XI.

DIETA ŁATWO STRAWNA BOGATOBIAŁKOWA

Zastosowanie diety:

wyniszczenie organizmu,

silne oparzenia lub zranienia,

choroby gorączkowe,

w chorobach przebiegających z gorączką

dla rekonwalescentów po przebytych chorobach.

Zadaniem diety bogatobiałkowej jest dostarczenie organizmowi odpowiedniej ilości

białka o wysokiej wartości odżywczej, przede wszystkim dla celów anabolicznych takich jak:

budowa i odbudowa komórek i tkanek ustroju, tworzenie białka ciał odpornościowych,

enzymów, hormonów. W praktyce omawiana dieta jest bogata głównie w produkty obfitujące

w białko pochodzenia zwierzęcego a więc mleko, sery, jaja, mięso i jego przetwory, ryby.

Dostarczone w pożywieniu białko spełnia swoje zadanie wówczas, jeśli wartość

energetyczna diety jest dostateczna. W przeciwnym bowiem razie białko zostaje

wykorzystane jako materiał energetyczny i zwiększenie tego składnika w diecie jest

niecelowe.

Metody sporządzania posiłków:

gotowanie w wodzie i na parze,

pieczenie w folii lub pergaminie,

duszenie bez obsmażania.

DIETA ŁATWO STRAWNA BOGATOBIAŁKOWA

Nazwa produktu lub
potrawy

Dozwolone

Przeciwwskazane

Produkty zbożowe

Pieczywo jasne i czerstwe
(czasem pieczywo typu „Graham”
w ograniczonej ilości), sucharki,
drobne kasze: manna, krakowska,
jęczmienna łamana – dobrze
oczyszczona, ryż, drobne
makarony

Pieczywo razowe żytnie i
pszenne, każde pieczywo
ś

wieże, rogaliki francuskie

(croissant), grube kasze: pęczak,
gryczana, grube makarony

Mleko i produkty
mleczne

Mleko słodkie i zsiadłe 2% tł.,
jogurt, kefir, biały ser (chudy lub
półtłusty), serek homogenizowany

Mleko tłuste 3,2% tł., mleko w
proszku tłuste, sery żółte i
topione, sery pleśniowe, Feta,
serki typu „Fromage”

Jaja

Gotowane na miękko, w
koszulkach, ścięte na parze w
formie jajecznicy, jaj sadzonych,
omletów

Gotowane na twardo i smażone
w zwykły sposób

Mięso, wędliny, ryby

Mięsa chude: wołowina, cielęcina,
kurczaki, indyki (najlepiej mięso z
piersi, bez skóry), chuda
wieprzowina w ograniczonej
ilości; ryby chude: dorsz, leszcz,
mintaj, morszczuk, pstrąg,
płastuga, sola, szczupak, sandacz;
ryby tłuste – w ograniczonej
ilości, jeśli dobrze tolerowane,
wędliny chude: szynka, polędwica
(wieprzowe i drobiowe), chuda
kiełbasa szynkowa wieprzowa lub
wołowa

Mięsa tłuste: baranina,
wieprzowina, gęsi, kaczki; ryby
tłuste – jeśli źle tolerowane,
wędliny tłuste; pasztety, wędliny
podrobowe; ryby wędzone;
mięsa peklowane; konserwy
mięsne i rybne

Tłuszcze

Masło, margaryny miękkie,
słodka śmietanka; oleje roślinne:
rzepakowy, oliwa z oliwek,
sojowy, słonecznikowy,
kukurydziany

Ś

mietana, smalec, słonina,

boczek, łój, margaryny twarde

Ziemniaki

Gotowane, gotowane tłuczone, w
postaci puree

Frytki, wszelkiego rodzaju
ziemniaki smażone, placki
ziemniaczane, pyzy, czipsy

Warzywa

Marchew, kalafior, buraki, dynia,
szpinak, kabaczki, młody zielony
groszek – najczęściej przetarty w
formie zupy lub puree, młoda
fasolka szparagowa; warzywa z
wody oprószone mąką z
dodatkiem świeżego masła lub
margaryny, bez zasmażek; na
surowo: zielona sałata, cykoria,
pomidory bez skórki, utarta
marchewka z jabłkiem

