Lakiernik_714[03]_L1.04

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Właściwości metali

5.1.1.Ćwiczenia

5.2. Metody badania metali i stopów

5.2.1.Ćwiczenia

5.3. Stopy żelaza z węglem

5.3.1.Ćwiczenia

5.4. Metale nieżelazne

5.4.1.Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradniki dla nauczyciela do jednostki modułowej „Rozróżnianie

metali i stopów”, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole
kształcącej w zawodzie lakiernika 714[03].

Poradnik zawiera:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych wiadomości i umiejętności, które

powinieneś mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania

ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Jest to „pigułka” wiadomości teoretycznych
niezbędnych do opanowania treści jednostki modułowej. Rozdział zawiera także:

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,

−

ćwiczenia, opis ich wykonania wraz z wykazem materiałów, narzędzi i sprzętu,

−

sprawdzian postępów pozwalający ocenić stopień opanowania materiału.

4. Sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Pozytywny wynik sprawdzianu

potwierdzi, że dobrze pracowałeś podczas zajęć i że opanowałeś wiedzę i umiejętności
z zakresu tej jednostki modułowej.

5. Literaturę uzupełniającą.

Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela

lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną
czynność. Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki
modułowej.

Jednostka modułowa: Rozróżnianie metali i stopów jest podstawą do zrozumienia

następnego modułu „techniczne podstawy lakiernictwa”. Jej opanowanie pozwoli Ci na dalszą
naukę w zawodzie lakiernika.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie zajęć w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych
prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat jednostek modułowych

714[03].L1

Fizykochemiczne

podstawy lakiernictwa

714[03].L1.01

Przestrzeganie przepisów

bhp ochrony ppoż

i ochrony środowiska

714[03].L1.03

Wykonywanie pomiarów

laboratoryjnych

714[03].L1.02

Posługiwanie się

podstawowymi pojęciami

fizykochemicznymi

714[03].L1.06

Rozróżnianie materiałów

lakierniczych

i pomocniczych

714[03].L1.05

Zapobieganie korozji

metali

714[03].L1.04

Rozróżnianie metali

i stopów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

wykonać badania właściwości metali zgodnie z zasadami bhp,

–

scharakteryzować podstawowe właściwości metali i stopów,

–

wykonać statyczną próbę rozciągania metali,

–

wykonać statyczną próbę ściskania metali,

–

wykonać próbę twardości materiałów,

–

wykonać próbę udarności materiałów,

–

rozpoznać podstawowe oznaczenia: stal, staliwo, żeliwo, metale niezależne i ich stopy,

–

określić zastosowanie metali i ich stopów,

–

wyjaśnić istotę obróbki cieplnej,

–

dokonać klasyfikacji metod obróbki cieplnej,

–

posłużyć się PN oraz katalogami wyrobów metalowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………………………………………...
Modułowy program nauczania: Lakiernik 714[03]
Moduł: Fizykochemiczne podstawy lakiernictwa 714[03].L1
Jednostka modułowa: Rozróżnianie metali i stopów 714[03].L1.04

Temat: Rozpoznawanie materiałów konstrukcyjnych.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności doboru i rozpoznawania metali.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

rozpoznać materiały konstrukcyjne,

−

wymienić podstawowe cechy materiałów,

−

określić sposoby obróbki materiałów,

−

dobrać parametry obróbki cieplnej materiałów.

Metody nauczania – uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna.

Czas: 135 min.

Środki dydaktyczne:

−

przekroje maszyn i urządzeń,

−

próbki materiałów konstrukcyjnych,

−

poradniki i normy,

−

pytania prowadzące,

−

tabele tekstu prowadzącego,

−

twardościomierz,

−

długopis i ołówek.

Przebieg zajęć:
1.  Sprawy organizacyjne.
2.  Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3.  Realizacja tematu:

−

każdy uczeń otrzymuje przekrój maszyny lub urządzenie np. przekrój sprężarki,
pistolet do malowania,

−

informacje; uczeń zbiera informacje z dokumentacji, norm i poradników na temat
swojego zadania, odpowiada pisemnie na pytania prowadzące,

−

planowanie; uczniowie przygotowują tok postępowania w celu realizacji zadania,
planują dobór urządzeń, narzędzi i środków pomocniczych, uczniowie odpowiadają
na pytania prowadzące i wypełniają formularz,

