16

Promotor 11/08

Inicjatywy

Tegoroczna edycja warsztatów w dużym
stopniu została zdominowana przez
zarządzanie ryzykami. Zagadnienie
to pojawiało się, jeżeli nie bezpośrednio
w wystąpieniach prelegentów,
to przynajmniej gdzieś w tle.

O zarządzaniu ryzykami mówił m.in.

Jerzy Karczewski podczas prezentowania
kursu msm

2

oraz przy omawianiu modelu

powstawania strat Multi Scat. Ryzyko było
również obecne w prezentacjach Keesa
Morsmana z holenderskiego oddziału
Det Norske Veritas, prezentującego
ocenę certyfi kacji kompetencji, oraz
Elżbiety Leszko z fi rmy Total Polska, która
zachęcała do większego zwrócenia uwagi
na bezpieczeństwo kierowców fi rmowych.

msm

2

Kurs msm

2

dostarcza narzędzia

pozwalające menedżerom na kompleksowe
zarządzanie ryzykami fi rmy: w dziedzinie
BHP, w ochronie środowiska, a także
biznesowego. Zgodnie z koncepcją
wynikającą z msm

2

, wbrew potocznej

opinii, ryzyka nie są tylko wyłącznie
negatywne (możliwość poniesienia
straty), ale mogą być również pozytywne
(możliwość odniesienia sukcesu). Zdaniem
Karczewskiego każda organizacja powinna
rozważać nie tylko potencjalne zagrożenia
z podejmowanych działań, ale również
rozważać, jakie mogą one przynieść
korzyści i umieć tak pokierować nimi, żeby
były one jak największe. Aby przybliżyć
to zagadnienie uczestnikom, zaprezentował
schemat oparty na znanym już wielu
menedżerom modelu motyla (ryc. 1).

Multi Scat

Systematyczna analiza metody przyczyn
powstawania strat (wywodząca się
z systemu isrs

7

) została rozszerzona

o jeden, bardzo ważny element. Jak
się okazuje, podstawową przyczyną
powstawania przyczyn zdarzeń
wypadkowych są niedoskonałości

zarządzania bezpieczeństwem pracy,
te natomiast wynikają z nieprawidłowo
wykonanej analizy ryzyka. Na błędy mogą
się składać zarówno brak samej analizy, jak
i zaakceptowanie zbyt wysokiego poziomu
ryzyka. Przyczyną może być również
dokonanie błędnej oceny ryzyka lub zły
dobór ochron indywidualnych. Żeby
dokonać prawidłowej analizy, powinno
się ją wykonywać na kilku poziomach.
Zaczynając od podstaw, czyli typu
wydarzenia, poprzez określenie przyczyn
pośrednich, po zaproponowanie działań
doskonalących.

Ochrona rynku

po holendersku?

Certyfi kacja kompetencji to wspierana
przez holenderski rząd ocena,
która ma za zadanie sprawdzenie,
czy podwykonawca bądź jego pracownicy
spełniają określone wymagania.
Certyfi katy są wydawane okresowo,
wymagania są weryfi kowane, a ich
posiadacze ponownie egzaminowani.

Przy okazji prezentowania systemu

wywiązała się interesująca dyskusja
między uczestnikami reprezentującymi
działających w Europie polskich
podwykonawców a Keesem Morsmanem.
Polacy nie widzieli konieczność ponownej
weryfi kacji swoich kompetencji,
jeżeli zostały one już zweryfi kowane,
np. przez certyfi kat SCC (uznawany
przecież w Holandii), a i sam prelegent

zdawał się nie znajdować odpowiednich
argumentów, by przekonać, że nie stanowi
to swoistej ochrony rynku holenderskiego
przed konkurencją z zewnątrz.