Wszystkie odmiany kapusty
(czasem dopuszcza się niewielki
dodatek kapusty włoskiej),
papryka, szczypior, cebula,
ogórki, rzodkiewki, kukurydza
(również z puszki), warzywa z
zasmażkami, konserwowane
octem

Owoce

Owoce dobrze dojrzałe bez skórki
i pestek – jabłka, winogrona,
truskawki, arbuzy, morele,
brzoskwinie, pomarańcze,
banany; maliny i porzeczki w
formie przecieru lub soku

Wszystkie owoce niedojrzałe:
gruszki, śliwki, czereśnie,
agrest: owoce suszone, orzechy

Suche strączkowe

Wszystkie są zabronione: groch,
fasola, bób, soczewica, soja

Cukier i słodycze

Cukier (dozwolony ale nie
preferowany), miód, dżemy bez
pestek, przetwory owocowe
pasteryzowane: kompoty,
galaretki

Chałwa, czekolada, słodycze
zawierające tłuszcz, kakao,
orzechy

Przyprawy

Tylko łagodne w ograniczonych
ilościach: sól, cukier, sok z
cytryny, koper zielony, kminek,
tymianek, majeranek, bazylia,
lubczyk, rozmaryn, wanilia,
goździki, ew. cynamon

Ostre przyprawy: ocet, pieprz,
musztarda, papryka, wszelkiego
rodzaju pikle

Zupy

Kleiki, krupniki z dozwolonych
kasz, zupy mleczne; przetarte
zupy owocowe, zupy warzywne
czyste (barszcz, pomidorowa),
zupy jarzynowe z dozwolonych
warzyw, zupa ziemniaczana (zupy
na odtłuszczonych wywarach
mięsnych, o ile nie ma
przeciwwskazań); zupy
zagęszczone zawiesiną mąki w
wodzie, mleku lub słodkiej
ś

mietance – bez zasmażek; zupy

zaciągane żółtkiem lub z
dodatkiem świeżego masła lub
odtłuszczonego mleka w proszku

Kapuśniaki, zupa ogórkowa,
fasolowa, grochówka, zupy ze
ś

mietaną, zaprawiane

zasmażkami, zupy w proszku,
zupy na wywarach z mięsa –
jeśli nie są tolerowane

Potrawy mięsne i
ryby

Gotowane, duszone bez
uprzedniego obsmażania,
pieczone w folii aluminiowej lub
rękawie foliowym lub w
pergaminie, potrawki, pulpety,
budynie

Smażone, duszone, pieczone w
sposób tradycyjny

Potrawy z mąki i
kasz

Kasze gotowane na sypko lub
rozklejone, budynie z kasz z
dodatkiem z mięsa, warzyw lub
owoców, lane kluski, leniwe
pierogi z małym dodatkiem mąki

Smażone: kotlety z kaszy, kluski
kładzione, francuskie, zacierki

Sosy

O smaku łagodnym zaprawiane
masłem lub żółtkiem,
zagęszczone zawiesiną z mąki w
wodzie, mleku lub słodkiej
ś

mietance (jeśli występuje w racji

pokarmowej): koperkowy,
cytrynowy, potrawkowy; sosy
owocowe; majonez tylko
domowy, świeżo przygotowany z
dozwolonych olejów, z dodatkiem
soku z cytryny (bez musztardy)

Ostre, na zasmażkach, sosy na
mocnych i tłustych wywarach
mięsnych lub z kości

Desery

Kompoty, kisiele, musy, galaretki,
kremy, budynie z mleka; owoce w
galaretce lub kremie; biszkopty,
czerstwe ciasto drożdżowe

Tory i ciastka z kremem lub z
bitą śmietaną, pączki, faworki,
tłuste ciasta jak francuskie,
piaskowe, kruche, ciasta z
dodatkiem proszku do pieczenia

Napoje

Herbata, kawa (o ile nie ma
przeciwwskazań), mleko, soki
owocowe, soki warzywne,
herbatki owocowe i ziołowe,
woda mineralna niegazowana

Kakao, płynna czekolada,
napoje alkoholowe

XII.

