno

ść

zarz

ą

dzania lud

ź

mi i moty-

wowania podwładnych do pracy, zdolno

ść

koncentracji uwagi, dobr

ą

pami

ęć

,

wysoko rozwini

ę

te umiej

ę

tno

ś

ci analityczne i planistyczne. Głównego ksi

ę

go-

wego powinna charakteryzowa

ć

dokładno

ść

, skrupulatno

ść

, samodzielno

ść

,

spostrzegawczo

ść

, odpowiedzialno

ść

, uczciwo

ść

, umiej

ę

tno

ść

pracy pod pre-

sj

ą

czasu i przeło

ż

onych. Ze wzgl

ę

du na du

żą

skal

ę

odpowiedzialno

ś

ci od

osoby pełni

ą

cej t

ę

funkcj

ę

wymagana jest odporno

ść

na stres i umiej

ę

tno

ść

radzenia sobie z nim. Do oceny i analiz dotycz

ą

cych sytuacji finansowej jed-

nostki potrzebne jest logiczne my

ś

lenie i umiej

ę

tno

ść

trafnego, niezale

ż

nego

os

ą

du i szybkiego podejmowania decyzji. Główny ksi

ę

gowy powinien posiada

ć

zdolno

ś

ci organizacyjne niezb

ę

dne do prawidłowej organizacji pracy działu

i prowadzenia nadzoru nad sprawnym jego funkcjonowaniem. Osoba pracuj

ą

ca

w tym zawodzie powinna by

ć

gotowa do systematycznej aktualizacji wiedzy,

mie

ć

wypracowany nawyk poszukiwania informacji, studiowania i interpretowa-

nia przepisów. Powinna charakteryzowa

ć

si

ę

dobrym stanem zdrowia. Prac

ę

w zawodzie głównego ksi

ę

gowego wykluczaj

ą

choroby psychiczne, zaburzenia

osobowo

ś

ci i wyst

ę

puj

ą

ce socjopatie, niewyra

ź

na wymowa, problemy w poro-

zumiewaniu si

ę

z otoczeniem oraz znaczne wady wzroku, które nie mog

ą

by

ć

skorygowane.

2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezb

ę

dne do podj

ę

cia

pracy w zawodzie

Do pracy w zawodzie głównego ksi

ę

gowego wymagane jest wykształcenie

wy

ż

sze ekonomiczne o kierunku finanse, rachunkowo

ść

lub wy

ż

sze zawodowe

pierwszego stopnia, uzupełniaj

ą

ce ekonomiczne studia magisterskie lub pody-

plomowe studia w zakresie administracji i zarz

ą

dzania, a tak

ż

e bran

ż

owe

uprawnienia i licencje. Wymagana jest bardzo dobra znajomo

ść

polskich prze-

pisów, m.in. Ustawy o rachunkowo

ś

ci,

prawa podatkowego. Główny ksi

ę

gowy

powinien biegle posługiwa

ć

si

ę

zintegrowanymi pakietami oprogramowania

ksi

ę

gowo-finansowego. Od ubiegaj

ą

cego si

ę

o stanowisko głównego ksi

ę

go-

7

wego pracodawcy najcz

ęś

ciej wymagaj

ą

co najmniej pi

ę

cioletniego do

ś

wiad-

czenia w pracy w finansach i ksi

ę

gowo

ś

ci, w tym dwu-, trzyletniego do

ś

wiad-

czenia na stanowisku kierowniczym

.

Ze wzgl

ę

du na charakter i zło

ż

ono

ść

pra-

cy, dodatkowym atutem s

ą

polskie lub mi

ę

dzynarodowe kwalifikacje zawodowe

z dziedziny finansów oraz posiadanie uprawnie

ń

do usługowego prowadzenia

ksi

ą

g rachunkowych.