−

ustalanie; plan wykonania jest dokładnie omawiany z nauczycielem, dyskutowana
jest kolejność czynności, omawiane są błędy i uzgadniana jest możliwość wykonania
w pracowni, pobierane są narzędzia,

−

wykonanie; uczniowie wykonują ćwiczenie, nauczyciel czuwa nad prawidłowym
przebiegiem i przestrzeganiem bhp,

−

sprawdzanie; uczniowie wzajemnie sprawdzają wykonane ćwiczenia potem
sprawdza je nauczyciel i poprawia ewentualne błędy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Odszukaj  w  literaturze  wiadomości  na  temat:  obróbka  cieplna  metali  nieżelaznych.
Na podstawie  zebranych  informacji  wykonaj  proces  technologiczny  obróbki  cieplnej
dla dowolnej części wykonanej  ze stopów kolorowych.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacji dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

Informacje;
Pytania prowadzące:
1)  Jakie materiały stosujemy na części silnie obciążone?
2)  Jakie materiały stosujemy na precyzyjne odlewy?
3)  Jakie materiały stosujemy na radiatory?
4)  Co to jest przewodnictwo cieplne?
5)  Co to jest rozszerzalność cieplna?
6)  Jakimi metodami mierzymy twardość różnych metali?
7)  Omów metody pomiaru twardości.
8)  Jakie przepisy bhp należy przestrzegać na stanowisku pracy?

Planowanie; przykładowe ćwiczenia:
1.  Wypełnij tabelę podstawowych czynności demontażu podzespołu.

Czynność

Narzędzia

Uwagi

2.  Jak się oblicza gęstość materiałów?
3.  Jak demontujemy stalowe sworznie z siluminowych tłoków?
4.  Wypełnij tabelę podstawowych czynności montażu podzespołu.

Czynność

Narzędzia

Uwagi

5.  Do czego służy klucz dynamometryczny?
6.  Do czego służy olej w czasie montażu maszyn?
7.  Jakich przepisów bhp należy przestrzegać w czasie montażu?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Temat: Przeprowadzić pomiar twardości metodą Brinella i Rockwella.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności badania materiałów.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

zorganizować stanowisko pracy do pomiaru twardości,

−

przygotować maszyny do przeprowadzenia badań,

−

dobrać narzędzia i metody do prób,

−

obliczyć twardość HB i HRB,

−

zinterpretować wyniki i porównać metody badania.

Metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna.

Czas: 135 min.

Środki dydaktyczne:

−

zeszyt przedmiotowy,

−

literatura techniczna,

−

próbka stalowa,

−

twardościomierz Brinella,

−

twardościomierz Rockwella,

−

lupa do pomiaru odcisku Brinella.

Przebieg zajęć:
1.  Sprawy organizacyjne.
2.  Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3.  Zorganizowanie stanowisk pracy do wykonania ćwiczenia.
4.  Realizacja tematu:

−

przygotować próbkę do badania,

−

dobrać średnicę kulki i nacisk na maszynie Brinella,

−

wykonać próbę,

−

obliczyć pole powierzchni odcisku za pomocą lupy,

−

obliczyć twardość Brinella,

−

dobrać narzędzie pomiarowe Rockwella,

−

wykonać próbę,

−

obliczyć twardość HRB,

−

zanotować i porównać wyniki,

−

nauczyciel nadzoruje pracę uczniów.

5.  Uczeń prezentuje efekty pracy.
6.  Uczeń porównuje wyniki i przedstawia wnioski.
7.  Uczeń wskazuje swoje mocne i słabe strony.
8.  Nauczyciel analizuje pracę ucznia i stwierdza poprawność jej wykonania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Właściwości metali

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ gęstość stali i glinu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zmierzyć długość krawędzi kostki stalowej w [mm],
2) zapisać wyniki pomiarów:

−

długość ………………….

−

szerokość ………………..

−

wysokość ………………..

3)  obliczyć objętość kostki,
4)  zważyć kostkę na wadze,
5)  obliczyć gęstość stali,
6)  dokonać pomiaru długości krawędzi kostki z glinu,
7)  zapisać wyniki:

−

długość ………………….

−

szerokość ………………..

−

wysokość ………………..