DIETA Z OGRANICZENIEM ŁATWO

PRZYSWAJALNYCH WĘGLOWODANÓW.

Zastosowanie diety:

w cukrzycy w przypadku upośledzonej tolerancji glukozy,

może mieć zastosowanie w różnych przypadkach chorobowych, zależnie od

wskazań lekarza.

Zadaniem diety z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów jest:

- uzyskanie jak najbardziej prawidłowego poziomu glukozy we krwi przy możliwie

najmniejszych wahaniach w ciągu doby,

- zapobieganie powstawaniu kwasicy i śpiączki,

- zapewnienie pożądanego stanu zdrowia, dobrego samopoczucia i normalnej aktywności.

Dieta z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów powinna być jak

najbardziej zbliżona do prawidłowego żywienia człowieka zdrowego. Zasadnicza

modyfikacja polega na ograniczeniu łatwo przyswajalnych węglowodanów, a więc

cukrów, w związku z tym także słodyczy i przetworów zawierających znaczny dodatek

cukru. Ogranicza się również tłuszcze, szczególnie zwierzęce (ze względu na profilaktykę

powikłań naczyniowych).

U chorych z cukrzycą leczonych insuliną często zachodzi potrzeba indywidualizacji

diety. Bardzo ważna jest kontrola ilości i jakości spożywanych posiłków i potraw, oraz ich

rozłożenie w czasie na posiłki w ciągu całego dnia. Uwaga ta dotyczy szczególnie

produktów, które są źródłem węglowodanów. Chorzy na cukrzycę nie mogą jednorazowo

spożywać zbyt dużych ilości pożywienia, ani zbyt długo przebywać na czczo. Każdego

dnia spożycie powinno być wyrównane, czyli zgodne z całodzienną racją pokarmową.

Ilość posiłków w ciągu dnia powinna być jednakowa, a także powinny one być

spożywane o stałych godzinach.

Metody sporządzania posiłków:

gotowanie,

duszenie bez tłuszczu.

DIETA Z OGRANICZENIEM ŁATWO PRZYSWAJALNYCH WĘGLOWODANÓW

Nazwa produktu lub
potrawy

Dozwolone

Przeciwwskazane

Produkty zbożowe

Pieczywo najlepiej razowe, typu
Graham, chrupkie, kasze
dozwolone wszystkie, ale
preferowane grube: gryczana,
jęczmienna, ryż- preferowany
nieczyszczony, płatki: owsiane,
jęczmienne, pszenne, musli bez
dodatku cukru, owoców
suszonych lub orzechów,
makarony bez żółtek jaj

Rogaliki francuskie (Croissant),
bułki słodkie, musli z dodatkiem
cukru,

Mleko i produkty
mleczne

Mleko, jogurt (naturalny, a
owocowy słodzony aspartamem),
kefir: 0%tł. lub 0,5% tł., biały ser
(chudy), serek homogenizowany
chudy, ser żółty półtłusty,
Camembert, Brie- w ograniczonej
ilości

Mleko, jogurt, kefir tłuste;
ś

mietana, śmietanka, mleko

skondensowane, zabielacze do
kawy, jogurt owocowy, serek
homogenizowany słodzone
cukrem, ser biały tłusty, ser żółte
pełnotłuste i topione, feta, serki
typu ,,Fromage’’

Jaja

Białko całe jaja 2-3 na tydzień,

Całe jaja częściej niż 2-3 razy w
tygodniu

Mięso, wędliny, ryby

Mięsa chude: wołowina,
cielęcina; kurczaki, indyki, bez
skóry (najlepiej mięso z piersi),
chuda wieprzowina; ryby
wszystkie- preferowane tłuste
ryby morskie, wędliny chude:
szynka, polędwica (wieprzowe i
drobiowe), chuda kiełbasa
szynkowa wieprzowa lub wołowa

