murarz 712[06] z2 02 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Ryszard Rozborski

Wykonywanie tynków zewnętrznych 712[06]. Z2. 02

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Teresa Florczak
mgr inż. Alicja Zajączkowska

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Barbara Olech

Konsultacja:
mgr inż. Krzysztof Wojewoda

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[06]. Z2 .02

,,Wykonywanie tynków zewnętrznych’’ zawartej w modułowym programie nauczania dla
zawodu murarz

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Rusztowania do zewnętrznych robót tynkarskich

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Wykonywanie tynków zwykłych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Wykonywanie tynków ciągnionych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Wykonywanie tynków o fakturze specjalnej

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Wykonywanie cienkowarstwowych tynków mineralnych

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1.WPROWADZENIE

Poradnik, ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy na temat wykonywania tynków

zewnętrznych.

W poradniku zamieszczono:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
posiadać, aby przystąpić do realizacji jednostki modułowej ,,Wykonywanie tynków
zewnętrznych’’.
2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4)- umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania

ćwiczeń i zaliczenie sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną
literaturę oraz inne źródła informacji. W tej części poradnika zamieszczone są ćwiczenia,
które zawierają:

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń,

−

wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczeń.

Ponadto materiał nauczania zawiera sprawdzian postępów umożliwiający sprawdzenie
poziomu wiedzy po wykonaniu ćwiczeń.

4.Sprawdzian osiągnięć, który umożliwi sprawdzenie wiadomości i umiejętności jakie

powinieneś opanować podczas realizacji programu tej jednostki modułowej. Sprawdzian
osiągnięć powinieneś wykonać według instrukcji załączonej w poradniku.

Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Sprawdzian z zakresu jednostki modułowej pomoże Ci określić stopień w jakim opanowałeś
materiał nauczania.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp oraz

instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat jednostek modułowych

712[06].Z2

Technologia tynkarstwa

712[06].Z1.01

Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu robót murarskich

712[06].Z1.02

Organizacja stanowiska pracy murarza

712[06].Z1.03

Dobieranie materiałów narzędzi i sprzętu do robót budowlanych

712[06].Z1.04

Wykonywanie zapraw budowlanych i betonów

712[06].Z2.01

Wykonywanie tynków wewnętrznych

712[06].Z2.02

Wykonywanie tynków zewnętrznych

712[06].Z2.03

Wykonywanie tynków specjalnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2.WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,

−

stosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

−

rozpoznawać podstawowe materiały budowlane,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

wykonywać zaprawy budowlane i beton.

−

przygotowywać i stosować materiały pomocnicze,

−

oszczędzać materiał,

−

rozpoznawać i oceniać rodzaj i stan techniczny podłoża,

−

badać i oceniać równość płaszczyzn: pion, poziom oraz kąty między płaszczyznami ścian

i sufitów,

−

dobierać materiały, narzędzia i sprzęt potrzebny do wykonania robót,

−

przygotowywać podłoża pod różnego rodzaju tynki, zapewniające przyczepność

i trwałość,

−

wyznaczać płaszczyznę lica tynku metodą stosowaną w robotach tynkarskich,

−

wykonywać warstwę obrzutu, narzutu i gładzi,

−

wykonywać tynki ciągnione na ościeżach,

−

szacować ilość materiału niezbędnego do wykonania robót,

−

organizować stanowisko pracy tynkarza,

−

magazynować, składować i transportować materiały budowlane,

−

stosować przepisy bhp podczas wykonywania robót budowlanych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania robót,

−

dokonać pomiarów, posłużyć się sprzętem pomiarowym,

−

zorganizować stanowisko pracy,

−

wybrać i ocenić przydatność materiału do robót,

−

wybrać i nazwać narzędzia potrzebne do robót,

−

przygotować zaprawę tynkarską,

−

rozpoznać i ocenić rodzaj i stan techniczny podłoża,

−

wyznaczyć lico tynku wybraną metodą,

−

przygotować podłoża pod różnego rodzaju tynki, zapewniające przyczepność i trwałość,

−

wykonać podkład (obrzutkę, narzut) pod warstwę wykończeniową,

−

wykonać tynk zwykły zatarty na gładko pod malowanie,

−

wykonać tynk zewnętrzny ciągniony za pomocą wzornika,

−

wykonać tynk nakrapiany, ozdobny i szlachetny o różnej ziarnistości, wybranymi

sposobami,

−

wykonać tynk ozdobny przez obróbkę warstwy wykończeniowej (odciskany, kraterowany,

kamyczkowy),

−

wykonać tynk szlachetny cyklinowany,

−

wykonać rusztowanie niezbędne do wykonania robót,

−

zastosować racjonalnie materiał,

−

określić szacunkowo ilość materiału niezbędną do wykonania robót,

−

sporządzić zapotrzebowanie materiałowe,

−

porozumieć się z przełożonymi i współpracownikami,

−

wykonać pracę, z zachowaniem przepisów bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Rusztowania do zewnętrznych robót tynkarskich

4.1.1. Materiał nauczania

Obecnie rusztowania z drewna wykonuje się dość rzadko, ponieważ wyparły je

rusztowania metalowe. Rusztowania służą do wykonywania prac wykończeniowych, takich
jak tynkowanie, malowanie, spoinowanie wewnątrz i na zewnątrz budynku oraz do
wznoszenia budynków metodą tradycyjną. W związku z tym, oprócz podziału na rusztowania
drewniane i stalowe, rozróżniamy jeszcze rusztowania zewnętrzne i wewnętrzne. Do
rusztowań zewnętrznych drewnianych zalicza się rusztowania stojakowe i drabinowe
(rys.1, 2).

Rys.1. Rusztowanie stojakowe jednorzędowe

a) przekrój, b)widok [5, s. 392]

Rys.2. Rusztowanie drabinowe

a) widok, b) przekrój [5, s. 402]

Ze względu na pracochłonność i duże zużycie drewna są one stosowane sporadycznie.
Do nadbudowy lub remontów budynków, albo gdy nie można rusztowania oprzeć na

gruncie, stosuje się rusztowania na wspornikach wysuniętych z wnętrza budynku przez
istniejące lub wybite wtym celu otwory (rys.3).

Rys.3. Rusztowanie na wysuwnicach [5, s. 408]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rusztowania stojakowe z rur stalowych, są obecnie najczęściej spotykanym rodzajem

rusztowań do robót murarskich, tynkarskich, okładzinowych i innych prac wykończeniowych
na ścianach zewnętrznych budynków. Szkielet konstrukcyjny rusztowania z rur składa się
z dwóch rzędów stojaków połączonych podłużnicami, poprzecznicami i krzyżulcami.
Poszczególne elementy konstrukcji łączy się łącznikami, których kształt zależy od tego, pod
jakim kątem zbiegają się łączone rury. Rozróżniamy zatem łączniki wzdłużne, krzyżowe,
krzyżowo-obrotowe i sztywne. Stojaki rusztowań opiera się na gruncie za pośrednictwem
podstawek stalowych leżących na balach podwalinowych z drewna, grubości minimum.
50mm. Podobnie jak rusztowania drewniane, również i rusztowania z rur mocuje się do
ściany linką stalową lub drutem wiązanym do haka lub kotwi wbitej w mur.

Rys.4. Rusztowanie z rur stalowych [5, s. 225 ]

Do komunikacji pionowej służą drabiny stalowe, wykonane z profili stalowych zimno

giętych, zawieszone górą i oparte dołem na poprzecznicach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys.5. Pion komunikacyjny [4, s. 155]

1-drabina, 2-rama, 3,4- płyty pomostu, 5-poręcz

Wszelkie rusztowania stalowe powinny być wyposażone w instalację odgromową

(piorunochron) umieszczoną w narożnikach rusztowań oraz pośrednio w odstępach nie
większych niż 24,0m. Funkcję przewodu odgromowego pełnią stojaki, które u góry wyposaża
się w piorunochron, a dołem łączy z uziemieniem.

W metalowych rusztowaniach ramowych podstawowym elementem są stojaki ramowe.

Wymagania odnośnie podłoża i posadowienia są podobne jak dla rusztowań z rur stalowych.

Rys.6. Rusztowanie ramowe [1, s. 38]

1-rama pionowa, 2-rama pozioma lub element podestu, 3-usztywnienia krzyżowe, 4-podstawka

regulacyjna, 5-boczne barierki ochronne, 6-drabinki

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys.7. Montaż rusztowania ramowego [1, s. 39]

Demontaż rusztowania następuje w odwrotnej kolejności.
Do prac remontowych i konserwatorskich stosowane są rusztowania przejezdne.

Najczęściej ich elementy wykonane są z aluminium i stali ocynkowanej, a podesty ze sklejki
wodoodpornej.

Rys.8. Przykłady rusztowań przejezdnych [4, s. 170, 171]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Oprócz najczęściej stosowanego rusztowania stojakowego spotyka się wiele innych

rodzajów rusztowań stalowych. Pewną popularność zyskały sobie również rusztowania
ramowe ,,Warszawa”, zwane rusztowaniami kolumnowymi. Składają się one z ram
wykonanych z rur stalowych, które łączy się parami tworząc kolumnę i usztywniając
poziomym skratowaniem, po jednym na 5 wysokości ram. Rusztowanie takie montuje się
i demontuje bardzo łatwo i szybko, ponieważ nie ma żadnych złączy śrubowych, a kolejne
ramy wkłada się w uchwyty ram położonych niżej. Rusztowanie takie służą zarówno do robót
elewacyjnych, jak i we wnętrzach budynków.

Rys.9. Rusztowanie typu Warszawa [4, s. 174]

Rys.10. Rusztowanie przesuwne [3, s. 58]

Rusztowania przesuwne (rys.10) stosowane są do prowadzenia prac w budynków niskich.

Umożliwiają prace wykończeniowe oraz remontowe. W budynkach wysokich do tych prac
szerokie zastosowanie ma rusztowanie wiszące (rys.11). Kosz lub pomost może być
przesuwany ręcznie lub mechanicznie.