2.6. Mo

ż

liwo

ś

ci rozwoju zawodowego, potwierdzania/

/walidacji kompetencji

Główny ksi

ę

gowy to zawód wymagaj

ą

cy ci

ą

głego aktualizowania wiedzy

i podnoszenia kwalifikacji zawodowych poprzez uczestnictwo w specjalistycz-
nych szkoleniach z dziedziny finansów, podatków, zarz

ą

dzania, rachunkowo-

ś

ci, a w szczególno

ś

ci rachunkowo

ś

ci zarz

ą

dczej. Ksi

ę

gowy, który spełnia

warunki okre

ś

lone w ustawie o biegłych rewidentach, mo

ż

e uzyska

ć

tytuł bie-

głego rewidenta lub stopie

ń

dyplomowanego ksi

ę

gowego po spełnieniu wymo-

gów okre

ś

lonych przez stowarzyszenia bran

ż

owe. Mo

ż

e awansowa

ć

na stano-

wisko 112006 Dyrektor finansowy lub kierownika jednostki, w której jest zatrud-
niony.

2.7. Zadania zawodowe

Z1.

Organizowanie własnego stanowiska pracy oraz podległych pracowni-
ków zgodnie z przepisami i zasadami BHP, ochrony ppo

ż

., ergonomii

oraz ochrony

ś

rodowiska (niezb

ę

dne kompetencje: Kz1, Kz2, Kz3, Kz4,

KzS).

Z2.

Prowadzenie rachunkowo

ś

ci organizacji zgodnie z obowi

ą

zuj

ą

cymi

przepisami (niezb

ę

dne kompetencje: Kz2, KzS).

Z3.

Organizowanie i kontrolowanie rachunkowo

ś

ci (niezb

ę

dne kompetencje:

Kz2, KzS).

Z4.

Ocenianie sytuacji finansowej (niezb

ę

dne kompetencje: Kz1, KzS).

Z5.

Opracowywanie strategii i procedur pozyskiwania

ś

rodków finansowych

dla działalno

ś

ci jednostki (niezb

ę

dne kompetencje: Kz1, KzS).

Z6.

Koordynowanie i nadzorowanie działa

ń

zwi

ą

zanych z obsług

ą

finanso-

wo-ksi

ę

gow

ą

(niezb

ę

dne kompetencje: Kz2, KzS).

Z7.

Kontrolowanie wydatków i zapewnianie efektywnego wykorzystywania
zasobów finansowych (niezb

ę

dne kompetencje: Kz1, KzS).

Z8.

Kontrolowanie i weryfikowanie prawidłowej kwalifikacji operacji gospo-
darczych (niezb

ę

dne kompetencje: Kz2, KzS).

Z9.

Nadzorowanie prawidłowo

ś

ci rozlicze

ń

z bud

ż

etem i ZUS (niezb

ę

dne

kompetencje: Kz3, KzS).

Z10. Nadzorowanie terminowo

ś

ci płatno

ś

ci zobowi

ą

za

ń

i wpływu nale

ż

no

ś

ci

(niezb

ę

dne kompetencje: Kz1, Kz3, KzS).

Z11. Sporz

ą

dzanie i analizowanie sprawozda

ń

finansowych oraz ustalanie

wyniku finansowego (niezb

ę

dne kompetencje: Kz4, KzS).

8

Z12. Sporz

ą

dzanie raportów na potrzeby organizacji i instytucji zewn

ę

trznych

(m.in. US, ZUS, GUS, banki) (niezb

ę

dne kompetencje: Kz3, Kz4, KzS).

Z13. Nadzorowanie prawidłowego obiegu dokumentów finansowych i ich

archiwizowania (niezb

ę

dne kompetencje: Kz2, KzS).

2.8. Wykaz kompetencji zawodowych

Kz1 – Planowanie, analizowanie i kontrolowanie sytuacji finansowej organiza-

cji (potrzebne do wykonywania zada

ń

: Z1, Z4, Z5, Z7, Z10).