Mięsa tłuste: baranina,
wieprzowina, gęsi, kaczki;
wędliny tłuste; kiełbasa cienka,
metka, salami, serdelki, pasztety,
wędliny podrobowe; wątroba-
ograniczona do 2 razy w
miesiącu, podroby- mózg, nerki

Tłuszcze

Margaryny miękkie, oleje
roślinne: rzepakowy, oliwa z
oliwek, sojowy, słonecznikowy,
kukurydziany, majonez domowy z
białka jaja lub o obniżonej
zawartości tłuszczu

Ś

mietana, śmietanka, smalec,

słonina, boczek, łój, margaryny
twarde, tłuszcz spod pieczeni,
majonez tradycyjny

Ziemniaki

Gotowane, pieczone, kopytka;
smażone na oleju rzepakowym
lub oliwkowym- czasami

Frytki, ziemniaki smażone na
innym tłuszczu niż rzepakowy
lub oliwkowy, czipsy

Warzywa

Wszystkie warzywa świeże i
mrożone: na surowo lub
gotowane, bez dodatku zasmażki,
majonezu (można go zastąpić
jogurtem 0% tł.)

Warzywa z zasmażkami,
smażone, duszone na innym
tłuszczu niż rzepakowy lub
oliwkowy

Owoce

Ś

wieże i mrożone (bez dodatku

cukru lub bitej śmietany) – w
kontrolowanej ilości, winogrona i
banany w niewielkiej ilości,
konserwowe- niesłodzone

Owoce konserwowe słodzone,
owoce suszone, kandyzowane,
owoce z cukrem lub bitą
ś

mietaną

Suche strączkowe

ż

adne

Wszystkie: fasola, groch, soja,
bób, soczewica

Cukier i słodycze

Cukier, miód- w bardzo małej
ilości, jako przyprawa, zamiast
cukru słodzik, dżem
niskosłodzony- w niewielkiej
ilości

Wszystkie słodycze, kakao

Przyprawy

Wszystkie przyprawy, sól- w
ograniczonej ilości

Przyprawy zawierające sól

Zupy

Zupy mleczne (na mleku 0%tł.
lub 0,5%tł.), zupy owocowe (bez
cukru lub z niewielkim dodatkiem
cukru), zupy warzywne czyste
(barszcz, pomidorowa), zupy
jarzynowe, zupa ziemniaczana,
(zupy na odtłuszczonych
wywarach mięsnych), zupy
zabielane mlekiem
odtłuszczonym- bez zasmażek,
bez dodatku masła lub śmietany

Zupy zaprawiane zasmażkami,
ze śmietaną, zupy tłuste, rosoły,
zupy w proszku

Potrawy mięsne i
ryby

Gotowane, duszone bez
uprzedniego obsmażania,
pieczone w folii aluminiowej lub
rękawie foliowym lub w
pergaminie, potrawki, pulpety,
budynie

Smażone w sposób tradycyjny

Potrawy z mąki i
kasz

Kasze gotowane na sypko, kasze z
dodatkiem mięsa, warzyw lub
owoców (bez dodatku cukru),
leniwe pierogi z chudego białego
sera, naleśniki smażone bez
dodatku tłuszczu

Potrawy z dodatkiem cukru lub
smażone na innym tłuszczu niż
zalecany

Sosy

Sosy sałatkowe niskotłuszczowe
np.: na bazie mleka lub jogurtu
0% tł.

na zasmażkach, sosy na tłustych
wywarach mięsnych lub z kości,
na śmietanie, tłustym mleku,
sosy i kremy sałatkowe, sosy do
mięsa i ryb zawierające tłuszcz,
słone sosy gotowe (z torebki, z
kostki), majonez, sosy słodkie

Desery

Kompoty, kisiele, musy, galaretki-
z niewielkim dodatkiem cukru lub
ze słodzikiem; galaretki, budyń z
mleka chudego- z niewielkim
dodatkiem cukru lub ze
słodzikiem; sałatki owocowe bez
dodatku cukru, orzechy, migdały
(nie solone)- w umiarkowanej
ilości

Wszystkie słodycze jak
najbardziej ograniczyć, orzechy
i wiórki kokosowe, orzechy
solone