8)  obliczyć objętość kostki glinowej,
9)  zważyć kostkę na wadze,
10)  obliczyć gęstość kostki glinowej,
11)  porównać uzyskane wyniki i podać wnioski.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

kostka stalowa,

−

kostka glinowa,

−

liniał warsztatowy,

−

waga.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Zbadaj właściwości magnetyczne metali.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  magnes trwały przytknąć do próbki żelaznej, sprawdź z jaką siłą jest przyciągany,
2)  magnes trwały przyłożyć do próbki miedzianej, sprawdź z jaką siłą jest przyciągany,
3)  magnes trwały przyłożyć do próbki glinowej, sprawdź z jaką siłą jest przyciągany,
4)  magnes trwały przyłożyć do stali nierdzewnej, sprawdź z jaką siłą jest przyciągany,
5)  sformułować  wnioski  i  wskazać  jakie  znaczenie  mają  własności  magnetyczne  metalu

przy mocowaniu w uchwytach magnetycznych?

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

próbki metali,

−

magnes trwały,

−

rysunek stołu magnetycznego szlifierki.

Ćwiczenie 3

Sprawdź, w jaki sposób będzie uginał się liniał stalowy o przekroju prostokątnym,

do którego przyłożysz obciążenie w środku długości w dwóch różnych jego położeniach:

a) dłuższym bokiem prostokąta,
b) krótszym bokiem prostokąta.

Przy którym położeniu belka wykazuje większe ugięcie?
Przy którym ułożeniu belka wskazuje większą wytrzymałość?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  liniał ułożyć dłuższym bokiem na dwóch podporach a potem krótszym bokiem,
2)  w obu przypadkach przyłożyć do środka liniału obciążnik,
3)  obserwować zachowanie liniału i starać się zmierzyć wielkość ugięcia,
4)  sformułować wnioski i udzielić odpowiedzi na pytania w poleceniu.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:

−

liniał stalowy o długości około 0,5 m o przekroju prostokąta,

−

obciążnik o wadze 10N,

−

linijka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Metody badań metali i stopów

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zbadaj 4 próbki metali za pomocą metod organoleptycznych.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  obejrzeć próbki i zanotować ich barwę,
3)  przeprowadzić próbę iskrową stosując okulary ochronne,
4)  wykonać próbę z magnesem,
5)  przeprowadzić próbę twardości metodą Mohsa,
6)   określić materiał próbki,
7)  zaprezentować efekty pracy,
8)  podać inne metody identyfikacji materiału.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

4 próbki metali,

−

szlifierka,

−

magnes trwały,

−

okulary ochronne,

−

literatura.

Ćwiczenie 2

Przeprowadź pomiar twardości metodą Brinella i Rockwella.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  przygotować próbki,
3)  zapoznać się z instrukcją obsługi twardościomierzy,
4)  zapoznać się ze stanowiskowymi przepisami bhp,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5)  wykonać pomiar twardości metodą Brinella,
6)  obliczyć twardość Brinella według wzoru,
7)  wykonać próbę metodą Rockwella,
8)  obliczyć twardość Rockwella,
9)  porównać dwie skale twardości,
10)  zaprezentować efekty pracy.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

próbka stalowa,

−

twardościomierz Brinella,

−

twardościomierz Rockwella,

−

lupa do pomiaru odcisku Brinella,

−

literatura techniczna.

Ćwiczenie 3

Wykonaj próbę rozciągania dwóch próbek: stalowej i mosiężnej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z instrukcją bhp na stanowisku,
3)  zapoznać się z instrukcją obsługi zrywarki,
4)  zamontować próbkę w szczękach maszyny,
5)  dokonać próby i notować wskazania,
6)  wykonać próbę na drugiej próbce,
7)  zapisać wyniki,
8)  wykonać wykresy rozciągania,
9)  obliczyć wytrzymałość na rozerwanie próbek,
10)  porównać wyniki dla próbki stalowej i mosiężnej,
11)  zaprezentować efekty pracy i swoje wnioski.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

dwie próbki,

−

maszyna wytrzymałościowa,

−

przybory do pisania,

−

arkusz papieru,

−

instrukcja bhp i obsługi zrywarki,

−

literatura techniczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Stopy żelaza z węglem

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz stale na: nóż tokarski, młotek, zawias bramki.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  wynotować wymagania stawiane badanym przedmiotom,
3)  znaleźć w literaturze cechy poszczególnych stali,
4)  dobrać stal na nóż tokarski, podać jej symbol i skład,
5)  dobrać stal na młotek, podać jej znak i skład,
6)  dobrać stal na zawias bramki, podać jej znak i skład,
7)  zanotować w zeszycie znaki stali,
8)  zaprezentować efekty pracy i uzasadnić dobór stali,
9)  zaproponować alternatywne materiały na te przedmioty.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

trzy przedmioty: nóż tokarski, młotek, zawias,

−

przybory do pisania,

−

arkusz papieru,

−

literatura techniczna.

