A N A L I Z A

I.

Wstęp

Stowarzyszenie na rzecz Lesbijek, Gejów, Osób Biseksualnych, Osób Transpłciowych oraz Osób Queer

„Pracownia Różnorodności” z Torunia uzyskała od Fundacji Batorego znaczną dotację na lata 2010-2012,

przeznaczoną na analizę „podręczników do biologii, wiedzy o społeczeństwie i wychowania do życia w

rodzinie używanych w szkołach ponadpodstawowych pod kątem sposobu przedstawiania w nich

problematyki LGBTQ oraz wypracowanie rekomendacji ewentualnych zmian w treści podręczników i

podstawach programowych”

1

. W styczniu 2013 roku ukazała się również informacja o sfinalizowaniu tego

projektu w postaci opracowania p.t. „Szkoła milczenia”

2

.. Zważywszy, że deklarowana jest tu chęć

wpływania na treść podręczników (rekomendacja ewentualnych zmian) warto pokusić się o ustalenie

motywów podejmowanych przez Stowarzyszenie działań i skonfrontować je z regulacjami prawnymi

dotyczącymi kształtowania podstawy programowej.

II.

Cele statutowe stowarzyszenia „Pracownia Różnorodności”.

Ś

rodowisko LGBTQ swą podstawową identyfikację czerpie z wielce kontrowersyjnego sposobu

przeżywania płciowości przez osoby, które je tworzą. Pamiętać należy, że transpłciowość (transseksualizm)

wciąż uznawany jest za zaburzenie identyfikacji płciowej (Gender Identity Disorder) i wyszczególniony

pozostaje zarówno w International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems registry

(ICD-10 CM) jak i w Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-IV DR). Zważywszy, że

transpłciowość stanowi integralny element środowiska LGBTQ nie sposób nie postrzegać jego całości w

kontekście problematyki zaburzeń tożsamości płciowej, mimo że środowisku temu udało się przeforsować

eliminację homo- oraz bi-seksualizmu z oficjalnych rejestrów stanów patologicznych, w których znajdowały

się do lat 90. XX w.

Ś

rodowisko LGBTQ nie tylko więc epatuje opinię publiczną swą seksualnością czyniąc przedmiotem debaty

publicznej kwestie mieszczące się całkowicie w sferze intymnej, ale dodatkowo oczekuje, by całe

społeczeństwo, wbrew wartościom które wyznaje, akceptowało czynienie z seksualności problemu

publicznego i politycznego. Znajduje to wszystko swój wyraz w celach, jakie stawia sobie Stowarzyszenie

„Pracownia Różnorodności”, wśród których odnajdujemy: upublicznienie dyskusji na temat problemów

1

http://www.batory.org.pl/programy_dotacyjne/demokracja_w_dzialaniu/modul_artykuly_6/dotacje_20102011

(odczyt 7 stycznia

2013 r.).

2

http://www.spr.org.pl/2013/01/23/szko%C5%82a-milczenia-wie%C5%84czy-projekt-weryfikacji-podr%C4%99cznik%C3%B3w/

(odczyt 25 stycznia 2013)

A n a l i z a

_______________________________________________________

Centrum Prawne Ordo Iuris

Krakowskie Przedmieście 20/22 .m. 28 00-325 Warszawa

www.ordoiuris.pl

; e-mail:

[e-mail]

lesbijek, gejów, osób biseksualnych, osób transpłciowych oraz osób queer, kształtowanie wobec nich postaw

akceptacji, przełamywanie uprzedzeń i stereotypów oraz zwiększenie ich społecznej reprezentacji (

art. 11

statutu

3

).

Widać zatem wyraźnie, że chodzi ogólnie o promocję postaw i stylów życia stanowiących wyróżnik

ś

rodowiska LGBTQ, obejmującą jednocześnie upowszechnienie tych zachowań w społeczeństwie

(zwiększenie społecznej reprezentacji). Ponieważ ten ostatni cel osiągnąć można nade wszystko poprzez

oddziaływanie na dzieci i młodzież, zatem przegląd obecnie funkcjonujących w obiegu edukacyjnym

podręczników, mający stanowić podstawę do rekomendowania zmian w treści tychże, nabiera charakteru

starannie zaplanowanego działania mającego docelowo służyć upowszechnianiu homoseksualizmu,

biseksualizmu lub transseksualizmu wśród młodzieży. Statut stowarzyszenia wprost bowiem stwierdza w art.