Paszporty bezpieczeństwa

SCC to kolejna dziedzina, w której
następują zmiany. Od grudnia 2008 r.
będą przyznawane trzy różnego rodzaju
paszporty bezpieczeństwa: SCC*,
SCC** oraz SCC

PETRO

. Pracownicy

certyfi kowanego podwykonawcy będą
musieli posiadać indywidualne certyfi katy
BES (VCA-1) dla pracowników liniowych
i SOS (VCA-2) dla pracowników dozoru.
Jednak podczas procesu certyfi kacji
nie będzie brany pod uwagę wskaźnik
wypadkowości. Firma starająca się
o certyfi kat SCC musi się liczyć
z wieloma szczegółowymi pytaniami
dotyczącymi zarówno organizacji pracy,
jak i pracowników (m.in. Czy w ostatniej
chwili przed rozpoczęciem pracy była
wykonywana analiza ryzyka LMRA*?; Czy
wszyscy pracownicy liniowi posiadają
dyplom, atest lub certyfi kat Podstawy
bezpieczeństwa pracy SCC*?; Czy
pracownicy dozoru bezpośredniego
dokonują okresowych przeglądów BHP
i ochrony środowiska?; Czy zostały
podjęte odpowiednie działania w celu
zapobieżenia zanieczyszczeniu gruntu
i zarządzania odpadami?).

Tych pytań jest w sumie 47, jednak

ich liczba jest uzależniona od rodzaju
certyfi katu. W przypadku SCC* wystarczy
odpowiedzieć na 22 obowiązkowe,
SCC** 32 obowiązkowe i 15 do wyboru,
natomiast SCC

PETRO

41 obowiązkowych

i 6 do wyboru (więcej o zmianach w SCC
napiszemy w grudniowym wydaniu
„Promotora”).

Uczestnicy są aktywni

Warsztaty Evisa nie byłyby tak cenione,
gdyby nie stanowiły forum wymiany
myśli pomiędzy uczestnikami. Podczas

Warsztaty Evisa 2008

Każdy, kto poważnie myśli o bezpieczeństwie pracy, powinien w swoim kalendarzu
zarezerwować miejsce na kolejną edycję Warsztatów Evisa. Odbywające się pod
egidą Det Norske Veritas czterodniowe spotkanie menedżerów odpowiedzialnych
za BHP stanowi cenne forum wymiany myśli i doświadczeń.

Certyfi kacja kompetencji
to wspierana przez
holenderski rząd ocena,
która ma za zadanie
sprawdzenie, czy
podwykonawca bądź
jego pracownicy spełniają
określone wymagania.

www.promotor.elamed.pl

17

Inicjatywy

tegorocznej edycji swoje wystąpienie miała
m.in. Elżbieta Leszko z fi rmy Total Polska,
która opowiadając o programie zarządzania
fl otą samochodową – nawiązywała
do swojego ubiegłorocznego wystąpienia
o bezpieczeństwie kierowców. Tym razem
skupiła się na kosztach wypadków oraz
możliwościach ich zmniejszenia, jakie
dają kompleksowy system zarządzania
bezpieczeństwem (uwzględniający również
kierowców) oraz proaktywne zarządzanie
szkodowością.

Warto, aby każda fi rma dysponująca

własną fl otą zastanowiła się nad
wdrożeniem zaprezentowanych
rozwiązań. Z przedstawionych statystyk
wypadków z udziałem kierowców wynika
bowiem, że w okresie od stycznia do lipca
2008 r. na drogach zginęło 2891 osób,
a 34 706 odniosło obrażenia. Te liczby
nabierają dla właścicieli fi rm głębszego
sensu, gdy uświadomią sobie, że zgodnie
z szacunkami co trzeci samochód
na drogach to auto służbowe...

Powoli tradycją warsztatów Evisa staje

się Rajd bezpieczeństwa, zorganizowany
po raz pierwszy w 2007 roku przez Piotra
Łukszę z Air Liquide Polska. Tym razem
jednak pomysłodawca postanowił wziąć
czynny udział w zawodach, zawierzając
ich przygotowanie organizatorom

