1. Jakie podstawowe grupy elementów stosowane są w układach

hydraulicznych?

◦

Pompy,

◦

elementy sterujące,

◦

silniki hydrauliczne obrotowe i siłowniki,

◦

elementy pomocnicze.

2. Wymienić kilka najistotniejszych zalet napędu i sterowania hydraulicznego.

(min. 6)

◦

Duża wydajność energetyczna z jednostki masy lub objętości,

◦

duża łatwość sterowania podstawowymi parametrami ruchowymi,

◦

bardzo mała bezwładność układu,

◦

samo smarowność,

◦

łatwość bezpośredniej i ciągłej kontroli obciążenia, a także łatwość zmiany
tego obciążenia,

◦

duża łatwość przestrzennego usytuowania elementów tworzących układy,

◦

możliwość komponowania układów z ograniczonej i zunifikowanej liczby
elementów typowych,

◦

łatwość automatyzacji lub zdalnego sterowania.

3. Wymienić kilka najistotniejszych wad napędu i sterowania hydraulicznego.

(min. ?)

◦

Duża podatność na zanieczyszczenia cieczy roboczej,

◦

zmiany właściwości statycznych i dynamicznych, spowodowane zmianami
lepkości cieczy roboczej pod wpływem temperatury,

◦

duża hałaśliwość wzrastająca wraz z ciśnieniem,

◦

trudność w uzyskiwaniu dokładnej synchronizacji ruchów silników lub
siłowników obciążonych w zróżnicowany sposób,

◦

występowanie nieuniknionych i brudzących wycieków cieczy roboczej.

4. Które cechy wyróżniają najbardziej układy hydrauliczne w stosunku do

układów pneumatycznych? (min. 6)

◦

czynnik roboczy,

◦

dużo większa wydajność energetyczna z jednostki masy lub objętości,

1

◦

konieczność stosowania przewodów powrotnych,

◦

łatwość zatrzymywania tłoków w położeniach pośrednich,

◦

możliwość uzyskiwania dużych sił i momentów obrotowych,

◦

łatwość uzyskiwania niskich prędkości liniowych i obrotowych,

◦

łatwość stabilizacji prędkości,

◦

mała wrażliwość na zmiany obciążenia,

◦

wrażliwość na zmiany temperatury czynnika roboczego,

◦

duży koszt elementów hydraulicznych,

◦

duży koszt czynnika roboczego.

5. Wymienić podstawowe parametry hydrauliczne cieczy roboczych. (min. 4)

◦

współczynnik lepkości dynamicznej μ lub kinematycznej ν,

◦

wskaźnik lepkości WL,

◦

współczynnik ściśliwości β lub moduł sprężystości objętościowej E

c

,

◦

gęstość ρ,

◦

ciepło właściwe c

w

oraz współczynnik przewodzenia ciepła λ,

◦

współczynnik rozszerzalności objętościowej α,

◦

temperaturę zapłonu i samozapłonu oraz palenia,

◦

temperaturę krzepnięcia.

6. Według jakich kryteriów klasyfikuje się najczęściej pompy wyporowe?

◦

Rodzaj ruchu elementów wyporowych,

◦

możliwość zmiany wydajności,

◦

według liczby niezależnych strumieni cieczy roboczej.

7. Wymienić typy konstrukcyjne pomp rotacyjnych (o ruchu obrotowym

elementów wyporowych).

◦

Zębate (o zazębieniu wewnętrznym lub zewnętrznym),

◦

śrubowe,

◦

łopatkowe (z łopatkami wirującymi lub nie wirującymi).

8. Wymienić typy konstrukcyjne pomp wielotłoczkowych (o ruchu posuwisto-

zwrotnym elementów wyporowych).

◦

Promieniowe (z tłoczkami wirującymi lub nie wirującymi),

2

◦

osiowe (z wychylnym wirnikiem lub wychylną tarczą).

