Plik:

ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc

1

/

12

Z A R Z Ą D Z A N I E

R Y Z Y K I E M Z A G R O Ż E Ń

na

S T A N O W I S K A C H P R A C Y

OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO

Czynniki fizyczne, chemiczne, biologiczne, psychofizyczne

i inne jako źródła zagrożeń na stanowiskach pracy

Materiały pomocnicze do wykładu

[e-mail]

Podstawowymi elementami uczestniczącymi w procesie szacowania ryzyka zagrożeń
bezpieczeństwa są:

– czynniki

stanowiące źródła zagrożeń,

– zagrożenia,

– zdarzenia

niepożądane.

Wymienione tu elementy są w relacjach przyczynowo-skutkowych

źródła zagrożeń – zagrożenia – zdarzenia niepożądane

(dalej zwanych krócej łańcucha

(relacjami)

ŹZ–Z–ZN

). W ramach łańcucha (relacji) ŹZ–Z–ZN zachodzą m.in. procesy

rozpoznawania (identyfikacji) zagrożeń i aktywizacji zagrożeń (rys. 1).

Zdarzenie

niepożądane

Źródła

zagrożenia

Zagrożenie

Rys. 1.

Schemat ideowy łańcucha (relacji) źródła zagrożenia – zagrożenie – zdarzenie niepożądane

Rozpoznawanie

zagrożenia

Aktywizacja

zagrożenia

Plik:

ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc

2

/

12

OGÓLNY PODZIAŁ CZYNNIKÓW
STANOWIĄCYCH

ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ

Czynnik niebezpieczny

to taki czynnik występujący w procesie pracy, którego

oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może prowadzić do

urazu

.

Czynnik szkodliwy

to taki czynnik występujący w procesie pracy, którego działanie

na pracującego prowadzi lub może prowadzić do

schorzenia

.

W zależności od poziomu oddziaływania lub innych warunków,

czynnik szkodliwy

może stać się

czynnikiem niebezpiecznym

.

Plik:

ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc

3

/

12

PODZIAŁ CZYNNIKÓW NIEBEZPIECZNYCH I SZKODLIWYCH
STANOWIĄCYCH

ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ

(Według Europejskiego Technicznego Biura Związków Zawodowych ds. ochrony zdrowia
i bezpieczeństwa.

Klasyfikacja zagrożeń zawodowych. Komunikat internetowy,

www.agh.edu.pl, listopad 2008)

1. Czynniki fizyczne

2. Czynniki chemiczne

3. Czynniki biologiczne

4. Czynniki psychofizyczne

5. Czynniki uwzględniające uwarunkowania organizacji pracy

6. Czynniki uwzględniające względy osobowe

Plik:

ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc

4

/

12

SPECYFIKACJA

(1)

CZYNNIKÓW FIZYCZNYCH

STANOWIĄCYCH

ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ

•

Przedmioty wprowadzone w ruch:

części wirujące, obiegające, przemieszczające się,

wykonujące ruchy złożone,

•

Przedmioty poruszające się swobodnie:

przedmioty upadające, toczące się,

wywracające się, będące w poślizgu,

•

Elementy obrabianych detali

w postaci: wiórów, iskier, odprysków, odłamków, pyłów,

•

Materiały wypływające

(ciekłe, gazowe) w postaci płynów, gazów, par, dymów, mgieł,

•

Czynniki geomechaniczne:

zawalenia gruntu, zapadnięcia gruntu, osunięcia gruntu,

upadki kamieni,

•

Niedogodne przestrzenie ruchu (komunikacyjne):

ciasnota, nieergonomiczne wymiary

pomieszczeń, kolizje,

•

Niebezpieczne nawierzchnie (posadzki):

krawędzie, naroża, ostre spiczaste występy,

przedmioty wystające z posadzek, nawierzchnie śliskie, nawierzchnie narażone na
oblodzenie i wysoką temperaturę,

•

Niebezpieczne nawierzchnie stawiania stóp:

miejsca (śliskie, mokre, oblodzone,

zatłuszczone, zaoliwione), wzniesienia, zagłębienia, nieporządek, pochyłość,

•

Plik:

ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc

5

/

12

SPECYFIKACJA

(2)

CZYNNIKÓW FIZYCZNYCH

STANOWIĄCYCH

ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ

•

Warunki utrudnione:

miejsca sklejania się, ruchome płaszczyzny, miejsca,

w których mogą tworzyć się pętle, zagrożenia odrzutem, praca pod ziemią, praca pod
wodą, stan nieważkości,