Rys.11. Rusztowanie wiszące [3, s. 58]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Nieprawidłowe lub niedokładne ustawienie rusztowań może spowodować poważne

zagrożenie zdrowia lub życia ludzi, którzy będą na nich pracować. Dlatego muszą one być
wykonane z odpowiednich materiałów, zgodnie z projektem lub szkicem przygotowanym
przez kierownika robót oraz udostępnione pracownikom, oprócz wykonujących rusztowania,
którzy są odpowiednio przeszkoleni, dopiero po odbiorze technicznym. Pracownicy
wykonujący i rozbierający rusztowania muszą być wyposażeni w hełmy i pasy ochronne. Do
robót tych nie wolno zatrudniać młodocianych.

W czasie montażu i rozbiórki rusztowań teren robót powinien być ogrodzony lub

zabezpieczony w inny sposób przed dostępem ludzi i przed ruchem pojazdów.

Nie wolno prowadzić montażu ani rozbiórki rusztowań w czasie złych warunków

atmosferycznych (mgły, burzy, silnego wiatru, ulewnego deszczu, śnieżycy) ani po zmroku.

Niedopuszczalne jest wykonywanie robót ciesielskich, związanych z budową lub

rozbiórką rusztowań, jednocześnie na kilku poziomach w jednym pionie (jeden nad drugim).
W czasie prowadzenia tych robót na wznoszonym (lub rozbieranym) rusztowaniu mogą
przebywać tylko pracownicy wykonujący te roboty.

Drogi komunikacyjne i przejścia piesze pod rusztowaniami trzeba osłonić daszkami

ochronnymi o wysięgu co najmniej 220cm od zewnętrznego rzędu stojaków.

Istotnym zagadnieniem z punktu widzenia właściwego i sprawnego przebiegu robót

budowlanych jest sposób porozumiewania się między robotnikami w brygadzie
i poszczególnych zespołach roboczych. Między poszczególnymi osobami, mogą występować
sprzeczności w zakresie charakterów czy sposobu bycia, niezależnie od spełnianych wymagań
zawodowych. Należy zatem dążyć do poprawnych stosunków międzyludzkich w każdym
zespole.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są rodzaje rusztowań?
2. Jakie elementy składają się na rusztowanie ramowe?
3. Jakie są warunki wykonania rusztowania ramowego?
4. Jakie elementy składają się na rusztowanie typu Warszawa?
5. Jakie są warunki wykonania rusztowania typu Warszawa?
6. Jakie podstawowe przepisy bhp obowiązują przy montażu i demontażu rusztowań?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W zaplanowanym miejscu wykonaj montaż jednego segmentu rusztowania ramowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) pobrać z magazynu elementy rusztowania,
2) przygotować miejsce w którym zostanie ustawione rusztowanie,
3) ustawić podstawy,
4) nałożyć ramy,
5) zainstalować krzyżulce,
6) nałożyć podest,
7) sprawdzić poziom podestu i pion ram,
8) sprawdzić stabilność rusztowania,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

elementy rusztowania ramowego,

−

miarka, poziomnica,

−

kreda,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

W wyznaczonym miejscu dokonaj montażu rusztowania typu ,,Warszawa” na wysokość

czterech segmentów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) pobrać z magazynu elementy rusztowania,
2) przygotować miejsce w którym zostanie ustawione rusztowanie,
3) ustawić dwa pierwsze segmenty ,
4) sprawdzić stabilność rusztowania
5) sprawdzić pion rusztowania,
6) kontynuować montaż z jednoczesną kontrolą stabilności,
7) ułożyć podest rusztowania,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dziesięć elementów rusztowania typu ,,Warszawa’’,

−

miarka, poziomnica, pion,

−

drabina,

−

podest,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) scharakteryzować rusztowania różnego typu?

2) omówić kolejność czynności podczas montażu rusztowań z rur

stalowych?

3) zachować ostrożność podczas wykonywania montażu i demontażu

rusztowań?

4) zorganizować pracy montażowe rusztowań zewnętrznych?

5) wykonać montaż rusztowania ramowego?

6) wykonać montaż rusztowania typu Warszawa?

7) scharakteryzować rusztowania na wysuwnicach?

8) scharakteryzować rusztowania z rur stalowych?

9) współpracować z innymi w trakcie wykonywania prac?

10) stosować przepisy bhp podczas montażu i demontażu rusztowań?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Wykonywanie tynków zwykłych

4.2.1. Materiał nauczania

Tynki zewnętrzne spełniają następujące funkcje:

−

nadają powierzchniom estetyczny wygląd i pożądaną fakturę,

−

kształtują potrzebne formy architektoniczne (gzymsy),

−

chronią budowlę przed szkodliwymi wpływami atmosferycznymi,

−

chronią elementy budowli przed korozją,

−

chronią elementy nieognioodporne przed działaniem ognia.

Ze względu na miejsce zastosowania tynki: zewnętrzne narażone są na działanie

wpływów atmosferycznych i często uderzeń mechanicznych, które muszą być wykonane
z zapraw szczelnych i trwałych.

W zależności od rodzaju użytej zaprawy tynki dzielimy na: wapienne, cementowo-

wapienne, cementowe, cementowo-gliniane, na spoiwie silikatowym lub ze szkła wodnego,
z zapraw szlachetnych, specjalne, z włóknistych zapraw plastycznych, pocienione, z suchych
mieszanek tynkarskich.

W zależności od rodzaju użytej zaprawy tynki dzielimy na wiele rodzajów, przy czym

jako zewnętrzne stosuje się tynki:

−

cementowo-wapienne,

Tablica 1. Skład zapraw cementowo-wapiennych do narzutów

[4, s.660]

Przeznaczenie

Cement: ciasto wapienne piasek

(przy klasie cementu 32,5)

Tynk podlegający stałemu nawilżaniu
i działaniu mrozu oraz uszkodzeniom
mechanicznym (cokoły, występy elewacji)

1:0,3:4,

1:0,5:4,5

Tynk podlegający stałemu nawilżaniu
i działaniu mrozu (ściany zewnętrzne)

1:1:7,
1:1:6,

1:1,7:5

−

cementowe - stosowane w miejscach, w których niezbędna jest duża wytrzymałość tynku,

Tablica 2. Marka i konsystencja zapraw cementowych w zależności od ich przeznaczenia

[4, s.660]

Przeznaczenie

Konsystencja

zaprawy wedłóg

stożka

pomiarowego cm

Marka zaprawy M

Obrzutka pod tynki zewnętrzne

9÷11

2, 4, 7, 12

Narzut dla tynków zewnętrznych

6÷9

2, 4, 7

Warstwa wierzchnia tynków zwykłych zewnętrznych

9÷10

2, 4, 7

Tablica.3. Skład i marka zapraw cementowych z zależności od klasy cementu

[4, s.660]

Klasa
cementu

Orientacyjny skład objętościowy
(cement: piasek) przy marce
zaprawy

M12

32,5

1:6

1:5

1:4

1:3

42,5

—

1:3,5

−

cementowo-gliniane - stosowane podobnie jak cementowe do izolacji pionowej murów

piwnicznych i w pomieszczeniach narażonych na wilgoć,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

na spoiwie silikatowym lub ze szkła wodnego – stosowane do tynków pocienionych,

−

z zapraw szlachetnych - które mają dodatkowo pigmenty oraz pyły i kruszywo

z barwnych kamieni,

−

specjalne - wykonane z zapraw o odpowiednio dobranych składnikach podnoszących

pewną wybraną właściwość tynku (ciepłochronne, wodoszczelne),

−

z włóknistych zapraw plastycznych o nazwach handlowych Fibrofob WP, Fibrofob WP2

i innych,

−

pocienione, z zapraw plastycznych, jak Malix, PMT,

−

z suchych mieszanek tynkarskich,

Tablica 4. Najdłuższy dopuszczalny czas zużycia zapraw

[4, s.660]

Rodzaj zaprawy

Czas od chwili zarobienia wodą,

godz.

Wapienna
Cementowo- wapienna
Cementowa

8
5
2

Ze względu na technikę wykonania i fakturę tynki dzieli się na:

−

tynki zwykłe(tablica 5),

Tablica 5 Podział tynków zwykłych

[1, s.268]

Odmiana tynku

Kategoria

Charakterystyka tynku

narzut jednowarstwowy bez wyrównania

narzut jednowarstwowy wyrównywany kielnią

Tynki surowe

narzut jedno- lub dwuwarstwowy ściągany pacą

tynk dwuwarstwowy wyrównywany od ręki, jednolicie zatarty
pacą

Tynki pospolite

III

tynk trójwarstwowy zatarty pacą na ostro

tynk trójwarstwowy gładko zatarty pacą

Tynki doborowe

IVf

tynk trójwarstwowy o powierzchni starannie wygładzonej pacą
obłożoną filcem

Tynki pocieniane

II i III

tynk dwu- i trójwarstwowy na prefabrykatach

Tynk wypalany

IVw

tynk trójwarstwowy z ostatnią warstwą z samego cementu, zatarty
pacą stalową

−

tynki szlachetne (tablica 6),

Tablica 6. Podział tynków w zależności od techniki wykonania, grubości i dokładności wykonania
[4,s.658]

Rodzaj tynku

Kategoria

Podłoże

Grubość

tynku, mm

Dopuszczalne odchyłki,

Tynki szlachetne

Tynk szlachetny nakrapiany

spec.

tynk
trójwarstwowy
drapany

dokładność

wykonania

podkładu jak w kat. III

Tynk szlachetny cyklinowany:
drobnoziarnisty
średnioziarnisty
gruboziarnisty

spec.

tynk kat. IV

5
8

dokładność

wykonania

dla podkładu jak w kat.
IV

Tynk szlachetny kamieniarski i
szlifowany

spec.

tynk kat. IV

jw.

Stiuki

tynk kat. IV

jw.