9. Wymienić podstawowe parametry pomp wyporowych. (min. 4)

◦

wydajność nominalna,

◦

ciśnienie nominalne,

◦

nominalne zapotrzebowanie mocy,

◦

sprawność objętościowa,

◦

ciśnienie maksymalne.

10.Jaka liczba tłoczków jest najbardziej korzystna w pompach wielotłoczkowych –

parzysta czy nieparzysta?

◦

Nieparzysta.

11.Jaka liczba tłoczków jest najczęściej stosowana w pompach wielotłoczkowych

osiowych?

◦

7 i 9.

12.Podać i opisać wzór praktyczny umożliwiający obliczenie zapotrzebowania

mocy pompy wyporowej (mocy silnika napędzającego).

◦

Zapotrzebowaniem mocy nazywamy moc jaką należy dostarczyć do pompy
w celu wytworzenia wydajności Q

p

przy obciążeniu ∆p

p

będącym różnicą

ciśnień między przewodem tłocznym i ssawnym.

◦

Zapotrzebowanie mocy można obliczyć ze wzoru:

N

p

=

Q

p

⋅

∆ p

p

η

p

◦

N

p

- zapotrzebiwanie mocy [W],

◦

η

p

- sprawność ogólna pompy,

◦

∆p

p

- obciążenia pompy [Pa].

13.Wymienić, od jakich parametrów zależy wydajność pompy zębatej.

◦

Od liczby zębów koła zębatego,

◦

modułu,

◦

szerokości koła zębatego,

◦

prędkości obrotowej,

◦

wysokości zęba.

14.Wymienić, od jakich parametrów zależy wydajność pompy wielotłoczkowej

osiowej.

3

◦

Średnicy tłoczka,

◦

liczby tłoczków,

◦

średnicy okręgu na którym znajdują się osie przegubów kulistych w
kołnierzu wału pompy,

◦

prędkości obrotowej,

◦

kąta wychylenia wirnika.

15.Według jakich kryteriów klasyfikuje się najczęściej silniki hydrauliczne?

◦

Rozwijane prędkości i momenty obrotowe,

◦

rodzaje ruchu elementów wyporowych,

◦

możliwość zmiany chłonności.

16.Wymienić podstawowe parametry silników hydraulicznych. (min. 4)

◦

chłonność nominalna,

◦

ciśnienie nominalne,

◦

moc nominalna,

◦

moment obrotowy,

◦

sprawność hydrauliczno-mechaniczna.

17.Wymienić typy konstrukcyjne silników hydraulicznych. (min. 4)

◦

zębate,

◦

łopatkowe,

◦

śrubowe,

◦

wielotłoczkowe promieniowe,

◦

wielotłoczkowe osiowe.

18.Od czego zależy moment obrotowy na wale silnika hydraulicznego?

◦

Chłonności silnika,

◦

sprawności silnika,

◦

różnicy ciśnień w przewodach,

◦

współczynnika nastawialności chłonności silnika.

19.Po przekroczeniu jakiej prędkości powinno być na ogół stosowane hamowanie

(amortyzacja) ruchów tłoka siłowników hydraulicznych przy dochodzeniu do
położeń krańcowych, aby zapobiec uderzeniom o pokrywy.

4

◦

0.1 m/s.

20.Czy podczas zasilania siłownika teleskopowego strumieniem cieczy o stałym

natężeniu przepływu prędkość każdego kolejno wysuwającego się stopnia
skokowo rośnie czy maleje?

◦

Rośnie.

21.Czy ze wzrostem temperatury lepkość olejów hydraulicznych rośnie czy

maleje?

◦

Maleje.

22.Czy siłowniki ciągnące ze sprężyną, stosowane w hamulcach hydraulicznych

napędów urządzeń transportu linowego, pracują podczas hamowania jako
siłowniki aktywne, czy pasywne?

◦

Pasywne.

