35

Wykład 6, 22.11.2013r.

OBSZAR SŁYSZALNOŚCI

Jest to obszar znajdujący się pomiędzy progiem słyszenia (krzywa progowa), a granicą bólu (krzywą bólu).

•

Oś pionowa – poziom natężenia dźwięku [dB], poziom ciśnienia akustycznego [dB]

•

Oś pozioma – częstotliwość (log z częstotliwości), podwojenie częstotliwości, ważna na wartość

→

→

→

→

1000 Hz

i pkt 0 [dB].

•

Obszar różowy – od dołu ograniczony krzywą – próg słyszalności (krzywa progowa)

Próg słyszalności – zbiór wartości minimalnych poziomów ciśnienia akustycznego dla różnych częstotliwości

wywołujących wrażenie dźwiękowe (mniejsze nie będą słyszalne)

•

Na 1000 Hz mamy wartość 0. – jest to 2*10

-5

Pa (wartość odniesienia)

•

Aby usłyszeć ton o częstotliwości 1000Hz, musi być poziom 0 dB

•

Od 1 000 do 5 000 Hz – rezonans przewodu słuchowego

•

Powyżej 2 kHz, statystyka się podnosi, potrzebne są wyższe wartości

•

Obszar mowy – dla różnych języków wygląda inaczej

Granica bólu – przekroczenie jej prowadzi do uszkodzenia słuchu. Jest funkcją częstotliwości.

Obszar słyszalności – zmienia się z wiekiem, ograniczenie następuje szczególnie dla wysokich f (60 lat do 5kHz)

36

Linie równej głośności (krzywe izofoniczne)

Poziom głośności dźwięku – jest określony jako równy N fonów, gdy otologicznie normalni słuchacze oceniają jego

głośność jako równą głośności dźwięku prostego o częstotliwości 1000Hz, którego poziom ciśnienia jest równy N dB

przy bieżącej fali płaskiej rozchodzącej się ze źródła umieszczonego na wprost twarzy słuchacza.
Jednostka – 1 fon.

Dowolny ton ma poziom głośności n fonów, jeśli jest oceniany jako jednakowo głośny z tonem f = 1000 Hz.

Krzywe izofoniczne

•

Jednostka 1 fon

•

Dowolny ton ma poziom głośności n fonów jeśli jest oceniany jako jednakowo głośny z tonem f = 1000Hz,

L

p

= n dB

•

Krzywe izofoniczne pokazują jaka jest nasza wrażliwość na różne częstotliwości.

•

Mierniki powinny mieć takie same charakterystyki jak nasz organ słuchu.

•

Krzywe izofoniczne podzielono na trzy grupy:

∗

Krzywa A aproksymuje od 0 do 55 fonów

∗

Krzywa B aproksymuje od 55 do 85 fonów

∗

Krzywa C reprezentuje charakterystyki powyżej 85 fonów

•

Poziom dźwięku A, B lub C – jest to poziom ciśnienia ważony charakterystyką A (B lub C).

•

Różnica pomiędzy poziomem dźwięku A, a poziomem ciśnienia akustycznego:

∗

p

→

liniowa f, układ pomiarowy

→

L

p

[dB]

∗

p

→

A lub C, układ pomiarowy

→

L

A

, L

C

37

Optymalne poziomy głośności

•

65 fonów

→

mowa

•

75 – 85 fonów

→

muzyka

Próg różnicy odczucia głośności

•

0,5 dB poziomu ciśnienia akustycznego dla tonów i szumów szerokopasmowych

•

1 dB (1 fon) dla dźwięków muzycznych i typowych hałasów

Krzywe jednakowego poziomu głośności (krzywe izofoniczne)

Poziom dźwięku A (B, C)

Poziom dźwięku A (B, C) jest to poziom ciśnienia akustycznego skorygowanego według charakterystyki

częstotliwościowej A (B, C)

38

Równoważny (ekwiwalentny) poziom dźwięku A

ΔL

A

≥ 5dB

Poziom równoważny wyznacza się dla hałasów nieustalonych, to znaczy takich, których poziom dźwięku A w czasie

obserwacji zmienia się co najmniej o 5 dB.

Poziom równoważny poziomowi hałasu ustalonego w czasie obserwacji T, w czasie którego reakcja organizmu na

hałas jest taka sama jak na hałas nieustalony.

, ,

=

=

T – czas obserwacji
t

i

– czas działania hałasu o poziomie L

ai

p

A

– ciśnienie akustyczne skorygowane charakterystyką A

Hałas ciągły, nieustalony

ΔL ≥ 5 dB

Poziom równoważny poziomowi hałasu ustalonego w czasie obserwacji T, w czasie którego reakcja organizmu na

hałas jest taka sama jak na hałas nieustalony

Skutki działania hałasu:

a)

pozasłuchowe

b)

słuchowe: chwilowe i trwałe ubytki słuchu

39

Odruchowe reakcje organizmu na hałas słyszalny – zmiany:

•

rytmu akcji serca

•

rytmu oddychania

•

temperatury ciała

•

ciśnienia krwi

•

oporu galwanicznego skóry

•

średnicy źrenic

Powyżej 70 dB (L

A

) nie jest zmiana proporcjonalna, nie jest obojętna dla naszego organizmu.

