2010-01-15

1

Autonomiczny układ nerwowy
Fizjologia
Krystyna Żwirska- Korczala

Organizacja układu nerwowego

Porównanie somatycznego i autonomicznego układu nerwowego
Unerwienie narządów
UKŁAD AUTONOMICZNY składa się z:

zespołu ośrodków nerwowych,

dróg nerwowych odśrodkowych,
dróg nerwowych dośrodkowych.

Omawiając budowę układu należy rozróżnić jego trzy elementy budowy:

1. ośrodki autonomiczne (korowe, podwzgórzowe i rdzeniowe),

kierujące częścią współczulna i przywspółczulną

2. część współczulną i przywspółczulną

3. sploty autonomiczne narządowe

Somatyczny układ nerwowy

Odbiera bodźce ze świata zewnętrznego



Efektor - mięśnie poprzecznie prążkowane (szkieletowe), gruczoły skórne i komórki

barwnikowe

Decyduje o poruszaniu się.



Pracuje zależnie od naszej woli, jest układem szybkiej świadomej reakcji.



Prędkość przewodzenia impulsu nerwowego wynosi około 120 m/s.

Zakończenia nerwowe wydzielają mediator acetylocholinę, czyli są cholinergiczne.


Autonomiczny układ nerwowy



Odbiera bodźce ze świata wewnętrznego.



Efektor - mięśnie gładkie, mięsień sercowy,

gruczoły wydzielania wewnętrznego i zewnętrznego.



Decyduje o pracy narządów wewnętrznych i przemianie materii, podtrzymuje

elementarne funkcje życiowe: oddychanie, krążenie, rozród, metabolizm tkanki
tłuszczowej i mięśni.

Pracuje niezależnie od naszej woli.

Prędkość przewodzenia impulsu nerwowego wynosi około 0,3-4 m/s.

Zakończenia nerwowe wydzielają acetylocholinę i noradrenalinę, czyli są cholinergiczne

i adrenergiczne.

W jakich okolicznościach dochodzi do pobudzenia układu wegetatywnego?

1

2

3

4

5

6

1

2

7

8

2010-01-15

2

Wbrew powszechnemu przekonaniu układ ten nie jest uruchamiany jedynie w

przypadku zagrożenia

fight or flight lub odpoczynku rest and digest.



Przeważające części układów współczulnego, przy-
współczulnego i trzewnego są aktywne tonicznie



Część współczulna ma poza tym unikalną zdolność do tzw. „mass activation” w

sytuacjach zagrożenia, kiedy adrenalina uwalniana z rdzenia nadnerczy dociera z krwią
do wszystkich efektorów sympatycznych w ustroju.

Autonomiczny układ nerwowy jest głównym koordynatorem pracy mięśni
gładkich, serca i gruczołów

Ad 1. Włókna przedzwojowe są zawsze włóknami cholinergicznymi typu B (3-15m/sek.

mielinowe) lub C (bezmielinowe)

Ad 2. Włókna pozazwojowe- cienkie bezmielinowe typu C rozgałęziają się tworząc splot

podstawowy z licznymi żylakowatościami.

Układ współczulny (SNS - ang.

sympathetic nervous system

)

rozległym i zróżnicowanym układem, którego aksony docierają do każdej
części ciała.

Ma on swój początek wewnątrz pnia mózgu.

Następnie eferentne włókna przedzwojowe opuszczają centralny układ
nerwowy poprzez piersiowe i lędźwiowe nerwy rdzeniowe.
Dalej włókna oddzielają się od nerwów i dochodzą do najbliżej położonych
zwojów współczulnych.
Włókna przedzwojowe łączą również zwoje między sobą tworząc tzw. pień
współczulny -

truncus sympathicus

.

Wychodzące ze zwoju włókna pozazwojowe unerwiają mięśnie gładkie,
gruczoły i narządy wewnętrzne.

Ośrodki układu współczulnego

1. Znajdują się w rdzeniu kręgowym Th1-L3.

2. W każdym segmencie perikarion w jądrze pośrednio-bocznym w obrębie rogu

bocznego.

3. Komórki mają dendryty sięgające do sąsiednich segmentów.

4. Łączą się poprzez interneurony czucia trzewnego w zwojach rdzeniowych.

5. Dochodzą tu impulsy z receptorów czucia somatycznego bólu i temperatury.

Aksony- przedzwojowe opuszczają rdzeń przez korzeń przedni i przez gałąź białą

dochodzą do zwoju kręgowego odpowiadającego segmentowi rdzenia i wyżej i niżej
leżących.