23.Czy układy hydrauliczne umożliwiają łatwe i dokładne nastawianie prędkości

ruchu elementów napędowych?

◦

Tak, umożliwiają.

24.Czy w przewodach hydraulicznych stosuje się prędkości przepływu czynnika

roboczego:

a) podobne jak w przewodach pneumatycznych,
b) większe niż w przewodach pneumatycznych,
c) mniejsze niż w przewodach pneumatycznych?

◦

C – mniejsze niż w przewodach pneumatycznych.

25.Podać zakres maksymalnych ciśnień stosowanych najczęściej we współczesnej

typowej hydraulice siłowej.

◦

32 MPa.

26.Jak w łatwy sposób można dokładnie nastawiać i stabilizować prędkość ruchu

mechanizmu napędzanego siłownikiem hydraulicznym?

◦

Stosując regulatory przepływu,

◦

stosując zawory przelewowe do odprowadzenia nadmiaru cieczy.

27.W jaki sposób można dokładnie nastawiać i stabilizować siłę przekazywaną na

mechanizm napędzany siłownikiem hydraulicznym?

◦

Stosując zawory redukcyjne,

28.Jak można unieruchomić w dowolnym położeniu tłok siłownika hydraulicznego

5

na krótki czas?

◦

Stosując rozdzielacz typu E w położeniu środkowym.

29.W jaki sposób można uzyskać większą prędkość ruchu tłoka siłownika

dwustronnego działania z jednostronnym tłoczyskiem, nie zwiększając
wydajności pompy zasilającej układ hydrauliczny?

◦

Przez połączenie różnicowe.

30.Jak w sposób pewny można unieruchomić w dowolnym położeniu tłok

siłownika hydraulicznego na długi czas?

◦

Stosując zdwojony zamek hydrauliczny oraz rozdzielacz typu J w położeniu
środkowym.

31.Jaki jest ogólny podział zaworów hydraulicznych?

◦

Zawory sterujące kierunkiem przepływu,

◦

zawory sterujące natężeniem przepływu,

◦

zawory sterujące ciśnieniem,

◦

pozostałe.

32.Jakie podgrupy zaworów występują w grupie zaworów sterujących kierunkiem

przepływu? (min. 5)

◦

Zawory odcinające,

◦

zawory zwrotne (zwykłe, sterowane),

◦

rozdzielacze,

◦

logiczne (podwojonego sygnału, przełączniki obiegu).

33.Jakie podgrupy zaworów występują w grupie zaworów sterujących natężeniem

przepływu? (min. 5)

◦

zawory dławiące (nastawialne i nienastawialne),

◦

zawory dławiące-zwrotne (nastawialne i nienastawialne),

◦

zawory dławiące proporcjonalne,

◦

zawory hamujące,

◦

regulatory przepływu,

◦

proporcjonalne regulatory przepływu,

◦

synchronizatory prędkości.

34.Jakie podgrupy zaworów występują w grupie zaworów sterujących

6

ciśnieniem? (min. 5)

◦

zawory ograniczające ciśnienie (maksymalne),

◦

regulatory ciśnienia (zawory redukcyjne),

◦

ograniczniki ciśnienia,

◦

regulatory ciśnienia proporcjonalne,

◦

zawory kolejności działania,

◦

zawory odciążające,

◦

zawory podporowe,

◦

zawory różnicowe ciśnienia.

35.Kiedy zawór maksymalny pełni funkcje zaworu bezpieczeństwa, a kiedy

zaworu przelewowego?

◦

Zawór maksymalny pełni funkcję zaworu bezpieczeństwa gdy otwiera się go
tylko w okresie występowania przeciążeń określonego elementu lub układu
hydraulicznego, a normalnie jest zamknięty. Funkcję zaworu przelewowego
pełni najczęściej w układach hydraulicznych z elementami dławiącymi,
odprowadzając w sposób ciągły nadwyżkę strumienia cieczy do zbiornika
przy stałym ciśnieniu.