Kz2 – Kierowanie pracami działów finansowo-ksi

ę

gowych (potrzebne do wy-

konywania zada

ń

: Z1, Z2, Z3, Z6, Z8, Z13).

Kz3 – Monitorowanie prawidłowo

ś

ci rozlicze

ń

finansowych z organami podat-

kowymi, ZUS, instytucjami finansowymi i kontrahentami (potrzebne do
wykonywania zada

ń

: Z1, Z9, Z10, Z12).

Kz4 – Opracowywanie sprawozda

ń

finansowych i raportów (potrzebne do

wykonywania zada

ń

: Z1, Z11, Z12).

KzS – Kompetencje społeczne (potrzebne do wykonywania zada

ń

: Z1÷Z13).

2.9. Relacje mi

ę

dzy kompetencjami zawodowymi

a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK

Kompetencje zawodowe potrzebne do wykonywania zada

ń

w zawodzie su-

geruje si

ę

wykorzysta

ć

do opisu

kwalifikacji na poziomie 7 wła

ś

ciwym dla wy-

kształcenia wy

ż

szego drugiego stopnia w Europejskiej i Polskiej Ramie Kwalifi-

kacji. Poziom ten jest uzasadniony miejscem usytuowania zawodu w Klasyfika-
cji zawodów i specjalno

ś

ci (grupa wielka 1 i jej odpowiednik w ISCED 2011).

Osoba wykonuj

ą

ca zawód głównego ksi

ę

gowego:

1) w zakresie wiedzy: zna w pogł

ę

biony sposób zagadnienia finansowo-

ksi

ę

gowe, teorie, metody oraz zło

ż

one zale

ż

no

ś

ci mi

ę

dzy nimi, tak

ż

e w po-

wi

ą

zaniu z sytuacj

ą

ekonomiczn

ą

i społeczn

ą

, rozumie ró

ż

norodne zło

ż

one

uwarunkowania wykonywanej pracy na stanowisku głównego ksi

ę

gowego;

2) w zakresie umiej

ę

tno

ś

ci: umie wykonywa

ć

zadania oraz formułowa

ć

i roz-

wi

ą

zywa

ć

problemy finansowo-ksi

ę

gowe z wykorzystaniem nowej wiedzy,

tak

ż

e z innych dziedzin, samodzielnie planowa

ć

własne uczenie si

ę

przez

całe

ż

ycie i ukierunkowywa

ć

innych w tym zakresie, potrafi komunikowa

ć

si

ę

ze zró

ż

nicowanymi kr

ę

gami odbiorców i odpowiednio uzasadnia

ć

swoje

stanowisko.

9

3. Opis kompetencji zawodowych

Opis kompetencji dotyczy tylko kompetencji zawodowych zdefiniowanych

w badaniach na stanowiskach pracy.

Wykonanie zada

ń

zawodowych Z1, Z4, Z5, Z7, Z10 wymaga posiadania

kompetencji zawodowej Kz1.

3.1. Planowanie, analizowanie i kontrolowanie sytuacji

finansowej jednostki Kz1

Wiedza – zna i rozumie zagadnienia
finansowo-ksi

ę

gowe i zło

ż

one zale

ż

-

no

ś

ci mi

ę

dzy nimi, zwi

ą

zane z proce-

durami pozyskiwania i efektywnego
wykorzystywania

ś

rodków finanso-

wych oraz z dokonywaniem oceny
sytuacji finansowej jednostki, w szcze-
gólno

ś

ci zna:

−

zasady i przepisy BHP, ochrony

ppo

ż

., ergonomii, ochrony

ś

rodo-

wiska w zakresie planowania,
kontrolowania i analizowania sy-
tuacji finansowej jednostki;

−

przepisy podatkowe, celne i dewi-

zowe;

−

przepisy ordynacji podatkowej;

−

ustaw

ę

o finansach publicznych;

−

narz

ę

dzia rachunkowo

ś

ci zarz

ą

d-

czej;