−

ynki z zapraw plastycznych, które dzieli się na jedno- i wielowarstwowe, o powierzchni

gładkiej lub nakrapianej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykonanie tynku zewnętrznego składa się z następujących czynności:

−

przygotowanie podłoża (tablica 7),

−

przygotowanie zaprawy,

−

wyznaczenie powierzchni tynku,

−

narzucenie i wyrównanie kolejnych warstw,

−

wykończenie warstwy licowej,

−

wykończenie ościeży, uskoków i gzymsów.

Wszystkie te czynności są takie same jak w przypadku wykonywania tynków

wewnętrznych. Różnice może stanowić skład zapraw ze względu na warunki atmosferyczne
oraz wykończenie powierzchni tynku. Sposób narzucania poszczególnych warstw tynku oraz
wykończenia warstwy licowej nie różni się zasadniczo od prac wykonywanych przy tynkach
zwykłych wewnętrznych. Ostatnia czynność - wykończenie powierzchni tynku czyli
wykonywanie tynków ciągnionych zostanie omówiona w następnym rozdziale poradnika.

Na podłożu z betonów lekkich w tynkach zewnętrznych warstwę obrzutki wykonuje się

z rzadkiej zaprawy cementowej z dodatkiem wapna jako plastyfikatora. Proporcja składników
zaprawy (cement: wapno: piasek) powinna wynosić 1:0,25:3 (objętościowo).

Konsystencja zaprawy powinna odpowiadać zanurzeniu stożka pomiarowego na

głębokość 12÷13cm. Grubość obrzutki wynosi zwykle 2÷3mm. Pożądane jest silne
narzucanie zaprawy z kielni, tak aby weszła ona głęboko w powierzchniowe pory bloczków
gazobetonowych.

Po stężeniu obrzutki (1-2 dni, zależnie od pogody) przystępuje się do wykonania narzutu.

Jeżeli obrzutka nadmiernie wyschła, należy zwilżyć ją przed naniesieniem warstwy narzutu.
Na narzut stosuje się zaprawę cementowo-wapienną (cement: wapno: piasek) 1:1:6 lub 1:2:6
(objętościowo). Konsystencja zaprawy do narzutu powinna odpowiadać 7 ÷8 cm zanurzenia
stożka pomiarowego, a grubość warstwy narzutu powinna wynosić około l0mm.
Powierzchnię świeżo wykonanego narzutu należy po wyrównaniu porysować dla zapewnienia
lepszej przyczepności warstwy wierzchniej.

Po przeschnięciu narzutu (niezupełnym) nanosi się warstwę gładzi o składzie zbliżonym

do składu zaprawy użytej do narzutu, z nieco zwiększoną ilością cementu. W celu
uzyskiwania barwnej powierzchni elewacji dodaje się do zaprawy farby suchej, w ilości
6÷7% w stosunku do masy cementu. Konsystencja zaprawy do wykonania gładzi powinna
odpowiadać 9÷11 cm zanurzenia stożka pomiarowego, a grubość warstwy gładzi powinna
wynosić 4÷5mm.

Materiały stosowane do wykonywania zapraw tynkarskich powinny być składowane

w odpowiednich warunkach, dotyczy to zarówno spoiwa jak i kruszywa. Cement pakowany
w worki należy magazynować w pomieszczeniach zamkniętych i suchych, układając
warstwami na podkładach drewnianych. Nie wolno opierać worków z cementem o ściany
zewnętrzne budynku. Odległość między ścianami i ułożonymi workami powinna wynosić co
najmniej 30cm. Stosy ułożonych warstwami worków mogą się ze sobą bezpośrednio stykać;
należy jednak zaznaczyć przekładkami poszczególne partie otrzymanego materiału oraz
umieszczać tabliczki z datą otrzymania. Czas składowania czyli terminy trwałości cementów
podaje producent. Przy dużym zakresie robót cement dostarczany luzem składuje się
w silosach. Kruszywo do zapraw składuje się w pryzmach lub zasiekach.

Niewłaściwe magazynowanie może spowodować zagrożenie zdrowia i życia ludzi, może

także spowodować zanieczyszczenie materiałów budowlanych. Podłoża pod składowiska
w magazynach powinny mieć wytrzymałość dostosowaną do rodzaju przechowywanych
elementów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podczas wykonywania tynków sposobem ręcznym, narzucanie zaprawy powinno

odbywać się w okularach ochronnych. W czasie tynkowania mechanicznego operatorzy
obsługujący końcówki tynkarskie podczas pracy powinni być zaopatrzeni w okulary ochronne
i rękawice.

Tablica 7. Sposoby przygotowania podłoża [4, s. 663]

Rodzaj podłoża

Niezbędne czynności

Z elementów

ceglanych i cegły

wapienno-

piaskowej

Mur ceglany powinien być wykonany na niepełne spoiny (tak

zwaną pustą), na głębokość 10÷l5mm od lica muru. Pełne spoiny
przed tynkowaniem wyskrobać na tę głębokość. Ze stropów ceglanych
usunąć zastygłe „sople" zaprawy. W razie potrzeby podłoże oczyścić
z kurzu, sadzy, rdzy i substancji tłustych. Przed tynkowaniem mur
zmyć wodą.

Z betonu

Podłoże równe, ale szorstkie. Powierzchnię gładkiego podłoża

naciąć dłutem ręcznym lub pneumatycznym i po nacięciu dokładnie
oczyścić. Nie dotyczy to tynkowania wielkowymiarowych elementów
prefabrykowanych. Przed tynkowaniem podłoże obficie zwilżyć
wodą.

Z betonu

komórkowego

Mury oczyścić z wystających grudek zaprawy i naprawić większe

uszkodzenia kawałkami betonu komórkowego tak, aby tynk nie
tworzył zbyt grubej warstwy w miejscach reperowanych. W okresie
letnim lub w przypadku nadmiernego wysuszenia przed tynkowaniem
podłoże zwilżyć wodą.

Gipsowe lub

gipsowo betonowe

Podłoże wysuszyć. Nie dotyczy to przypadku, gdy przewidziane są

tynki gipsowe i gipsowo-wapienne. Części metalowe przylegające do
tworzywa gipsowego zabezpieczyć środkiem antykorozyjnym.
Bezpośrednio przed tynkowaniem podłoże oczyścić z kurzu miękką
szczotką na sucho, a następnie lekko zwilżyć wodą.

Drewniane

Wykonać podkład z siatki stalowej, mat trzcinowych, listewek lub

drewna. Deski tworzące podłoże powinny być wąskie (około 12cm).
Siatkę na drewnie układać na prętach lub listewkach grubości
6÷10mm. Arkusze lub pasy siatek powinny zachodzić na siebie co
najmniej 3cm i być ze sobą powiązane miękkim drutem
wiązałkowym. Podkład z siatki wykonać także na podłożach
z twardych płyt pilśniowych lub z płyt paździerzowych.

Metalowe

Kształtowniki lub blachy osłonić siatką stalową, druciano-

ceramiczną przywiązaną drutem lub w inny sposób trwale
przytwierdzoną. Elementy i siatka powinny być oczyszczone
z łuszczącej się rdzy i innych zanieczyszczeń oraz dwukrotnie
powleczone

mlekiem

cementowym

przypadku

tynków

zawierających cement. Przy tynkach z gipsem podłoże zabezpieczyć
powłoką antykorozyjną. Siatki powinny być ocynkowane lub w inny
sposób zabezpieczone przed korozją. Siatka, która sama ma służyć
jako podłoże, powinna być dostatecznie sztywna i mieć oczka nie
większe niż l x l cm.

Do obliczenia potrzebnej ilości materiału należy wykorzystać odpowiednie dla danych

prac Katalogi Nakładów Rzeczowych. Dla robót tynkarskich określają one, między innymi,
zużycie danego rodzaju zaprawy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela. 8 Tynki zwykłe zewnętrzne kategorii III wykonywane ręcznie

Ościeża o szerokości w

cm, do

Ściany płaskie i

powierzchnie

poziome

Oddzielone belki,
słupy prostokątne

i ściany

cylindryczne

Wyszczególnienie rodzaju

materiału

Jednostki

miary

Zaprawa wapienna M4
Zaprawa

cementowo

–

wapienna M15
Zaprawa

cementowo

–

wapienna M30
Zaprawa

cementowo

–

wapienna M50

0,0028

0,0211

0,0006

0,0029

0,0217

0,0006

0,0029

0,0217

0,0006

0,0031

0,0194

0,10

0,0021

Przykład obliczeniowy nr1
Oblicz ilość zaprawy potrzebną do wykonania tynku kategorii III na ścianie o wymiarach
20,00x4,00mTynk będzie wykonywany ręcznie.

−

obliczenie powierzchni ściany 20 x 4 = 80 m

−

obliczenie ilości zaprawy wapiennej M4 (tabela 8, kolumna01)

80 m

x 0,0028 m

= 0,224 m

−

obliczenie ilości zaprawy cementowo-wapiennej M15 (tabela 8, kolumna05)

80 m

x 0,0211 m

= 1.688 m

−

obliczenie ilości zaprawy cementowo-wapiennej M50 (tabela8, kolumna05)

80 m

x 0,0006 m

= 0,048m

Odpowiedź: Na zaplanowany tynk należy zaplanować; 0,224m

zaprawy wapiennej M4,

1,688m

zaprawy cementowo-wapiennej M15 oraz 0,048m

zaprawy cementowo-wapiennej

M50

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są kolejne czynności przy wykonaniu tynku kategorii I?
2. Jakie czynności podejmujemy postępujemy podczas wykonywania tynku kategorii II?
3. Jakie są kolejne czynności przy wykonaniu tynku kategorii III?
4. Jakie są zasady wykonania tynku kategorii IV?
5. Jakie są zasady wykonania tynku kategorii IVf?