Pień współczulny i nerwy współczulne

Z przodu kręgosłupa parzysty pień współczulny utworzony przez zwoje kręgowe.

3 parzyste zwoje szyjne /górny, środkowy i dolny. 10-12 zwojów piersiowych, 3-4

zwoje lędźwiowe 2-6 krzyżowych i nieparzysty guziczny.

Zwój szyjny dolny z pierwszym lub II zwojem piersiowym ZWÓJ GWIAŹDZISTY.

W ODCINKU SZYJNYM,

DOLNEJ CZ. LĘDŹWIOWEJ ,

KRZYŻOWYM BRAK OŚRODKÓW WSPÓŁCZULNYCH
Współczulny

Niektóre włókna przedzwojowe synapsy z neuronami w zwoju kręgowym wracają

przez gałąź szarą do korzenia brzusznego; potem nerwem rdzeniowym do naczyń
tułowia i kończyn do gruczołów potowych i mięśni przywłosowych.

9

10

11

12

13

2010-01-15

3

Inne włókna zazwojowe po opuszczeniu pnia- wchodzą w skład nerwów

współczulnych.

Sploty autonomiczne

Zawierają:

1. Odgałęzienia nerwów współczulnych i włókna przywspółczulne.

2. Niektóre sploty mają zwoje /sploty główne przedkręgowe/

3. Sploty okołonaczyniowe

4. Sploty śródścienne w narządach.

Klatka piersiowa posiada:

A) Splot sercowy,

B) Płucny,

w j. brzusznej ;

A) Splot trzewny= słoneczny,

B) Międzykrezkowy,

C) Podbrzuszny dolny=miedniczny

Układ autonomiczny a narządy

Pięć głównych celów:

1.Gruczoły

2.Mięśnie gładkie

3.Układ przewodzący serca

4. Mięsień sercowy

5. Procesy metaboliczne w tkankach


Układ autonomiczny
Układ współczulny (sympatyczny):

Aktywność sympatyczna
Regulacja czynności ośrodków
współczulnych

Ośrodki zlokalizowane w rdzeniu przedłużonym i moście i strukturach układu

limbicznego.

Neurony przedwspółczulne – unerwiają ośrodki współczulne rdzenia.

Rdzeń przedłużony odcinek przedni obszar przedni brzuszno-bocznej części opuszki

RVLM- bezpośrednio z neuronami współczulnymi w jądrach pośrednio-bocznych
rdzenia:

RVLM spontaniczna aktywność odpowiada za stałą spontaniczną aktywność układu

współczulnego

Ujemne sprzężenie zwrotne adrenalina przez a 2

Receptory

RVLM głównie czynność serca i skurcz naczyń w narządzie
Obszar tylno-brzuszny przyśrodkowej części rdzenia przedłużonego CVLM

CVLM uczestniczy w łuku odruchowym z baroreceptorów

CVLM – pobudzane przez neurony glutaminergiczne z jądra pasma samotnego

Jądro pasma samotnego –otrzymuje impulsy z baroreceptorów tętniczych i

mechanoreceptorów sercowo-płucnych.

daje to zmniejszenie napięcia układu współczulnego

1.Zmniejszenie częstości skurczów serca

2.Obniżenie ciśnienia tętniczego i rozszerzenie tętniczek

Każdy wzrost ciśnienia tętniczego powoduje na drodze odruchowej hamowanie

neuronów przedwspółczulnych RVLM i spadek ciśnienia

GABA- ergiczne neurony

1. Neurony adrenergiczne ADRENALINA

14

15

16

17

18

19

20

21

22

2010-01-15

4

2. Neurony glutaminergiczne GLUTAMINIAN
Jądro A5 noradrenergiczne pień mózgu

Jądra szwu neurony serotoninergiczne regulują czynność układu współczulnego. B3 B1

i B2.

Neurony do RVLM i ośrodków rdzeniowych.

Działają pobudzająco lub hamująco na współczulny zależnie od receptorów ( ważna

pora dnia, poziom czuwania).

Istota szara okołowodociągowa (limbiczny) reguluje układ krążenia grzbietowa

pobudza , brzuszna hamuje.

Do tej struktury docierają włókna z pola bocznego jądra brzuszno-przyśrodkowego

podwzgórza,

Układu limbicznego pola przedwzrokowego,( zakręt obręczy i ciało migdałowate-

limbiczny).