−

elementy prawa handlowego i cy-

wilnego;

−

ustaw

ę

o swobodzie działalno

ś

ci

gospodarczej;

−

zasady współpracy z bankami

obsługuj

ą

cym podmiot;

−

obrót

pieni

ęż

ny,

materiałowy,

towarowy, wyrobami gotowymi;

−

ewidencj

ę

aktywów trwałych i obro-

towych;

−

ewidencj

ę

i rozliczanie kosztów

działalno

ś

ci;

−

zasady inwentaryzacji i rozlicza-

nia ró

ż

nic inwentaryzacyjnych;

Umiej

ę

tno

ś

ci – wykonuje zadania

oraz formułuje i rozwi

ą

zuje problemy

finansowo-ksi

ę

gowe z wykorzystaniem

nowej wiedzy, tak

ż

e z innych dziedzin,

w szczególno

ś

ci potrafi:

−

przestrzega

ć

zasad i przepisów

BHP, ochrony ppo

ż

., ergonomii,

ochrony

ś

rodowiska w zakresie

planowania, kontrolowania i anali-
zowania sytuacji finansowej jed-
nostki;

−

weryfikowa

ć

poprawno

ść

klasyfi-

kowania,

rozliczania

kosztów

i przychodów, tworzenia i rozwi

ą

-

zywania rezerw;

−

kontrolowa

ć

poprawno

ść

wyceny

aktywów i pasywów;

−

przygotowywa

ć

inwentaryzacj

ę

,

nadzorowa

ć

przebieg i rozlicza

ć

jej

wynik;

−

analizowa

ć

tre

ść

ekonomiczn

ą

kont

ksi

ę

gowych;

−

ksi

ę

gowa

ć

i analizowa

ć

przychody

i koszty działalno

ś

ci;

−

planowa

ć

i podejmowa

ć

decyzje na

podstawie

informacji

zawartych

w sprawozdaniach finansowych;

−

oblicza

ć

, analizowa

ć

i wykorzysty-

wa

ć

wska

ź

niki finansowe;

−

sprawowa

ć

nadzór i ocenia

ć

pozy-

skiwanie i wykorzystanie

ś

rodków

finansowych oraz zdolno

ść

płatni-

cz

ą

;

10

−

zasady tworzenia i rozwi

ą

zywania

rezerw;

−

zasady wyceny składników bilan-

sowych;

−

procedury tworzenia i podziału

wyniku finansowego;

−

metody

dokonywania

analizy

finansowej;

−

rachunek kosztów;

−

koszty i wyniki w rachunku decy-

zyjnym;

−

zagadnienia decyzji inwestycyjnych;

−

planowanie strategiczne.

−

opracowywa

ć

analizy finansowe;

−

analizowa

ć

i ocenia

ć

decyzje inwe-

stycyjne.

Wykonanie zada

ń

zawodowych Z1, Z2, Z3, Z6, Z8, Z13 wymaga posiadania

kompetencji zawodowej Kz2.

3.2. Kierowanie pracami działów finansowo-ksi

ę

gowych Kz2

Wiedza – zna i rozumie zagadnienia
zwi

ą

zane z organizowaniem, prowa-

dzeniem, nadzorowaniem i kontrolo-
waniem rachunkowo

ś

ci w jednostce,

w szczególno

ś

ci zna:

−

zasady i przepisy BHP, ochrony

ppo

ż

., ergonomii, ochrony

ś

rodo-

wiska w zakresie kierowania pra-
cami działów finansowo-ksi

ę

go-

wych;

−

kodeks etyki zawodowej w ra-

chunkowo

ś

ci;

−

style kierowania prac

ą

zespołu;

−

standardy rachunkowo

ś

ci;

−

przepisy Ustawy o rachunkowo-

ś

ci;

−

procedury dokumentowania sys-

temu przetwarzania danych;

−

zasady dokumentowania polityki

rachunkowo

ś

ci;