Napoje

Herbata czarna i zielona, kawa
parzona w ekspresie lub instant,
kawa ziarnista pozbawiona
składników podnoszących poziom
cholesterolu, mleko chude, kawa
zbożowa na chudym mleku, soki
owocowe ,,light’’ lub słodzone
słodzikiem- w umiarkowanej
ilości, soki warzywne, napoje
bezkaloryczne, herbatki owocowe
i ziołowe, woda mineralna

Tłuste mleko, płynna czekolada,
soki i inne napoje słodzone
cukrem, napoje alkoholowe,
kawa ze śmietanką, kawa
parzona w szklance

XIII.

DIETA ŁATWO STRAWNA NISKOBIAŁKOWA.

Zastosowanie diety:

w

chorobach nerek i wątroby przebiegających z niewydolnością tych

narządów.

Zadaniem diety niskobiałkowej jest utrzymanie możliwie dobrego stanu odżywienia chorego,

przez dostarczenie potrzebnej ilości energii, składników mineralnych i witamin, przy

zmniejszonej ilości białka w stosunku do zapotrzebowania człowieka zdrowego. Stosowanie

diety niskobiałkowej pociąga za sobą konieczność stałej kontroli ilości i jakości spożywanego

białka, kontroli elektrolitów głównie takich jak sód, potas, wapń, fosfor, oraz kontroli

pobieranych płynów.

Dieta niskobiałkowa ustalana jest indywidualnie, gdyż ilość białka musi być ograniczana

w stopniu zależnym od tolerancji tego składnika przez organizm chorego.

Ilość białka w diecie może być zmieniana w czasie trwania choroby. Chodzi bowiem o

utrzymanie dodatniego bilansu azotowego we wszystkich fazach choroby.

Przy dużych ograniczeniach białka, jego zawartość w diecie powinna być niższa aniżeli

0,5 g na kilogram należnej masy ciała na dzień. Diety dostarczają wówczas tylko 20 – 30 g

białka. Mniej drastyczne ograniczenie omawianego składnika umożliwia ułożenie diety

dostarczającej 40 – 50 g białka.

Produkty będące w omawianej diecie źródłem białka (mleko, sery, jaja, mięso, ryby)

powinny być spożywane równocześnie z produktami bogatymi w węglowodany, aby

organizm mógł wykorzystać białko do syntezy tkankowej, a nie jako materiał energetyczny.

W każdym przypadku stosowania diety niskobiałkowej należy dążyć do tego, aby ok.

75% ogólnej ilości białka stanowiło białko pełnowartościowe – pochodzenia zwierzęcego.

Produkty zbożowe stanowią główne źródło węglowodanów i obok tłuszczów dostarczają

najwięcej energii, są także źródłem białka roślinnego. W dietach o dużym ograniczeniu białka

(20 g, 30 g), muszą one być pozbawione tego składnika, aby można było w zamian dostarczyć

choć niewielkie ilości produktów zwierzęcych zawierających białko pełnowartościowe.

Skrobia – pszenna i ziemniaczana, prawie pozbawiona białka, muszą wówczas zastąpić

mąkę pszenną, a specjalne „bezbiałkowe” pieczywo – pieczywo zwykłe. Bez takiej zamiany

same produkty roślinne (zbożowe, ziemniaki, warzywa, owoce) dostarczają takiej ilości

białka, która może przekroczyć ustalony dzienny limit białkowy.

W chorobach wymagających zastosowania diety niskobiałkowej zachodzi często potrzeba

dokładnej kontroli gospodarki elektrolitowej. W takich przypadkach konieczna jest

indywidualizacja diety.

Metody sporządzania posiłków:

gotowanie,

duszenie i pieczenie bez dodatku tłuszczu.

DIETA ŁATWO STRAWNA NISKOBIAŁKOWA

Nazwa produktu lub
potrawy

Dozwolone

Przeciwwskazane

Produkty zbożowe

Czerstwe pieczywo specjalne
„bezbiałkowe” (zwykłe, tylko
jeśli występuje w racji
pokarmowej), skrobia pszenna,
skrobia (mąka) ziemniaczana,
kasze – tylko, jeśli występuje w
racji pokarmowej

Zwykłe pieczywo, wszystkie
kasze i mąki z wyjątkiem mąki
ziemniaczanej

Mleko i produkty
mleczne

Mleko słodkie i zsiadłe 2%,
jogurt, kefir, biały ser, serek
homogenizowany – według racji
pokarmowej lub jako zamiennik

Sery żółte i topione, sery
pleśniowe, Feta, serki typu
„Fromage”

Jaja

Gotowane na miękko, w
koszulkach, ścięte na parze w
formie jajecznicy, jaj sadzonych,
ż

ółtko do zaprawiania zup – ilość

wg racji pokarmowej

Gotowane na twardo i smażone
w tradycyjny sposób

Mięso, wędliny, ryby

Mięso, wędliny chude, ryby
chude, ryby tłuste morskie – jeśli
dobrze tolerowane, rodzaj i ilość
tych produktów – ściśle wg
dziennej racji pokarmowej

Mięsa tłuste: baranina,
wieprzowina, gęsi, kaczki; ryby
tłuste – jeśli źle tolerowane;
wędliny tłuste; pasztety, wędliny
podrobowe, ryby wędzone;
mięsa peklowane; konserwy
mięsne i rybne wszystkie, mięsa,
ryby i wędliny poza ilościami i
rodzajami wymienionymi w
dziennej racji pokarmowej

Tłuszcze

Masło, margaryny miękkie, oleje
roślinne: rzepakowy, oliwa z
oliwek, sojowy, słonecznikowy,
kukurydziany

Ś

mietana, smalec, słonina,

boczek, łój, margaryny twarde

Ziemniaki

Gotowane, gotowane tłuczone, w
postacie puree

Frytki, wszelkiego rodzaju
ziemniaki smażone, placki
ziemniaczane, pyzy, czipsy

Warzywa

Warzywa wymienione w racjach
pokarmowych – gotowane, w
formie puree, z dodatkiem
ś

wieżego masła, na surowo:

zielona sałata, cykoria, pomidory
bez skórki, utarta marchewka z
jabłkiem

Warzywa nie wymienione w
racjach pokarmowych, potrawy
z warzyw z zasmażkami,
konserwowane octem

Owoce

Owoce wymienione w racjach
pokarmowych

Owoce nie wymienione w
racjach pokarmowych, owoce
niedojrzałe, owoce suszone,
orzechy

Suche strączkowe

Ż

adne

Wszystkie są zabronione: groch,
fasola, bób, soczewica, soja

Cukier i słodycze

Cukier, miód, dżemy bez pestek

Chałwa, czekolada, słodycze
zawierające tłuszcz, kakao,
orzechy

Przyprawy

Łagodne: sól, cukier, sok z
cytryny, koper zielony, kminek,
tymianek, majeranek, bazylia,
lubczyk, rozmaryn, wanilia,
goździki, ew. cynamon, sól wg
zaleceń lekarza

Ostre przyprawy: ocet, pieprz,
musztarda, papryka, chrzan,
wszelkiego rodzaju pikle,
maggi, kostki rosołowe

Zupy

Przetarte zupy owocowe z
dozwolonych owoców, zupy
warzywne czyste (barszcz,
pomidorowa), zupy jarzynowe z
dozwolonych warzyw, zupy
zagęszczone skrobią pszenną lub
ziemniaczaną; zupy zaciągane
ż

ółtkiem lub z dodatkiem

ś

wieżego masła lub margaryny

miękkiej

Kapuśniaki, zupa ogórkowa,
grzybowa, fasolowa,
grochówka, zupy zaprawiane
zasmażkami, mąką pszenną,
ś

mietaną, zupy w proszku

Potrawy mięsne i
ryby

Gotowane, duszone bez
uprzedniego obsmażania,
pieczone w folii aluminiowej lub
rękawie foliowym lub w
pergaminie, potrawki, pulpety,
budynie z dodatkiem skrobi lub
specjalnego pieczywa
„bezbiałkowego”