4.2.3.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj tynk rapowany na cokole ściany betonowej o wysokości 0,5m i długości 3m.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) przygotować podłoże,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą,
6) wykonać tynk,
7) oczyścić sprzęt i narzędzia,
8) posprzątać stanowisko pracy,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

materiał do wykonania zapraw tynkarskich,

−

stanowisko robocze,

−

zestaw listew do wyznaczenia lica tynku,

−

rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wykonaj tynk cementowy kategorii II, na powierzchni o wymiarach 2x2 m na ścianie

z cegły ceramicznej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) przygotować podłoże,
5) wyznaczyć lico tynku,
6) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą,
7) wykonać pierwszą warstwę tynku,
8) wykonać drugą warstwę tynku,
9) zatrzeć narzut pacą,
10) oczyścić sprzęt i narzędzia,
11) posprzątać stanowisko pracy,
12) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
13) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

materiał do wykonania zapraw tynkarskich,

−

stanowisko robocze,

−

zestaw listew do wyznaczenia lica tynku,

−

rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Wykonaj tynk kategorii III na ścianie betonowej o powierzchni 4x6,0m.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) przygotować podłoże,
5) wyznaczyć lico tynku za pomocą listew tynkarskich,
6) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą,
7) wykonać pierwszą warstwę tynku,
8) wykonać i wyrównać narzut,
9) wykonać gładź,
10) oczyścić sprzęt i narzędzia,
11) posprzątać stanowisko pracy,
12) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
13) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

materiał do wykonania zapraw tynkarskich,

−

stanowisko robocze,

−

zestaw listew do wyznaczenia lica tynku,

−

rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Wykonaj sposobem ręcznym tynk pocieniany na powierzchni ściany o wymiarach 3x6m.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) przygotować podłoże uzupełniając ubytki i gruntując,
5) przygotować masę plastyczną,
6) nałożyć warstwę tynku pocienianego,
7) zatrzeć tynk po pewnym czasie,
8) oczyścić sprzęt i narzędzia,
9) posprzątać stanowisko pracy,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

materiał do wykonania zapraw tynkarskich,

−

stanowisko robocze,

−

rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) przygotować stanowisko pracy do wykonania tynku zwykłego?

2) dobrać

odpowiedni

sprzęt

ręcznego

wykonania

tynków

zewnętrznych?

3) prawidłowo wykonać tynk kategorii 0?

4) prawidłowo wykonać tynki kategorii I?

5) prawidłowo wykonać tynki kategorii II?

6) prawidłowo wykonać tynki kategorii III?

7) prawidłowo wykonać gładź w tynku kategorii IV?

8) porozumieć się z innymi pracownikami na placu budowy?

9) zastosować przepisy bhp podczas wykonywania tynków zwykłych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Wykonywanie tynków ciągnionych

4.3.1.Materiał nauczania

Obróbkę gzymsów, kolumn, wnęk półokrągłych i innych złożonych lub krzywoliniowych

powierzchni wykonuje się przez przesuwanie specjalnie przygotowanych wykrojów po
prowadnicach.

Prowadnice lub stopy mocuje się hakami wbijanymi w ścianę po narzuceniu obrzutki. Po

przybiciu prowadnic należy wypróbować wykrój najpierw na sucho, aby nie zmieniać ich
położenia po naniesieniu narzutu. Następnie nanosi się narzut, od razu go profilując.
Przeciąganie wykroju dociska narzut i ścina jego nadmiar. Miejsca, gdzie zaprawy brakuje,
trzeba wypełnić i znów wyrównać wykrojem, który przeciąga się tyle razy, aż otrzyma się
zupełnie równą powierzchnię tynku. Ruch wykroju powinien być płynny i niezbyt szybki.
Narzut należy wykonać na takim odcinku, aby można go było wyprofilować przed
związaniem zaprawy. Wykrój prowadzi się najpierw ku przodowi, aby ściąć nadmiar narzutu.
Następnie wykrój się cofa, aby wyrównać zaprawę. Ruch ten nazywa się „na wygładzenie".
Prowadnice w czasie wyciągania muszą być stale czyste. Załamania gzymsu utrudniają pracę
przy tynkowaniu. Naroża wypukłe profiluje się w ten sposób, że wykrój przesuwa się po
wysuniętych wspornikowo prowadnicach (rys. 12).

Rys.12. Profilowanie wypukłego naroża gzymsu

[2, s. 135]

Rys.13. Wykrój do profilowania wklęsłych naroży gzymsu

[2, s. 135]

Wszelkie poprawki wykonuje się od ręki linijkami i strzałkami. Trudniejsze do

wykonania są naroża wklęsłe. Załamanie, do którego wykrój już nie dochodzi, trzeba
wykonać odręcznie strzałką i packą. Można też zastosować specjalny wykrój ustawiony na
saniach pod kątem 45

(rys. 13).

Rys. 14. Profile gzymsów łukowych [2, s. 137]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Profilowanie zatok krzywoliniowych wykonuje się przez obrót wykroju przybitego do łaty,

której drugi koniec jest założony na trzpień wbity w środek łuku krzywego (rys. 13).

Przystępując do obróbki łuku będącego półokręgiem, mierzy się najpierw jego

rozpiętość. Promień łuku jest połową rozpiętości. Odmierza się go od zwornika (najwyższej
części sklepienia) i między opory łuku wstawia deskę. Na desce wyznacza się środek okręgu
koła. Przy łukach będących wycinkiem koła, wyszukanie środka nie jest trudne. Pośrodku
łuku ustawia się prostopadle do niego deskę i rysuje się na niej linię przecinającą łuk na
połowy. Następnie wbija się w koniec łaty gwóźdź i ustawia go na wykreślonej linii. Na łacie
oznacza się ołówkiem linię łuku. Posuwając łatę trzeba obserwować, czy kreska schodzi
z łuku, czy nie. Jeśli nie, to punkt, w którym został ustawiony gwóźdź, jest szukanym
środkiem. Jeśli kreska schodzi poniżej łuku, to trzeba gwóźdź odsunąć od łuku, gdyż przyjęty
promień jest za mały, a jeśli ponad łuk — gwóźdź trzeba dosunąć do łuku, bo promień jest za
duży.

Krzywe koszowe można też profilować, mocując wykrój do łaty osadzonej na dwóch

saniach, przesuwanych po skrzyżowanych prowadnicach (rys.15).

Rys.15. Profilowanie opaski krzywoliniowej

, M

– punkty obrotu [2, s. 137]

Rys.16. Profilowanie wnęki łukowej o dużym promieniu

[2, s. 137]

Łuki o bardzo dużym promieniu profilujemy wykrojem swobodnym tak, jak gzymsy

proste, tylko prowadnice trzeba ukształtować według łuku (rys. 16).

Przy wykonywaniu tynków w niszach sklepionych wykrój osadza się w osi środkowej

niszy (rys 16).

Rys.17. Profilowanie niszy [2, s. 138]

Profilowanie ościeży, kolumn, naroży, łącznie z ich zabezpieczeniem, wykonuje się tak

samo jak przy wykończeniu tynków wewnętrznych, stosując ramki i wykroje zwykłe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podczas wykonywania tynków ciągnionych należy zachować ostrożność przy

prowadzeniu wzorników. Należy przestrzegać zasad obowiązujących przy pracach na
wysokościach.

4.3.2.Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak wykonujemy tynki na gzymsach?
2. Jak wykańczamy narożniki wypukłe gzymsu?
3. Jak wykańczamy narożniki wklęsłe gzymsu?
4. Jak profilujemy opaski krzywoliniowe?
5. Jak można wykonać tynk w niszach sklepionych?

4.3.3.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj tynkowanie filarka międzyokiennego o szerokości 50cm z jednoczesnym

wykończeniem naroży.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) osadzić listwę,
5) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą,
6) wykonać część tynku w pobliżu ościeżnicy,
7) zmienić położenie listwy po stwardnieniu tynku wcześniej wykonanego,
8) wytynkować ościeżnicę,
9) oczyścić sprzęt i narzędzia,
10) posprzątać stanowisko pracy,
11) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
12) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

materiał do wykonania zapraw tynkarskich,

−

stanowisko robocze,

−

zestaw listew do wyznaczenia lica tynku,

−

rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich,

−

gwoździe do mocowania listwy,

−

piłka grzbietnica,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj według zadanego profilu, szablon do wykonania tynku ciągnionego na gzymsie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) odrysować profil gzymsu na płycie,
4) wyciąć profil,
5) przymocować blachę,
6) wyciąć blachę pod wzór,
7) posprzątać stanowisko pracy,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

narzędzia do cięcia blachy i wiercenia w niej otworów,

−

gwoździe do mocowania blachy

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót ciesielskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wykonaj za pomocą wykroju zwykłego tynkowanie ościeży drzwi wejściowych do

budynku.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) osadzić narożnik,
5) osadzić listwę,
6) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą,
7) wykonać część tynku w pobliżu ościeżnicy,
8) zmienić położenie listwy po stwardnieniu tynku wcześniej wykonanego,
9) wytynkować ościeżnicę,
10) oczyścić sprzęt i narzędzia,
11) posprzątać stanowisko pracy,
12) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
13) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

materiał do wykonania zapraw tynkarskich,

−

stanowisko robocze,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zestaw listew do wyznaczenia lica tynku,

−

rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich,

−

gwoździe do mocowania listwy,

−

piłka grzbietnica

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

W zespole dwuosobowym wykonaj tynk zwykły ciągniony na gzymsie wieńczącym

o określonym kształcie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) dobrać wzornik do kształtu gzymsu,
3) zorganizować stanowisko pracy,
4) dobrać odpowiedni materiał,
5) osadzić prowadnicę,
6) wykonać próbne przesunięcie wzornika,
7) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą,
8) wykonać narzut zaprawy na gzyms,
9) oczyścić prowadnice,
10) przesunąć wzornik po prowadnicy do przodu,
11) wykonać ruch wstecz aby wygładzić profil,
12) zdemontować prowadnice,
13) oczyścić sprzęt i narzędzia,
14) posprzątać stanowisko pracy,
15) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
16) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

materiał do wykonania zapraw tynkarskich,

−

stanowisko robocze,

−

wykrój do wykonania tynków na gzymsie,

−

zestaw listew do wyznaczenia lica tynku,

−

rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich,

−

podstawowy sprzęt do przygotowania, osadzenia i demontażu listew,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) przygotować stanowisko pracy do wykonania tynków ciągnionych?

