12 Praca z chorym1id 13570 Nieznany (2)

PRACA Z CZ

OWIEKIEM CHORYM

•

Elementy relacji lekarz/psycholog

pacjent

•

Uwarunkowania przebiegu relacji

•

Rodzaje relacji

•

Choroba jako stres

•

Problem informowania o chorobie

•

Radzenie sobie z chorob

•

Problemy zwi

zane z chorob

“choroba jest zinstytucjonalizowanym społecznie typem roli.

Charakteryzują ją pewne ogólne zakłócenia umiejętności

– zgodnego z normalnymi oczekiwaniami –

pełnienia ról lub wykonywania zadań”

(Parsons, 1969).

Zasadnicze elementy to:

•

uznanie, że chory nie odpowiada za swój stan

•

jest zwolniony z pewnych ról społecznych

pod warunkiem, że

•

sam chory uzna swój stan za niepożądany

•

będzie szukał fachowej pomocy

•

będzie współdziałał w procesie leczenia

WŁAŚCIWOŚCI TERAPEUTY

•

bezinteresowno

ść

•

uniwersalizm

•

specyficzno

ść

funkcjonalna

•

neutralizm afektywny

CECHY ROLI CHOREGO

•

zwolnienie z pełnienia ról i wykonywania
określonych zadań;

•

wymaga pomocy, a nie oczekuje się, że sam się
wyleczy;

•

szuka pomocy u specjalisty;

•

oczekuje się podjęcia współpracy w leczeniu

CECHY CHOROBY

•

poza-osobowościowe – ograniczenie aktywności
fizycznej, przyjmowanie leków, ból;

•

zewnątrz-osobowościowe – sposób reagowania
chorego na obciążenia wywołane chorobą;

•

czynniki międzyosobowe – wpływ choroby na
stosunki z rodziną, zmiana ról w rodzinie,
ograniczenie aktywności zawodowej, zakłócenia
związków z otoczeniem;

•

utrudnienia w funkcjonowaniu w roli chorego –na
skutek trudności finansowych, trudności w pełnieniu
obowiązków, niezdolność do rozpoznania choroby.

ELEMENTY SK

ADOWE

ZI TERAPEUTA

CHORY

•

wiara i zaufanie,

•

wzbudzanie nadziei, zmniejszanie lęku,

•

empatia,

•

nawiązanie osobistego kontaktu wyrażającego
troskę o chorego.

Czynności lekarza/psychologa:

•

profilaktyczne, diagnostyczne,

•

terapeutyczne, rehabilitacyjne

• czynności instrumentalne

• czynności ekspresywne

FORMULARZ OCZEKIWAŃ PACJENTA

Poniżej przedstawiono listę przyczyn, dla których ludzie szukają
pomocy lekarza oraz oczekiwań wobec lekarzy.
W każdym zdaniu należy otoczyć kółkiem liczbę wskazującą,
czy dane stwierdzenie odnosi się do Pana/i dzisiejszej wizyty.
Jeżeli zgadza się Pan/i z danym stwierdzeniem, to znaczy,
że wyraża ono powody dzisiejszej Pana/i wizyty u lekarza –
to proszę otoczyć kółkiem liczbę

Jeżeli nie jest Pan/i pewien, czy zdanie to wyraża Pana/i odczucia
- należy zaznaczyć liczbę 1;
Jeżeli nie zgadza się Pan/i z danym stwierdzeniem, a więc nie
wyraża ono powodów Pana/i wizyty u lekarza - proszę otoczyć
kółkiem liczbę 0.

Powody mojej dzisiejszej wizyty u lekarza ..

TAK Nie wiem

NIE

1. Chcę, aby lekarz zrozumiał mój problem;
2. Chcę, aby lekarz wyjaśnił mi, co złego się ze mną dzieje;
3. Chcę porozmawiać o niektórych problemach życiowych;
4. Oczekuję, że otrzymam receptę na lekarstwo, które poprawi mój

stan zdrowia;

5. Oczekuję porady dotyczącej mojego stanu nerwowego;
6. Oczekuję pomocy w rozwiązaniu dolegliwości zdrowotnych;
7. Chcę, aby lekarz wyjaśnił moje problemy emocjonalne (związane

np. z lękiem, obniżonym nastrojem);