−

budow

ę

zakładowego planu kont;

−

formy i techniki rachunkowo

ś

ci;

−

procedury otwierania, prowadze-

nia i zamykania ksi

ą

g rachunko-

wych;

Umiej

ę

tno

ś

ci – planuje własn

ą

prac

ę

oraz organizuje, nadzoruje i kontroluje
prac

ę

podległych

pracowników,

w szczególno

ś

ci potrafi:

−

przestrzega

ć

zasad i przepisów

BHP, ochrony ppo

ż

., ergonomii,

ochrony

ś

rodowiska w zakresie

kierowania pracami działów finan-
sowo-ksi

ę

gowych;

−

przestrzega

ć

zasad

etycznego

wykonywania zawodu;

−

ustala

ć

wymagania w zakresie

kompetencji na dane stanowisko
w działach finansowo-ksi

ę

gowych;

−

planowa

ć

i przydziela

ć

zadania

zgodnie z kompetencjami i predys-
pozycjami pracowników;

−

koordynowa

ć

prace zespołu;

−

stosowa

ć

metody motywowania

pracowników;

−

ocenia

ć

prac

ę

podległych pracow-

ników;

−

organizowa

ć

i doskonali

ć

system

wewn

ę

trznej

informacji

ekono-

micznej;

−

stosowa

ć

krajowe i mi

ę

dzynaro-

dowe standardy rachunkowo

ś

ci;

11

−

zasady dokonywania i uzgadnia-

nia zapisów w ksi

ę

gach rachun-

kowych;

−

zasady i metody poprawiania bł

ę

-

dów w ksi

ę

gach rachunkowych;

−

zasady funkcjonowania kont ksi

ę

-

gowych;

−

warianty rachunku zysków i strat;

−

zasady kontroli i obiegu dokumen-

tów ksi

ę

gowych;

−

zasady archiwizowania dokumen-

tów i ksi

ą

g rachunkowych.

−

opracowywa

ć

i modyfikowa

ć

za-

kładowy plan kont;

−

opracowywa

ć

dokumentacj

ę

sys-

temu przetwarzania i ochrony da-
nych;

−

weryfikowa

ć

poprawno

ść

prowa-

dzenia ksi

ą

g rachunkowych tech-

nik

ą

r

ę

czn

ą

oraz z wykorzystaniem

programów finansowo-ksi

ę

gowych;

−

ocenia

ć

zgodno

ść

stosowanych

procedur z przyj

ę

t

ą

polityk

ą

ra-

chunkowo

ś

ci w jednostce;

−

kontrolowa

ć

poprawno

ść

zakwalifi-

kowania operacji gospodarczych,
ich dekretacji i ksi

ę

gowania na

kontach;

−

korygowa

ć

bł

ę

dy w ksi

ę

gach ra-

chunkowych;

−

opracowywa

ć

instrukcj

ę

obiegu

dokumentów ksi

ę

gowych;

−

opracowywa

ć

procedury kontroli

dokumentów;

−

sprawdza

ć

procedury

obiegu,

nadzoru i archiwizowania doku-
mentów ksi

ę

gowych;

−

klasyfikowa

ć

i kontrolowa

ć

doku-

menty ksi

ę

gowe;

−

nadzorowa

ć

prawidłowo

ść

archiwi-

zowania dokumentów ksi

ę

gowych

i ksi

ą

g rachunkowych;

−

przygotowywa

ć

oraz udost

ę

pnia

ć

dokumentacj

ę

ksi

ę

gow

ą

i ksi

ę

gi

rachunkowe organom kontroli ze-
wn

ę

trznej;

−

udziela

ć

wyja

ś

nie

ń

organom kon-

troluj

ą

cym;

−

analizowa

ć

protokoły i zalecenia

pokontrolne.

12

Wykonanie zada

ń

zawodowych Z1, Z9, Z10, Z12 wymaga posiadania kom-

petencji zawodowej Kz3.