2) dobrać

odpowiedni

sprzęt

ręcznego

wykonania

tynków

zewnętrznych ciągnionych?

3) prawidłowo wykonać tynkowanie ościeży za pomocą wykroju

zwykłego?

4) wykonać wzornik do profilowania gzymsu?

5) wykonać tynk na gzymsie?

6) zastosować przepisy bhp podczas wykonywania tynków?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Wykonywanie tynków o fakturze specjalnej

4.4.1.Materiał nauczania

Podkład pod tynki szlachetne należy wykonywać starannie, stosując ostry piasek oraz

dobrej jakości wapno i cement. Skład zaprawy przyjmuje się w proporcji 1:1:6: (cement
wapno piasek). Pod wyprawę kamieniarską stosuje się zaprawę cementową 1:3 (cement
piasek) z dodatkiem mleka wapiennego.

W miejscach, w których będą wykonywane ozdoby architektoniczne, stosuje się podkład

odpowiednio grubszy. Narzut wykonuje się wówczas kilkoma warstwami, wzmacniając go
gwoździami i drutem. Po wbiciu gwoździ w odstępach co 10÷15 cm owija się dokoła nich
drut, krzyżując go w siatkę.

W praktyce nałożony podkład składa się z obrzutki i narzutu, tak jak w tynkach surowych

dwuwarstwowych. Wyrównanie podkładu wykonuje się po pasach kierunkowych lub
listwach. W celu zwiększenia przyczepności do podkładu ostatniej warstwy rysuje się go
wężykowato lub w kratkę, za pomocą deski nabitej gwoździami (rys.18).

Rys. 18. Porysowanie podkładu pod tynk szlachetny [2, s. 166]

Do nakładania warstwy wyprawy szlachetnej na przygotowany podkład przystępuje się

jeszcze przed zupełnym jego wyschnięciem.

Rys. 19.Nakrapianie za pomocą szczotki[2, s.158] Rys. 20Nakrapianie za pomocą kielni przez siatkę[2, s.158]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tynk nakrapiany układa się na wyrównanym i zatartym podkładzie wapienno-

cementowym, z zaprawy szlachetnej o drobnym kruszywie, granulacji 1,5÷4 mm, w jednej
lub kilku warstwach. Zaprawa do nakrapiania powinna być o takiej gęstości, aby po
narzuceniu nie spływała. Zaprawę nakrapia się miotełką, szczotką (rys.19), kielnią przez
siatkę (rys.20) lub maszynką do nakrapiania (rys.21).

Rys. 20. Maszynka do tynków nakrapianych [8, s. 274]

A) widok, B) przekrój, C) nakrapianie

Tynki gniazdkowe wykonuje się w ten sposób, że na wyrównany narzut narzuca się gładź

z pozostawieniem prześwitów. Dla zwiększenia efektu narzut lub gładź można wykonać
z zaprawy barwionej. Powierzchnię gładzi lekko się przygładza kielnią lub packą, ale tak aby
nie zapełnić gniazdek, przez które prześwituje narzut. Warstwa gładzi jest zazwyczaj grubsza
niż w tynku zwykłym, służy to zwiększeniu głębokości gniazdek (rys.22).

Rys. 22. Tynk gniazdkowy [2, s. 159]

Rys. 23. Tynk narzucany [2, s. 159]

Tynki narzucane wykonuje się podobnie jak rapowane tynki jednowarstwowe. Na

wyrównany, porowkowany i zwilżony narzut nanosi się zaprawę równymi rzutami kielni tak,
aby uwidocznić zaprawę każdego rzutu (rys. 23). Wskazane jest, aby jeden tynkarz wykonał
cały tynk, gdyż każdy tynkarz wykona narzut inaczej.

Tynki dociskane wykonuje się, dociskając stwardniały narzut do podłoża i nadając mu

w ten sposób ozdobną fakturę.

Rys. 24. Tynk dociskany kielnią [2, s. 159]: a) zwykłą, b) zaokrągloną

Tynk dociskany kielnią (rys. 24) wykonuje się w ten sposób, że kielnię przesuwa się

w kierunku pionowym odciskając ją na tynku w odstępach odpowiadających wymiarom
kielni. Dociskanie kielnią jest najprostsze, przy dociskaniu szpachlą, po zarzuceniu części
wierzchniej kielnią, tynkarz dociska szpachlę raz koło razu (rys. 25). Podobnie wykonuje się
dociskanie lancetem (rys. 26). Dociskanie specjalnymi wykrojami, na przykład, kurzą stopką
(rys. 27), wykonuje się na wyrównanym narzucie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 25.Tynk dociskany

szpachlą[2, s. 160]

Rys. 26. Tynk dociskany lancetem

a) faktura, b) lancet [2, s. 160]

Rys. 27. Tynk dociskany w ,,kurzą

stopę’’[2, s. 160]

Tynki kształtowane wykonuje się jako dwuwarstwowe. W niezwiązanym narzucie

wycina się kielnią wgłębienia, najczęściej imitujące przełam kamienia naturalnego (rys. 28).
Tynk na całej ścianie może wykonywać tylko jeden człowiek, gdyż innemu będzie bardzo
trudno nadać tynkowi podobną fakturę.

Rys. 28. Tynk kształtowany kielnią [2, s. 161]

Rys. 29. Tynk kraterowany [2, s. 161]

W tynku kraterowanym (rys. 29) górną warstwę odrywa się. Technika wykonywania

tynku kraterowanego polega na tym, że do świeżo narzuconej rzadkiej zaprawy przyciska się
raz koło razu packę lub kielnię, następnie odciąga się ją poziomo.

Tynki czesane wykonuje się podobnie jak dociskane. Zamiast odciskania wzorów nie

stwardniały narzut przeczesuje się specjalnym grzebieniem stalowym lub deską nabitą
gwoździami (rys. 30). Grzebień prowadzi się przeważnie z góry na dół i uzyskuje
prążkowanie pionowe. Można jednak prążkować faliście lub skośnie, w jodełkę.

Rys. 30.Tynk czesany [2, s. 162]

Rys. 31. Tynk dziobany [2, s. 162]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tynki dziobane wykonuje się, uderzając deską nabitą gwoździami lub krótko przyciętą

miotłą w nie stwardniały narzut, formując na powierzchni dzioby (rys. 31).

Tynki boniowane (rys. 32) wykonuje się przeważanie na narożach budynków, portalach

i cokołach. Bonie wykonuje się tak, jak tynki ciągnione przez profilowanie wykrojem
przesuwanym po prowadnicach.

Rys. 32. Tynk boniowany [2, s. 163]

Rys. 33. Wycięcie boni podwójnym wykrojem

[2, s. 163]

Bonie nieprofilowane można również wykonać przez osadzanie drewnianych listew. Po

zamocowaniu listew przystępuje się do wypełniania pól między nimi zaprawą, narzucając ją
za pomocą kielni lub nanosząc packą. Po wykonaniu tynku, listew nie wyrywa się, lecz, lekko
pobijając młotkiem w koniec listewki, delikatnie podważa i wysuwa. Bezpośrednio po
usunięciu listwy trzeba naprawić ewentualne uszkodzenia. Można również wykonać
rowkowanie za pomocą płaskownika stalowego, wtłaczając go w świeży narzut przez
pobijanie młotkiem. W czasie rowkowania tynk należy utrzymywać w stanie wilgotnym, co
ułatwia wykonywanie pracy.

Rowkując metodą wtłaczania, rowki trzeba albo wyznaczyć na wyrównanym świeżym

tynku albo wytyczyć gwoździami, między którymi naciąga się sznur, według, którego wciska
się liniał w zaprawę. Gwoździe trzeba potem usunąć.

Tynk zmywany wykonuje się, narzucając zaprawę szlachetną na świeży, lecz już

związany podkład z zaprawy cementowej. Przed zupełnym związaniem zaprawy, w tym
samym dniu zmywa się ją szczotką lub pędzlem, wymywając spoiwo i odsłaniając
kruszywo. Po dwu lub trzech dniach zmywa się powierzchnię rozcieńczonym kwasem
solnym, a potem wodą i szczotką (rys.34).

Rys. 34. Zmywanie tynku [2, s. 164]

Rys. 35. Tynk kamyczkowy [2, s. 164]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Odmianą tynku zmywanego jest tynk kamyczkowy (rys.35). Wykonuje się go na

podkładzie z zaprawy cementowej 1:3. Jako kruszywa do warstwy licowej używa się dobrze
przesianego żwirku, odpowiednio przemytego czystego kruszywa. Przy takim doborze
materiałów tynk nabiera naturalnego zabarwienia. Dla uzyskania lepszych efektów
dekoracyjnych na warstwę licową można użyć grysików z barwnych kamieni lub dodać
barwnika do cementu. Po nałożeniu warstwy licowej, gdy cement dostatecznie zwiąże,
(przeważanie następnego dnia lub w chłodniejszych okresach roku po 2 dniach), przystępuje
się do usuwania nadmiaru spoiwa znajdującego się na ziarnach warstwy licowej. W tym celu
nałożony tynk polewa się wodą i oczyszcza szczotką drucianą tak długo, aż wydobędziemy na
wierzch ziarna kruszywa.

Tynk cyklinowany wykonuje się na podkładzie z zaprawy cementowej, z dwóch warstw

zarobionych mlekiem wapiennym, nałożonych bezpośrednio jedna po drugiej,. Powierzchnię
tynku po 12÷24 godzin skrobie się za pomocą cykliny ząbkowanej (rys.36), poziomo lub
pionowo. Wyłuskuje się w ten sposób ziarna kruszywa, a powstałe po nich gniazda nadają
wyprawie fakturę kamienia naturalnego. Po cyklinowaniu zamiata się szczotką powstały pył.