36.Czy zawór sekwencyjny może być zastąpiony zaworem maksymalnym?

◦

Nie może.

37.Czy zawór dławiący może zastąpić regulator przepływu?

◦

Nie może zastąpić regulatora przepływu.

38.Czy regulator przepływu może zastąpić zawór dławiący?

◦

Tak, regulator przepływu może zastąpić zawór dławiący.

39.Wymienić, które zawory hydrauliczne stosuje się do nastawiania prędkości

ruchu elementów napędowych, a które do nastawiania sił i momentów
obrotowych.

◦

Do nastawiania prędkości ruchu elementów napędowych stosuje się
głównie zawory dławiące i regulatory przepływu.

◦

Do nastawiania sił i momentów obrotowych stosuje się regulatory
ciśnienia.

40.Wymienić przynajmniej trzy rodzaje zaworów hydraulicznych stosowanych do

sterowania ciśnieniem.

7

◦

Zawory ograniczające ciśnienie,

◦

regulatory ciśnienia,

◦

zawory kolejności działania.

41.Według jakich kryteriów klasyfikuje się najczęściej rozdzielacze? (min. 4)

◦

Rozwiązania konstrukcyjne,

◦

liczba dróg,

◦

liczba połączeń,

◦

wzmacnianie sygnału sterującego,

◦

charakter fizyczny sygnału.

42.Jakimi znakami oznacza się najczęściej główne otwory przyłączeniowe

rozdzielaczy hydraulicznych? Wymienić i opisać te znaki.

◦

P – pompa,

◦

T, S, R – przyłącza zbiornika,

◦

A, B – przyłącza do odbiornika,

◦

X, Y, Z – sterowanie.

43.Jaki typ konstrukcyjny rozdzielaczy daje największe możliwości w zakresie

liczby wariantów połączeń dróg.

◦

Suwakowy.

44.Jaki typ konstrukcyjny rozdzielaczy jest najczęściej stosowany w układach

hydraulicznych?

◦

Suwakowy.

45.Jaki typ konstrukcyjny rozdzielaczy jest najbardziej szczelny?
46.Jaka liczba dróg występuje najczęściej w rozdzielaczach hydraulicznych

suwakowych?

◦

5

47.Co to jest przekrycie spoczynkowe rozdzielacza suwakowego i do jakiego

położenia jest odnoszone?

◦

Jest to wzajemne położenie krawędzi sterujących suwaka i odpowiedniego
kanału pierścieniowego w tulei suwakowej lub korpusie rozdzielacza. Jest
odnoszone do położenia neutralnego.

48.Co określa przekrycie ruchowe rozdzielacza suwakowego?

8

◦

Określa sposób w jaki rozdzielacz przechodzi z położenia neutralnego do
położenia roboczego.

49.Jakie czynniki wpływają na wartość ciśnienia szczytowego występującego przy

nagłym przesterowaniu suwaka rozdzielacza?

◦

Sprężystość objętościowa cieczy,

◦

sprężystość rur,

◦

szybkość zatrzymania przepływu,

◦

szybkość przepływu cieczy.

50.Jakie odmiany elektromagnesów stosuje się do sterowania w rozdzielaczach

hydraulicznych?

◦

Prądu stałego,

◦

prądu zmiennego,

◦

suche,

◦

mokre.

51.Po co stosuje się sterowanie pośrednie w rozdzielaczach

elektrohydraulicznych?

◦

Sterowanie bezpośrednie elektromagnesem w rozdzielaczach
przewidzianych do większych natężeń wymagało by użycia bardzo dużego
elektromagnesu.

52.Jakie sposoby centrowania suwaków stosuje się w rozdzielaczach suwakowych

2-stopniowych o trzech wariantach połączeń?

◦

Sprężynowe,

◦

hydrauliczne,

◦

ręczne.