warsztatów. Sam natomiast podczas
jednego z paneli omawiał kartę
punktów bezpieczeństwa, funkcjonującą
w Air Liquide Polska. Propozycje do niej
są zgłaszane przez kierownika ds. BHP
i IMS, a następnie zatwierdzane przez
najwyższe kierownictwo. Każde z działań
posiada przypisaną odpowiednią
liczbę punktów (wypadki przy pracy
i samochodowe dają punkty ujemne,
natomiast działania poprawiające
bezpieczeństwo – dodatnie), uzależnioną
od wagi działania. W celach każdego
z kierowników jest zapisywana realizacja
założeń. Zdaniem Piotra Łukszy karta
punktów bezpieczeństwa ma wiele zalet.
Przede wszystkim dzięki punktacji daje
możliwość łatwego mierzenia celów
oraz stanowi element motywujący
(15% premii rocznej każdego menedżera
jest uzależnione od bezpieczeństwa). Jest
także czytelną informacją dla kierownictwa
fi rmy o zaangażowaniu w bezpieczeństwo
każdej z komórek organizacyjnych.
Karta jest również tak skonstruowana,
żeby spełniać wymagania SMART, czyli
żeby cele wyznaczane menedżerom
były szczegółowe (Specifi c), mierzalne
(Measurable), osiągalne (Achievable),
realne (Realistic) oraz możliwe
do śledzenia (Traceable).

Motywacja pracowników

Piotr Florkiewicz z krakowskiej
Naftobudowy przedstawił system oceny
i promowania pozytywnych zachowań
oraz sposoby motywowania pracowników.
Zwrócił on przede wszystkim uwagę
na fakt, że te zagadnienia są obecne
w większości norm. OHSAS 18001:2007
mówi, że „organizacja powinna ustanowić,
wdrożyć i utrzymywać procedury mające
na celu uświadomienie pracownikom
pracującym pod kontrolą organizacji
skutki dla zdrowia i życia, aktualne
lub potencjalne, związane z wykonywaną
pracą i zachowaniem pracownika,
korzyści dla BHP wynikające z poprawy
indywidualnych zachowań” (pkt 4.4.2).
Przywołując normę PN-N 18001:2004,
w pkt. 4.4.3 Szkolenie, świadomość,
kompetencje i motywacja znajduje się
zapis, że „organizacja powinna wdrożyć
i stosować odpowiednie metody
motywowania pracowników do ich
angażowania się w działania na rzecz
poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy”.
Omawiany wyżej SCC w jednym z pytań
mówi o ocenianiu kadry kierowniczej
przynajmniej raz do roku pod kątem kwestii
bezpieczeństwa, zdrowia i środowiska.
Jeszcze szerzej do zagadnienia podchodzi
francuska norma MASE. Tam w punkcie
Zaangażowanie Najwyższego Kierownictwa
można znaleźć zapisy mówiące,
że „organizacja powinna wdrożyć
system regularnej, indywidualnej oceny
personelu, biorący pod uwagę ustalone
wcześniej kryteria BHP” oraz promować
BHP w organizacji i motywować personel
do pracy w bezpiecznych warunkach.
W ramach kompetencji i kwalifi kacji
zawodowych „system oceny personelu
powinien brać pod uwagę postawę
wobec działań BHP: indywidualną,
w stosunku do innych, na terenie fi rmy
i na terenie klienta”. Zgodnie z MASE
oceniani są również pracownicy nowi
i tymczasowi. W jednym z punktów jest
pytanie, czy każdy pracownik nowo
zatrudniany lub tymczasowy na etapie
integracji jest przyporządkowany
do pracownika o większym doświadczeniu
w celu doskonalenia swych umiejętności,
a także czy nie jest pozostawiony sam
w środowisku, którego nie zna?

Posiłkując się tymi wskazówkami,

Naftobudowa ocenia poziom
konkretnych kompetencji pracownika

Ryzyko pozytywne

Prawdopodobieństwo

Ryzyko negatywne

Bardzo prawdopodobne

Prawdopodobne

Bardzo mało

prawdopodobne

Duże

Średnie

Małe

Małe

Średnie

Duże

Potencjalne skutki

pozytywne (korzyści)

Potencjalne skutki
negatywne (straty)

Ranking ryzyk

Złote

Zielone

Srebrne

Żółte

Brązowe

Czerwone

Ryc. 1. Koncepcja ryzyka pozytywnego i ryzyka negatywnego zawarta w modelu motyla

