1

GENETYKA ZWIERZĄT

STUDIA NIESTACJONARNE
KIERUNEK: ZOOTECHNIKA
SPECJALNOŚĆ: AGROTURYSTYKA
Ć

WICZENIE NR: 3

DATA: 22-11-2008

1.

Addytywne działanie genów:

Wiele genów z różnych loci warunkuje jedną cechę, powodując różne jej nasilenie

zależne od sumującego się ich działania. Geny te nazywamy kumulatywnymi,

addytywnymi, polimerycznymi lub poligenami. Ich sumujące się działanie jest podstawą

cech ilościowych (np. wydajność mleczna).

2.

Epistaza:

Współdziałanie genów nieallelicznych, charakteryzujące się tym, że od obecności

alleli z określonej pary zależy ekspresja innej pary alleli. W wyniku oddziaływań

epistatycznych, zmianie ulega ekspresja genów. Gen, który hamuje ujawnienie się genu z

innej pary, nazywamy genem epistatycznym, natomiast gen hamowany to gen

hipostatyczny.

3.

Równorzędne dziedziczenie:

Dziedziczenie kształtu grzebienia u kur (geny komplementarne):

•

R – allel warunkujący wykształcenie różyczkowego kształtu grzebienia

•

r – allel warunkujący wykształcenie pojedynczego grzebienia

•

P – allel warunkujący wykształcenie grzebienia groszkowego

•

p – allel warunkujący wykształcenie grzebienia pojedynczego

•

rrpp – osobnik z grzebieniem pojedynczym

•

R_P_ - osobnik o grzebieniu orzeszkowym

4.

Plejotropia:

Zjawisko polegające na oddziaływaniu jednego genu na powstanie kilku cech.

Wyróżniamy plejotropię właściwą oraz rzekomą. Plejotropia właściwa występuje wtedy,

gdy gen plejotropowy oddziałuje na kilka odrębnych ośrodków (np. pewne geny

umaszczenia u koni). W przypadku plejotropii rzekomej gen kontroluje jakąś cechę, która

z kolei rzutuje na zróżnicowanie innych cech (np. gen warunkujący szurpatość u drobiu)

2

5.

Etapy determinacji płci ssaków:

1)

Powstanie układu chromosomów płci XX lub XY – płeć chromosomowa

2)

Rozwój niezróżnicowanych gonad w kierunku jądra lub jajnika – płeć gonadowa

3)

Formowanie się zewnętrznych i wewnętrznych cech płciowych – płeć fenotypowa

6.

Cechy sprzężone z płcią:

•

Cechy, których geny są umieszczone w chromosomach płci (chromosom X i Y

u ssaków, chromosom Z i W u ptaków)

•

Ssaki:

- samice są homogametyczne (XX)

- samce są heterogametyczne (XY)

•

Ptaki:

- samice są heterogametyczne (ZW)

- samce są homogametyczne (ZZ)

•

Hemizygota – osobnik diploidalny posiadający tylko jeden allel z danej pary

7.

Cechy związane z płcią

Geny warunkujące te cechy nie są zlokalizowane w chromosomach X i Y (lub Z i

W u ptaków), lecz leżą w autosomach. Ich ekspresja zależy jednak od płci. W związku z

tym osobniki męskie i żeńskie o identycznym genotypie mogą się różnić fenotypowo.

3

ZADANIA ADDYTYWNE DZIAŁANIE GENÓW

Zad.2:

Skrzyżowano dwie rasy psów różniące się wysokością: P

1

= 80 cm (genotyp a

1

a

1

a

2

a

2

), P

2

=

120 cm (genotyp A

1

A

1

A

2

A

2

). Przeanalizować dziedziczenie się tej cechy w pokoleniu F

1

i F

2

.