3.3. Monitorowanie prawidłowo

ś

ci rozlicze

ń

finansowych

z organami podatkowymi, ZUS, instytucjami
finansowymi i kontrahentami Kz3

Wiedza – zna zagadnienia zwi

ą

zane

z prawidłowym rozliczaniem si

ę

jed-

nostki z bud

ż

etem i kontrahentami

oraz komunikowaniem si

ę

ze zró

ż

ni-

cowanymi

kr

ę

gami

odbiorców,

w szczególno

ś

ci zna:

−

zasady i przepisy BHP, ochrony

ppo

ż

., ergonomii, ochrony

ś

rodo-

wiska w zakresie współpracy
z organami podatkowymi, instytu-
cjami finansowymi oraz kontrahen-
tami zewn

ę

trznymi;

−

klasyfikacj

ę

i ewidencj

ę

rozra-

chunków;

−

przepisy

podatkowe

dotycz

ą

ce

ubezpiecze

ń

społecznych i maj

ą

t-

kowych;

−

zasady sporz

ą

dzania deklaracji

podatkowych i ZUS;

−

zasady dokonywania innych rozli-

cze

ń

publiczno-prawnych.

Umiej

ę

tno

ś

ci – wykonuje zadania ma-

j

ą

ce na celu prawidłowe oraz termino-

we rozliczenie jednostki z bud

ż

etem

i kontrahentami, w szczególno

ś

ci potrafi:

−

przestrzega

ć

zasad i przepisów

BHP, ochrony ppo

ż

., ergonomii,

ochrony

ś

rodowiska w zakresie

współpracy z organami podatko-
wymi, instytucjami finansowymi
oraz kontrahentami zewn

ę

trznymi;

−

ustala

ć

stan nale

ż

no

ś

ci, zobowi

ą

-

za

ń

i roszcze

ń

spornych;

−

przestrzega

ć

terminów płatno

ś

ci

na rzecz kontrahentów, instytucji
i osób fizycznych;

−

sprawdza

ć

procedury zarz

ą

dzania

płatno

ś

ciami;

−

weryfikowa

ć

zapisy w urz

ą

dze-

niach ksi

ę

gowych i rejestrach sta-

nowi

ą

cych

podstaw

ę

rozlicze

ń

z kontrahentami, bud

ż

etem, ZUS

oraz innymi instytucjami publicz-
noprawnymi;

−

sporz

ą

dza

ć

deklaracje podatkowe

i ZUS;

−

przestrzega

ć

terminowych rozli-

cze

ń

z tytułu podatków i ubezpie-

cze

ń

społecznych;

−

stosowa

ć

techniki informatyczne

w rozliczeniach z ZUS;

−

wycenia

ć

i ksi

ę

gowa

ć

transakcje

w walutach obcych zgodnie z obo-
wi

ą

zuj

ą

cymi przepisami.

13

Wykonanie zada

ń

zawodowych Z1, Z11, Z12 wymaga posiadania kompe-

tencji zawodowej Kz4.

3.4. Opracowywanie sprawozda

ń

finansowych i raportów Kz4

Wiedza – zna zagadnienia zwi

ą

zanie

z ustalaniem i podziałem wyniku
finansowego oraz prezentacj

ą

da-

nych w sprawozdaniach finansowych,
w szczególno

ś

ci zna:

−

zasady i przepisy BHP, ochrony

ppo

ż

., ergonomii, ochrony

ś

rodo-

wiska w zakresie opracowywania
sprawozda

ń

finansowych i rapor-

tów;

−

zasady wyceny maj

ą

tku i kapita-

łów;

−

warianty rachunku zysków i strat;

−

zasady sporz

ą

dzania sprawozda

ń

finansowych.