12, że „Pracownia Różnorodności” zamierza wywierać nacisk na partie polityczne, środki masowego

przekazu i opinię publiczną, oraz będzie podejmować „starania na rzecz wprowadzenia zmian do

programów nauczania w szkołach

” [art. 12.6.c]. Cel ten potwierdzono w samej publikacji, gdzie wyraźnie

jest mowa o zamiarze zmiany podstawy programowej mającej na celu wprowadzenie treści kształtujących

postawę akceptacji dla osób LGBTQ

4

.

III. Prawna regulacja celów kształcenia

Cele kształcenia ogólnego oraz zadania szkoły określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia

27 sierpnia 2012 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia

ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z dnia 30 sierpnia 2012 roku). Przedmiotowa regulacja

zawiera wyczerpujący opis celów kształcenia i zadań szkolnictwa na poszczególnych etapach zdobywania

wiedzy. Analiza powyższego rozporządzenia pozwala stwierdzić, iż celem edukacji nie jest propagowanie

homoseksualizmu, natomiast jednoznacznie wskazuje się tam, iż zadaniem szkoły jest respektowanie

trójpodmiotowości oddziaływań wychowawczych i kształcących: uczeń-szkoła-dom rodzinny. Należy zatem

zaznaczyć, iż to rodzice dzieci, a nie środowiska homoseksualne, są uprawnieni do oddziaływania na proces

kształcenia i wychowania, formowania świadomości, tożsamości płciowej i wzorca rodziny. Przedstawianie

dzieciom relacji homoseksualnych na równi ze związkiem kobiety i mężczyzny, zwłaszcza zaś z małżeństwa,

stoi w sprzeczności z rozwojem świadomości dziecka w aspekcie przynależności do rodziny i w

sprzeczności z polskim prawem. Przyjęcie odmiennego stanowiska prowadziłoby do stanu dezorientacji i

zamętu w aspekcie postrzegania przez dzieci rodziny i małżeństwa jako związku mężczyzny i kobiety, które

to elementy ładu społecznego cieszą się wyraźnymi gwarancjami konstytucyjnymi. Ten szczególny status

rodziny nie jest arbitralną decyzją ale jest konieczną konsekwencją funkcjonującego w RP porządku

konstytucyjnego.

3

http://www.spr.org.pl/o-nas/statut-spr/

(odczyt 7 stycznia 2013)

4

J. Kochanowski, R. Kowalczyk, Z. Lew-Starowicz, K. Wąż, Szkoła milczenia, Toruń 2013, s. 10.

A n a l i z a

_______________________________________________________

Centrum Prawne Ordo Iuris

Krakowskie Przedmieście 20/22 .m. 28 00-325 Warszawa

www.ordoiuris.pl

; e-mail:

[e-mail]

IV.

Konstytucyjne i prawno-międzynarodowe umocowanie pozycji rodziców.

Artykuł 26 ust. 3 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, podkreśla, że to rodzice mają prawo

pierwszeństwa w wyborze nauczania, które ma być dane ich dzieciom. Podobnie Międzynarodowy Pakt

Praw Obywatelskich i Politycznych (Dz. U. z dnia 29 grudnia 1977 r.), wyraźnie poświadcza naturalny

charakter rodziny uznając potrzebę zapewnienia jej ochrony ze strony społeczeństwa i państwa. Rozwiązania

te są w szczególny sposób afirmowane w polskim porządku konstytucyjnym.

Artykuł 48 Konstytucji gwarantuje rodzicom w ust. 1 prawo do wychowania dzieci zgodnie z

własnymi przekonaniami. Publikacja „Szkoła Milczenia” w żaden sposób nie wspomina o tym, w jaki

sposób zamierzają uzyskać akceptację dla swoich postulatów ze strony rodziców dzieci i młodzieży szkolnej.