Rys. 36. Cyklina [2 ,s. 145]

Rys. 37. Tynk cyklinowany [2, s. 168]

Zależnie od uziarnienia rozróżniamy trzy rodzaje tynków cyklinowanych

−

drobnoziarnisty: grubość warstwy 5÷8mm, ziarna do3mm,

−

średnioziarnisty: grubość warstwy 8÷10mm, ziarna do5mm,

−

gruboziarnisty: grubość warstwy 10÷20mm, ziarna do20mm.

Tynki kamieniarskie stanowią imitację okładzin kamiennych i są obrabiane narzędziami

stosowanymi do obróbki kamieni naturalnych (rys.38).

Rys. 38. Narzędzia do obróbki tynków kamieniarskich [2, s. 45]

a) odbijak dłutowy, b) szczeliniak, c) szpicak, d) wpustnik, e) gradzina, f) brzeźniak, g) groszkownik,

h) pobijak, i) ciosak, j) groszkownik składany, k) karbownik, 1) karbownik składany, m) groszkownik

młotkowy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W zależności od techniki obróbki powierzchni, tynk może być nakuwany (gradzinowany,

prążkowany, grotowany), młotkowany (groszkowany, dłutowany) i szlifowany. Dla różnych
rodzajów tynków określa się grubość tynków i konsystencję zapraw mierzoną opadem stożka
pomiarowego. I tak:

−

tynki bardzo drobnoziarniste grubości do 1,25mm, opad stożka 9÷10cm,

−

tynki średnioziarniste grubości 2,5÷2mm, opad stożka 8÷9cm,

−

tynki gruboziarniste grubości 5÷l0mm, opad stożka 6÷7cm.

Grubość podkładu cementowego pod tynk powinna wynosić 12÷20mm. Powierzchnia

podkładu powinna być porysowana na głębokość około 3mm. Do wykonania warstwy
wierzchniej zaleca się przystępować po 3÷5 dniach, przed całkowitym stwardnieniem
podkładu. Do obróbki powierzchni metodą nakuwania i młotkowania można przystąpić po 5÷12
dniach twardnienia zaprawy, natomiast do szlifowania już po 3÷5 dniach. Po zakończeniu
obróbki kamieniarskiej powierzchnię tynku należy oczyścić miękką szczotką i zmyć wodą.

Tynki groszkowane (rys.39) wykonuje się przez młotkowanie stwardniałej zaprawy

groszkownikami lub groszkownikami-wstawkami. Tynki dłutowane (rys.40) wykonuje się
przez młotkowanie stwardniałej zaprawy dłutownikami lub dłutownikami-wstawkami.

Rys. 39. Tynk groszkowany [2, s. 174]

Rys. 40. Tynk dłutowany [2, s. 174]

Tynki gradzinowane (rys.41) wykonuje się gradzinami, przez nakuwanie równoległych

lub falisto-równoległych bruzd w gładko zatartym i stwardniałym tynku. Gradziny należy
uderzać pobijakami. Tynki prążkowane wykonuje się dłutami szerokimi, przez nakłuwanie
równoległych prążków w gładko zatartym i stwardniałym tynku Tynki grotowane
(szpicowane) wykonuje się grotami lub przez nieregularne nakłuwanie zatartej na ostro
powierzchni tynku (rys.42).

Rys. 40. Tynk gradzinowany [2, s. 174]

Rys. 41. Tynk grotowany [2, s. 174]

W praktyce tynk stiukowy wykonuje się na podkładzie z zaprawy cementowo-wapiennej,

spełniającej wymagania dla tynków zwykłych dwuwarstwowych kat. III grubości 1,5÷2,0cm.
Kolejność czynności przy wykonaniu stiuków powinna być następująca:

−

przygotowanie podkładu,

−

przygotowanie masy stiukowej,

−

nakładanie i wyrównywanie masy stiukowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dalsze czynności to szlifowania stiuku osełkami gruboziarnistymi i szpachlowanie gęstą

masą stiukową, zarobioną wodą klejową w ilości 6÷8%, kilkakrotne szlifowanie tynku osełką
o drobnym ziarnie i szpachlowanego, a następnie zmycie gąbką. Ostatnie szlifowanie należy
wykonać gruboziarnistym pumeksem lub papierem ściernym.

Tynk strukturalny przypomina stary mur, pełen nierówności, rys, pęknięć, załamań.

Potrzebuje dużej powierzchni i przestrzeni, aby jego unikalna faktura była widoczna. Tynki
strukturalne oprócz ciekawej faktury mają też inne zalety: można je wykonywać na
dowolnym rodzaju ściany; są wyjątkowo odporne na brud, uszkodzenia i działanie wody.

Podłoże, na które ma być naniesiony tynk, trzeba dokładnie oczyścić. Miejsca

zatłuszczone myjemy wodą z detergentem (płynem do zmywania naczyń). Stare tynki, farbę,
tapety usuwamy. Ewentualne ubytki pokrywamy zaprawą wyrównującą. Pędzlem nanosimy
podkład z tzw. tynku podkładowego. Mieszamy tynk wiertarką z mieszadłem w pojemniku
zgodnie z zaleceniami producenta. Tynków strukturalnych nie wolno rozcieńczać ani
zagęszczać. Tynk nakładamy gładką pacą ze stali nierdzewnej na grubość ziarna (od 2 do
5 mm). Nadmiar materiału trzeba ściągnąć z powrotem do wiadra i przemieszać. Zanim tynk
wyschnie, wałkiem strukturalnym, szczotką, pędzlem lub miotełką nadajemy mu odpowiednią
fakturę. Materiał należy nakładać metodą "mokre na mokre". Jeśli pokryjemy tynkiem część
ściany i zrobimy na nim fakturę, to następny kawałek zaczynamy kłaść nim pierwszy
wyschnie, bo inaczej połączenia będą widoczne. Tynk jest suchy po sześciu godzinach. Pełną
twardość uzyskuje jednak dopiero po kilku dniach. Średnio zużywa się 3kg tynku na metr
kwadratowy.

Tynkarz powinien posiadać ubranie robocze, nakrycie głowy oraz okulary ochronne,

które zabezpieczają oczy podczas narzucania zaprawy lub szlifowania powierzchni.

4.4.2.Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak należy przygotować podłoże pod tynk szlachetny?
2. Jakie są sposoby wykonania tynku nakrapianego?
3. Jak narzędzia są potrzebne do wykonania tynku nakrapianego?
4. Jak wykonujemy tynk nakrapiany?
5. Jak narzędzia są potrzebne do wykonania tynku cyklinowanego?
6. Jak wykonuje się tynk cyklinowany?
7. Jak narzędzia są potrzebne do wykonania tynk zmywanego?
8. Jak wykonujemy tynk zmywany?

4.4.3.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj na podłożu betonowym podkład dwuwarstwowy pod dowolny tynk szlachetny,

o powierzchni 4m

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) przygotować podłoże betonowe,
5) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą,
6) wykonać pierwszą warstwę tynku,
7) wykonać drugą warstwę tynku,
8) zatrzeć narzut pacą,
9) oczyścić sprzęt i narzędzia,
10) posprzątać stanowisko pracy,
11) zaprezentować wykonane ćwiczenie z uwzględnieniem pod jaki tynk szlachetny został

wykonany podkład,

12) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

materiał do wykonania zapraw tynkarskich,

−

stanowisko robocze,

−

rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wykonaj na przygotowanym podkładzie o powierzchni 3m

, tynk zewnętrzny nakrapiany

zwykły, drobnoziarnisty. Do nakrapiania użyj miotły brzozowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą,
5) wykonać warstwę nakrapianą,
6) oczyścić sprzęt i narzędzia,
7) posprzątać stanowisko pracy,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

materiał do wykonania zapraw tynkarskich,

−

stanowisko robocze z przygotowanym podkładem,

−

rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Wykonaj tynk zewnętrzny z zaprawy szlachetnej, cyklinowany, na podłożu ceramicznym

o powierzchni 4 m

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą,
5) obficie zwilżyć podkład wodą,
6) narzucić warstwę fakturową,
7) zatrzeć na ostro warstwę fakturową,
8) oczyścić sprzęt i narzędzia,
9) posprzątać stanowisko pracy, na czas przerwy technologicznej,
10) przygotować narzędzia i sprzęt potrzebne po przerwie technologicznej,
11) wykonać cyklinowanie warstwy fakturowej,
12) oczyścić warstwę fakturową
13) oczyścić sprzęt i narzędzia,
14) posprzątać stanowisko pracy,
15) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
16) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej,

−

materiał do wykonania zapraw tynkarskich,

−

stanowisko robocze z przygotowanym podkładem,

−

rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich,

−

cyklina ręczna,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Wykonaj tynk zewnętrzny zmywany, na przygotowanym podłożu o powierzchni 6m

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą,
5) zwilżyć wodą podkład,
6) narzucić warstwę fakturową, ściągnąć ją pacą dociskając do podłoża,
7) zatrzeć warstwę fakturową packą,
8) posprzątać stanowisko po pierwszym etapie pracy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9) przygotować narzędzia i sprzęt do drugiego etapu ćwiczenia,
10) wykonać zmywanie wstępne,
11) ponownie docisnąć packą,
12) uporządkować stanowisko po drugim etapie prac,
13) przygotować materiały i narzędzia do trzeciego etapu ćwiczenia,
14) wykonać zmywanie roztworem kwasu solnego,
15) wykonać zmywanie woda,
16) posprzątać stanowisko pracy,
17) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
18) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej,

−

materiał do wykonania zapraw tynkarskich,

−

stanowisko robocze z przygotowanym podkładem,

−

rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich,

−

10% roztwór kwasu solnego,

−

pędzel lub szczotka,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) przygotować stanowisko pracy do wykonania tynków szlachetnych?

2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia do wykonania tynków

szlachetnych?