8. Mój problem utrudnia mi życie, więc potrzebuję wsparcia;
9. Chcę przestać przyjmować lekarstwa, które obecnie przyjmuję;
10. Chcę, aby lekarz wyjaśnił mi, jak poważny jest mój stan

zdrowia;

ANALIZA PSYCHOLOGICZNA SYTUACJI

LEKARZ/PSYCHOLOG-PACJENT

Sytuacja w sensie psychologicznym

•

układ wzajemnych stosunków człowieka z innymi
elementami jego środowiska w określonym czasie

Człowiek jest podmiotem tej sytuacji

•

podmiotowa rola człowieka wiąże się z jego zdolnością do
percepcji sytuacji

•

i tworzenia jej subiektywnego (podmiotowego) obrazu

Subiektywny obraz w

łasnej sytuacji stanowi

podstaw

ę jej przekształcenia na zadanie do

wykonania, a nast

ępnie umożliwia ocenę

i kontrol

ę przebiegu aktywności zadaniowej tak,

aby mog

ła ona osiągnąć swój cel

(Tomaszewski, 1985).

•

Sytuacja obiektywna –

określona przez fizyczne i społeczne właściwości

istniejące niezależnie od obserwatora.

•

Sytuacja subiektywna (psychologiczna) –
powstaje w procesie percepcji i interpretacji
obiektywnych bodźców i zdarzeń przez osoby
uczestniczące.

Sytuacja obiektywna kszta

tuje zachowanie

za po

rednictwem swego podmiotowego

odzwierciedlenia.

UWARUNKOWANIA PRZEBIEGU KONTAKTU

LEKARZ/PSYCHOLOG

PACJENT

poznawcze odzwierciedlenie

aktualnej sytuacji

ciwo

ci indywidualne

emocjonalne odzwierciedlenie

aktualnej sytuacji

RODZAJE RELACJI

LEKARZ/PSYCHOLOG-PACJENT

•

AKTYWNOŚĆ-BIERNOŚĆ

•

KIEROWANIE I WSPÓŁPRACA

•

OBUSTRONNE UCZESTNICTWO

SPOSOBY POST

POWANIA

Z OSOBAMI O R

NYCH TYPACH OSOBOWO

Typ zale

ny – stawia duże wymagania

•

okazywać znaczne zaangażowanie i chęć
niesienia pomocy;

•

ograniczać żądania pacjenta, jeżeli są do tego
przesłanki;

•

traktować go w sposób otwarty i bezpośredni;

•

unikać bezpośredniej konfrontacji (przenieść
odpowiedzialność na pacjenta)

Typ w

adczy

adczy – przesadnie zamiłowany do

porządku, z poczuciem władzy

•

systematycznie i wyczerpująco informować o
przebiegu choroby i leczenia;

•

jak najczęściej włączać pacjenta w
podejmowanie decyzji i sprawowania opieki nad
sobą;

•

wyrażać uznanie i zachęcać go do aktywności,
co zapewni większe poczucie kontroli nad
przebiegiem zdarzeń.

Typ dramatyzuj

cy – nadmiernie pobudliwy

emocjonalnie

•

nie szczędzić pochwał i nie zachowywać dużego
dystansu (chce być atrakcyjny);

•

odwodzić go od emocjonalnego angażowania
się;

•

pozwolić na swobodne wypowiedzi o własnych
obawach, co pomaga rozładować tłumione
emocje.

Typ cierpi

tniczy

tniczy – traktuje siebie jako ofiarę

•

przemóc w sobie niechęć do współpracy;

•

nie wzmacniać go w roli chorego;

•

wspomagać członków rodziny i doradzać im, jak
postępować z chorym;

•

delikatnie, acz stanowczo określić zakres
współpracy z pacjentem celem nie dopuszczenia
do nadmiernego uzależnienia się od lekarza.

Typ podejrzliwy

Typ podejrzliwy – nieufny, doszukujący się

drugiego dna

•

jak najdokładniej informować o postępowaniu
diagnostycznym i leczeniu;

•

traktować go życzliwie i uprzejmie;

•

przyjmować do wiadomości podejrzenia pacjenta
stale niezadowolonego, ale ich nie potwierdzać.

