Prof. UEK dr hab. Czesław Mesjasz
Katedra Procesu Zarządzania, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

PROJEKTOWANIE SYSTEMÓW
INFORMACYJNYCH ZARZĄDZANIA

SYSTEM INFORMACYJNY

A SYSTEM INFORMATYCZNY?

PROJEKTOWANIE SYSTEMÓW

INFORMACYJNYCH ZARZĄDZANIA

Zintegrowany System Zarządzania

(ZSZ)

(Integrated Management System - IMS)

to taki system informatyczny, który umożliwia

całościowe i zintegrowane zarządzanie

Przedsiębiorstwem (organizacją).

PROJEKTOWANIE SYSTEMÓW

INFORMACYJNYCH ZARZĄDZANIA

PROJEKTOWANIE SYSTEMÓW

INFORMACYJNYCH ZARZĄDZANIA

Definicje:



Informacja



komunikacja



system informacyjny



system informatyczny

INFORMACJA I DANE



Jako

dane

traktuje się nie przetworzone liczby i fakty

odzwierciedlające jakieś aspekty rzeczywistości.

Informacje

są to natomiast dane przedstawione w sposób posiadający
jakieś znaczenie. Interpretacja danych stanowi informację.



W rozważaniach dotyczących systemów informatycznych

wprowadza się również rozróżnienie pomiędzy danymi a
wiadomościami:



Dane są taką postacią informacji, którą możemy

przetworzyć z użyciem sprzętu komputerowego.



Wiadomości

są to natomiast uporządkowane zbiory

danych, które zawierają informacje dla zarządzania

DEFINICJA C. SHANNONA

Załóżmy, że mamy n zdarzeń. Prawdopodobieństwo
wystąpienia zdarzenia oznaczonego numerem i wynosi p

i

.

Całkowita

entropia informacyjna (miara nieuporządkowania

zbioru zdarzeń)

wynosi wówczas:

Jako miarę ilości informacji traktujemy powyższą miarę

nieuporządkowania (entropii) ze znakiem ujemnym, czyli
negentropię

. W najbardziej uproszczonym ujęciu miara ta

określa o ile zmniejsza się stopień nieuporządkowania
układu, jeżeli wprowadzona zostaje do niego określona ilość
informacji

i

n

i

i

p

p

H

2

lg

ASPEKTY INFORMACJI

Informacja posiada cztery aspekty:

ilościowy, znaczeniowy,

syntaktyczny i wartościowy

:

•

aspekt ilościowy

informacji wyraża się w ilości symboli lub

sygnałów koniecznych do jej przekazania.

•

aspekt znaczeniowy

(semantyczny) wyraża się w interpretacji

treści informacji za pomocą symboli przez przypisywanie im
określonego znaczenia.

•

aspekt syntaktyczny

dotyczy związków logicznych pomiędzy

znaczeniem poszczególnych symboli oraz ich ciągów (słów).

•

aspekt wartościowy

(pragmatyczny) informacji związany jest

z jej użytecznością dla danego podmiotu

HIERARCHIA ZMIAN STANÓW INFORMACJI I WIEDZY

MĄDROŚĆ

WIEDZA

INFORMACJA

DANE

SYMBOLE

ZNA

CZENIE

Sygnały

Dane

Informacje

Wiedza

Mądrość

Wykorzystane zasoby

Złożoność
semantyczna

PIRAMIDA INFORMACYJNA

FORMY INFORMACJI MENEDŻERSKIEJ

-

akty prawne i przepisy wewnętrzne

-

dokumenty zewnętrzne i wewnętrzne

-

korespondencja wewnętrzna i zewnętrzna

-

bazy danych

-

projekcje (prognozy, programy i plany)

-

rozwiązania zadań decyzyjnych

-

arkusze analityczne i kontrolne

FORMY INFORMACJI MENEDŻERSKIEJ, C.D.

-

sprawozdania, analizy, raporty, meldunki

-

komentarze, recenzje, teksty naukowe

-

instrukcje

-

notatki

gdzie:

SI

– system informacyjny organizacji

P

– zbiór podmiotów, które są użytkownikami systemu

I

– zbiór informacji o sferze realnej czyli o jej stanie i zachodzących w niej

zmianach a więc tzw. zasoby informacyjne

T

– zbiór narzędzi technicznych stosowanych w procesie pobierania,

przesyłania, przetwarzania, przechowywania i wydawania informacji

O

– zbiór rozwiązań systemowych stosowanych w danej organizacji, a

więc stosowana formuła zarządzania (podsystem zarządzania)

M

– zbiór metainformacji, czyli opis systemu informacyjnego i jego

zasobów informacyjnych

R

– relacje między poszczególnymi zbiorami

SYSTEM INFORMACYJNY

Elementy systemu informacyjnego (SI)

[1]

:

SI

= {

P, I, T, O, M ,R

}

[1]

J. Kisielnicki, H. Sroka, Systemy informacyjne biznesu. Informatyka dla zarządzania, Placet, Warszawa 1999, s. 19.

EWOLUCJA SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH

WSPOMAGANIA ZARZĄDZANIA



SET - Systemy

ewidencyjno-transakcyjne



SID - Systemy

informacyjno-decyzyjne



SWD (DSS) - Systemy

wspomagania decyzji



ZSI- Zintegrowane systemy

informatyczne



SIK - Systemy

informowania kierownictwa



SE - Systemy eksperckie



SSI - Systemy sztucznej

inteligencji

ZSI

SE

SSI

SYSTEMY EWIDENCYJNO-TRANSAKCYJNE

–

SET

(TPS- TRANSACTION PROCESSING SYSTEMS)

Są to systemy zorientowane na bieżącą ewidencję
działalności gospodarczej obiektu oraz na obsługę
transakcji.

Przykładami mogą być systemy: ewidencji sprzedaży,
rachunkowości i kosztów, gospodarki środkami
trwałymi, gospodarki materiałowej, ewidencji środków
finansowych, ewidencji zatrudnienia, ewidencji płac itp.
Ze względu na to, że informacje dostarczane są przez
tego typu systemy z dużym opóźnieniem mają one

małą

przydatność dla potrzeb zarządzania

SYSTEMY INFORMACYJNO-DECYZYJNE

–

SID

(MIS

– MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS)

Są to systemy zapewniające organizacji efektywne
gromadzenie danych, organizacją ich przepływu
i sprawnego dostępu do danych z wykorzystaniem dużych
systemów komputerowych.

Działają one z wykorzystaniem baz danych, które w prosty
sposób przetwarzają a wyniki prezentują w postaci
raportów. Przykłady - systemy: finansowo-księgowe, kadry-
płace, gospodarka magazynowa.

SYSTEMY WSPOMAGANIA DECYZJI

–

SWD

(DSS - DECISION SUPPORT SYSTEMS)

Są to systemy, których głównym zadaniem jest
wspomaganie podejmowania decyzji strategicznych
i taktycznych. W systemach tych zastosowano bazy
metod, które ukierunkowane są na podejmowanie decyzji
z częściowo lub słabo ustrukturalizowanymi problemami.
Mogą posiadać możliwości symulacji.

Do podstawowych obszarów wspomaganych przez te
systemy zalicza się: planowanie działalności
gospodarczej, inwestycje, zaopatrzenie, sprzedaż wyrobów
i usług, gospodarka finansowa.

ZINTEGROWANE SYSTEMY INFORMATYCZNE

–

ZSI

(IMIS- INTEGRATED MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS)

W systemach tych wymagana jest realizacja kilku

poziomów integracji:



Integracja systemu informacyjnego

– czyli integracja funkcji, wyników
przedsiębiorstwa, struktury organizacyjnej,



Integracja

zastosowań

- w tym integracja

oprogramowania

użytkowego, środków komunikacji

z

użytkownikami,



Integracja danych

– rozumiana jako integracja

z

bazą danych, słowników danych,



Integracja

systemów

– chodzi o systemy sieci,

oprogramowanie komunikacyjne, oprogramowanie
systemowe.

OBECNIE NAJPOWSZECHNIEJ UŻYWANE SĄ ZSI

KLASY

ERP



Do Zintegrowanych Systemów Informatycznych

cieszących się ogromnym powodzeniem zalicza się systemy
klasy

ERP (Enterprise Resource Planning - Planowanie

Zasobów Przedsiębiorstwa).



Definiuje się je, jako systemy optymalizujące procesy

biznesowe zarówno wewnętrzne w organizacji jak
i zachodzące w najbliższym jej otoczeniu, dzięki
zastosowaniu narzędzi pozwalających automatyzować
wymianę danych z kooperantami w całym łańcuchu
logistycznym.

SYSTEMY INFORMOWANIA KIEROWNICTWA

–

SIK

(EIS

– EXECUTIVE INFORMATION SYSTEMS)



Są to systemy pozwalające skupić uwagę raczej na

ogólnym, sprawnym działaniu firmy, niż na optymalizacji
decyzji. Służą temu rozbudowane systemy zapytań oraz
indywidualizacja przedstawionych raportów i narzędzi
komunikacji z systemem.



Dostarczają informacji głównie kierownictwu

najwyższego szczebla.

SYSTEMY EKSPERCKIE

–

SE

(ES- EXPERT SYSTEMS)



Określane są często jako komputerowe systemy

rozwiązujące problemy z wykorzystaniem opisu
(reprezentacji) wiedzy i procesu rozumowania



Systemy te generują swoje decyzje w oparciu o bazy

wiedzy i mechanizmy sztucznej inteligencji. Dzięki temu
mogą tworzyć różnorodne modele sytuacji decyzyjnej,
uwidaczniać otrzymane rozwiązania



Do rozstrzygania problemu posługują się programami

zawierającymi tzw.

reguły heurystyczne

, które

odzwierciedlają wiedzę ekspertów dziedzinowych

SYSTEMY SZTUCZNEJ INTELIGENCJI

–

SSI

(AIS

– ARTIFICAL INTELLIGENCE SYSTEMS)



Są to systemy uczące się na podstawie własnego

doświadczenia. Podstawowymi narzędziami SSI są sieci
neuronowe, które składają się ze sztucznych neuronów
przetwarzających sygnały wejściowe w pojedynczy sygnał
wyjścia. Zbiory połączonych neuronów tworzą sieć, której
struktura i organizacja jest rezultatem uczenia się oraz
gromadzenia doświadczeń.



Mogą wspomagać podejmowanie decyzji w wielu

dziedzinach: analiza ryzyka, usługi finansowe, marketing,
analiza procesu produkcji itp.

SYSTEM INFORMACYJNY A INFORMATYCZNY

System informacyjny

częściowo

skomputeryzowany

System informatyczny

System informacyjny

całkowicie

skomputeryzowany

System informacyjny to

skomputeryzowana część systemu

informatycznego

SYSTEM INFORMACYJNY A INFORMATYCZNY?

SYSTEM INFORMATYCZNY ZARZĄDZANIA (SIZ)

Ta część systemu informacyjnego

przedsiębiorstwa, w której ramach generowanie

i gromadzenie danych źródłowych, ich

przetwarzanie, analiza oraz prezentowanie

danych/informacji odbywa się przy wykorzystaniu

metod, technik, technologii i narzędzi

informatycznych

[

W ramach

zintegrowanego systemu zarządzania

przedsiębiorstwem

wyróżniamy modułowo zorganizowany

zintegrowany system

informatyczny

(ZSI), obsługujący wszystkie sfery funkcjonalne jego

działalności:



marketing, planowania oraz zaopatrzenie



techniczne przygotowanie produkcji i jej sterowanie,

dystrybucja, sprzedaż, gospodarka remontowa



prace finansowo

– księgowe i gospodarka zasobami ludzkimi.

PODSUMOWANIE

ISTOTĄ METOD PROJEKTOWANIA

STRUKTURALNEGO

JEST UPRASZCZANIE ZŁOŻONEGO SYSTEMU POPRZEZ
SYSTEMATYCZNE ROZKŁADANIE GO NA PROSTSZE
ELEMENTY SKŁADOWE.

W TEN SPOSÓB DROGOWSKAZEM DLA PROJEKTANTA
JEST

STRUKTURA

ROZWAŻANEGO PROBLEMU.

PROJEKTOWANIE STRUKTURALNE

METODY STRUKTURALNE SPIRALNE

BYWAJĄ

CZASEM NADMIERNIE SFORMALIZOWANE, DLATEGO

W OSTATNICH LATACH ZACZĘTO LANSOWAĆ

BARDZIEJ SWOBODNĄ METODYKĘ PROJEKTOWANIA

SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH, NAZYWANĄ

„AGILE SOFTWARE DEVELOPMENT METHODS”

W POLSKIEJ LITERATURZE ODPOWIEDNIE METODY

ZWYKŁO SIĘ OKREŚLAĆ JAKO „

ZWINNE

”.

METODYKI „AGILE” (ZWINNE)

PODSTAWOWE SKŁADNIKI „MANIFESTU”

ZWOLENNIKÓW „ZWINNYCH” METOD

PROJEKTOWANIA SĄ DOSYĆ OCZYWISTE

I ŁATWE DO ZAAKCEPTOWANIA



ludzie, ich kontakty, zdolność do rozwiązywania

problemów są ważniejsze niż sztywne procedury

i narzędzia zarządzania



wynikiem projektu jest pracujące
oprogramowanie a nie dokumentacja,



z użytkownikiem się współpracuje a nie
negocjuje kontrakt



ważniejsza jest umiejętność reagowania na

zmieniające się warunki otoczenia niż podążanie

za opracowanym na wstępie planem

W MYŚL MANIFESTOWANYCH ZASAD
METODY „AGILE” NIE SĄ W ISTOCIE NOWYMI
PRAKTYKAMI POSTĘPOWANIA W PROJEKCIE,
BO TE SĄ TRADYCYJNE.

NOWOŚCIĄ JEST TRAKTOWANIE CZŁOWIEKA
JAKO NADRZĘDNEGO CZYNNIKA SUKCESU.

SKALA DOJRZAŁOŚCI MODELI TWORZENIA

SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH POKAZUJE, ŻE

METODY „ZWINNE” MOŻNA STOSOWAĆ GŁÓWNIE

DLA NIEZBYT DUŻYCH SYSTEMÓW

Działania



ad-hoc



(bez planu)

XP

Modele z

punktami

kontrolnymi

sterowane

ryzykiem



Sztywne



działania



kontraktowe

Adaptacyjny

rozwój

oprogramowania



Metody agile



Standard modelu dojrzałości procesu tworzenia

oprogramowania (Standard CMM)



Modele z



punktami



kontrolnymi



sterowane



planem

PRZYKŁADY METOD ZWINNYCH



Metodyka Crystal (Crystal family),



Projektowanie zorientowane na właściwości (Feature Driven
Development),



Modelowanie zwinne (Agile Modeling),



Programowanie ekstremalne (Extreme Programming),



Adaptacyjny rozwój oprogramowania (Adaptive Software
Development),



Metodyka scrum (Scrum development),



Prototypowanie (Prototyping methodology),



Szybkie programowanie internetowe (Internet Speed
Development),



Pragmatyczne programowanie (Pragmatic Programming).

BARIERY WDRAŻANIA PROJEKTÓW INFORMATYCZNYCH

OGÓLNE



Bezwzględne



Względne



Pozorne

BARIERY WDRAŻANIA PROJEKTÓW INFORMATYCZNYCH

RODZAJOWE



Techniczne



Ekonomiczne



Organizacyjne



Socjo-psychologiczne

WARUNKI POWODZENIA REALIZACJI PROJEKTÓW INFORMATYCZNYCH



właściwe uzasadnienie wprowadzenie systemu



wizja i odpowiedni biznes plan



restrukturyzacja procesów (ew. reengineering)



kultura organizacji sprzyjająca zmianom

WARUNKI POWODZENIA REALIZACJI PROJEKTÓW INFORMATYCZNYCH



komunikacja wewnętrzna i zewnętrzna



dobór zespołów projektowych



nadzór i kontrola wdrożenia

WARUNKI POWODZENIA REALIZACJI PROJEKTÓW INFORMATYCZNYCH



kierownik (przywódca?) zespołu projektowego



kompetentne przygotowanie oprogramowania



testowanie i usuwanie problemów



wsparcie ze strony naczelnego kierownictwa