3) prawidłowo wykonać podkład pod wyprawy szlachetne?

4) wykonać prawidłowo tynk zmywany?

5) wykonać prawidłowo tynk cyklinowany?

6) wykonać prawidłowo tynk nakrapiany dowolnym sposobem?

7) porozumieć się z innymi pracownikami na placu budowy?

8) zastosować przepisy bhp podczas wykonywania tynków szlachetnych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Wykonywanie cienkowarstwowych tynków mineralnych

4.5.1.Materiał nauczania

Cienkowarstwowe tynki mineralne stosowane są jako warstwa elewacyjna w systemach

dociepleń budynków metodą lekką, a także jako wierzchnia warstwa na równe podłoża
mineralne. Mogą też być użyte jako trzecia, pocieniona warstwa tynków tradycyjnych
zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynku.

Cienkowarstwowe tynki najczęściej są nakładane warstwą grubości: żywiczne 1-5mm,

mineralne 2-3mm. Dzięki odpowiedniemu doborowi składników producenci uzyskują tynki
wysokiej jakości, trwałe i odporne na działanie czynników atmosferycznych.

Jako spoiwo stosuje się: gips, wapno hydratyzowane (suchogaszone), wapno

hydrauliczne, szkło wodne potasowe, cementy portlandzkie wysokich marek bez dodatków.

Do tynków mineralnych stosuje się kruszywa naturalne uzyskiwane ze skał luźnych lub

kruszywo łamane zwykłe lub granulowane. Najczęściej jest to marmur, kwarc, perlit, wapień,
a także barwione kruszywo kwarcowe. Jako wypełniacza używa się również mączki
dolomitowej.

Nanoszenie masy na elewację powinno się odbywać przy jednakowych warunkach

atmosferycznych (temperaturze, wilgotności). Przy dużych powierzchniach należy
przewidzieć, czy masę zdąży się nałożyć w ciągu jednego dnia.

Rys. 43. Przykładowe faktury tynków cienkowarstwowych [9]

1-ciągniony wzdłuż, 2-modelowany łyżką, 3 i 4-pacą obciąganą, 5 i 6-pacą z zębami, 7-wałkiem gładkim, 8-

wałkiem gumowym, 9 i 10-butelką, 11 i 12-pędzlem ławkowcem, 13i 14-kielnią

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Deszcz, wiatr a nawet kilkustopniowa różnica temperatury może mieć wpływ na efekt

końcowy. Jeśli po nałożeniu tynku nastąpią duże opady deszczu, świeża zaprawa może zostać
spłukana. Jeżeli w trakcie prowadzenia prac i przez 2-3 dni po ich zakończeniu występuje
mżawka lub mgła, może dojść do zmiany stężenia barwnika, co prowadzi do niejednorodnego
wybarwienia, zacieków i plam. Układanie tynków przy zbyt wysokiej temperaturze i małej
wilgotności powoduje z kolei szybkie odparowanie wody niezbędnej do procesu wiązania
spoiwa cementowego. Ważny jest także kierunek zacierania. Wiąże się to z kierunkiem
padania i odbicia światła na powierzchni ściany. Tynk wykonywany z tej samej masy, w tych
samych warunkach pogodowych, ale przez dwóch tynkarzy, zacierających powierzchnię
w różnych kierunkach, będzie się różnił odcieniami. Błędem jest także skrapianie tynku
podczas zacierania, może to spowodować odbarwienie elewacji.

Zaprawę można nanosić w dwojaki sposób - ręcznie lub jeśli agregatem tynkarskim.

Naczynia do mieszania, mieszadła i narzędzia powinny być wykonane ze stali nierdzewnej.
Do uzyskania pożądanej faktury tynku można stosować różnego rodzaju wałki, pędzle, pace
z tworzyw sztucznych, a nawet narzędzia takie jak łyżka, widelec, butelka i inne. Pozwalają
one uzyskać nietypowe efekty. Przy wykonywaniu wyprawy agregatem strukturę nadaje się
zmieniając końcówki dyszy.

Tynki zewnętrzne są z reguły wykonywane z mas o grubym uziarnieniu, a ich struktura

jest bardziej wyrazista. Częstym błędem jest nierównomierne rozłożenie zaprawy oraz
zacieranie tynku w niewłaściwym momencie. Przy zbyt szybkim rozpoczęciu zacierania, gdy
zaprawa jest jeszcze zbyt wilgotna, na powierzchni świeżego tynku tworzą się smugi.
Nadawanie faktury na zbyt mocno wyschniętym tynku powoduje, że trzeba silniej dociskać
packę.

Różnobarwność tyków cienkościennych umożliwia ich łączenie na elewacjach.

Rys. 44. Sposób postępowania przy łączeniu dwóch powierzchni tynku

cienkowarstwowego[9]: a - przyklejenie taśmy maskującej na granicy tynkowanego obszaru,

b - nałożenie tynku, c - oderwanie taśmy po wstępnym stwardnieniu wyprawy, d -przyklejenie taśmy

maskującej na krawędzi tynku nałożonego poprzedniego dnia, e -nałożenie nowej partii tynku, f - oderwanie

taśmy maskującej

Cienkowarstwowe tynki mineralne są trwałe i odporne na wodę, choć w porównaniu

z tynkami żywicznymi bardziej nasiąkliwe. Stawiają one o wiele mniejszy opór dyfuzyjny.
Oznacza to, że wilgoć nie gromadzi się w ścianie i może się z niej wydostawać. Jedynie tynki

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ze spoiwem krzemianowym charakteryzuje bardzo mała wodochłonność, przy zachowaniu
otwartych porów.

Tynki cienkowarstwowe baranek lub kornik są najczęściej stosowanym wykończeniem

elewacyjnym. Pierwszy z nich uzyskiwany jest przy użyciu masy tynkarskiej, która
w zależności od wielkości kruszywa daje efekt mniejszych lub większych grudek. Z kolei
tynk o wzorze kornika powstaje przy użyciu jednolitych, owalnych ziaren o większej
średnicy, które w czasie zacierania tworzą w warstwie tynku specyficzne rowki.
Przygotowana pod nałożenie tynku powierzchnia powinna być gładka. Większe nierówności
i wgłębienia należy wyrównać zaprawą do szpachlowania. Niewielkie nierówności podłoża
pomaga ukryć tynk o fakturze baranka, który dzięki odpowiedniej wielkości kruszywa,
tworzy charakterystyczną strukturę gruboziarnistego grysu. Aby uzyskać wygląd baranka,
konieczne jest zacieranie ruchami okrężnymi w jedną stronę. Większa dowolnością
charakteryzuje się kornik, którego nakładanie może odbywać się za pomocą dowolnych
ruchów: poziomych, pionowych, ukośnych lub okrężnych, w zależności od oczekiwanego
wyglądu.

Tynki cienkowarstwowe mogą być stosowane bezpośrednio na tradycyjny tynk

podkładowy lub jako warstwa wykończeniowa systemu ociepleń. Tynki organiczne
(silikonowe i akrylowe) można nakładać na niemal wszystkie podłoża elewacyjne, podczas
gdy tynki mineralne i silikatowe należy stosować wyłącznie na powierzchnie mineralne.

Wyprawy akrylowe nadają się zarówno dla nowego budownictwa, jak również do

renowacji, pod warunkiem, że mury budynku nie są zawilgocone. Ze względu na ograniczenie
dyfuzyjności tynki te nie są stosowane w systemach ociepleń wełną mineralną.

Tynki mineralne, ustępujące akrylowym pod względem elastyczności i odporności na

uszkodzenia mechaniczne, są jednak klasyfikowane jako całkowicie niepalne.

W porównaniu z tynkami tradycyjnymi wykonuje się je szybciej, ponieważ nakłada się

tylko jedną warstwę. Tynki mineralne i polimerowe wiążą od kilku godzin do jednego dnia,
pozostałe – od dwóch do trzech dni. Zarobioną wodą zaprawę mineralną należy zużyć
w ciągu 1 do 4 godzin, inne – do 8 godzin: po tym czasie zaczną wiązać i nie będą się już
nadawać do nałożenia. W czasie nakładania tynków cienkowarstwowych nie wolno używać
narzędzi i naczyń ze zwykłej stali węglowej tylko ze stali kwasoodpornej. Na elewacji mogą
bowiem powstać rdzawe plamy lub smugi, których nie da się usunąć.

Na rynku budowlanym z wypraw cienkościennych wyróżnia się jeszcze tynki

polimerowe i krzemianowe i sylikonowe.

Materiały używane do wykonania tynków powinny mieć należytą jakość. Ponadto przy

odbiorze tynku podlegają badaniu niektóre jego cechy. Badanie przyczepności tynku do
podłoża wykonuje się przez opukiwanie. W przypadku tynków zwykłych wykonuje się to
lekkim młotkiem natomiast tynki szlachetne opukuje się zgiętym palcem. W razie
wątpliwości wykonuje się badanie przyczepności za pomocą odrywania krążka metalowego.
Mrozoodporność tynków zewnętrznych ocenia się na podstawie świadectwa badania próbek
stwardniałej zaprawy. Grubość tynku bada się wykonując otwory próbne, których liczba
zależy od całkowitej powierzchni tynku. Grubość tynku określa się jako średnią arytmetyczną
pomiarów. Badaniu podlegają również takie cechy jak kolor tynku (porównanie z wzorcem).
Zakres badań cech tynków przy odbiorze oraz dopuszczalne usterki określa norma(PN-70/B-
10100).

Przykład obliczeniowy nr. 2
Zużycie gotowej zaprawy tynkarskiej, sprzedawanej w opakowaniach 25kg, wynosi

3kg/m

. Oblicz liczbę opakowań potrzebnego do wykonania tynku na ścianie o wymiarach

10,00x3,50m.