53.Ile sposobów doprowadzania i odprowadzania cieczy z zaworu wstępnego

(pilota) stosuje się w rozdzielaczach suwakowych dwustopniowych 3-
położeniowych centrowanych sprężynami?

◦

4.

54.Ile sposobów doprowadzania i odprowadzania cieczy z zaworu wstępnego

(pilota) stosuje się w rozdzielaczach suwakowych dwustopniowych 3-
położeniowych centrowanych hydraulicznie?

◦

2.

9

55.Kiedy stosuje się zewnętrzne zasilanie pilotów w rozdzielaczach

elektrohydraulicznych sterowanych pośrednio?

◦

Stosuje się je w rozdzielaczach dwustopniowych przewidzianych do
większych natężeń przepływu, przekraczających 100 [dm

3

/min].

56.W jakie elementy może być dodatkowo wyposażony rozdzielacz suwakowy 2-

stopniowy? (min. 6).

◦

przyciski sterowania awaryjnego,

◦

nastawnik czasu przesterowania,

◦

zawór redukcyjny,

◦

wtykowy element dławiący,

◦

ogranicznik skoku suwaka,

◦

wyłącznik krańcowy.

57.Jaka jest dopuszczalna liczba przełączeń na godzinę rozdzielaczy suwakowych

jednostopniowych sterowanych elektromagnesami na prąd stały?

◦

15000 / godzinę.

58.Jaka jest dopuszczalna liczba przełączeń na godzinę rozdzielaczy suwakowych

jednostopniowych sterowanych elektromagnetycznie na prąd przemienny?

◦

7200 / godzinę.

59.Jakie zawory wchodzą w skład regulatora przepływu?

◦

Zawór dławiący i zawór ciśnieniowy różnicowy.

60.Po co w układach hydraulicznych stosuje się zawory hamujące?

◦

W celu zapewnienia hamowania elementu napędowego poprzez
bezstopniowe zmniejszenie natężenia przepływu.

61.Po co w układach hydraulicznych stosuje się zawory odcinające samoczynnie?

◦

W celu zabezpieczenia siłowników lub silników przed skutkami pęknięcia
przewodu zasilającego ich komorę roboczą.

62.Po co w układach hydraulicznych stosuje się zawory wtykowe (nabojowe)?

◦

W celu umożliwienia budowy układów tzw. sterowania blokowego.

63.Wymienić zalety stosowania zaworów wtykowych w układach tzw. sterowania

blokowego (min. 4)

◦

Duże natężenie przepływu przy ciśnieniach do 63MPa,

10

◦

duża szczelność,

◦

niewielkie rozmiary,

◦

bardzo krótkie czasy przełączania,

◦

możliwość uzyskania łagodnych przełączeń,

◦

niska podatność na zanieczyszczenia,

◦

minimalne zużycie – długi czas użytkowania,

◦

wysoka niezawodność funkcjonowania.

64.Kiedy w hydraulice stosuje się regulatory przepływu, a kiedy zawory dławiące?

◦

Regulator przepływu stosuje się wtedy gdy zachodzi konieczność
nastawiania i stabilizacji natężenia przepływu cieczy roboczej, a zawory
dławiące wtedy, gdy wymagane jest tylko nastawianie natężenia
przepływu.

65.Wymienić najczęściej stosowany w hydraulice siłowej zawór ciśnieniowy.

◦

Zawór maksymalny.

66.Wymienić elementy zaliczane do grupy elementów pomocniczych. (min. 5)

◦

filtry,

◦

akumulatory,

◦

zbiorniki,

◦

wymienniki ciepła,

◦

przewody,

◦

przyrządy pomiarowe.

67.Wymienić typy konstrukcyjne akumulatorów hydraulicznych.

◦

Ciężarowe,

◦

sprężynowe,

◦

gazowe.

68.Jakie elementy występują najczęściej w zespołach zabezpieczających

akumulatorów hydraulicznych?