Warto przy tym podkreślić, że ostatnie badanie CBOS przeprowadzone między 31 stycznia a 6 lutego na

reprezentatywnej próbie losowej 1111 dorosłych mieszkańców Polski wykazało jednoznacznie, że 83%

respondentów uważa homoseksualizm za odstępstwo od normy. Jeśli tak wysoki procent społeczeństwa

jednoznacznie uznaje homoseksualizm za zaburzenie, to w sposób usprawiedliwiony można przypuszczać,

ż

e pozostałe style życia reprezentowane przez środowiska LGBTQ, mogą liczyć na jeszcze bardziej

jednoznaczną ocenę społeczeństwa, zwłaszcza, że transseksualizm nadal ma oficjalnie status zaburzenia. W

związku z powyższym, działania mające na celu upowszechnianie wśród młodzieży wiedzy na temat stylów

ż

ycia reprezentowanych przez środowisko LGBTQ należy uznać za nie mające żadnego poważnego poparcia

społecznego, tym bardziej, że – według powoływanego powyżej badania COBOS – wyraźna większość

społeczeństwa, bo aż 63% nie chce nawet, by pary homoseksualne publicznie pokazywały swój sposób

ż

ycia

5

. Należy zatem stwierdzić, że działania środowiska LGBTQ godzą w gwarantowane przez art. 48 ust. 1

Konstytucji, prawa zdecydowanej większości Polaków.

Jeśli dodatkowo uwzględnić, że – przy całej akceptacji osób i empatii dla ich trudnego położenia –

zachowania w sferze płciowej, składające się na style życia reprezentowane przez środowisko LGBTQ są

jednoznacznie negatywnie oceniane w nauczaniu moralnym i religijnym dominującego w naszym kraju

Kościoła, dążenie do uczynienia tych zjawisk przedmiotem nauczania dzieci i młodzieży, godzić musi

również w prawa niezwykle szerokiej grupy rodziców, gwarantowane przez art. 53 ust. 3 Konstytucji.

Dodatkowo, style życia reprezentowane przez środowisko LGBTQ wyraźnie godzą w te wartości

konstytucyjne, które są uznane za podstawy funkcjonowania Rzeczypospolitej. Chodzi oczywiście o

RODZINĘ

opierającą się na małżeńskiej wspólnocie mężczyzny i kobiety, którą, jako naturalną i podstawową

komórkę życia społecznego, Konstytucja czyni przedmiotem szczególnej ochrony Rzeczypospolitej Polskiej

na mocy jej art. 18. Nakazuje on w fundamentalny sposób odróżniać małżeństwo od faktycznie

funkcjonujących związków pozamałżeńskich, zwłaszcza zaś związków wykluczających możliwość nadania

im charakteru małżeńskiego ze względu na to, że nie stanowią związku kobiety i mężczyzny. Inne związki

mają zaledwie charakter relacji faktycznych, mogą zaś być formalizowane jedynie na podstawie prywatnego

5

http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/791230/

A n a l i z a

_______________________________________________________

Centrum Prawne Ordo Iuris

Krakowskie Przedmieście 20/22 .m. 28 00-325 Warszawa

www.ordoiuris.pl

; e-mail:

[e-mail]

konsensu stron w granicach, w jakich polski porządek prawny afirmuje zasadę swobody umów.

Trybunał Konstytucyjny w swym orzecznictwie podkreśla, że nakaz wyrażony w art. 18 Konstytucji

oznacza nie tylko konieczność traktowania rodziny i jej członków w sposób zdecydowanie preferencyjny

względem osób samotnych ale też obliguje państwo do podejmowania takich działań, które umacniają więzi

między osobami tworzącymi rodzinę, a zwłaszcza więzi istniejące między rodzicami i dziećmi oraz między

małżonkami

6

. Stanowisko Trybunału Konstytucyjnego jest afirmowane również w doktrynie, gdzie

podkreśla się, iż „(…) w rodzinie odnawia się substancja biologiczna narodu, w niej kształtuje się osobowość

młodych obywateli i ich postawy społeczne, w rodzinie przekazuje się nowym pokoleniom dziedzictwo

kulturalne. Rodzina spełnia więc wiele funkcji, które mają wpływ zarówno na funkcjonowanie państwa, jak i

na zaspokajanie wielu potrzeb jednostki

7

”.

Również Sąd Najwyższy w swej opinii n.t. jednego z projektów ustaw usiłujących

instytucjonalizować związki homoseksualne stwierdził, że ustrojowa zasada preferencyjnego traktowania

małżeństwa jako związku kobiety i mężczyzny stanowi zasadę ustroju Rzeczypospolitej Polskiej i „jest

wyrazem wyboru aksjologicznego dokonanego świadomie w celu zagwarantowania normatywnego modelu

małżeństwa i rodziny, który można w uproszczeniu nazwać „tradycyjnym”. Jest normą nadrzędną i wiążącą

dla ustawodawcy zwykłego oraz dla wszystkich podmiotów stosujących prawo w procesie jego wykładni.

Tym samym wszystkie przepisy prawa, łącznie z normami Konstytucji, należy interpretować i stosować w

sposób pozwalający na najpełniejsze uwzględnienie wartości aksjologicznych związanych z instytucją

małżeństwa i rodziny

8

.

W związku z tym szczególny, protekcyjny i promocyjny charakter regulacji

prawnych dotyczących małżeństwa oraz rodziny nie może być kwestionowany przez nawiązanie do

innych przepisów Ustawy Zasadniczej, a w szczególności do art. 32 Konstytucji

9

.

Jednocześnie, wyrażający tę aksjologię art. 18 Konstytucji może być samoistną podstawą oceny

konstytucyjności

10

.

W konsekwencji należy podkreślić, że konstytucyjna zasada ustanawiająca preferencję dla

małżeństwa jako związku kobiety i mężczyzny, musi być afirmowana również w sposobie

funkcjonowania oświaty publicznej.

Istotne regulacje przesądzające o uprzywilejowanej pozycji rodziny i rodziców w stosunku do

innych grup społecznych w zakresie decydowania o wszelkich działaniach dotyczących dzieci, zawiera

stanowiąca integralny element polskiego systemu prawnego Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez

Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 20 listopada 1989 roku. W preambule przedmiotowego

aktu, wskazuje się, że rodzina jako podstawowa komórka społeczeństwa oraz naturalne środowisko

rozwoju i dobra wszystkich jej członków, a w szczególności dzieci, powinna być otoczona niezbędną

ochroną oraz wsparciem, aby mogła w pełnym zakresie wypełniać swoje obowiązki w społeczeństwie. Jeśli

6 Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 maja 2005, K 16/04.
7 T. Smyczyński, Ochrona rodziny w Konstytucji RP, Państwo i Prawo 1994.

8

Opinia Sądu Najwyższego z dnia 04 sierpnia 2011 roku, dotycząca poselskiego projektu ustawy o umowie związku partnerskiego.

9

Ibidem.

10

L.Garlicki, Komentarz do art. 18 Konstytucji, s. 2 (w:) K. Działocha, L. Garlicki, P. Sarnecki, W. Sokolewicz, J trzciński,

Konstytucja RP. Komentarz, tom II, Warszawa 2003.

A n a l i z a

_______________________________________________________

Centrum Prawne Ordo Iuris

Krakowskie Przedmieście 20/22 .m. 28 00-325 Warszawa

www.ordoiuris.pl

; e-mail:

[e-mail]

więc

art. 3 tej Konwencji stanowi, że we wszystkich działaniach dotyczących dzieci, podejmowanych przez

wszelkie instytucje … sprawą nadrzędną będzie najlepsze zabezpieczenie interesów dziecka,

to należy

pojmować tę regulację jako afirmującą rolę rodziny i rodziców w tym procesie. Jest to wyraźnie widoczne w

art. 5 Konwencji nakazującym Państwom-Stronom poszanowanie odpowiedzialności, praw i obowiązków

rodziców lub innych osób prawnie odpowiedzialnych za dziecko w procesie wychowawczym. Z kolei na

mocy art. 18 konwencji, Polska, jako jej strona zobowiązała się okazywać odpowiednią pomoc rodzicom

oraz opiekunom prawnym w wykonywaniu przez nich obowiązków związanych z wychowywaniem dzieci.

Powyższe unormowania w wystarczający sposób uzasadniają szczególną pozycję rodziców w

zakresie wychowania i edukacji dzieci. Zarówno na gruncie polskiej Konstytucji jak i obowiązującego

Rzeczpospolitą prawa międzynarodowego, pierwszeństwo i niewątpliwy priorytet w wyborze nauczania oraz

w proponowaniu zmian dotyczących treści podręczników szkolnych mają rodzice dzieci. Konsekwencją

obowiązywania tych unormowań jest wykluczenie możliwości przyznawania podobnego statusu środowisku

LGBTQ dającego wyraz aksjologii niemożliwej do pogodzenia z tą, którą afirmuje art. 18 Konstytucji RP.

V.