•

Czynniki związane z energią elektryczną:

napięcie dotyku, pole elektryczne, pole

magnetyczne, łuk elektryczny, ładunki elektrostatyczne,

•

Czynniki prowadzące do pożarów i wybuchów:

układy palne, źródła zapalenia, żar,

otwarty ogień, iskry, rozgrzane powierzchnie, mieszaniny wybuchowe, materiały
zapalne, nagromadzenie tlenu,

•

Nadciśnienie i podciśnienie, zmiany ciśnienia:

sprężone powietrze, gazy techniczne,

pary pod ciśnieniem, ciecze pod ciśnieniem,

•

Klimat:

temperatura, wilgotność, ruch powietrza, promieniowanie cieplne,

zanieczyszczenia powietrza, opady atmosferyczne, mgła, oblodzenie, burze,

•

Oświetlenie:

natężenie oświetlenia, równomierność oświetlenia (miejscowego,

ogólnego), kontrast, pole widzenia, oślepianie, barwy świetlne, efekt stroboskopowy,

Plik:

ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc

6

/

12

SPECYFIKACJA

(3)

CZYNNIKÓW FIZYCZNYCH

STANOWIĄCYCH

ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ

•

Hałas:

stały, okresowy, pulsujący,

•

Wibracje:

miejscowe, ogólne,

•

Niedostateczna sygnalizacja:

sygnały słabe, zakłócenia, sygnały nierozpoznawalne,

•

Promieniowanie:

jonizujące (alfa, beta, gamma), elektromagnetyczne, podczerwone,

ultrafioletowe, Rentgena, mikrofale, laserowe.

Plik:

ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc

7

/

12

SPECYFIKACJA

CZYNNIKÓW CHEMICZNYCH

STANOWIĄCYCH

ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ

•

Substancje chemiczne:

toksyczne, drażniące, żrące, rakotwórcze, mutagenne,

teratogenne, powodujące alergie,

•

Reakcje chemiczne:

wyzwalające (uwalniające) substancje, wyzwalające (uwalniające)

energię (reakcje egzotermiczne).

Plik:

ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc

8

/

12

SPECYFIKACJA

CZYNNIKÓW BIOLOGICZNYCH

STANOWIĄCYCH

ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ

•

Żywe komórki:

mikroorganizmy, bakterie, wirusy, pleśnie, grzyby, glony

jednokomórkowe, komórki zwierzęce, komórki ludzkie, komórki tkanek,

•

Części składowe komórek:

komponenty biologiczne, aktywne enzymy, biomasa,

•

Makroorganizmy:

rośliny, zwierzęta.

Plik:

ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc

9

/

12

SPECYFIKACJA

CZYNNIKÓW PSYCHOFIZYCZNYCH

STANOWIĄCYCH

ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ

•

Niewłaściwe obciążenie fizyczne:

brak ruchu, jednostronne obciążenie ciała, nadmierne

obciążenie statyczne, nadmierne obciążenie dynamiczne,

•

Nadmierne obciążenie psychiczne:

zmęczenie psychiczne, monotonia, stres, psychiczne

przeciążenie.

Plik:

ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc

10

/

12

SPECYFIKACJA

CZYNNIKÓW UWZGLĘDNIAJĄCYCH UWARUNKOWANIA
ORGANIZACJI PRACY

STANOWIĄCYCH

ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ

•

System organizacji:

regulacja obowiązków, zadania, kompetencje, organizacja zakładu

pracy, organizacja bezpieczeństwa,

•

Przebieg pracy:

regulacja zadań cząstkowych, podział i przydział robót, struktura pracy,

system zarządzenia zakładem pracy, instrukcje,

•

Aspekty socjologiczne:

treść pracy, zadania, relacje osobowe, komunikowanie się,

partycypacja, zgodność, współdecydowanie.

Plik:

ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc

11

/

12

SPECYFIKACJA

CZYNNIKÓW UWZGLĘDNIAJĄCYCH WZGLĘDY OSOBOWE

STANOWIĄCYCH

ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ

•

Brak:

kwalifikacji, umiejętności, doświadczenia, nastawienia, motywacji,

•

Brak predyspozycji (przydatności):

pod względem fizycznym i zdrowotnym,

niewystarczające predyspozycje intelektualne i psychiczne, ograniczenia
i przeciwwskazania do wykonywania określonej pracy.

Plik:

ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc

12

/

12