Ćwiczenie 2

Dobierz metody obróbki cieplnej dla przedmiotów z ćwiczenia 1.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z wymogami technicznymi dla tych przedmiotów,
3)  dobrać temperatury hartowania,
4)  dobrać sprzęt do nagrzewania i chłodzenia,
5)  dobrać temperatury odpuszczania,
6)  zapisać w zeszycie wyniki prac.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

trzy przedmioty: nóż tokarski, młotek, zawias,

−

wykres żelazo-węgiel,

−

wykaz sprzętu do obróbki cieplnej w warsztacie,

−

przybory do pisania,

−

arkusz papieru,

−

literatura techniczna.

Ćwiczenie 3

Dobierz technologię obróbki cieplno-chemicznej dla koła zębatego szlifierki kątowej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z warunkami pracy koła zębatego,
3)  zidentyfikować materiał koła zębatego,
4)  zapoznać się z dokumentacją szlifierki,
5)  dobrać rodzaj obróbki cieplno-chemicznej,
6)  dobrać sprzęt i materiały do obróbki,
7)  dobrać temperatury obróbki,
8)  dobrać sposób chłodzenia obróbki,
9)  narysować wykres obróbki,
10)  zaprezentować efekty pracy i uzasadnić swoją koncepcję.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

koło zębate szlifierki,

−

dokumentacja techniczno-ruchowa szlifierki,

−

normy,

−

wykres żelazo - węgiel,

−

przybory do pisania,

−

arkusz papieru,

−

literatura techniczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Metale nieżelazne

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zidentyfikuj próbki metali

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia
2)  zapoznać się z literaturą techniczną
3)  rozpoznać barwę próbek
4)  sprawdzić własności magnetyczne próbek
5)  zapisać w zeszycie nazwy metali
6)  zaprezentować efekty swojej pracy

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

próbki metali,

−

zeszyt do ćwiczeń ,

−

magnes stały,

−

literatura techniczna.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj stopy metali

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien :

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Rozróżnianie metali i ich
stopów”

Test składa się z 20 zadań, z których:

–

zadania 1-14 są z poziomu podstawowego,

–

zadania 15-20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 6 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Plan testu

Klucz odpowiedzi

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Rozpoznać cechy materiałów

Określić wielkości fizyczne

Wykonać badania materiału

Rozpoznać stale

) stal węglowa konstrukcyjna

zwykłej jakości
b) stal stopowa konstrukcyjna
c) stal szybkotnąca

Dobierać obróbkę cieplną

Charakteryzować obróbkę
cieplno-chemiczną

Opisać cechy i zastosowanie
materiału

… żeliwem…
odlewy na korpusy

Rozpoznawać stopy miedzi

Dobrać materiał
na konstrukcję

10.

Dobierać parametry obróbki
cieplnej

11.

Dobrać materiały
na przedmiot

… płytko i głęboko
hartujące się

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12.

Charakteryzować materiały
konstrukcyjne

uczeń musi podać co
najmniej 5 zalet

13.

Rozumieć istotę badań
materiałów

14.

Narysować próbkę do badań

narysował poprawnie
próbkę.

15.

Narysować wykres żelazo-
węgiel

narysował poprawnie
wykres

16.

Określić dokładnie budowę
krystaliczną

17.

Narysować schemat
urządzenia

prawidłowo narysował
i nazwał części

18.

Dobierać parametry obróbki
cieplnej

800

19.

Określić technologię obróbki
cieplnej

wymienić co najmniej 4
operacje

20.

Porównywać materiały
konstrukcyjne i wyciągać
wnioski

podać definicję staliwa
i żeliwa podać co najmniej 4
cechy różniące

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3.  Zapoznaj uczniów rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4.  Przeprowadź  z  uczniami  próbę  udzielania  odpowiedzi  na  takie  typy  zadań  testowych,

jakie będą w teście.