◦

Zawory bezpieczeństwa,

◦

zawory odcinające,

◦

rozdzielacze 2/2 sterowane elektrycznie i sprężyną.

11

69.Wymienić rodzaje filtrów stosowanych w układach hydraulicznych.

◦

Wysokociśnieniowe (tłoczne),

◦

średniociśnieniowe (spływowe),

◦

niskociśnieniowe (ssawne).

70.Jakie rodzaje elementów hydraulicznych wymagają najdokładniejszej filtracji

cieczy roboczej?

◦

Serwozawory elektrohydrauliczne.

71.W jakie dodatkowe elementy mogą być wyposażone filtry hydrauliczne?

◦

Wskaźniki zanieczyszczenia,

◦

zawory obejściowe.

72.Wymienić rodzaje cieczy roboczych stosowanych w układach hydraulicznych.

◦

Oleje mineralne (ciecze na osnowie pochodnych ropy naftowej),

◦

ciecze trudnopalne.

73.Jaki rodzaj cieczy roboczych jest najczęściej stosowany w hydraulice siłowej?

◦

Oleje mineralne.

74.Skąd biorą się zanieczyszczenia w hydraulicznej cieczy roboczej?

◦

Z pomp, elementów napędowych i rurociągów,

◦

z powietrza,

◦

z cystern, beczek i pojemników na olej.

75.Co to jest dokładność filtracji cieczy hydraulicznej?

◦

Zdolność do zatrzymywania przez filtr cząstek zanieczyszczeń o określonym
rozmiarze i większych.

76.Podać w μm zakres dokładności filtracji oleju stosowany najczęściej w

hydraulice siłowej.

◦

5 - 25 μm.

77.Wymienić dwa najczęściej stosowane systemy klasyfikacji zanieczyszczeń

cieczy hydraulicznych.

◦

ISO 4406,

◦

NAS1638.

78.Wymienić ciecze niepalne i trudnopalne stosowane w hydraulice siłowej.

12

◦

Woda,

◦

emulsje olejowo wodne,

◦

niektóre ciecze syntetyczne.

79.Które rozdzielacze hydrauliczne są bardziej szczelne – o konstrukcji suwakowej,

płytowej czy grzybkowej?

◦

Grzybkowej.

80.Jakie rodzaje manometrów stosuje się w układach hydraulicznych?

◦

Wstrząsoodporne z rurką Bourdona.

81.Jak chroni się manometry w układach hydraulicznych przed uszkodzeniem?

◦

Podłącza się je za pomocą rozdzielaczy manometrycznych.

82.Jakie prędkości przepływu cieczy roboczych stosuje się w przewodach układów

hydraulicznych?

◦

W ssawnych: 0,5 – 1,5 m/s,

◦

w odpływowych: 2 – 3 m/s,

◦

w tłocznych: 2,5 – 10 m/s.

83.Jakie rodzaje połączeń zaworów stosuje się w układach hydraulicznych? (min.

4)

◦

płytowe,

◦

warstwowe,

◦

nabojowe wtykowe,

◦

nabojowe wkręcane.

84.Jakie gałęzie przemysłu wykorzystują w dużym zakresie hydraulikę siłową w

maszynach i urządzeniach? (min. 4)

◦

maszynowy,

◦

drzewny,

◦

tytoniowy,

◦

hutniczy,

◦

górniczy,

◦

samochodowy,

◦

obuwniczy,

13

◦

elektrotechniczny.

85.Wymienić najbardziej znanych producentów hydrauliki siłowej na polskim

rynku. (min. 4)

◦

Ponar Wadowice,

◦

WPH Wrocław,

◦

GEORYT,

◦

Bosch Rexroth,

◦

Parker,

◦

Argo Hytos,

◦

Moog,

◦

Hydac,

◦

Sun Hydraulics,

◦

Sauer Danfoss,

◦

Tiefenbach,

◦

Casappa,

◦

Eaton,

◦

Linde.

14