Wykłady semestr II, TEORIA GOSPODARSTWA DOMOWEGO


Teoria gospodarstwa domowego.

  1. Założenia teorii gospodarstwa domowego

  2. Teoria użyteczności

    1. użyteczność całkowita, krańcowa, prawo malejącej użyteczności krańcowej

    2. maksymalizacja użyteczności przez gospodarstwo domowe (równowaga, optimum gospodarstwa domowego; II prawo Gossena)

  3. Teoria obojętności gospodarstwa domowego

Gospodarstwo domowe jest podmiotem sfery konsumpcji, który tworza ludzie, powiązani najczęściej więzami rodzinnymi, wspólnie mieszkający i podejmujący wspólne decyzje dotyczące konsumpcji w oparciu o dochody uzyskiwane przez wszystkich członków tego gosp. domowego lub przez tylko niektórych z nich.

Funkcje gospodarstwa domowego:

Gospodarstwo domowe = konsument

Ekonomia dostarcza 2 teorie gospodarstwa domowego:

Założenia teorii gosp. domowego:

Preferencje konsumenta - wyrażają jego subiektywne pragnienia i oceny wazności oraz przydatności dóbr dla konsumenta.

Preferencje zależą od:

Założenia odnośnie preferencji:

Założenie kompletności - oznacza, że gosp. dom. dokonujące wyboru między różnymi kombinacjami dóbr potrafi uszeregować te kombinacje według kolejności swych preferencji. Jeżeli gosp. dom. uporządkuje w ten sposób wszystkie kombinacje dóbr, oznacza to, że jego preferencje są kompletne.

Założenie przechodności - oznacza, ż uczeregowanie preferencji jest logicznie spójne:

A B C -- A i B B i C => A i C

Założenie nienasycalności zadowolenia z konsumpcji - oznacza, że gosp. domowe preferuje zawsze kombinację dóbr dostarczającą więcej zadowolenia, od kombinacji dającej tego zadowolenia mniej.

Gospodarstwo domowe w swoich wyborach podlega ograniczeniu ze strony dochodów jakimi dysponuje. Gosp. dom. podlega ograniczeniom ze strony cen, które płaci za dobra i usługi.

Teoria użyteczności

Użyteczność to zadowolenie (satysfakcja, przyjemność) jakie osiąga gosp. dom. z konsumpcji (posiadania) dóbr i usług.

Użyteczność to kategoria subiektywna - jest to pewien stan psychiczny; jest niemierzalna - nie można jej wyrazić w postaci liczbowej.

Użyteczność, choć niemierzalna, jest kategorią porządkową - gosp. dom. potrafi uporządkować wszystkie dobra wg użyteczności (zadowolenia, jakie mu przynoszą), a także potrafi porównywać te dobra ze sobą. Uszeregowanie użyteczności różnych dóbr odzwierciedla tzw. uporządkowany system preferencji różnych dóbr.

Rozróżnia się użyteczność całkowitą i użyteczność krańcową:

0x01 graphic

0x01 graphic
- wyraża zmianę UC wywołaną zmiana konsumpcji dobra o kolejną jednostkę

Między ilością konsumowanego dobra a użytecznością całkowitą i użytecznościa krańcową zachodzą następujące zależności:

Prawo malejącej użyteczności krańcowej:

Użyteczność uzyskiwana przez gosp. domowe z konsumpcji kolejnych jednostek danego dobra maleje wraz ze wzrostem jego spożycia przy zachowaniu konsumpcji innych dóbr na niezmienionym poziomie.

Rozkład użyteczności:

Ilość konsumowanego dobra

UC

UK

0

0

-

1

4

4

2

7

3

3

9

2

4

10

1

5

10

0

0x01 graphic

0x01 graphic
Celem gosp. domowego wg teorii użyteczności jest maksymalizacja użyteczności całkowitej z konsu-mowanego koszyka dóbr. Gdy gosp. dom. osiągnie ten cel, oznacza to, że dokonało optymalnego wyboru w zakresie konsumpcji i osiągnęło równowagę.

O tym, jakie ilości wybranych do koszyka dóbr zakupi gosp. domowe, decyduje ich użyteczność krańcowa.

Zakładamy, że gosp. domowe konsumuje 2 dobra: dobro X (użyt. krańc. UKX, cena PX) i dobro Y (UKY,PY)

Optimum: 0x01 graphic

Ten warunek określa równowage gosp. domowego i nosi nazwę II prawa Gossena (prawa wyrównywania się użyteczności krańcowych).

Stwierdza ono, że:

II prawo Gossena

Gospodarstwo domowe zmaksymalizuje użyteczność całkowitą z konsumowanego koszyka dóbr wówczas, gdy na każde dobro zgłosi popyt do takiego poziomu, przy którym uzyteczność krańcowa przypadająca na 1 wydaną na to dobro złotówkę zrówna się z użytecznością krańcową złotówki wydanej na każde inne dobro z koszyka.

0x01 graphic

0x01 graphic
II prawo Gossena

Gosp. wtedy znajduje się w równowadze. Decyzje dotyczą wyboru ludzi.

Jeżeli cena np. dobra X rośnie, to:

PX

0x08 graphic
0x01 graphic

0x01 graphic

Nadwyżka konsumenta

Jest to różnica między całkowitą użytecznością jaką konsument uzyskuje z łącznej liczby skonsumowanych jednostek dobra a wydatkiem pieniężnym jaki musiał ponieść aby zakupić tę ilość dobra. N. konsumenta dotyczy subiektywnej wartości korzyści netto jaką on osiąga kupując dobro po cenie rynkowej. Pokazuje, że może on uzyskać więcej zadowolenia z konsumpcji niż wynosi zapłata.

Zakładamy, że konsument nabywa (preferuje) grejpfruty i cena rynkowa 1 kg grejpfrutów wynosi 5 zł.

0x01 graphic
Popyt będzie wyznaczony przez zrównanie UK dobra z ceną rynkową tego dobra.

Krzywa popytu rynkowego przedstawa użyteczności krańcowe kolejnych jednostek konsumowanego dobra.

Cena każdej jednostki dobra jest wyznaczana przez użyteczność krańcową kolejnych jednostek konsumowanego dobra

Paradoks wartości - cena wody a cena diamentu. Podaż diamentu jest bardzo rzadka, więc użyteczność krańcowa jest bardzo wysoka i przez to wysoka jest cena diamentu. Użyteczność krańcowa ostetniej szklanki wody jest niska, i przez to niska jest cena wody, mimo że bez niej nie da się żyć.

Teoria obojętności gospodarstwa domowego (1939 John Hicks lub Hix)

Zakłada, że gosp. domowe swoje wybory dotyczące konsumpcji opiera się na preferencjach.

Obok krzywych obojętności występują linie budżetowe.

Krzywa obojętności nazywana jest także krzywa jednakowej uzyteczności.

Zakładamy, że: