Pobierz cały dokument
Ergonomia Wykłady semestr II WIMIM.pdf
Rozmiar 111,9 KB

Ergonomia Wykłady semestr II WIMIM

background image

Ergonomia  –   nauka   zajmująca   się   dostosowaniem   wszelkich   obiektów   technicznych   do   możliwości   i 
ograniczeń człowieka

Czy w minionych wiekach był sprzyjający klimat do myślenia o pracującym człowieku? 

Maszyny, narzędzia i inne urządzenia techniczne musiały przede wszystkim realizować pożądane funkcje 
technologiczne, a konieczność dostosowania ich do człowieka pojawiała się wówczas, gdy niedostosowanie 
groziło   zakłóceniami   w   działaniu   maszyny,   przynosiło   widoczne   straty   lub   zagrażało   życiu   i   zdrowiu 
człowieka. 

TAYLORYZM
Wzrost wydajności osiągano poprzez:
- dobór do danej pracy ludzi najsprawniejszych i opracowywanie norm pracy w oparciu o osiągane przez 

nich wyniki,

- daleko idący  podział procesu produkcji  na elementy składowe, eliminowanie elementów zbędnych i 

ustalenie najbardziej racjonalnych sposobów wykonywania niezbędnych czynności,

-   stosowanie  silnych   bodźców   płacowych  –   progresywna,   zróżnicowana   płaca,   ustalana   na   podstawie 

pomiaru czasu trwania poszczególnych czynności robotnika wykonującego określone zadanie 

Istotny   element   tayloryzmu   –  postulat   standaryzacji   narzędzi,   maszyn   oraz  dostosowania   ich  do 
pracowników i wykonywanych przez nich zadań

FORDYZM
Fordyzm – organizacja pracy: robotnik wykonuje stale tą samą czynność; przedmiot pracy jest przesuwany 
za pomocą taśmy. Tempo pracy jest wyznaczane przez tempo przesuwania taśmy. 

Fordyzm intensyfikując pracę umożliwia osiąganie wysokich wydajności. 

---
Opracowanie przez F.Gilbertha z żoną zasady ekonomiki ruchów (1911r.)
"maszyna biologiczna" rządzi się innymi prawami niż maszyna techniczna, a niedostrzeganie tych różnic 
przynosi straty ekonomiczne 

Ergonomia = Ergonomics = human engineering lub human factors in technology

Czym jest ergonomia?
”Nazwiskiem Ergonomii, wziętym od wyrazów ergon (praca) i nomos (prawo, zasada), oznaczamy Naukę o  
Pracy, czyli używaniu nadanych człowiekowi od Stwórcy sił i zdolności”, W.B.Jastrzebowski

Polskie Towarzystwo Ergonomiczne (PTErg): 1977r.

Czym jest ergonomia? - Definicje
"Ergonomia   jest   to  nauka   stosowana,   zmierzająca   do   optymalnego   dostosowania   narzędzi,   maszyn, 
urządzeń, technologii, organizacji i materialnego środowiska pracy oraz przedmiotów powszechnego użytku 
do wymagań i potrzeb fizjologicznych, psychicznych i społecznych człowieka", statut PTErg, 1983r.

"...łączne   zastosowanie   niektórych   nauk   biologicznych   i   technicznych   dla   zapewnienia,   w   stosunkach 
pomiędzy człowiekiem a pracą, optymalizacji warunków wzajemnego dostosowania, w celu zwiększenia 
wydajności pracy i przyczynienia się do pomyślności pracownika", Międzynarodowe Biuro Pracy, 1961r.