−

obliczenie powierzchni ściany; 10m x 3,5m = 35m

−

obliczenie ilości zaprawy; 35m

x 3kg/m

= 105kg

−

obliczenie liczby opakowań; 105kg : 25kg = 4,2 sztuk

Odpowiedź: Do wykonania tynku na zaplanowanej powierzchni należy kupić 5 opakowań.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.2.Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jakich warunkach wykonujemy tynki mineralne cienkowarstwowe?
2. Jakie są sposoby nanoszenia tynków mineralnych cienkowarstwowych?
3. Jak nanosimy tynk mineralny?
4. W jaki sposób uzyskuje się fakturę tynków mineralnych.
5. Jak można wykonać fakturę zewnętrzna tynku mineralnego?
6. W jaki sposób wykonujemy łączenie tynków o różnych barwach?

4.5.3.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj tynk mineralny cienkowarstwowy o fakturze ,,baranka” na przygotowanym

podkładzie o powierzchni 6m

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) przygotować zaprawę tynkarską zgodnie z recepturą,
5) nanieść warstwę tynku mineralnego,
6) wykonać fakturę tynku,
7) oczyścić sprzęt i narzędzia,
8) posprzątać stanowisko pracy,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

materiał do wykonania zapraw tynkarskich,

−

zestaw zapraw szlachetnych,

−

stanowisko robocze z przygotowanym podkładem,

−

rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wykonaj tynk mineralny cienkowarstwowy o fakturze ,,kornik” na przygotowanym

podkładzie o powierzchni 6m

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

materiał do wykonania zapraw tynkarskich,

−

zestaw zapraw szlachetnych,

−

stanowisko robocze z przygotowanym podkładem,

−

rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wykonaj tynk mineralny cienkowarstwowy, o fakturze modelowanej, na przygotowanym

podkładzie o powierzchni 6m

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

materiał do wykonania zapraw tynkarskich,

−

zestaw zapraw szlachetnych,

−

stanowisko robocze z przygotowanym podkładem,

−

rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich,

−

narzędzia i sprzęt do fakturowania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Wykonaj na przygotowanym podkładzie połączenie dwóch barw tynku mineralnego, przy

wysokości elewacji 3,5m, zgodnie z rysunkiem.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) wyznaczyć krawędzie powierzchni, różniących się barwą tynku,
5) przykleić taśmę maskującą na granicy tynkowanego obszaru,
6) przygotować pierwszą zaprawę tynkarską,
7) ukształtować fakturę tynku,
8) oderwać taśmy po wstępnym stwardnieniu wyprawy,
9) oczyścić sprzęt i narzędzia,
10) posprzątać stanowisko pracy,
11) przykleić taśmy maskującej na krawędzi tynku nałożonego poprzedniego dnia,
12) przygotować drugą zaprawę tynkarską,
13) nałożyć tynk na sąsiadującą powierzchnię,
14) oderwać taśmę maskującą,
15) ukształtować fakturę tynku,
16) oczyścić sprzęt i narzędzia,
17) posprzątać stanowisko pracy,
18) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
19) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

materiał do wykonania i fakturowania zapraw tynkarskich,

−

zestaw zapraw szlachetnych,

−

stanowisko robocze z przygotowanym podkładem,

−

rusztowania do robót tynkarskich zewnętrznych,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich,

−

taśma maskująca, ołówek,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) przygotować stanowisko pracy do wykonania cienkościennych tynków

mineralnych?

2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia do wykonania cienkościennych

tynków mineralnych?

3) wykonać prawidłowo naniesienie tynku mineralnego sposobem

ręcznym?

4) wykonać fakturę ciągnioną na cienkościennym tynku mineralnym?

5) wykonać fakturę modelowaną na cienkościennym tynku mineralnym?

6) wykonać połączenie dwóch powierzchni tynku?

7) porozumiewać się z innymi pracownikami na placu budowy?

8) stosować przepisy bhp podczas wykonywania tynków?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wykonywania tynków zewnętrznych. Zarówno

w części podstawowej jak i ponadpodstawowej znajdują się zadania wielokrotnego
wyboru( jedna odpowiedź jest prawidłowa).

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedź

w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz X (w przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

na później i wróć do zadania gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do rusztowań zewnętrznych drewnianych zalicza się rusztowania stojakowe i

a) stolikowe.
b) drabinowe.
c) na kozłach.
d) ramowe.

2. Stojaki rusztowań stojakowych z rur stalowych opiera się na gruncie za pośrednictwem

podstawek stalowych leżących na balach podwalinowych z drewna, grubości minimum
a) 50 mm.
b) 70 mm.
c) 100 mm.
d) 20 mm.

3. Najdłuższy dopuszczalny czas zużycia zaprawy cementowej w temperaturze około 20

wynosi
a) 3 godziny.
b) 2 godziny.
c) 4 godziny.
d) ½ godziny.

4. Do wykonania narzutu przystępuje się

a) po stężeniu obrzutki.
b) tydzień po wykonaniu obrzutki.
c) bezpośrednio po wykonaniu obrzutki.
d) bezpośrednio po oczyszczeniu podłoża.

5. Konsystencja zaprawy do wykonania gładzi powinna odpowiadać

a) 3÷4 cm zanurzenia stożka pomiarowego.
b) 9÷11 cm zanurzenia stożka pomiarowego.
c) 6÷10 cm zanurzenia stożka pomiarowego.
d) 12÷16 cm zanurzenia stożka pomiarowego.

6. Powierzchnię z betonu przed przystąpieniem do tynkowania należy

a) wygładzić za pomocą szlifierki.
b) wygładzić za pomocą pacy.
c) naciąć dłutem ręcznym lub pneumatycznym i dokładnie oczyścić.
d) ponacinać na głębokość 6 cm.

7. Siatka. która sama ma służyć jako podłoże, powinna być dostatecznie sztywna i mieć

oczka nie większe niż
a) 2 x 3 cm.
b) 2 x 2cm.
c) l x 2 cm.
d) l x l cm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Tynki wykonywane za pomocą specjalnie przygotowanych wykrojów przesuwnych po

prowadnicach nazywamy
a) cyklinowanymi.
b) przesuwanymi.
c) ciągnionymi.
d) wykrojowymi.

9. Podkład pod tynki szlachetne składa się z

a) obrzutki.
b) narzutu i szlichty.
c) szlichty.
d) obrzutki i narzutu.

10. W miejscach, w których będą wykonywane ozdoby architektoniczne narzut wzmacnia się

a) klamrami stalowymi.
b) kotwami stalowymi.
c) zaprawą cementową.
d) gwoździami i drutem.

11. Tynk nakrapiany wykonuje się z zaprawy szlachetnej o uziarnieniu kruszywa

a) 0.1÷2.5 mm.
b) 1.5÷2.5 mm.
c) 1.5÷4 mm.
d) 3÷3.5 mm.

12. Na rysunku przedstawiony jest tynk

a) narzucany.
b) gniazdkowy.
c) dociskany kielnią.
d) kraterowany.

13. Tynk zmywany wykonuje się z zaprawy szlachetnej na podkładzie z zaprawy

a) gipsowej.
b) wapiennej.
c) cementowej.
d) szlachetnej.

14. Na rysunku przedstawiony jest

a) wpustnik.
b) cyklina.
c) szczeliniak.
d) pobijak.

15. Grubość podkładu cementowego pod tynk kamieniarski powinna wynosić

a) 20÷40mm.
b) 5÷10 mm.
c) 10÷15 mm.
d) 12÷20mm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Cienkowarstwowe tynki żywiczne najczęściej są nakładane warstwą grubości

a) 0,1-0,5mm.
b) 1-5 mm.
c) 2-15 mm.
d) 1,5-6,5mm.

17. Tynki kształtowane wykonuje w niezwiązanym narzucie wycinając kielnią wgłębienia,

imitujące
a) tynk nakrapiany.
b) tynk dziobany.
c) przełam cegły ceramicznej.
d) przełam kamienia naturalnego.

18. Prowadnice pod wykrój mocuje się do ściany po narzuceniu

a) gładzi.
b) narzutu.
c) obrzutki.
d) obrzutki i narzutu.

19. Podczas cofania wykroju po gzymsie

a) wyrównuje się zaprawę.
b) ścina nadmiar narzutu.
c) wyrównuje się obrzutkę.
d) ścina nadmiar obrzutki.

20. Profilowanie zatok krzywoliniowych wykonuje się przez obrót

a) wykroju prowadzonego po prowadnicy.
b) wykroju przybitego do ściany.
c) wykroju przybitego do łaty.
d) prowadnicy wokół osi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie tynków zewnętrznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Kettler.K. Murarstwo cz.1 REA Warszawa 2002r.
2. Lenkiewicz W. Urban L.: Roboty tynkarskie Arkady, Warszawa 1980r.
3. Martyniak W. Pieniążek J.: Technologia budownictwa 5 WSiP, Warszawa 1997 r.
4. Nowy poradnik majstra budowlanego-praca zbiorowa. Arkady, Warszawa 2004r.
5. Tauszyński K.: Budownictwo z technologią. cz. I . WSiP, Warszawa 1997r.
6. Urban. L. Technologia robót murarskich i tynkarskich WSiP, Warszawa 1988r.
7. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych ITB Warszawa

1997 z nowymi specyfikacjami uwzględniającymi nowe technologie wykonywania robót
w budownictwie.

8. Wszechnica budowlana-praca zbiorowa. RSW, Warszawa 1988r.
9. Katalogi firm

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
murarz 712[06] z2 02 n
murarz 712[06] z2 02 n
murarz 712[06] z2 02 n
murarz 712[06] z3 02 u
murarz 712[06] z2 01 u
murarz 712[06] z2 01 n
murarz 712[06] z2 03 n
murarz 712[06] z3 02 u
murarz 712[06] z2 01 u
murarz 712[06] z2 01 n
murarz 712[06] z3 02 n
murarz 712[06] z2 03 n
murarz 712[06] z3 03 n
murarz 712[06] z1 10 n
712[06] Z2 03 Wykonywanie tynków specjalnych
murarz 712[06] z3 04 u
murarz 712[06] z1 08 u

więcej podobnych podstron