Pojęcie czynności prawnej

Skonstruowana przez system prawny

czynność konwencjonalna podmiotu

prawa cywilnego, której treść określa

– co najmniej w podstawowym

zakresie – konsekwencje prawne tego

zdarzenia prawnego

Rodzaje czynności prawnych

Ze względu na strony uczestniczące w

czynności

• Jednostronne
• Dwustronne
• Wielostronne
• Uchwały – stanowią czynność prawną tylko,

gdy zmierzają do wywołania skutków
prawnych na zewnątrz, tj. w relacji do innych
podmiotów

Ze względu na moment wystąpienia

skutków czynności

• Mortis causa (na wypadek śmierci)
• Inter vivos (między żyjącymi)

Ze względu na charakter konsekwencji

prawnych wywoływanych przez

czynność

• Zobowiązujące
- jednostronnie zobowiązujące
- dwustronnie zobowiązujące
-> odpłatne
-> nieodpłatne
• Rozporządzające
• Zobowiązująco-rozporządzające

•Czynności przysparzające

• czynności upoważniające

Ze względu na kryterium celu, jaki ma

osiągnąć dokonanie przysporzenia

• Kauzalne (przyczynowe)
• Abstrakcyjne (oderwane)

- Podział ten dotyczy tylko czynności

przysparzających

- Zasadą jest kauzalność. Czynność może być

abstrakcyjna tylko, gdy znajduje to
uzasadnienie w ustawowej konstrukcji tej
czynności (np. weksel, czek)

Typy caus:

1. Causa donandi - przysporzenie następuje

nieodpłatnie

2. Causa solvendi - przysporzenie następuje w

celu zwolnienia się od zobowiązania

3. Causa obligandi vel acquirendi -

przysporzenie ma na celu nabycie prawa lub
innej korzyści majątkowej

•Czynność prawna fiducjarna

(powiernicza)

Oświadczenie woli

Definicja oświadczenia woli

• Art. 60 k.c. – ustawowa definicja
• Cztery przesłanki zaistnienia:

1- decyzja wynikająca z zachowania podmiotu musi dotyczyć

spraw normowanych przez prawo cywilne

2- oświadczenie powinno być na tyle zrozumiałe, by

przynajmniej w drodze wykładni dało się ustalić jego sens

3 – musi być złożone na serio

4 – nie może powstać w warunkach przymusu fizycznego

• W konstrukcji ośw. woli wyróżnia się:

- akt woli

- przejaw woli

Składanie oświadczeń woli

Art. 60 k.c. – sposób złożenia co do zasady dowolny

Moment złożenia oświadczenia woli

- zależy od charakteru oświadczenia-

• Oświadczenia wymagające

zakomunikowania
oznaczonemu adresatowi

- Teoria doręczenia art. 61 § 1

zd. 1 k.c.

• Oświadczenia nie wymagające

złożenia ich ozn. adresatowi

Ośw. Wymagające
zakomunikowania
ogółowi

- Złożone z chwilą
upublicznienienia

Ośw. Które nie wymagają
zakomunikowania ich
komukolwiek

- Złożone z chwilą
przejawu woli

Skutki niedochowania formy czynności

prawnej

1. Forma zastrzeżona pod rygorem nieważności

(ad solemnitatem)

- zwykła forma pisemna jest obwarowana
tą sankcją tylko wtedy, gdy wyraźnie
wskazano to w ustawie – art. 73 § 1 k.c.

- formy kwalifikowane są przewidziane pod
rygorem nieważności chyba że ustawa
stanowi rygor ad eventum

Forma zastrzeżona dla celów dowodowych
(ad probationem)

- Każdy przypadek zastrzeżenia przez

ustawodawcę wymogu zwykłej formy
pisemnej, bez sprecyzowania wymogu jej
niezachowania, jest kwalifikowany jako forma
ad probationem.

- Niezachowanie formy powoduje skutki

procesowe (art. 74)

Forma zastrzeżona dla wywołania oznaczonych

skutków prawnych (ad eventum

)

- Zawsze wynika wyraźnie z przepisu
- Niezachowanie przewidzianej formy

szczególnej powoduje brak wskazanych w
przepisie szczególnych skutków danej
czynności, które zaistniałyby gdyby została
dochowana jej forma

Wady oświadczeń woli

1. Brak świadomości lub swobody osoby

składającej oświadczenie woli (art. 82 k.c.)

2. Pozorność (art. 83 k.c.)
3. Błąd (art. 84 k.c.)
4. Podstęp (art. 86 k.c.)
5. Groźba (art. 87 k.c.)

Brak świadomości lub swobody

• Art. 82 k.c.
Brak świadomości – niemożność zrozumienia przez

osobę składającą ośw. Woli znaczenia i treści
podejmowanej przez nią decyzji

Brak swobody – występuje przy powzięciu decyzji i

wyrażeniu woli i polega na takim stanie psychiki,
który wyłącza możliwość dokonania wolnego wyboru
odnośnie dokonywanej czynności prawnej.

• POWODUJE NIEWAŻNOŚĆ CZYNNOŚCI PRAWNEJ

Pozorność

• Art. 83 § 1 k.c.
• Pozorność zwykła i pozorność kwalifikowana
• Ważność czynności dyssymulowanej niezależna od

nieważności czynności pozornej – art. 83 § 1 zd.2 k.c.

(jej ważność określa się według właściwości tej

czynności)

• POWODUJE NIEWAŻNOŚĆ CZYNNOŚCI PRAWNEJ

Błąd

• Art. 84 k.c.
• Błąd – mylne wyobrażenie o rzeczywistości osoby

dokonującej czynności prawnej

• Stanowi wadę oświadczenia woli tylko, gdy dotyczy

treści czynności prawnej i jest istotny

• Kryteria oceny istotności błędu (84 § 2 k.c.):

-> zindywidualizowane („gdyby składający

oświadczenie nie działał pod wpływem błędu”)

-> obiektywne („i oceniał sprawę rozsądnie”)

Podstęp

• Art. 86 k.c.
• Błąd wywołany podstępnie przez inną osobę
• Także, gdy błąd nie dotyczył treści czynności

prawnej i nie był istotny

• Kwestia przemilczenia informacji
• Podstęp osoby trzeciej – art. 86 § 2 k.c.

Groźba

• Art. 87 k.c.
• Groźba – zapowiedź wyrządzenia komuś jakiegoś zła,

w razie gdyby nie dokonał on żądanej czynności
prawnej

• Dwie przesłanki doniosłości prawnej groźby:

- bezprawność

- groźba musi być poważna

Uchylenie się od skutków prawnych

złożonego oświadczenia woli

• Groźba, podstęp i błąd powodują

wzruszalność – można uchylić się od skutków
złożonego oświadczenia woli

• Sposób uchylenia – art. 88 § 1 k.c.
• Roczny termin – art. 88 § 2 k.c.