Elementy wspólne definicji ergonomii:

•

nauka stosowana

•

humanocentryzm

•

akcentowana   jest   konieczność  harmonijnego,   efektywnego   współdziałania  człowieka   i   środków 

technicznych

•

zainteresowania ergonomii dotyczą określonego systemu działania (człowiek – obiekt techniczny)

•

zainteresowania   ergonomii   rozciągają   się   na  wszystkie   przejawy  kontaktów   człowieka   ze   środkami 

technicznymi

background image

Czym jest ergonomia? – istota ergonomii
 
Dążenie do dostosowania świata materialnego do potrzeb i ograniczeń człowieka

Dążenie do zapewnienia czy przywrócenia człowiekowi supremacji nad sprzętem, maszynami, czy innymi 
elementami materialnymi, których rozwój nie kontrolowany przez myśl humanistyczną czyni z człowieka 
niewolnika świata rzeczy martwych
------------ prezentacja.2
Jakość ergonomiczna urządzeń = ERGONOMICZNOŚĆ

Wyższa jakość ergonomiczna (ergonomiczność) urządzeń technicznych, którymi posługuje się człowiek w 
procesie pracy, sprzyja: 
-lepszej i wydajniejszej pracy
-zmniejszeniu biologicznych kosztów pracy
-zmniejszeniu liczby i kosztów braków oraz błędów popełnianych w  pracy
-zwiększeniu bezpieczeństwa pracy i eliminacji chorób zawodowych
-lepszemu wykorzystaniu czasu pracy
-ograniczeniu absencji chorobowej
-zwiększeniu satysfakcji z pracy oraz pozytywnej motywacji
-odczuwaniu zadowolenia i przyjemności z kontaktu z urządzeniami technicznymi

Zbyt niski poziom ergonomicznej jakości obiektów technicznych jest źródłem wielu dodatkowych kosztów i 
strat : 
-straty ekonomiczne bezpośrednie 
-straty ekonomiczne pośrednie 
-straty moralne

Interdyscyplinarność ergonomii

Prakseologia   -   teoria   sprawnego   działania. 
Jest   dziedziną   badań   naukowych 
dotyczących wszelkiego celowego działania 
ludzkiego.

[Kierunki rozwoju ergonomii]
Obszary działań ergonomicznych:
Ergonomia wyrobów masowego (codziennego) użytku:
- dostosowanie obiektów technicznych do wymiarów i kształtów ciała człowieka
- funkcjonalność obiektu technicznego
- bezpieczeństwo i komfort użytkowania obiektu technicznego
- estetyka kształtów i barw obiektu technicznego
Ergonomia   warunków   pracy  (badanie   wpływu   na   człowieka   oraz   odpowiednie   kształtowanie 
zewnętrznych   warunków   pracy;  2   grupy   czynników:  A.materialnego   środowiska   pracy;   B.techniczno–
organizacyjne)

•

Wykonywanie pomiarów oraz określenie dopuszczalnych wartości intensywności czynników tworzących 
fizyczne, chemiczne i biologiczne środowisko pracy 

•

Określanie wpływu tych czynników na człowieka, 

•

Określanie sposobów eliminacji uciążliwości i zagrożeń powodowanych przez czynniki środowiskowe 
oraz realizacja projektów korygujących warunki pracy.

Ergonomia osób starszych i nie w pełni sprawnych:
Przystosowanie pracy do specyficznych ograniczeń osób w starszym wieku, a także osób o ograniczonej  
sprawności psychofizycznej.
Społeczne i ekonomiczne aspekty ergonomii 

Prawo

Estetyka

Technika i technologia

Inżynieria transportu

Inżynieria budownictwa

Ekonomika pracy

Organizacja pracy

B

Socjologia

Pedagogika

Prakseologia

Psychologia

Fizjologia

Medycyna

Antropometria

A

background image

Przedmiotem   zainteresowania   tej   dziedziny   wiedzy   jest   powiązanie   ergonomii   z   założeniami   polityki 
społecznej i ekonomicznej. 

[Kierunki rozwoju ergonomii]
Ergonomia korekcyjna i koncepcyjna

Ergonomia koncepcyjna  - wprowadzanie zasad ergonomii w trakcie projektowania i budowy systemów, 
obiektów technicznych itp. 