Jądro przykomorowe i nadwzrokowe a stres

W części wielkokomórkowej j.p. i j.n. znajdują się komórki neurowydzielnicze

wytwarzające wazopresynę

Niektóre to neurony przywspółczulne nie dochodzą do przysadki tylko do ośrodków

współczulnych rdzenia

Na zakończeniach aksonów wazopresyna aktywuje receptory wazopresyergiczne V1.

Komórki tych jąder silnie pobudzane w stresie, ponieważ działają na nie struktury

układu limbicznego

Żylakowatości występują w autonomicznym współczulnym i
przywspółczulnym

Żylakowatości tworzą tzw. synapsy w przejściu.

Charakterystyczne dla nich jest zjawisko kotransmisji- oprócz neurotransmitera

pozazwojowego do szczeliny synaptycznej wydzielane są kotransmitery
(neuromodulatory) np. neuropeptyd Y, ATP, VIP i inne.

Złącze wegetatywne ma pewne specyficzne cechy:

Na ogół duża szerokość szczeliny synaptycznej, do 400 nm

Rozlana odpowiedź po pobudzeniu

Duże opóźnienie synaptyczne

Możliwość dyfuzji neurotransmitera do sąsiednich żylakowatości
-

Podklasy receptorów adrenergiczne
Dopamina i receptory metabotropowe
Neuroprzekaźniki układu współczulnego

ACh – jest neuroprzekaźnikiem neuronów przedzwojowych;

Norepinefryna – jest neurorzekaźnikiem neuronów współczulnych zazwojowych, z

wyjątkiem gruczołów potowych i niektórych naczyń, unerwionych współczulnie
cholinergicznie;

Dopamina – jest neuroprzekaźnikiem małych, intensywnie świecących we fluorescencji

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

2010-01-15

5

neuronów pośredniczących;

Neuropeptyd Y
Neuroprzekaźniki układu przywspółczulnego
a. ACh
b. VIP – występuje razem z ACh, pobudza neurony ruchowe wydzielnicze oraz neurony

rozszerzające naczynia

c. Tlenek azotu – odpowiada za rozkurcz mięśniówki gładkiej, jest odpowiedzialny za

erekcję prącia

Katecholamimy rozmieszczenie

Noradrenalina, dopamina OUN mało Adrenaliny

Noradrenalina zakończenia współczulne w narządach wewnętrznych

Metabolizowane:

1. przez enzymy COMT i MAO

2.Wychwyt zwrotny NET i DAD

Receptory adrenergiczne:

Receptor a1

Receptor a 2

Białko Gi hamowanie

cAMP kinazy A

hiperpolaryzacja

Receptor b 1

Receptor b 2
Układ przywspółczulny (parasympatyczny, czaszkowo-krzyżowy,
cholinergiczny):

Aktywnośc parasympatyczna

Układ przywspółczulny

Długie włókna przedzwojowe po opuszczeniu ośrodka biegną do zwojów, które są w

pobliżu narządów

Dlatego zazwojowe krótkie i unerwiają dany narząd

Ośrodki przywspółczulne:

1. Cz. głowowa

jądra n. czaszkowych III, VII, IX i X

2. cz.krzyżowa w jądrze pośrednio-bocznym S2 S3 S4 segmentu bocznego rdzenia.

Przedzwojowe z nerwami miednicznymi do splotu podbrzusznego dolnego zawierają
zwoje miedniczne. Zazwojowe unerwiają końcowa cz. przewodu pokarmowego,
pęcherz i narządy płciowe.

Do tego splotu dochodzą włókna współczulne.

Układ przywspółczulny
1. Cz. głowowa
2.

1.Jądra n. czaszkowych III n. okoruchowego ( Westphala-Edingera w śródmózgowiu

reakcje źrenicze i akomodacja

2. VII- j. przywspółczulne twarzowego =jądro ślinowe w moście. Przedzwojowe włókna

z nerwem pośrednim i skalistym do zwoju skrzydłowo-podniebiennego.Zazwojowe
zaopatrują gruczoły j. nosowej i podniebienia . Inne przedzwojowe ze struna
bębenkowa do zwoju podżuchwowego.Zazwojowe do ślinianki podżuchwowej i
podjęzykowej

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

2010-01-15

6

3. IX przywspółczulne włókna nerwu językowo-gardłowego przez nerw bębenkowy do

zwoju usznego.