Wnioski

Modyfikując w jakikolwiek sposób treści podręczników należy przede wszystkim kierować się dobrem

dzieci. Konwencja Praw Dziecka wyraźnie wskazuje, że dobro to jest afirmowane przede wszystkim poprzez

respektowanie praw rodziców. Prawa te, w odniesieniu do procesu nauczania dzieci wyraźnie afirmowane są

również w Konstytucji RP, zwłaszcza w art. 48 ust. 1 i art. 53 ust. 3. W naturalny sposób zatem, jeśli chodzi

o wpływ na treści wchodzące w skład programów nauczania, uprzywilejowaną pozycję mają w tym

względzie rodzice. W świetle polskiej Konstytucji nie sposób przypisać podobnego statusu środowiskom

skupiającym osoby prowadzące tryb życia, który ze swej natury wyklucza rodzicielstwo. Działania mające

na celu realizację postulatów środowiska LGBTQ, wobec jednoznacznych wyników badań opinii społecznej,

noszą znamiona godzących w podstawowe prawa obywateli, gwarantowane przez art. 48 ust. 1 oraz art. 53

ust. 3 Konstytucji, tym bardziej, że nie przewiduje się tu żadnych szerokich konsultacji z rodzicami.

Zarówno doświadczenie dnia codziennego, jak i analiza statutu „Pracowni różnorodności” wskazują

jednoznacznie, że środowiska LGBTQ zajmują się promocją prowadzonego przez siebie trybu życia mającą

na celu jego upowszechnienie w społeczeństwie (zwiększenie społecznej reprezentacji osób LGBTQ). Z tego

względu, w pełni zasadne jest traktowanie ich jako grupy interesów, i to interesów niespójnych zarówno z

aksjologią konstytucyjną, jak i z dominującym w polskim społeczeństwie systemem wartości.

Edukacja powinna stanowić przestrzeń wolną od konkurowania ze sobą o wpływy ze strony różnych lobby,

które chciałby wprowadzić swoje postulaty do treści podręczników. Podstawy programowe nie mogą być

obszarem wpajania młodym osobom przekonań właściwych dla wąskich grup środowiskowych, lecz

obiektywnym i rzetelnym przekazem wiedzy harmonizującym z kształtem porządku społecznego. Nie można

tez traktować badań naukowych, lub uchodzących za naukowe, za usprawiedliwianie działań z zakresu

inżynierii społecznej. Nie można zatem dopuścić do sytuacji, w której decyzje dotyczące podstaw

programowych i treści podręczników będą kształtowane pod wpływem presji wywieranej przez środowiska

A n a l i z a

_______________________________________________________

Centrum Prawne Ordo Iuris

Krakowskie Przedmieście 20/22 .m. 28 00-325 Warszawa

www.ordoiuris.pl

; e-mail:

[e-mail]

inne niż rodzice dzieci, zwłaszcza zaś przez osoby, których sposób przeżywania płciowości wyklucza

rodzicielstwo. Kończąc należy stwierdzić, że :

1.

Na gruncie prawa polskiego, to rodzice, jako osoby uprawnione do wyboru nauczania oferowanego ich

potomstwu i osoby odpowiedzialne za jego wychowanie, w szczególny sposób umocowani są do

formułowania postulatów co do treści zawartych w podręcznikach. Dotyczy to również postulatów

dotyczących tego czy, a jeśli tak, to jak prezentować ich dzieciom w procesie edukacji zachowania

właściwe środowisku LGBTQ. W świetle obowiązujących unormowań prawnych, w tym również

wiążących Rzeczpospolitą aktów prawa międzynarodowego, nie sposób podobnych kompetencji

przypisać środowisku LGBTQ. Co więcej, informacje n.t. wszelkich w tej mierze konsultacji z tym

ś

rodowiskiem powinny być znane rodzicom, zaś jakiekolwiek zmiany w tej mierze nie mogą

następować wbrew stanowisku rodziców.

2.

Rozpowszechnianie wśród dzieci treści prezentujących praktyki homoseksualne i homoseksualny styl

ż

ycia, jako pełnoprawny element życia społecznego na równi z małżeństwem i tworzoną przez nie

rodziną godzi w prawa rodziców gwarantowane przez art. 48 ust. 1 oraz 53 ust. 3 Konstytucji i

jednocześnie jest sprzeczne z art. 18 Konstytucji, która wyraźnie chroni małżeństwo jako związek

kobiety i mężczyzny i wyklucza możliwość traktowania go jako zaledwie jednego z wielu modeli

wspólnego życia ludzi.