Smażone, duszone, pieczone w
sposób tradycyjny

Potrawy z mąki i
kasz

Tylko w ramach produktów
podanych w racjach
pokarmowych; kasze jeśli są
wymienione w racjach
pokarmowych – gotowane na
sypko lub w zupie; ze skrobi –
ciastka słodkie lub słone (jeśli nie
ma ograniczeń soli)

Potrawy z mąki; kasze, jeśli nie
są wymienione w racji
pokarmowej

Sosy

O smaku łagodnym zaprawiane
masłem, margaryną miękką lub
ż

ółtkiem, zagęszczane skrobią

pszenną lub ziemniaczaną:
koperkowy, cytrynowy,
potrawkowy

Ostre, na zasmażkach, sosy na
mocnych i tłustych wywarach
mięsnych lub z kości, z mąką

Desery

Kompoty, kisiele – z owoców
dozwolonych; budyń mleczny ze
skrobią ziemniaczaną lub
pszenną, owoce dozwolone,
ciastka słodkie ze skrobi

Desery z przeciwwskazanych
owoców, z czekoladą, z
orzechami, ciasta wszelkiego
rodzaju

Napoje

Herbata, herbata z cytryną,
mlekiem, mleko, napoje z
dozwolonych owoców, soki z
dozwolonych warzyw, herbatki
owocowe i ziołowe

Kakao, płynna czekolada,
napoje alkoholowe

XIV.

DIETA W CELIAKII.

W celiakii należy wykluczyć z diety gluten, a więc pszenicę, żyto, jęczmień, owies

oraz produkty, które je zawierają. Należy zachować ostrożność i dokładnie czytać

etykiety, gdyż gluten może być dodawany do niektórych produktów, jako substancja

dodatkowa lub wchodzić w skład dodatków do żywności będących mieszaninami. Jeśli

nie ma pewności, że dany produkt nie zawiera glutenu, bezpieczniej jest z niego

zrezygnować.

Ostrożność należy zachować w podawaniu konserw, koncentratów, półproduktów,

potraw wieloskładnikowych gotowych do spożycia.

Dieta bezglutenowa powinna być łatwo strawna, bogata w pełnowartościowe białko, z

ograniczeniem tłuszczu, bogata w witaminy: A, D, C, kwas foliowy oraz w składniki

mineralne, zwłaszcza wapń i żelazo.

W okresie zaostrzenia choroby, kiedy pojawia się biegunka, z diety należy

wyeliminować nie tylko gluten, lecz także na kilka tygodni mleko (białko mleka i cukier

mleczny) i jego przetwory (twaróg, śmietanę), a czasem i cukier buraczany.

Jadłospis powinien składać się z 5 posiłków, regularnie podawanych w niewielkich

porcjach. Dzieci chore na celiakię z reguły nie mają łaknienia, dlatego duże znaczenie ma

urozmaicenie potraw, estetyka przyrządzania i podawania posiłków.

Potrawy powinny być gotowane w wodzie, na parze, w szybkowarach, naczyniach bez

wody lub duszone bez tłuszczu, albo pieczone w folii przezroczystej, w garnkach

glinianych. Ograniczyć powinno się potrawy smażone, pieczone w dużej ilości tłuszczu, a

w czasie zaostrzenia choroby należy je z diety wykluczyć.

Papki jarzynowe, zupy, sosy można zagęszczać mąką kukurydzianą, ziemniaczaną,

sojową, ryżową, skrobią pszenną.