Zazwojowe z odgałęzieniami twarzowego unerwiają śliniankę przyuszną

4. X n. błędnego wszystkie narządy klatki piersiowej i jamy brzusznej.

Ośrodek -jądro grzbietowe w rdzeniu przedłużonym
G-białko receptor muskarynowy M1 M2 M3 M4 M5
Parasympatyczny przedzwojowe III, VII, IX, X S2-S4
Współczulne i przywspółczulne unerwienie narządów

1. Gruczoły są unerwione współczulnie i przywspółczulnie

2. Współczulny działa pośrednio regulacja światła naczyń-ukrwienie.

3.Na mięśnie gładkie przeciwstawnie

4. Na układ przewodzący serca przeciwstawnie



5.Współczulny tylko na siłę skurczu m. serca

5.Współczulny na procesy metaboliczne

Receptor muskarynowy

M1Hipokamp, kora nowa; M3 mięśnie gładkie i komórki gruczołów M5

Pobudzające fosfolipaza C, IP3, DAG

M2 i M4 hamujące cyklazę

M2-pień mózgu, móżdżek, serce, M4 prążkowie

kanały potasowe odwrócone prostowniki stabilizują potencjał błony
Przykłady receptorów

wymioty lub nudności

Ach w sercu

Receptor N
Sprzężenie zwrotne uwalniania
Inne receptory jonotropowe : Ach N, GABA

A,

glutamina

Interakcje postreceptorowe serotonina sercowy receptor i receptor b
Receptory wszystkie

PARASYMPATYKOMIMETYKI
(LEKI POBUDZAJĄCE RECEPTORY MUSKARYNOWE)

Efekty cholinergiczne

Ś

lina

Ł

zy

U

nietrzymanie moczu

D

biegunka

G

skurcze jelit

E

wymioty

Efekty cholinergiczne

Stymulacja jelit i pęcherza

 Wzrost sekrecji żołądka
 Pobudzenie motoryki
 Pobudzenie oddawania moczu

Stymulacja źrenicy

 zwężenie
 Spadek ciśnienia śródgałkowego

/zastosowanie acetylicholina, karbachol, pilokarpina/

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

2010-01-15

7

Ślinienie/ zastosowanie przy słabym wchłanianiu w j, ustnej/

nasilona potliwość
Działanie cholinergiczne

Sercowe efekty

 Spadek częstości akcji serca
 Wazodylatacja

Układ oddechowy

 Skurcz oskrzeli
 Male dawki działają na receptor muskarynowy duże na nikotynowy

Przewaga zależy od unerwienia
Białka uwalniające ACh

Stosowanie parasympatykomimetyku
—

bethanechol

Wzrost tonusu i motoryki pęcherzyka żółciowego poprzez relaksację zwieracza /

opróżnienie/

Użyteczny w atonii pęcherza moczowego i przewodu pokarmowego przy zabiegach

chirurgicznych

Doustnie lub podskórnie

Pośredni efekt

Skurcz m. szkieletowych w jednostce

miasthenia gravis

fizostygmina, pirydostygmina

W ch. Alzheimera/ Aricept= donepezil/

Poprawia pamięć i zapamiętywanie
Skutki uboczne – nadstymulacja cholinergicznej
Sercowe:

 Bradykardia, niedociśnienie, blok przedsionkowo-komorowy, zatrzymanie akcji serca

OUN:

 Bóle głowy, zawroty , drgawki

Przewód pokarmowy:

 Skurcze pobudzenie sekrecji, nudności wymioty.
 Układ oddechowy;
 Skurcz oskrzeli, wydzielanie oskrzeli,
 Łzawienie, pocenie, ślinienie
 Utrata akomodacji

.