Hałasy wysokoczęstotliwościowe są gorzej traktowane niż niskoczęstotliwościowe.

Parametry fizyczne hałasu warunkujące jego odczuwanie i szkodliwość:

•

poziom ciśnienia akustycznego

•

widmo

•

przebieg czasowy (ciągły, przerywany, impulsowy)

•

czas oddziaływania (kumulacja!)

Hałas impulsowy jest gorzej traktowany niż ciągły (warunek psychologiczny: hałas niespodziewany). Hałas impulsowy

jest narastający.

Skutki

oddziaływania

hałasu

kumulują się.

Audiometryczne badanie słuchu
Audiometr – przyrząd umożliwiający doprowadzenie do

akustycznego

Audiometria obiektywna (bez czynnego udziału pacjenta)

bezwarunkowych, np. zmiana akustycznej impedancji falowej ucha, zmiana oporności skóry

Audiometria subiektywna (czynny udział pacjenta):

1.

Audiometria słowna

2.

Audiometria tonalna

Audiometria słowna (listy słowne)

L

bad

– poziom ciśnienia akustycznego przy którym zrozumiałość mowy dla osoby badanej jest 50%

L

stand

– poziom ciśnienia akustycznego przy którym występuje zrozumiałość mowy 50% dla osoby o słuchu

normalnym
ΔL – ubytek słuchu

Audiometria tonalna

•

przy przewodnictwie kostnym

•

przy przewodnictwie powietrznym

ubytek słuchu Us [dB]

p – ciśnienie akustyczne odpowiadające progowi słyszenia osoby badanej
p

n

– ciśnienie akustyczne odpowiadające normalnemu progowi słyszenia

Przykładowy audiogram:

Ubytki słuchu spowodowane hałasem.

Ubytki w mniejszych częstotliwościach mogą być spowodowane np. zapaleniem ucha.

40

przyrząd umożliwiający doprowadzenie do ucha ściśle określonego, powtarzalnego sygnału

(bez czynnego udziału pacjenta) – korzysta z odruchów warunkowych lub

bezwarunkowych, np. zmiana akustycznej impedancji falowej ucha, zmiana oporności skóry

(czynny udział pacjenta):

∆ =

!"

poziom ciśnienia akustycznego przy którym zrozumiałość mowy dla osoby badanej jest 50%

poziom ciśnienia akustycznego przy którym występuje zrozumiałość mowy 50% dla osoby o słuchu

przy przewodnictwie powietrznym

→

audiogram:

∗

w układzie bezwzględnym

∗

w układzie względnym

# =

= $ %

# =

&

&

ciśnienie akustyczne odpowiadające progowi słyszenia osoby badanej

ciśnienie akustyczne odpowiadające normalnemu progowi słyszenia

Ubytki słuchu spowodowane hałasem.

Ubytki w mniejszych częstotliwościach mogą być spowodowane np. zapaleniem ucha.

ucha ściśle określonego, powtarzalnego sygnału

korzysta z odruchów warunkowych lub

bezwarunkowych, np. zmiana akustycznej impedancji falowej ucha, zmiana oporności skóry

poziom ciśnienia akustycznego przy którym zrozumiałość mowy dla osoby badanej jest 50%

poziom ciśnienia akustycznego przy którym występuje zrozumiałość mowy 50% dla osoby o słuchu

Ubytki w mniejszych częstotliwościach mogą być spowodowane np. zapaleniem ucha.

41

Naturalne ubytki słuchu:

Typowy rozwój uszkodzenia słuchu spowodowanego hałasem (wykresy uproszczone) w częstotliwościach

audiometrycznych 1000, 2000, 3000 i 4000 Hz jako funkcja okresu narażenia.

(Gallo i Glorig, 1965; Tajlor, 1975; Sułkowski, 1980)

Ubytki słuchu u pracowników tkalni bawełny [112 tkaczy: 80 kobiet i 32 mężczyzn; hałas ciągły o stałym poziomie 95

dB(A)] jako funkcja wieku badanych i okresu narażenia (Sułkowski i wsp., 1986).

42

Głuchota zawodowa:

Obustronny trwały ubytek słuchu typu ślimakowego spowodowany hałasem, wyrażony podwyższeniem progu słuchu

o wielkości co najmniej 45 dB w uchu lepiej słyszącym, obliczony jako średnia arytmetyczna dla częstotliwości

audiometrycznych 1, 2 i 3 kHz.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad

postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz

podmiotów właściwych w tych sprawach.

Dziennik ustaw Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19 sierpnia 2002 r. Nr 132