Typ

„

wielko

ciowy

”

” – uważa siebie za kogoś

bardzo ważnego, niezwykłego

•

pozwolić na nieskrępowane zachowanie, uznając
chorego za osobę godną szacunku;

•

przekonująco uzasadniać własne decyzje,
zwłaszcza, gdy chory usiłuje je podważyć
(sprawdza kompetencje lekarza);

Typ samotnika

Typ samotnika – stoi na uboczu

•

uszanować potrzebę zachowania dystansu i
prywatności nie dopuszczając do nadmiernej
izolacji;

•

powściągać swoje zainteresowanie i z umiarem
pocieszać, nie spodziewając się odwzajemnienia
serdeczności.

Typ impulsywny

Typ impulsywny – skłonny do wybuchów złości

•

już przed rozpoczęciem leczenia ściśle określić
reguły postępowania;

•

unikać otwartej konfrontacji;

•

obarczać pacjent odpowiedzialnością za
działania impulsywne.

SZCZEGÓLNE PRZYPADKI RELACJI

LEKARZ/PSYCHOLOG-PACJENT

pacjent hipochondryczny ze skargami

somatycznymi

pacjent nie stosujący się do zaleceń

pacjent z przewlekłym bólem

pacjent chory onkologicznie

PROBLEMATYKA

•

wpływ czynników emocjonalnych na pacjenta
onkologicznego i jego rodzinę

•

psychologiczne uwarunkowania adaptacji do
choroby

•

jakość życia w trakcie i po leczeniu onkol.

•

wpływ choroby na rodzinę

•

interwencje psychologiczne

•

terapia psychologiczna

•

wsparcie społeczne

CHOROBA JAKO STRES

Etap diagnozowania

Okres po leczeniu

Okres leczenia

Kübler-Ross

•

ZAPRZECZANIE

•

ZŁOŚĆ

•

TARGOWANIE SIĘ

•

DEPRESJA

•

POGODZENIE SIĘ

RODZAJE LECZENIA

•

chirurgiczne

•

chemioterapia

•

radioterapia

Okres po leczeniu

• niepewność
• spadek zainteresowania bliskich
• wizyty u lekarzy
• ryzyko wznowy

niepewno

ść

PROBLEMATYKA

INFORMOWANIA

•

waga problemu informowania

•

uwarunkowania spo

eczno

kulturowe

•

uwarunkowania psychologiczne

•

informowanie a jako

ść

ycia

WAGA PROBLEMU

INFORMOWANIA

•

argumenty „za i przeciw”

•

„co, komu, kiedy, jak powiedzieć”

INFORMOWANIE

O CHOROBIE

KWESTIONARIUSZ nt INFORMOWANIA

v PRZEKONANIA
v WŁASNE DOŚWIADCZENIA

Badania studentów medycyny:
Heidelberg – Łódź – Mińsk

UWARUNKOWANIA

SPO

ECZNO

KULTUROWE

Schwarz R., Szamburska J., Juczyński Z. Telling the truth in

cancer disease: attitudes in Germany and Poland.
International Congress of Psychosocial Oncology, 12-14
October 1992, Beaune, France.

Juczyński Z., Schwarz R., Andrejewa T. Informing patients

about their ilness: who should be informed, how much
information should be given, when and how. comparative
polish-german-byelorussian study. The 10th Conference
of the European Health Psychology Society. Dublin,
September 1996.

Juczyński Z., Schwarz R., Andrejewa T. (2002). Informowanie

o chorobie nowotworowej w opinii polskich, niemieckich i
białoruskich studentów medycyny. Psychoonkologia, 2,
47-51.

POSTAWY WOBEC INFORMOWANIA

Niemcy Polacy Bia

orusini

RADYKALNA

OCHRANIAJ

zawsze mówić
całą prawdę,
natychmiast
i bezpośrednio

mówić, gdy choroba jest uleczalna
tak, aby pozostawić nadzieję,
po uprzednim przygotowaniu,
a najpierw uzgodnić z rodziną

Tang S., Lee S. (2004). Cancer diagnosis and
prognosis in Taiwan: patients preferences versus
experiences. Psycho-Oncology, 13, pp. 1-13.