Naturalne

Syntetyki/półsyntetyki

atropina

anisotropine clidinium

belladonna

dicyclomine glycopyrrolate

hioscjamina

hexocyclium homatropine

skopolamina ipratropium isopropamide

oxybutynin propantheline
tolterodine tridihexethyl

Blokery cholinergiczne

Sercowe:

 Małe dawki: spadek częstości akcji serca
 Duże dawki: wzrost częstości akcji serca

OUN

 Małe dawki: drżenie mięśniowe
 Duże dawki halucynacje i dezorientacja

Blokery cholinergiczne

74

75

76

77

78

79

80

81

82

2010-01-15

8

Moczo-płciowy

 Relaksacja mięśni
 Skurcz
 Zatrzymanie moczu

Gruczoły

 Spadek wydzielania , ślina, pot,

Oddechowy

 Spadek sekrecji oskrzeli
 Rozszerzenie oskrzeli

Blokowanie cholinergiczne zastosowanie LECZNICZE
OUN
Spadek drżenia mięśniowego

w Ch. Parkinsona

Leki działają na układ pozapiramidowy
Sercowo-naczyniowe
przewodzene

 Atropina

Układ sercowo-naczyniowy

Bradykardia

Blok II stopnia

Oddechowy
Blokowanie cholinergiczne to przewaga współczulnego.

Skutek;

 Spadek sekrecji śluzówek
 Relaksacja mięśni i zwężenia oskrzeli
 Spadek oporu w drogach oddechowych
 Bronchodylatacja/
 LEKI: chroniczne zapalenie oskrzeli, astma, wysiłkowy bronchspazm,

Przewód pokarmowy STOSOWANIE leków

Blokada przywspółczulnego:

 Spadek sekrecji
 Relaksacja mięśni
 Spadek motoryki
 STOSOWANIE: wrzód trawienny,
 zespół niespokojnego jelita,
 stany hipersekrecji

Uboczne skutki blokady cholinergicznej
Klasyfikacja neurotransmiterów syntetyzowanych w zakończeniach
nerwowych
Aktywne peptydy
Czynniki wzrostowe w układzie nerwowym są produkowane i wiążą się z
receptorem błonowym, zmieniają aktywności enzymów, stąd podobnie
działają jak neurotransmitery ( nie uwalnia ich depolaryzacja w neuronie)
Neuroprzekaźniki
SEROTONINA I RECEPTORY
Serotonina

Amina obecna w przewodzie pokarmowym kk. enterochromafinowe 90%

5% płytki i OUN

Płytki nie syntetyzują ale wychwytują z krwi podobnie jak aktywny wychwyt w

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92

2010-01-15

9

zakończeniach nerwowych

W podstaci ziarnistości w komórkach jak katecholaminy

Interferencja w OUN

Hamuje wychwyt innych aminokwasów OUN

Hamuje syntezę chorofenyloalaniny

Hamuje neuronalny wychwyt zwrotny: kokainy, SSRA, fluoksetyny, TCA imipraminy

Hamuje metabolism inhibitorów MAO

Promuje uwalnianie: p-chloroamfetaminy – gdy ubytek po (e.g. fenfluraminie

stosowanej ↓ apetyt)

Serotonina a receptory

15 typów i podtypy
Szeroki machanizm transdukcji

5HT-1A: niepokój/depresja

5HT-1D: migrena

5HT-2: OUN szerokie spektrum sercowo-naczyniowy

5-HT3: nudności, wymioty ( po chemioterapii)
Rola endogenna

Neurotransmiter ośrodkowy

Prekursor melatoniny

P. pokarmowy motoryka

Karcynoid : Uwalniana w dużej ilości: biegunka, bronchospazm,

Płytki: 5-HT2 receptor → agregacja i skurcz naczyń
Efekt farmakologiczny Serotoniny

Układ oddechowy:astmatyczny skurcz oskrzeli; stymulacja chemoreceptorów aorty i

szyjne → ↑ RR i obj. minutowej

Pokarmowy: jelito cienkie wrażliwe → intensywne skurcze związane ze zwojami

pośredni i bezpośredni efekt

Stymuluje wymioty przez receptor wagalne i ośrodkowo :5-HT3 receptor

Farmakologiczne efekty serotoniny

Sercowo-naczyniowy:

Bezpośredni skurcz dużych naczyń -tętnic pośredni rozkurcz (NO i PGI

2

)

1. Serce: bezpośrenio ino- i chronotropizm
2. W mechanizmie odruchu BP
3. Stymulacja zakończeń czuciowych w baroreceptorach i wagalnych aferentnych w

przepływie wieńcowym (Bezold Jarrisch odruch) → bradykardia i hipotensja

Serotonina a OUN

Percepcja bólu

Sen /czuwanie

Depresja, schizofrenia, obsesje

Neuroendokrynna – kontrola osi podwzgórza-przysadkowa

Agoniści serotoniny

Sumatriptan: 5-HT1D agonista; przeciwskazany w dusznicy

Fluoxetine: selektywny depresja

Buspirone: 5-HT1A agonista niepokój

Cisapride: 5-HT4 agonista dla ↑ GI pobudzenia motoryki i spadku refluksu nie jest

stosowany

LSD: 5HT1A – halucinogen

Ergotaminy alkaloidy: 5-HT1 2 i innych receptorów
Antagoniści serotoniny

Methysergide Cyproheptadine. 5HT2 receptora . Karcynoid, migrena.

Ketanserina: 5HT2 Alpha antagonista – nadciśnienie

Ondansetron: 5-HT3 antagonista chemoterapia (nudności, wymioty)

Clozapine: 5HT2A/2C antagonista: schizofrenia.

93

94

95

96

97

98

99

100

101

102

2010-01-15

10

Błonowy receptor

Receptor jest makrocząsteczką przekazującą informację

Kompleks receptora:

1. Specyficzne miejsce wiązania
2. Transdukcyjna część
3. Efektory enzymy generują wtórne przekaźniki cAMP, cGMP, Ip3, DAG, Ca+2 (

wtórne aktywują białkowe kinazy/

Regulacja receptora:

1. Liczba receptorów

(down-regulation, up-regulation)

2. Właściwości receptora

(desensytyzacja nadaktywność)

Historia Depresji

400 B.C.E
 Hippocrates: czarna zółć melancholia

18 wiek
 Albrecht von Haller: opium

19 wiek
 Reserpina: nadciśnienie nasila niepokój i powodował depresję

1950 leki p/gruźlicze
 Imipramine Iproniazid działanie euforyzujące
 Prototypy dla

MAOI

MAUI inhibitory wychwytu zwrotnego

Receptorowa hipoteza depresji

1.Nadwrażliwość receptorów adrenergicznych, przy niskiej serotoninie objawy depresji.

2.Up-regulation postsynaptyczna

β

-AR spadek uwalniania NA

3. Zaburzone interakcji

adrenergicznych, serotoninericznych i dopaminergicznych

4.Zahamowanie zwrotnego wychwytu NA stymulacja /blokada receptora:

przejściowy wzrost amin MANIA.
Postreceptorowa hipoteza depresji
Teoria molekularnego podłoże depresji:

1.Transkrypcyjne czynniki , cAMP (CREB),.

2. Przewlekły stres- spadek ekspresji BDNF hipokampie.

Inne:

wzrost glikokortykoidów,

niedotlenienie,

neurotoksyny,

hipoglikemia

MAOIs

monoamine oxidase inhibitors

MAUIs

monoamine uptake inhibitors

NRIs

norepinephrine reuptake inhibitors

SARIs

serotonin-2 antagonists/reuptake inhibitors

SNRIs

selective norepinephrine reuptake inhibitors

SSRIs

103

104

105

106

107

2010-01-15

11

selective serotonin reuptake inhibitors

NaSSAs

noradrenergic specific serotonin agent

NDRIs

norepinephrine dopamine reuptake inhibitors

Jądra przywspółczulne

Biologiczna reakcja na stres
Wydarzenia stresujące
(Holmes i Rahe ,1967)
1. Śmierć współmałżonka
2. Rozwód
3. Pożar
4. Ciąża
5. Odejście dzieci z domu
6. Zmiana szkoły
7. Urlop (wakacje

Drobne uciążliwości życia codziennego

Psychologiczna reakcja na stres Radzenie sobie ze stresem

wg Lazarusa i Folkmana (1979)

Radzenie sobie (coping) to stale zmieniające się poznawcze i behawioralne próby

podejmowane przez jednostkę w celu uporania się z zewnętrznymi i wewnętrznymi
wymaganiami.

Zjawisko stresu

Czasem potocznie określa się stres jako coś zewnętrznego – sytuacja stresowa



Stres w istocie jest złożoną reakcją organizmu na wymagania stawiane przez sytuację.



Pierwsza definicja (Zespół ogólnej adaptacji) sformułowana w 1956 przez fizjologa

Hansa Selyego mówiła o reakcji ciała na stres fizyczny

W psychologii stres jest to stan ogólnej mobilizacji sił organizmu jako odpowiedź na

silny bodziec fizyczny lub psychiczny (stresor).

W medycynie stres jest stanem, który przejawia się swoistym zespołem składającym

się z nieswoistych zmian wywołanych w całym układzie biologicznym człowieka przez
czynnik stresujący.

Trzy stadia stresu.

Stadium alarmowe - człowiek odczuwa działanie stresora i przeżywa poczucie
bezsilności i zagrożenia.
Stadium adaptacji - w organizmie dochodzi do wielu zmian pozwalających na
opanowanie zagrożenia dzięki autonomicznemu układowi nerwowemu,
organizm wykazuje tendencje do stabilizacji.
Stadium wyczerpania - gdy stresor jest bardzo silny lub jego działanie
przedłuża się, dochodzi do wyczerpania możliwości przystosowawczych
organizmu, wówczas może dojść do rozwijania się różnych chorób
wywołanych nieprzystosowaniem, np.: chorób układu krążenia, choroby
reumatycznej, zaburzeń trawienia, metabolizmu, reakcji alergicznych.
Odczuwasz kołatanie serca?

TAK NIE

Masz wilgotne dłonie?

TAK NIE

108

109

110

111

112

113

114

115

116

117

118

2010-01-15

12

Odczuwasz duszność?

TAK NIE

Czujesz, jakby ci zaciskano obręcz wokół głowy?

TAK NIE

Masz biegunkę?

TAK NIE

Drżą ci ręce lub nogi?

TAK NIE

Odczuwasz przelewanie w żołądku?

TAK NIE

Brak ci śliny w ustach?

TAK NIE

Odczuwasz sztywność lub bolesność karku?

TAK NIE

Zaciskasz pięści lub zęby?

TAK NIE

Jeśli zakreśliłeś:

− 2-3 odpowiedzi TAK - twoja reakcja na stres jest umiarkowana,

− 4-5 odpowiedzi TAK - reakcja silna,

− powyżej 5 odpowiedzi TAK - reakcja zbyt wysoka i trzeba to zmienić.

Test pozwoli na wstępne określenie indywidualnej reakcji stresowej.
Następstwa stresu przewlekłego

dysfunkcje i choroby:

bóle głowy związane z napięciem mięśniowym oraz
bóle migrenowe związane z wpływem stresu na naczynia krwionośne,
• reakcje skórne: nadmierne pocenie się, wypryski, odczyn alergiczny,
• choroby układu sercowo-naczyniowego: nadciśnienie, zawał, arytmia,
• dolegliwości układu pokarmowego: nadkwasota żołądka, wymioty,
niestrawność, biegunka, zaparcia, spadek lub wzrost apetytu, owrzodzenia,
• wzmożone wydalanie moczu,
• zanik popędu płciowego,
• obniżenie odporności organizmu,
• nerwice związane z długotrwałym działaniem stresu

Schizofrenia -1. Nadaktywność dopaminergiczna w mózgu
D2 receptor.

Genetyczne i inne czynniki w życiu płodowym prenatalnyn, powikłane ciąże,
okołoporodowe -

Infekcja wirusowa

in utero

Nadwrażliwość na gluten
Uszkodzenia mózgu
Powikłania ciążowe

Neurotransmiterowa hipotezy chorób afektywnych

Klasyfikacja neuronów

Działanie antydepresanta






Włókna nerwowe układu przywspółczulnego wychodzą z

pnia mózgu

.

Większość z nich przebiega wspólnie z

nerwem błędnym

, dochodząc do płuc,

serca, żołądka, jelit, wątroby itp. W układzie tym, podobnie jak w układzie
współczulnym, występują

zwoje

, leżące w pobliżu unerwianych narządów lub

w samych narządach oraz

sploty

(np.

splot sercowy

, płucny), natomiast w

119

120

121

122

123

124

125

2010-01-15

13

przeciwieństwie do niego układ przywspółczulny nie reaguje jako całość, lecz
aktywizuje tylko te funkcje, które są niezbędne w danym czasie.

Neurotransmiterem

układu jest wyłącznie

acetylocholina

(zarówno we

włóknach przed- jak i zazwojowych). Działa on na

receptor muskarynowy

i

receptor nikotynowy

.

Ośrodki układu przywspółczulnego znajdują się w odcinku krzyżowym

rdzenia

kręgowego

(S

2

-S

4

) oraz w

jądrach

przywspółczulnych

nerwów czaszkowych

III, VII, IX i X.

Metody obrazowania w celu różnicowania depresji




Nerwy rdzeniowe
Neurony występowanie

Nerwy czaszkowe

Nerwy czaszkowe

Strukturalna klasyfikacja neuronów
NEUROIMMUNOFIZJOLOGIA

126

127

128

129

130

131

132