Działania ergonomii koncepcyjnej muszą przezwyciężyć bariery natury psychologicznej:
- trudny problem jest niemożliwy do rozwiązania lub wadliwie sformułowany 
- projektant ma tendencje do preferowania stereotypowych, tradycyjnych i często przestarzałych rozwiązań
- bariera organizacyjna - koordynowanie pracy zespołu specjalistów z różnych dziedzin (wiele 

współczesnych problemów wymaga podejścia interdyscyplinarnego)

Ergonomia   korekcyjna  –   wprowadzanie   zasad   ergonomicznych   w   funkcjonujących   obiektach 
technicznych, systemach organizacyjnych itp.

Ergonomiczna modernizacja urządzeń wiąże się z:
-koniecznością wyłączenia ich z ruchu
-zakłóceniami w organizacji pracy
-stratami wynikającymi ze zmniejszenia skali produkcji
-koniecznością przeszkolenia załogi
-okresem przejściowym związanym ze zmianą przyzwyczajeń i rutyną pracowników

Ergonomia - Elementy sztuki inżynierskiej
Ergonomia powinna być stosowana przez inżynierów we wszystkich obszarach ich działalności zawodowej:
-inżyniera projektanta – konstruktora
-inżyniera kierującego procesem produkcyjnym,
-inżyniera – organizatora pracy

Proste techniki organizatorskie:

- rozszerzanie pracy
- wzbogacanie pracy
- wymienność pracy
- wymienność stanowisk

------------ prezentacja.3
Układ ergonomiczny

System <człowiek – obiekt techniczny> wyróżnia się następującymi cechami:
-realizuje celowe działanie
-może współpracować z innymi systemami
-może składać się z innych systemów
-stwarza warunki działania sobie i innym systemom, przeciwdziałając występującym zakłóceniom
-może się zmieniać i doskonalić (rozwijać się)
-trwa w czasie i ma skończoną trwałość
-zużywa się i wymaga odnowy itd 

System <człowiek – obiekt techniczny> ma charakter dynamiczny: 
-zmienia się w czasie, 
-aktywnie działa na otoczenie fizyczno–chemiczno–biologiczne oraz społeczne, 
-podlega działaniu tego środowiska 

[Układ ergonomiczny] – rodzaje powiązań
Rodzaj powiązań jest zdeterminowany sposobem funkcjonowania urządzenia technicznego (narzędzia pracy, 
maszyny). W praktyce rozróżnia się trzy podstawowe rodzaje powiązań:
-ręczne
-mechaniczne (półautomatyczne)
-automatyczne

-układ zdeterminowany

-układ niezdeterminowany 

background image

[Układ ergonomiczny] – przesyłanie informacji
A – B  - percepcja
B – C  - przetwarzanie (transformacja)
C – D  - sterowanie

[Układ ergonomiczny] – system elementarny
Elementarny system człowiek – obiekt techniczny to system złożonego z jednego człowieka oraz określonej 
liczby  i   rodzajów   środków   technicznych,   którymi   posługuje   się   on   przy  wykonywaniu   zaplanowanego 
zadania w określonym czasie i w określony sposób. 

Układ ergonomiczny

System człowiek - maszyna

Układ ergonomiczny – oddziaływanie systemu z otoczeniem (środowiskiem materialnym)
4 przypadki wzajemnego oddziaływania otoczenia i systemu: 
- nie występują żadne oddziaływania; 
- występują oddziaływania wyłącznie o charakterze losowym, przy czym wypadkowa owych oddziaływań 
może być dla systemu: obojętna, sprzyjająca lub niesprzyjająca
- zachodzi zorganizowana współpraca,
-   między   systemem   a   otoczeniem   występuje  zorganizowana   walka  (system   i   otoczenie   są   z   natury 
antagonistyczne). 