prymat zasady etycznej

"nie szkodzić"

nad prawem respektowania autonomii

bezpieczeństwo – spokój – pogoda ducha – nadzieja

ochrona pacjenta, informowanie rodziny

zmiany w ostatnich 15-latach

Badania 449 pacjentów w wieku 18-83
diagnoza potwierdzona histopatologicznie
wywiad, skala 5-stopniowa

wiedza

94% zna diagnozę choroby

58% jest świadoma prognozy

poinformowani:

o diagnozie – 91%

o prognozie – 45%

znajomo

ść

medycznej nazwy – 91%

fazy choroby – 30%

szans przeżycia – 4,4%

oczekiwanej długości życia – 3,8%

BADANIA LEKARZY

ONKOLOG

N=106 lekarzy stale opiekujących się
chorymi onkologicznie;
Badania ankietowe, anonimowe (85%
zwrotów) w Łodzi

Jak Twoim zdaniem wi

kszo

ść

chorych na raka

chcia

aby zosta

poinformowana o swojej chorobie:

natychmiast i wyczerpująco, niezależnie od szans wyleczenia

natychmiast i wyczerpująco, ale gdy jest możliwe wyleczenie

wyczerpująco, ale po odpowiednim przygotowaniu psychicznym

aby lekarz nie ujawniał niekorzystnych informacji

zdaniem lekarzy

w przypadku w

asnej choroby

sami mało wiedzieć, ale rodziny należy powiadomić
wyczerpująco 5

poznać ogólne informacje, bez używania słowa „rak”

lepiej nic nie wiedzieć o swojej chorobie

inne możliwości

zdaniem lekarzy

w przypadku w

asnej choroby

Juczyński Z., Czechowicz E. (1997).
Informowanie pacjenta o chorobie nowotworowej
w opinii i praktyce lekarskiej. Nowotwory, 47, 43-57.

BADANIA CHORYCH ONKOLOGICZNIE

Grupy badane:

v Aktywnie leczeni (pacjenci hospitalizowani)

(N=60; M-40%; K-60%)
rak płuc, jelita, krtani, narządów rodnych

v Po mastektomii (Kluby Amazonek) (N=105)

v Chorzy w opiece paliatywnej

(N=41; M-29%; K-71%)
różne rozpoznania

Badania zostały przeprowadzone przez studentki V r. psychologii
IPS UJ: J. Maślanka, M. Rysińska i A.Pyszniak oraz
IP UŁ: B. Kazimierska, M. Kowalczyk w r. 2002

Porównanie wyników badania lekarzy i chorych

„Czy w przypadku takiej choroby, jak rak, lekarz

powinien poinformować o diagnozie:

q zawsze

q tylko wtedy, gdy choroba jest uleczalna

q tylko wtedy, gdy chory chce szczegółowych informacji

q tylko wtedy, gdy sądzi, że chory jest na to psychicznie

przygotowany

q lepiej nie informować

q inne

Lekarze %

Chorzy %

„

Gdy rokowanie jest niekorzystne, lekarz powinien:

v powiedzieć choremu całą prawdę 3

v powiedzieć choremu prawdę

w takim stopniu, aby pozostawić
nadzieję

v powiedzieć prawdę tylko wtedy,

gdy chory wyraźnie tego chce

v nie ujawniać niekorzystnego

rokowania

v inne możliwości

Lekarze %

Chorzy %

Badania chorych

„

Niekorzystne informacje lekarz:

q przekazać bezpośrednio choremu 61

q uzgodnić z rodziną, czy i w jaki

sposób poinformować chorego

q przekazać rodzinie, aby ona mogła

zdecydować, czy chce
poinformować chorego

q przekazać choremu

w obecności rodziny

q nie przekazywać, ani choremu,

ani rodzinie

powinien (%)

faktycznie (%)

Niekorzystne informacje lekarz powinien:

58%

42%

ZGODNOSC

BRAK ZGODNOSCI

OCZEKIWANIA I DO

WIADCZENIA

SPOS

B PRZEKAZYWANIA

NIEPOMY

LNYCH INFORMACJI

Grupy:

ospit.

ast.

aliat.