Umiej

ę

tno

ś

ci – wykonuje zadania

zwi

ą

zane z ustalaniem wyniku finan-

sowego oraz sporz

ą

dzaniem sprawoz-

da

ń

finansowych i raportów, w szcze-

gólno

ś

ci potrafi:

−

przestrzega

ć

zasad i przepisów

BHP, ochrony ppo

ż

., ergonomii,

ochrony

ś

rodowiska w zakresie

opracowywania sprawozda

ń

finan-

sowych i raportów;

−

kwalifikowa

ć

przychody i koszty ich

uzyskania;

−

wycenia

ć

poszczególne składniki

aktywów i pasywów na dzie

ń

bilan-

sowy;

−

wyodr

ę

bnia

ć

koszty niestanowi

ą

ce

kosztów uzyskania przychodów
i ustala

ć

podstaw

ę

opodatkowania;

−

oblicza

ć

wynik w wariancie porów-

nawczym i kalkulacyjnym;

−

oblicza

ć

obci

ąż

enia z tytułu podat-

ku dochodowego;

−

sporz

ą

dza

ć

bilans, rachunek zysków

i strat, rachunek przepływów pie-
ni

ęż

nych, zestawienie zmian w kapi-

tale własnym, informacj

ę

dodatkow

ą

;

−

sporz

ą

dza

ć

raporty dla urz

ę

dów po-

datkowych, ZUS, GUS, banków zgo-
dnie z obowi

ą

zuj

ą

cymi wymogami;

−

tworzy

ć

rezerwy z tytułu podatku

odroczonego;

−

dokonywa

ć

odpisów z tytułu po-

działu wyniku finansowego;

−

wykonywa

ć

prace zwi

ą

zane z we-

wn

ę

trznym systemem raportowa-

nia i innymi działaniami z zakresu
rachunkowo

ś

ci zarz

ą

dczej;

−

przygotowywa

ć

raporty

oraz

współpracowa

ć

z biegłymi rewiden-

tami podczas badania sprawozda-
nia finansowego.

14

Wykonanie wszystkich zidentyfikowanych w standardzie zada

ń

zawodo-

wych wymaga posiadania kompetencji społecznych KzS.

3.5. Kompetencje społeczne KzS:

−

tworzy i rozwija wzorce wła

ś

ciwego post

ę

powania w

ś

rodowisku pracy,

kieruj

ą

c si

ę

zasadami etyki zawodu ksi

ę

gowego oraz kodeksu zawodowej

etyki w rachunkowo

ś

ci,

−

podejmuje inicjatywy w zakresie działa

ń

zwi

ą

zanych z obsług

ą

finansowo-

ksi

ę

gow

ą

,

−

kieruje grup

ą

i ponosi odpowiedzialno

ść

za jej działania,

−

potrafi obiektywnie ocenia

ć

swoj

ą

prac

ę

oraz zespołów i organizacji,

w których uczestniczy i którymi kieruje w

ś

rodowisku zawodowym ksi

ę

go-

wego.

4. Profil kompetencji kluczowych

Ocen

ę

wa

ż

no

ś

ci kompetencji kluczowych dla zawodu głównego ksi

ę

gowe-

go przedstawia rys. 1.

Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stoso-

wanego w Mi

ę

dzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych − projekt

PIAAC (OECD).

1

2

3

4

5

Umiejętność obsługi komputera i wykorzystania Internetu

Umiejętności matematyczne

Umiejętność czytania ze zrozumieniem i pisania

Sprawność motoryczna

Planowanie i organizowanie pracy

Wywieranie wpływu/przywództwo

Komunikacja ustna

Współpraca w zespole

Rozwiązywanie problemów

Serie1

Zbędne

Mało ważne

Ważne

Istotne

Bardzo ważne

Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu 121101 Główny ksi

ę

gowy

15

5. Słownik

Zawód

−

zbiór zada

ń

(zespół czynno

ś

ci) wyodr

ę

bnionych w wyniku społecz-

nego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami
przez poszczególne osoby i wymagaj

ą

cych odpowiednich kwalifikacji

i kompetencji (wiedzy, umiej

ę

tno

ś

ci oraz kompetencji społecznych)

zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu
stanowi

ź

ródło dochodów.

