1
dr inż. Piotr Wężyk
Wykład: 7_F
Zastosowanie zdjęć
lotniczych CIR
w określaniu stanu
zdrowotnego
drzewostanów
Kurs: Podstawy geomatyki w leśnictwie
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
2
Promieniowanie elektromagnetyczne jest emitowane przez wzbudzone
atomy. Fala elektromagnetyczna to rozchodząca się w przestrzeni i w czasie
spójna zmiana pola elektrycznego i magnetycznego. Cechuje się długością
i częstotliwością. Promieniowanie można zauważyć w momencie oddziaływania
na dany ośrodek (np. rozpraszanie na kurzu w powietrzu).
Energia może być :
odbijana – w sytuacji zmiany kierunku rozchodzenia się fali;
przepuszczana – promieniowanie przechodzi przez dany osrodek (np. blaszke
liściową);
absorbowana – całkowite bądź częściowe pochłanianie i przekształcanie
w formę energii (np. fotosynteza)
emitowana – wysyłanie promieniowania przez obiekt (np. w zakresie
termalnym)
rozpraszana – zmniejszenie promieniowania rozchodzacego się w kierunku
pierwotnym
Wprowadzenie
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
3
Krzywe spektrofotometryczne roślinności (1)
Pojęcia wstępne:
okno atmosferyczne
zakresy promieniowania
odbicie promieniowania
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
4
A - warunki dotyczące promieniowania:
kąt padania promieni słonecznych,
blokowanie promieniowania przez atmosferę,
struktura spektralna promieniowania,
udział bezpośredniego promieniowania słonecznego
i światła nieboskłonu (promieniowania nieba)
Krzywe spektrofotometryczne roślinności (2)
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
5
B - czynniki związane z obiektem:
- zagęszczenie i odstępy między roślinami,
- struktura gatunkowa roślin,
- wysokość roślin,
- „chropowatość” powierzchni górnej,
- forma i ułożenie liści,
- stosunek procentowy powierzchni gleby widocznej z góry (w zależności od
jej barwy i wilgotności) do powierzchni pokrytej roślinnością,
- żywotność roślin,
- zmiany żywotności roślin wywołane nawożeniem, uprawą ziemi,
wilgotnością gleby, brakiem określonych substancji mineralnych,
- szkody: biotyczne i abiotyczne (widoczne i niewidoczne),
- szkody od emisji przemysłowych,
- faza fenologiczna i czas wykonywania zdjęć,
- wiek roślin,
- wysokość terenu n.p.m.
Krzywe spektrofotometryczne roślinności (3)
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
6
Krzywe spektrofotometryczne roślinności (4)
2
0
10
20
30
40
50
60
70
400
500
600
700
800
900 1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900 2000 2100 2200 2300 2400 2500 2600 2700
Długość fali [nm]
O
d
bi
c
ie
[
%
]
absorpcja przez
chlorofil
absorpcja przez w odę
barwniki
struktura komórkowa
woda zawarta w komórce
światło
widzialne
"bliska podczerwień"
podczerwień
Czynniki modyfikujące przebieg krzywej spektrofotometrycznej
Krzywe spektrofotometryczne roślinności (5)
Typowy kształt odbicia promieniowania od zielonego liścia.
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
8
Maksima odbicia promieniowania:
1. W zakresie światła widzialnego - odpowiedzialne barwniki
2. W zakresie bardzo bliskiej NIR - odpowiedzialna struktura
komórkowa
3. W zakresie bliskiej IR - odpowiedzialna woda zawarta w komórce
Krzywe spektrofotometryczne roślinności (6)
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
9
Ad. 1 Barwniki :
różnice w odbiciu promieniowania przez górną i dolną stronę liścia
(dolna strona odbija więcej w zakresie światła widzialnego) -
różnice wynikające ze względu na koncentracje chlorofilu w
miękiszu palisadowym
Zakresy absorpcji promieniowania dla poszczególnych pigmentów.
Pigment
Zakresy promieniowania (nm)
chlorofil a
360 - 440 i 600 - 700
chlorofil b
400 - 460 i 600 - 680
protochlorofil
400 - 460
karoten
380 - 510
ksantofil
400 - 510
Krzywe spektrofotometryczne roślinności (7)
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
10
Krzywe spektrofotometryczne roślinności (8)
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
11
BARWNIKI + STRUKTURA KOMÓRKI
Krzywe spektrofotometryczne roślinności (9)
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
12
BARWNIKI + STRUKTURA KOMÓRKI
Krzywe spektrofotometryczne roślinności (10)
3
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
13
Ad 2. Struktura komórki:
Przekroje poprzeczne
przez igłę sosny Pinus
silvestris L.
A - nieuszkodzona
B - uszkodzenie emisjami
przemysłowymi
A
B
Krzywe spektrofotometryczne roślinności (11)
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
14
Odbicie promieniowania od liścia i kory
Krzywe spektrofotometryczne roślinności (12)
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
15
Ad 3. Zawartość wody w komórce
maksima absorpcji dla wody zawartej w liściu przypadają na długości
fal = 450 i 950 oraz = 2500 nm.
- odpowiada to naturalnie minimom krzywych spektrofotometrycznych.
powyżej 2500 nm nie stwierdza się już praktycznie odbicia.
rośliny wypromieniowują jednak zaabsorbowaną, skumulowaną
i przez siebie wyprodukowaną energię cieplną (Kadro, 1981).
Krzywe spektrofotometryczne roślinności (13)
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
16
Ujęcie stanu zdrowotnego lasu na
barwnych zdjęciach spektrostrefowych (1)
CIR - Colour InfraRed = Barwne zdjęcia spektrostrefowe
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
17
Lotnicze zdjęcie spektrostrefowe:
czas wykonywania zdjęć (okres wegetacji)
film spektrostrefowy (Kodak 2443)
jakość radiometryczna zdjęcia lotniczego
(wskaźnik barw)
trasa nalotu
obiektywy (210, 300)
skala zdjęć lotniczych (1:5000 - 1:9000)
pokrycie terenu (80% podłużne; 35%
poprzeczne)
Ujęcie stanu zdrowotnego lasu na
barwnych zdjęciach spektrostrefowych (2)
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
18
Czas wykonywania zdjęć
okres wegetacji zróżnicowany w zależności od gatunku
drzewa oraz wysokości n.p.m. (fenologia)
dobra widoczność na 20-25 km
godziny południowe (+2 lub -2 godziny po osiągnięciu zenitu
przez słońce)
Ujęcie stanu zdrowotnego lasu na
barwnych zdjęciach spektrostrefowych (3)
4
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
19
Barwny film spektrostrefowy (1):
Nowość!!! KODAK -AEROCHROME III Infrared Film 1443 (następca
2443 USA),
Film KODAK Aerochrom InfraRed 2443 składa się z trzech
warstw światłoczułych, z których 2 reagują na promieniowanie
widzialne, a trzecia na bliskie podczerwone.
KODAK - SO 131 (USA),
SN (prod. dawnego ZSSR).
Rosyjskie filmy spektrostrefowe wszystkie (prócz SN-23) są
praktycznie dwuwarstwowe i negatywowe, w przeciwieństwie do
trójwarstwowych materiałów odwracalnych Kodaka.
Ujęcie stanu zdrowotnego lasu na
barwnych zdjęciach spektrostrefowych (4)
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
20
Do warstwy dolnej, uczulonej na
promieniowanie podczerwone,
wprowadzono barwnik niebiesko-
zielony. Do warstwy górnej,
uczulonej na promieniowanie
zielone - barwnik żółty, a do
środkowej reagującej na
promieniowanie czerwone -
barwnik purpurowy.
Wszystkie jednak warstwy są
wrażliwe na niepożądane w tym
wypadku - promieniowanie
niebieskie, które można
wyeliminować zakładając na
obiektyw kamery filtr "minus -
niebieski" czyli żółty (Tzschupke,
1984).
Ujęcie stanu zdrowotnego lasu na
barwnych zdjęciach spektrostrefowych (5)
Barwny film spektrostrefowy (2):
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
21
„Fałszywe” kolory na filmie CIR Kodak 2443
barwa niebieska odpowiada zielonej w naturze:
barwa zielona odpowiada czerwonej w naturze;
barwa czerwona odpowiada niewidzialnemu zakresowi
promieniowania w bliskiej podczerwieni (NIR)
Ujęcie stanu zdrowotnego lasu na
barwnych zdjęciach spektrostrefowych (6)
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
22
Trasa nalotu (Schneider 1989):
właściwie dobrana do konfiguracji terenu (W-E) (N-E)
odpowiedni czas nalotu (godziny przedpołudniowe - stoki E)
„spagetthi” - nawigacja DGPS
N
Ujęcie stanu zdrowotnego lasu na
barwnych zdjęciach spektrostrefowych (7)
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
23
Korona z uszkodzeniem
Warunki oświetlenia koron
Korona bez uszkodzeń
Ujęcie stanu zdrowotnego lasu na
barwnych zdjęciach spektrostrefowych (8)
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
24
Zalety zdjęć spektrostrefowych:
Wg. Schneider (1989) zaletą barwnych zdjęć spektrostrefowych jest to iż:
dokumentują i są podstawą do cyklicznych porównań;
pozwalają na znaczne zaoszczędzenie czasu pracy interpretatorów;
zawierają w sobie bardzo dużo informacji;
uszkodzenia koron drzew przy użyciu tych zdjęć i wyraźnych kryteriów
stają się sprawdzalne i obiektywne;
na zdjęciu czytelna jest cała korona wraz z partią szczytową, od której
rozpoczyna się obumieranie drzewa;
pozwalają na wspólną ocenę a w szczególności na ujęcie wpływu
czynników abiotycznych i kompleksowych, powodujących stany
chorobowe lasu
Ujęcie stanu zdrowotnego lasu na
barwnych zdjęciach spektrostrefowych (9)
5
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
25
CIR – kamera cyfrowa
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
26
Klucz fotointerpretacyjny (1)
Do 14 dni po wykonaniu zdjęć CIR lub krócej w zależności od pory roku
Wybór terenów wzorcowych: gatunek, fenotyp, wysokość n.p.m.,
spadek, wystawa stoków, podłoże geologiczne, uwilgotnienie
gleby, lokalne uwarunkowania rozwoju wegetacji , etc
Przygotowanie map (analogowych, cyfrowych – PDA + GPS)
Wydruk powiększonych fragmentów zdjęć lotniczych
Nawigacja GPS do obszarów wzorcowych
Wykonanie zdjęć naziemnych oraz szkiców
Wykonanie opisu i wspólny trening grupy taksatorów
Pomiar DGPS wybranych drzew, płatów roślinności
Prace kameralne
Testy okresowe
Analizy statystyczne – mapy uszkodzenia drzewostanów, intensywnosci
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
27
Klucz fotointerpretacyjny (2)
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
28
Zastosowanie teledetekcji w określaniu
stanu zdrowotnego drzewostanów
Commission of the European
Communieties
Directorate – Generate for Agriculture
1992
technologia filmów CIR
parametry nalotu fotogrametrycznego
koncepcja inwentaryzacji
fotointerpretacja
statystyka
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
29
Planowanie nalotów i koncepcja inwentaryzacji
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
30
Ekotyp:
świerk szczotkowy
bez
objawów chlorozy
Stopnie uszkodzeń
0-2.2
Klucz fotointerpretacyjny:
Stereopary zdjęć lotniczych
CIR Kodak Aerochrome 2443
oraz
naziemne zdjęcie na filmie
barwnym
6
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
31
Ekotyp: świerk szczotkowy
bez objawów chlorozy
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
32
0
1
2.1
2.2
Ekotyp:
świerk grzebieniasty
bez
objawów chlorozy
Stopnie uszkodzeń
0-2.2
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
33
Ekotyp: świerk grzebieniasty
bez objawów chlorozy
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
34
Stopnie uszkodzeń świerka
Stopnie chlorozy na świerku
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
35
Formy pokroju korony sosny
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
36
Struktura koron sosny
7
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
37
Sosna zwyczajna (Pinus silvestris L.)
bez objawów chlorozy
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
38
Stopnie chlorozy
Na koronie
Sosny zwyczjnej
Pinus silvestris L.
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
39
Jodła
pospolita
bez
objawów
chlorozy
Klasy
uszkodzeń
0-2.1
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
40
Jodła
pospolita
bez objawów
chlorozy
Klasy
uszkodzeń
2.2-4
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
41
Jodła pospolita
bez objawów
chlorozy
Klasy uszkodzeń
0-3.2
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
42
Buk zwyczjany
Fagus silvatica
Korona silna stuktura
Korona bez wyraźnej struktury
8
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
43
Buk
zwyczajny
stopnie
chlorozy
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
44
Dęby
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
45
Dęby
Chloroza
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
46
Ortofotografia – 1:13.000
CIR – Puszcza Piska
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
47
CIR – Puszcza Piska
CIR – Gorce 1997, skala 1:10.000
9
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
49
CIR – Gorce 1997, skala 1:10.000
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
50
CIR – Gorce 1997, skala 1:10.000
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
51
CIR – Gorce 1997, skala 1:10.000
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
52
CIR – Gorce 1997, skala 1:10.000
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
53
CIR – Gorce 1997, skala 1:10.000
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
54
CIR – Gorce 1997, skala 1:10.000
10
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
55
Praktyczne zastosowania (1)
Kartowanie szaty roślinnej w BgPN
1991 rok
2002 rok
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
56
Praktyczne zastosowania (2)
Kartowanie g.g.l. w BgPN
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
57
Praktyczne zastosowania (3)
1954
1987
1997
Zmiany w użytkowaniu ziemi w GPN
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
58
Praktyczne zastosowania (4)
Struktura górnoreglowych borów świerkowych w BgPN
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
59
Praktyczne zastosowania (5)
Struktura górnoreglowych borów świerkowych w TPN
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
60
Cyfrowe kamery lotnicze
VexcelCam X 10cm; Bildflug-ProGea Sept. 16.10.2007
RGB
11
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
61
CIR
Cyfrowe kamery lotnicze
VexcelCam X 10cm; Bildflug-ProGea Sept. 16.10.2007
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
62
Cyfrowe kamery lotnicze
VexcelCam X 10cm; Bildflug-ProGea Sept. 26.09.2007
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
63
Cyfrowe kamery lotnicze
VexcelCam X 10cm; Bildflug-ProGea Sept. 26.09.2007
2012-01-25
7_F Piotr Wężyk © 2008 Lab. GIS & RS WL UR
64
CIR Espoo, Finlandia
Vexcel camera piksel 15 cm