5.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6.  Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7.  Rozdaj  uczniom  zestawy  zadań  testowych  i  karty odpowiedzi,  podaj czas  przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Klika minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.  Zbierz karty odpowiedzi raz zestawy zadań testowych.
11.  Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12.  Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  zadania,

które sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test zawiera 20 zadań dotyczących techniki wytwarzania, obróbki, ręcznej, mechanicznej

i spajania metali oraz montażu. Z: 1, 2, 3, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 18 są to zadania
wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa; zadania: 12 i 14 to
zadania z luką, w zadaniach: 4, 5, 6, 16, 17, 19 i 20 należy udzielić krótkiej odpowiedzi,
zadanie 15 to zadanie rysunkowe.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

–

w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź znakiem X
(w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową),

–

w zadaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone pole,

–

w zadaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy,

–

w zadaniu dotyczącym rysunku, narysuj wyznaczone pole.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 15-20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

8. Na rozwiązanie testu masz 90 minut.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Cechą wspólną dla metali jest:

a)  duża twardość,
b)  duża wytrzymałość,
c)  wiązanie metaliczne,
d)  wysoka temperatura topnienia.

2. Udarność wyrażamy w jednostkach:

a) [J/m

b)  [Pa],
c)  [N],
d)  [Nm].

3. Pomiar twardości w skali HRC polega na wciskaniu:

a)  kulki stalowej,
b)  stożka diamentowego,
c)  piramidki stalowej,
d)  kulki z węglików spiekanych.

4. Podaj pełną nazwę stali:

a)  St 2 S,
b)  35 HGS,
c)  SW7M.
a)  …………………………….
b)  …………………………….
c)  ………………………….....

5. Ulepszanie cieplne osiągamy przez:

a)  hartowanie,
b)  hartowanie i odpuszczanie wysokie,
c)  wyżarzanie rekrystalizujące,
d)  odpuszczanie niskie.

6. Cyjanowanie polega na nasycaniu stali:

a)  azotem i siarką,
b)  węglem i azotem,
c)  węglem i borem,
d)  azotem i borem.

7. Stop żelaza twardość węglem twardość zawartości od 2%÷6% nazywamy ……………..

i wytwarza się z niego ……………………….

8. Mosiądz jest stopem:

a)  miedzi z manganem,
b)  miedzi z cyną,
c)  miedzi z glinem,
d)  miedzi z cynkiem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Gaźniki samochodowe wykonujemy z:

a)  stali,
b)  brązu,
c)  znalu,
d)  żeliwa.

10. Odpuszczanie średnie wykonujemy w temperaturach:

a) 150

C÷250

b) 250

C÷500

c) 500

C÷650

d) 650

C÷800

11. Do wyrobu młotków stosujemy stale ……………………….., stale te dzielimy

na …………………….. .

12. Podaj zalety żeliwa:

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

13. Wytrzymałość na rozrywanie wyraża się:

a)  [Pa],
b)  [N],
c)  [J/m

d) [kg/m

14.  Narysuj próbkę do badania na zrywarce.

15.  Narysuj wykres żelazo-węgiel.

16.  Głównym składnikiem stali hartowanej jest:

a)  ferryt,
b)  perlit,
c)  martenzyt,
d)  cementyt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Narysuj schemat młota Charpego.

18. Na podstawie wykresu podaj temperaturę hartowania stali 85.

19. Hartowanie stopniowe przeprowadzamy w następujący sposób:

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

20. Porównaj żeliwo szare i staliwo i opisz różnice.

………………………………………………………………………………………………
….…………………………………………………………………………………………...
……….……………………………………………………………………………………..
…………….………………………………………………………………………………...
………………….…………………………………………………………………………...
……………………….……………………………………………………………………...

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ………………………………………………………………………………...

Rozróżnianie metali i stopów.

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania lub wykonaj rysunek.

zadania

Odpowiedź

Punkty

a) …………………………………………………….
b) …………………………………………………….
c) …………………………………………………….

10.

11.

12.

13.

14.

15.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Rozróżnianie metali i ich
stopów”

Test składa się z 20 zadań, z których:

–

zadania 1-14 są z poziomu podstawowego,

–

zadania 15-20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 6 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Plan testu

Klucz odpowiedzi

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Zastosować wiedzę
o metalach

Określić jednostki

Dobrać technologię pomiaru

Rozpoznać stale

a) węglowa
b) do nawęglania
c) narzędziowa węglowa

Dobrać obróbkę cieplną

Dobrać technologię obróbki

Charakteryzować staliwo

… staliwem…
… kowadła, czołgi …

Rozpoznawać stopy glinu

Dobrać materiał

10.