DIETA BEZGLUTENOWA

Nazwa produktu lub
potrawy

Dozwolone

Przeciwwskazane

Produkty zbożowe

Zboże i produkty ze zbóż
naturalnych nie zawierających
glutenu, czyli z ryżu, kukurydzy,
gryki, prosa i szkarłatu
(amarantu), pieczywo i produkty
mączne, makarony przygotowane
z mąki ryżowej, kukurydzianej,
ziemniaczanej lub sojowej; ryż
biały i brązowy, płatki ryżowe,
ryż preparowany, kaszki ryżowe
błyskawiczne, otręby ryżowe;
kasza kukurydziana, płatki i
chrupki kukurydziane, kukurydza
prażona (popcorn); tapioka, sago.;
kasza gryczana, kaszki gryczane
błyskawiczne, płatki gryczane,
kasza jaglana; skrobia pszenna,
produkty oznaczone symbolem
„przekreślony kłos” lub napisem
„produkt bezglutenowy”;
specjalne gotowe pieczywo
bezglutenowe, makaron
bezglutenowy

Wszystkie produkty zawierające
pszenicę, żyto, jęczmień, owies-
pieczywo (bułki, chleb zwykły,
razowy, pieczywo chrupkie,
pumpernikiel, maca), płatki
(owsiane, pszenne, jęczmienne,
musli), kasze (manna, kuskus,
jęczmienna, pęczak), mąki,
makarony, otręby, kiełki,
zarodki- z tych produktów,
opłatek komunijny- 1opłatek
waży 0,5g i zawiera 25mg
gliadyny

Mleko i produkty
mleczne

Mleko świeże, w proszku,
skondensowane, śmietanka, jogurt
(po sprawdzeniu składników),
kefir, maślanka

Niektóre koncentraty napojów
czekoladowych (po sprawdzeniu
składników)

Sery

Sery żółte, ser biały, inne sery (po
sprawdzeniu składników)

Sery żółte, jogurty i inne
produkty mleczne zawierające
dodatek mąki

Jaja

Gotowane, smażone oraz w
produktach

Jaja w sosach, do których
dodano produkty zawierające
gluten np. mąkę

Mięso, wędliny, ryby

Wszystkie gatunki świeżego
mięsa, ryb, drobiu, ryby w
puszkach w oleju i w sosie
własnym, szynka, polędwica,
niektóre inne wędliny (po
sprawdzeniu składników)

Produkty mięsne i wędliny,
mogące zawierać dodatek
produktów zawierających
pszenicę, żyto, owies, jęczmień
np. parówki, frankfuterki,
mielonka, kaszanka, pasztety,
pasztetowa, salceson, wędliny
rozdrobnione, metka, potrawy
mięsne i rybne z dodatkiem
bułki- pulpety, klopsiki,
krokiety, budynie mięsne,
pieczeń rzymska, rolada z ryby,
ryby w puszkach poza rybami w
oleju i w sosie własnym,
produkty z dodatkiem
hydrolizowanego białka
roślinnego

Tłuszcze

Masło, margaryna, oleje, masło
orzechowe, niektóre gotowe
dresingi do sałatek (po
sprawdzeniu składników),
niektóre majonezy (po
sprawdzeniu składników)

Niektóre gotowe dresingi do
sałatek, majonezy (po
sprawdzeniu składników)

Ziemniaki

W każdej postaci, mąka
ziemniaczana

Warzywa

Wszystkie warzywa świeże,
mrożone i konserwowe, suchy
groch, fasola, soczewica, orzechy

Warzywa w puszce w sosach (po
sprawdzeniu składników),
warzywa z sosami o nieznanym
składzie

Owoce

Wszystkie owoce świeże,
mrożone, suszone i w puszkach,
wszystkie soki owocowe

Niektóre gotowe dania z
owocami ( po sprawdzeniu
składników)

Cukier i słodycze

Cukier, miód, dżem

Przyprawy

Sól, pieprz, zioła, goździki,
cynamon, chilli, gałka
muszkatołowa, koncentrat
pomidorowy, oliwki, pikle, ocet
winny, drożdże

Niektóre rodzaje curry,
mieszanek przyprawowych,
sosów w proszku, gotowych
dżipów, sosów sojowych, sosów
pomidorowych, ketchupów (po
sprawdzeniu składników)

Zupy

Domowe zupy, buliony
przygotowane z warzyw świeżych
i mrożonych i z dozwolonych
produktów

Większość zup z puszek, z
proszku i innych gotowych;
kostki bulionowe

Przegryzki

Wafle ryżowe, chrupki
kukurydziane, popcorn

Wszystkie zawierające pszenicę,
ż

yto, jęczmień, owies