ZGODNOŚĆ

BRAK ZGODNOŚCI 33

chi kw. p<.03

„

W jaki spos

b zosta

y przekazane

informacje

chorobie

w %

bezpośrednio choremu –

v w sposób wcześniej uzgodniony z rodziną – 3
v

informacje przekazano rodzinie –

v przekazano choremu w obecności rodziny – 2
v

nie przekazano informacji –

v inne możliwości –

„

lnie, odno

nie swojej choroby :

w %

otrzymałem wszystkie informacje,

jakich oczekiwałem –

§ otrzymałem w niewystarczającym stopniu – 27
§

nie otrzymałem pewnych informacji, gdyż

nie pytałem –

§ nie przekazano informacji, ani mnie

ani rodzinie –

INFORMOWANIE PACJENT

Z CHOROB

ALZHEIMERA

Clafferty R.(1999). Informing patients with

Alzheimer’s disease about their diagnosis.
Psychiatric Bulletin, 23, pp.394-396.

q argumenty za i przeciw

lekarz musi ocenić czy pacjent chce wiedzieć

ocenić jego wiedzę na temat choroby

ustalić zamiary pacjenta odnośnie leczenia

Pucci E.at al. (2003). Relatives’ attitudes
towards informing patients about diagnosis of
Alzheimer disease.
Journal of Medical Ethics, 29, pp. 51-54.

q 61% najbliższych krewnych chorego potwierdza,

że chory nie był w pełni poinformowany.

Powód –
obawa przed nasileniem objawów depresyjnych.

„Niekorzystne informacje lekarz (w %):

q przekazał bezpośrednio pacjentowi

q inne możliwości

DESTRUKCYJNE

KONSTRUKTYWNE

UWARUNKOWANIA PSYCHOLOGICZNE

–

WYNIKI BADA

INFORMOWANIE

DYSPOZYCYJNY

OPTYMIZM

STRATEGIE

RADZENIA SOBIE

zmienne niezależne

DYSPOZYCYJNY OPTYMIZM

LOT- R Scheier i in.

oczekiwanie

na informacje

WYSOKI

NISKI

unikanie

informacji

„

Gdy przewidywany jest niepomy

lny przebieg choroby,

to lekarz powinien

(w %):

• powiedzieć choremu całą prawdę

• inne możliwości

Optymizm

wysoki

Optymizm

niski

„

Niekorzystne informacje lekarz powinien

• przekazać bezpośrednio pacjentowi

• inne możliwości

„

lnie, odno

nie swojej choroby

• otrzymałem oczekiwane informacje

• inne możliwości

INTERPRETACJA WYNIK

W BADA

INFORMOWANIE

{zmienna niezależna}

JAKO

ŚĆ

YCIA

QLQ C

„

lnie, odno

nie swojej choroby otrzyma

oczekiwane informacje:

Grupa A

–

TAK

Grupa B

–

NIE

JAKO

ŚĆ

YCIA

GRUPA A

GRUPA B

F. w rolach

F. poznawcze

F. emocjonalne

F. spoleczne

PREDYKTORY JAKO

YCIA

ANALIZA REGRESJI

BEZRADNO

ŚĆ

/BEZNADZIEJNO

ŚĆ

FUNKCJONOWANIE PSYCHOSPO

ECZNE

BJAWY

FIZYCZN

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
12 Zakladanie pasiekiid 13664 Nieznany (2)
12 Uzytkowanie urzadzen transpo Nieznany (2)
12 Narzedzia promocji miejscowo Nieznany (2)
12 Eksploatacja urzadzen teleko Nieznany
12 Kontrolowanie jakosci wyrobo Nieznany (2)
IMIR przyklady praca energia id Nieznany
05.Grupy społeczne, 12.PRACA W SZKOLE, ZSG NR 4 2008-2009, PG NR 5
Praca swietlowek kompaktowych w Nieznany
12 Sporzadzanie rachunku koszto Nieznany (2)
12 Wytwarzanie zakladek, podnos Nieznany (3)
geo 12 Scan01122009 192357 id 6 Nieznany
12 TECHNOLOGIA I KONTROLA ZAGES Nieznany (2)
c3 19 12 2010 id 97134 Nieznany
mat fiz 2003 12 06 id 282350 Nieznany
piae wyklad3 12 13 id 356381 Nieznany
windows, 12.PRACA W SZKOLE, ZSG 4 2008-2009 II
02.Człowiek istota społeczna, 12.PRACA W SZKOLE, ZSG NR 4 2008-2009, PG NR 5
Gr A, 12.PRACA W SZKOLE, ZSG NR 4 2008-2009, PG NR 5

więcej podobnych podstron