18

Promotor 11/08

Inicjatywy

oraz zadań w zakresie bezpieczeństwa,
zdrowia i ochrony środowiska (BZŚ)
przez bezpośredniego przełożonego.
Oceną objęci są wszyscy pracownicy,
z wyłączeniem członków zarządu. W fi rmie
każdy jest za coś odpowiedzialny. Dyrektor
pionu, zakładu oraz kierownik komórki
organizacyjnej (każdy w zakresie swojego
działania) są odpowiedzialni za dokonanie
rzetelnej oceny podległych kierowników
lub pracowników (zgodnie z określonymi
kryteriami) oraz zapoznawanie ich
z wynikami przeprowadzonej oceny.
Dodatkowo dyrektorzy pionów i zakładów
są zobligowani do zapewnienia środków
warunkujących motywacje pracowników.
Z kolei koordynator, kierownik kontraktu,
montażu lub budowy odpowiada
za dostosowywanie ramowej „Oceny
pracowników” do potrzeb podległej
mu budowy. Punkt IV formularza oceny
pracownika ocenia jego zaangażowanie
w sprawy BZŚ za pomocą udzielanych
odpowiedzi na szczegółowe pytania
typu: znajomość Polityki Bezpieczeństwa,
znajomość i stosowanie postanowień
procedur i instrukcji Systemu
Zarządzania Bezpieczeństwem Pracy,
stosowanie środków bezpieczeństwa
i środków ochrony indywidualnej (jeśli
są wymagane), zgłaszanie wypadków,
zdarzeń potencjalnie wypadkowych, udział
w badaniu wypadków, organizowaniu
pomocy poszkodowanym.

Kryterium podlega również dbałość

o porządek na stanowisku pracy, m.in.
przestrzeganie zasad działania przeciwko
spożywaniu alkoholu i zażywaniu
narkotyków, postępowanie z odpadami
oraz dokonywanie przeglądów BZŚ,
co dotyczy pracowników zatrudnionych
na stanowisku mistrza oraz brygadzisty.

Takie oceny przeprowadzane

są raz w roku. Niezależnie od nich
przeprowadzana jest rzetelna rozmowa
z pracownikiem, która powinna dać
mu informację o jego mocnych i słabych
stronach, o tym, co i w jaki sposób
powinien w swojej pracy poprawić,
a także jakie ma możliwości rozwoju.

Znajomości zostają

Organizatorzy warsztatów, Jerzy
Karczewski i Paweł Szczepański,
wspierani przez Krystynę Karczewską,
Małgorzatę Szczepańską oraz Dorotę
Kwiatkowską, przykładają wielką wagę
do tego, żeby przybierały one jak
najbardziej interaktywny charakter.
Stąd koncepcja jak największego
zaangażowania samych uczestników
do układania programu warsztatów,
oddanie im czasu na własne wystąpienia.

Oprócz tych omówionych powyżej,
było ich o wiele więcej. Włodzimierz
Biel, szef DNV w Polsce, przedstawił
korzyści wynikające ze zrównoważonego
rozwoju fi rm, Konrad Smolak z Honeywell
poruszył bardzo ważny temat psychologii
w zarządzaniu BHP, Tomasz Galla
przedstawiał osiągnięcia fi rmy Reckitt
Benckiser na polu ratownictwa
medycznego (patrz Najważniejsze
są pierwsze minuty, str. 34), natomiast
Maciej Zdrodowski przedstawił autorską
koncepcję certyfi kacji programów
ergonomicznych.

Niektóre z tych tematów będziemy się

starali sukcesywnie przybliżać w kolejnych
wydaniach „Promotora”. A najbliższe
warsztaty najprawdopodobniej odbędą
się w nowym, wcześniejszym terminie.
W ankiecie przeprowadzonej wśród
uczestników wygrał czerwiec.

‰

1

poważny

uraz

pracownika

10

lekki uraz pracownika

30

wypadki

zniszczenia mienia

600

wypadki bez widocznych

urazów lub zniszczeń

Na błędy mogą się
składać brak samej analizy,
zła ocena ryzyka jak
również zaakceptowanie
zbyt wysokiego poziomu
ryzyka lub zły dobór
ochron indywidualnych.

Temat zarządzania ryzykami podjął J. Karczewski podczas prezentowania
metody SCAT

fot. D. Kwiatk

ow

sk

a

wypadki

zdar

zenia

Badanie proporcji wypadków (USA)