Układ ergonomiczny – rozdział zadań w systemie
W   miarę   wzrostu   stopnia   "samodzielności"   obiektów   technicznych   człowiek   oddaje   podsystemowi 
technicznemu coraz więcej zadań, polegających kolejno na: 
-wydatkowaniu energii
-wykonywaniu zrutynizowanych i powtarzalnych ruchów roboczych
-wykonywaniu zrutynizowanych operacji kontrolnych, korygujących i regulujących
-wykonywaniu zadań związanych z ustalaniem strategii przebiegu prac 

Optymalny   rozdział   zadań   pomiędzy   człowieka   i   urządzenia   techniczne   jest   ważnym   tematem   badań 
ergonomicznych. Ogólne wskazówki pomocne w rozwiązaniu tego problemu dał psycholog amerykański P. 
M. Fitts tworząc tzw. „listy Fittsa”.
Człowiek przewyższa urządzenie techniczne w:
-wykrywaniu słabych sygnałów, zarówno wzrokowych, jak i słuchowych
-wykrywaniu sygnałów przypadkowych, pojawiających się na tle szumu
-odbiorze, interpretacji i scalaniu informacji cząstkowej oraz uzupełnianiu brakujących informacji
-wykonywaniu płynnych operacji sterowania
-przechowywaniu dużej ilości informacji przez długi okres i wykorzystywaniu ich w odpowiedniej chwili 

oraz umiejętności kojarzenia ze sobą różnorodnych informacji

-myśleniu   indukcyjnym   (wyciąganie   wniosków   i   formułowanie   uogólnień   na   podstawie   dokonanych 

obserwacji i przesłanek stanowiących poszczególne przypadki wniosków i uogólnień)

-zmianach w zakresie wykonywanych funkcji w wyniku uczenia się (poprawa sprawności w toku pracy)
-zdolności do działania w sytuacjach nieoczekiwanych i mało prawdopodobnych (działanie intuicyjne)
-wykrywaniu i poprawianiu błędów, zarówno swoich, jak i maszyny.

Urządzenie techniczne przewyższa człowieka w:
-szybkości działania
-wielkości dysponowanej siły, mocy i ich stabilność
-niezmienności wykonywania stereotypowych czynności i zadań
-przechowywaniu informacji w postaci skróconej i kasowanie informacji
-zdolności do wykonywania wielu operacji równocześnie
-odporności (zaprogramowana) na warunki środowiska zewnętrznego 

Człowiek

Obiekt
techniczny

Człowiek

Obiekt
techniczny

System człowiek - agregat

Człowiek

Obiekt
techniczny

System człowiek - maszyny

Obiekt
techniczny

Obiekt
techniczny

background image

[Antropometria]
Antropometria
 – nauka zajmująca się pomiarami ciała ludzkiego oraz ich wzajemnymi stosunkami

[Antropometria] – płaszczyzny pomiarowe
A – strzałkowa (pomiędzy oczami, wzdłuż nosa)
B – czołowa (od ucha do ucha)
C – pozioma (wzdłuż pasa)

[Antropometria] – typy budowy
1 – pykniczny (niski tęgi)
2 – leptosomiczny (wysoki smukły)
3 – atletyczny

[Fizjologia pracy]

Fizjologia  –   nauka   o   czynnościach   i   procesach   zachodzących   w   żywym   organizmie   (także   człowieka) 
obejmująca jego narządy i układy. 

Fizjolodzy zajmują się głównie badaniem mechanizmów adaptacji organizmu człowieka w następujących 
sytuacjach:
-deficytu energetycznego spowodowanego np. głodem
-nadmiaru energetycznego spowodowanego np. otyłością 
-zaburzeniami w gospodarce wodno-elektrolitowej
-wysiłkami fizycznymi i bezczynnością ruchową
-zmianami środowiska gazowego i termicznego
-stresem

Z fizjologii wyłoniła się  fizjologia pracy, która bada wpływ wysiłku i czynników środowiska pracy na 
organizm człowieka.

Praca  jest   to   świadome   wykonywanie   przez   ustrój   ludzki   dowolnych   czynności   wymagających 
wydatkowania   sił,   wydatkowania   i   przemiany   energii,   więcej   niż   jest   to   niezbędne   dla   spoczynkowej 
przemiany ustroju. (W myśl tej definicji pracą będzie więc każda czynność, podczas której następuje wzrost  
wydatkowania energii ponad poziom spoczynkowy.)

DPM = PPM + CPM + RWE

DPM – dobowa przemiana materii
PPM – podstawowa przemiana materii
CPM – czynnościowa przemiana materii
RWE – roboczy wydatek energetyczny

Schemat klasyfikacyjny różnych postaci pracy opracował G.Lehmann. 
Stosując kryterium fizjologiczne (rodzaj obciążenia występującego podczas pracy) można wyróżnić:
-obciążenie fizyczne – spowodowane pracą mięśniową,
-obciążenie umysłowe – będące wynikiem zaangażowania uwagi i procesów myślowych,
-obciążenie nerwowe – wynikające z samej pracy lub psychicznych i materialnych warunków pracy. 

Udział świadomości w różnych czynnościach (wg G.Lehmanna); 
[czytanie: 100%]
prowadzenie auta na szosie: 35,1%
sortowanie pieniędzy: 44%
prowadzenie auta w mieście: 58,9%
liczenie pieniędzy: 80%

Praca fizyczna:
- dynamiczna - (tzw. praca rytmiczna) związana z przemieszczaniem się ciała ludzkiego lub poszczególnych  

jego części w przestrzeni; zewnętrznym objawem tej pracy jest ruch; mięśnie podczas pracy wykonują 
rytmiczne skurcze i rozkurcze,

- statyczna – jej efektem jest utrzymywanie ciała lub jego poszczególnych części w określonej pozycji;  

mięśnie są w stałym napięciu.

Pobierz cały dokument
Ergonomia Wykłady semestr II WIMIM.pdf
Rozmiar 111,9 KB
Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Ergonomia Wykłady semestr II WIMIM
NTiM Wykłady semestr II WIMIM
12 Zasady ergonomii, pracownia zabiegów higienicznych, wykłady semestr II(1)
Biochemia- wyklady 1-8, Semestr II, biochemia
Ekonomika ochrony środowiska 27.04.07 r. wykład, Semestr II, Ekonomika ochrony środowiska
6 Zaburzenia psychiczne – czynniki ryzyka i profilaktyka, pracownia zabiegów higienicznych, wykłady
8 Wirus HIV i AIDS, pracownia zabiegów higienicznych, wykłady semestr II(1)
Wykłady semestr II, TEORIA GOSPODARSTWA DOMOWEGO
9 Pielęgnowanie osób z wadą słuchu. Pielęgnacja i obsługa aparatów słuchowych, pracownia zabiegów hi
Metodyka?ukacji polonistycznej w?ukacji wczesnoszkolnej wykłady SEMESTR II
7 Palenie tytoniu, pracownia zabiegów higienicznych, wykłady semestr II(1)
4 Przewlekłe choroby dróg oddechowych – czynniki ryzyka i profilaktyka, pracownia zabiegów higienicz
Psychologia społeczna - wykłady, II rok, Psychologia społeczna, wykłady, semestr II
Ekonomika ochrony środowiska 04.03.07 r. wykład, Semestr II, Ekonomika ochrony środowiska
Podstawy marketingu 02.06.07r. wykład, Semestr II, Podstawy marketingu
5 Choroby przemiany materii – czynniki ryzyka i profilaktyka, pracownia zabiegów higienicznych, wykł
1 Choroby cywilizacyjne i profilaktyka, pracownia zabiegów higienicznych, wykłady semestr II(1)
2 Choroby układu krążenia – czynniki ryzyka i profilaktyka, pracownia zabiegów higienicznych, wykład
3 Nowotwory złośliwe – czynniki ryzyka i profilaktyka, pracownia zabiegów higienicznych, wykłady sem

więcej podobnych podstron

Kontakt | Polityka prywatności