Rozumieć obróbkę cieplną

11.

Dobrać materiał na części
maszyn

… 10, 10H, 15 …
… nawęglaniu …

12.

Znać materiały metalowe

wymienić co najmniej 3

13.

Rozumieć mechanikę

14.

Zastosować wiedzę do
rozwiązania zadania

wykonać rysunek 2 rzutach

15.

Rozwiązywać problemy
obciążeń materiałów

wykonać rysunek i skazać
siły

16.

Rozumieć budowę stali

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17.

Dobierać parametry do
procesu na podstawie
niepełnych informacji

narysować co najmniej 3
zabiegi

18.

Rozumieć budowę i
przemiany w żeliwie

wymienić co najmniej 2
procesy

19.

Dobierać materiały
konstrukcyjne do
nietypowych elementów

wymienić co najmniej 3
elementy

20.

Dobierać cechy materiału,
znać oznakowanie

podać co najmniej 4
przykłady materiału
i zastosowania oraz różnicę

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Metale są dobrymi przewodnikami prądu dzięki:

a)  dużej zwartości,
b)  dużej sprężystości,
c)  chmurze elektronów,
d)  dużej gęstości.

2. Twardość Brinella wyrażamy w:

a) [N/mm

b) [J/m

c) [N],
d) [Nm].

3. Pomiar twardości w skali HB polega na wciskaniu:

a)  stożka diamentowego,
b)   kulki stalowej,
c)  piramidki diamentowej,
d)  kulki diamentowej.

4. Podaj pełną nazwę stali:

a)  55,
b)  10H2N,
c)  N7.
a)  …………………………….
b)  …………………………….
c)  ………………………….....

5. Odpuszczanie niskie stosujemy do:

a)  przedmiotów skomplikowanych,
b)  przedmiotów nawęglanych,
c)  sprężyn śrubowych,
d)  korbowodów silników.

6. Nawęglanie prowadzimy w temperaturach:

a) 500

C÷600

b) 900

C÷1000

c) 1100

C÷1200

d) 700

C÷800

7. Odlewany stop żelaza z węglem o zawartości węgla do 2% nazywamy …………………..

i stosujemy go na …………………………..

8. Silumin jest stopem:

a)  miedzi z krzemem,
b)  cynku z glinem,
c)  niklu z manganem,
d)  glinu z krzemem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Tłoki sprężarek wykonujemy z:

a)  stali,
b)  znalu,
c)  siluminu,
d)  brązu.

10. Hartowanie stali szybkotnącej wykonujemy w temperaturze:

a) 1400

b) 1200

c) 1000

d) 800

11. Do wyrobu kół zębatych szybkobieżnych stosujemy stal ………………………………,

którą poddajemy ………………………………….

12. Wymień metale najlepiej przewodzące prąd elektryczny:

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

13. Naprężenia wyrażamy w:

a)  [Pa],
b)  [N],
c)  [Nm],
d)  [J/m

14.  Narysuj próbkę do badania udarności.

15.  Narysuj typowy element maszyny pracujący na ścinanie.

16.  Głównym składnikiem stopowym stali kwasoodpornej jest:

a)  wolfram,
b)  kobalt,
c)  chrom,
d)  tytan.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Narysuj wykres temperatur przy nawęglaniu.

18. Opisz technologię wytwarzania żeliwa ciągliwego.

……………………………………………………………………………………………….
….……………………………………………………………………………………………
…….…………………………………………………………………………………………
……….………………………………………………………………………………………
………….……………………………………………………………………………………
…………….…………………………………………………………………………………

19. Stopy cynku stosujemy do wyrobu:

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

–

………………………………………………………………………………………...

20. Porównaj stopy aluminium odlewnicze i do obróbki plastycznej, podaj różnice

i zastosowania.

………………………………………………………………………………………………
….……………………………………………………………………………………………
…….…………………………………………………………………………………………
……….………………………………………………………………………………………
………….……………………………………………………………………………………
…………….…………………………………………………………………………………

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ………………………………………………………………………………...

Rozróżnianie metali i stopów.

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania lub wykonaj rysunek.

zadania

Odpowiedź

Punkty

a) …………………………………………………….
b) …………………………………………………….
c) …………………………………………………….

10.

11.

12.

13.

14.

15.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16.

17.

18.

19.

20.

Razem: