Katedra i Zakład Chemii Medycznej

UM w Lublinie

Ćwiczenie 4: Analiza objętościowa – oznaczanie ilości HCl

Celem ćwiczenia jest oznaczenie ilości gramów HCl zawartych w badanej próbce stosując

metodę miareczkowania alkacymetrycznego. Pierwszym etapem ćwiczenia będzie sporządzenie
roztworu NaOH o stężeniu molowym 0,1 mol dm

3

.

Sporządzenie roztworu NaOH o stężeniu molowym 0,1 mol/dm

3

.

Najpierw należy obliczyć ilość moli NaOH, która zawarta będzie w roztworze a następnie znając masę
molową NaOH (40 g/mol) masę NaOH (w gramach), którą należy odważyć. Ilość moli NaOH
obliczamy znając stężenie i objętość roztworu (zależnie od objętości kolby miarowej, w której będzie
sporządzany roztwór 250 lub 500 cm

3

)

Po odważeniu odpowiedniej (obliczonej) ilości gramów NaOH należy przenieść sporządzoną odważkę
ilościowo do kolby miarowej o pojemności 250 lub 500 cm

3

. W tym celu należy przesypać

sporządzoną odważkę na lejek umieszczony w szyjce kolby i spłukać dokładnie wodą destylowaną.
Następnie wymieszać zawartość kolby do całkowitego rozpuszczenia NaOH i dopełnić wodą
destylowaną do kreski znajdującej się na szyjce (na kresce zaznaczonej na szyjce kolby powinien
znajdować się dolny menisk cieczy – wtedy objętość płynu zawartego w kolbie jest równa dokładnie
250 lub 500 cm

3

). Zamknąć kolbę miarową korkiem i ponownie dokładnie wymieszać uzyskany

roztwór.

Oznaczanie ilości gramów HCl zawartych w badanej próbce
Analizę wydaną w kolbie miarowej o pojemności 100 cm

3

należy uzupełnić wodą destylowaną do

kreski (na kresce zaznaczonej na szyjce kolby powinien znajdować się dolny menisk cieczy – wtedy
objętość płynu zawartego w kolbie jest równa dokładnie 100 cm

3

), zamknąć kolbę miarową korkiem i

zawartość dokładnie wymieszać. Pipetę o pojemności 20 lub 25 cm

3

przepłukać trzykrotnie wodą

destylowaną, a następnie trzykrotnie niewielkimi porcjami analizy (roztwór, którym przepłukuje się
pipetę wylać do zlewu, a nie z powrotem do kolby!). Za pomocą przepłukanej pipety pobrać 20 lub
25 cm

3

analizy, przenieść do kolby stożkowej Erlenmayera, dodać kilka kropli czerwieni obojętnej.

Następnie przepłukać biuretę trzykrotnie niewielkimi porcjami wody destylowanej a następnie
trzykrotnie niewielkimi porcjami przygotowanego roztworu NaOH. Napełnić biuretę roztworem
NaOH (na kresce odpowiadającej zeru powinien znajdować się dolny menisk cieczy) i miareczkować
analizowaną próbkę do momentu zaobserwowania pierwszej zmiany barwy z różowej na żółtą
utrzymującej się po zamieszaniu analizy.

Pomiar powtórzyć trzykrotnie, za każdym razem uzupełniając zawartość biurety. Uzyskane

wyniki nie powinny różnić się bardziej niż o 0,2 cm

3

. Z wyników, które spełniają podany warunek

wyliczyć średnią arytmetyczną.
Obliczenia: HCl + NaOH



NaCl + H

2

O

1 mol - 1 mol

Ilość moli kwasu znajdująca się w miareczkowanym roztworze jest taka sama jak ilość moli zasady
zawarta w objętości roztworu NaOH zużytej do miareczkowania.

Ilość moli zasady wynosi:

C

NaOH

(mol/dm

3

)

.

V

śr

(cm

3

)

1000

Taka sama ilość moli kwasu zawarta była w miareczkowanym roztworze, a więc w objętości analizy
odmierzonej za pomocą pipety.

Ilość moli kwasu zawarta w kolbie miarowej jest f razy większa (f jest to tzw. faktor – stosunek

objętości kolby miarowej do objętości pipety) i wynosi:

C

NaOH

(mol/dm

3

)

.

V

śr

(cm

3

)

.

f

n

HCl

=

1000

Katedra i Zakład Chemii Medycznej

UM w Lublinie

Ilość „x” gramów HCl zawartą w kolbie miarowej należy obliczyć mnożąc ilość moli HCl przez masę
molową HCl:

C

NaOH

· V

śr

· f ·M

HCl

x =

n

HCl

· M

HCl

=

1000

C

NaOH

(mol/dm

3

) –stężenie molowe titranta (roztworu NaOH sporządzonego w pierwszej części

ćwiczenia)
V

śr

– średnia objętość titranta zużyta podczas miareczkowania wyrażona w cm

3

f – faktor, stosunek objętości kolby miarowej, w której została wydana analiza, do objętości pipety
M

HCl

= 36,45 g/mol

Po wykonaniu ćwiczenia wypełnić poniższą tabelę:

objętość kolby miarowej użytej do sporządzenia roztworu
NaOH o stężeniu 0,1 mol dm

3

ilość gramów NaOH użyta do sporządzenia roztworu NaOH
o stężeniu 0,1 mol dm

3

objętość roztworu NaOH o stężeniu 0,1 mol dm

3

zużyta w

trakcie miareczkowania roztworu HCl

1.
2.
3.

średnia objętość roztworu NaOH o stężeniu 0,1 mol dm

3

zużyta w trakcie miareczkowania roztworu HCl

ilość gramów HCl zawarta w otrzymanej analizie