Specjalno

ść

−

jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera cz

ęść

czynno

ś

ci o podobnym charakterze (zwi

ą

zanych z wykonywan

ą

funkcj

ą

lub przedmiotem pracy) wymagaj

ą

cych pogł

ę

bionej lub do-

datkowej wiedzy i umiej

ę

tno

ś

ci zdobytych w wyniku dodatkowego

szkolenia lub praktyki.

Zadanie
zawodowe

−

logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu o wyra

ź

nie okre-

ś

lonym pocz

ą

tku i ko

ń

cu, wyodr

ę

bniony ze wzgl

ę

du na rodzaj lub

sposób wykonywania czynno

ś

ci zawodowych powi

ą

zanych jednym

celem, ko

ń

cz

ą

cy si

ę

produktem, usług

ą

lub decyzj

ą

.

Kompetencje
zawodowe

−

wszystko to, co pracownik wie, rozumie i potrafi wykona

ć

, odpowied-

nio do sytuacji w miejscu pracy. Opisywane s

ą

trzema zbiorami: wie-

dzy, umiej

ę

tno

ś

ci oraz kompetencji społecznych.

Wiedza

−

zbiór opisów faktów, zasad, teorii i praktyk przyswojonych w procesie

uczenia si

ę

, odnosz

ą

cych si

ę

do dziedziny uczenia si

ę

lub działalno-

ś

ci zawodowej.

Umiej

ę

tno

ś

ci

−

zdolno

ść

wykonywania zada

ń

i rozwi

ą

zywania problemów wła

ś

ci-

wych dla dziedziny uczenia si

ę

lub działalno

ś

ci zawodowej.

Kompetencje
społeczne

−

zdolno

ść

autonomicznego i odpowiedzialnego uczestniczenia w

ż

yciu

zawodowym i społecznym oraz kształtowania własnego rozwoju,
z uwzgl

ę

dnieniem kontekstu etycznego.

Kompetencje
kluczowe

−

wiedza, umiej

ę

tno

ś

ci i postawy odpowiednie do sytuacji, niezb

ę

dne

do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem,
integracji społecznej i zatrudnienia.

Standard
kompetencji
zawodowych

−

norma opisuj

ą

ca kompetencje zawodowe konieczne do wykonywania

zada

ń

zawodowych wchodz

ą

cych w skład zawodu, akceptowana

przez przedstawicieli organizacji zawodowych i bran

ż

owych, praco-

dawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych.

Kwalifikacja

−

zestaw efektów uczenia si

ę

(zasób wiedzy, umiej

ę

tno

ś

ci oraz kompe-

tencji społecznych), których osi

ą

gni

ę

cie zostało formalnie potwier-

dzone przez uprawnion

ą

instytucj

ę

.

Europejska
Rama
Kwalifikacji

−

przyj

ę

ta w Unii Europejskiej struktura i opis poziomów kwalifikacji,

umo

ż

liwiaj

ą

cy porównywanie kwalifikacji uzyskiwanych w ró

ż

nych

krajach. W Europejskiej Ramie Kwalifikacji wyró

ż

niono 8 poziomów

kwalifikacji opisywanych za pomoc

ą

efektów uczenia si

ę

; stanowi

ą

one układ odniesienia krajowych ram kwalifikacji.

Polska Rama
Kwalifikacji

−

opis hierarchii poziomów kwalifikacji wpisywanych do zintegrowane-

go rejestru kwalifikacji w Polsce.

Krajowy
System
Kwalifikacji

−

ogół rozwi

ą

za

ń

słu

żą

cych ustanawianiu i nadawaniu kwalifikacji

(potwierdzaniu efektów uczenia si

ę

) oraz zapewnianiu ich jako

ś

ci.