Zad. 3:

Przyjmijmy, że ciężar jaj strusia jest dziedziczony za pomocą trzech par genów wykazujących

efekt kumulatywności. Wiadomo. śe zwierzęta o genotypie AABBCC mają 6-funtowe jaja,

zaś aabbcc jaja 3-funtowe. Każdy gen dominujący zwiększa ciężar jaja o 0,5 funta. W

związku z tym jaja powstałe po skrzyżowaniu zwierząt o genotypie AABBCC ze zwierzętami

aabbcc będą miały ciężar:

a)

4,5 funta

b)

3,5 funta

c)

5,5 funta

d)

ś

adna z odpowiedzi nie jest poprawna

Zad. 4:

Załóżmy, że masa pewnej rasy kotów uwarunkowana jest trzema parami genów. Potrójna

homozygota recesywna osiąga masę 1,5 kg, a obecnośc każdego dominującego aktywnego

allelu powiększa ciężar o 0,25 kg. Ciężar osobników potrójnie heterozygotycznych będzie

następujący:

a)

2,0 kg

b)

2,25 kg

c)

2,5 kg

d)

2,75 kg

Zad. 7:

Załóżmy, że krzyżujemy dwa króliki homozygotyczne, jeden o wadze 1000 g, drugi o wadze

1900 g. Jeśli zróżnicowanie wagi jest spowodowane 3 parami genów kumulatywnych, a

każdy gen powoduje wzrost wagi o 150 g w stosunku do 1000 g, co możemy powiedzieć na

temat ewentualnej wagi królików w pokoleniach F

1

i F

2

?

4

Zad. 8:

Po skrzyżowaniu dwu odmian fasoli różniącej się długością łodygi (odpowiednio 20 i 36 cm)

otrzymano w pokoleniu F1 osobniki o łodydze28 cm, a w pokoleniu F2 rozszczepienie w

stosunku 1 – 36 cm : 4 – 32 cm : 6 – 28 cm : 4 – 24 cm : 1 – 20 cm. Nasiona z roślin

pokolenia F2 o łodygach długości 24 cm zebrano razem, przeznaczając do wysiewu na

pokolenie F3. Jakie rozszczepienie powinno wystąpić wśród 160 roślin pokolenia F3

otrzymanych z tych nasion?

ZADANIA CECHY SPRZĘśONE Z PŁCIĄ

Zad. 4:

Chory na hemofilię mężczyzna ożenił się ze zdrową kobietą, której ojciec był hemofilitykiem.

Jakiego typu ich potomstwa można się spodziewać, jeśli wiadomo, że hemofilia jest

uwarunkowana recesywnym genem sprzężonym z płcią?

Zad. 6:

Syn mający zdrową matkę i zdrowego ojca może być chory na hemofilię. Wyjaśnij dlaczego?

Zad 8:

Zdrowa kobieta, której babka (matka matki) była nosicielką genu na hemofilię i której

dziadek był zdrowy, ma normalnych (zdrowych fenotypowo) rodziców. Jaka jest szansa, że

jej synowie i córki będą chore na hemofilię, jeśli mąż jest zdrowy?

Zad. 11:

Normalna kobieta, której ojciec był daltonistą wychodzi za mąż za mężczyznę o

prawidłowym widzeniu barw:

a)

wśród ilu jej synów powinien pojawić się daltonizm

b)

gdyby jej mąż był daltonistą, jakie są przewidywania odnośnie jej synów?

Zad. 12:

Ojciec Mary Fenwick (z domu Smith) jest daltonistą. Dwaj jej bracia Larry i Harry Smith

oraz wujek ze strony matki byli chorzy na hemofilię.

a)

Jakie są możlie genotypy wszystkich wspomnianych osób?

b)

Jaki musi być genotyp Mary Fenwick, skoro jej syn Edward cierpi na hemofilię?

c)

Jakie jest prawdopodobieństwo, że siostra Edwarda, Luiya Fenwick jest nosicielką tej choroby

d)

Czy Mary Fenwick może mieć syna cierpiącego równocześnie na hemofilię i daltonizm? Czy może

mieć syna zdrowego? Z jakim prawdopodobieństwem?

5

Zad. 15:

Jakie fenotypy przewidujemy u potomstwa mężczyzny, u którego występuje choroba

sprzężona z chromosomem Y:

a)

U jego synów

b)

u córek

c)

u potomków męskich synów

d)

u potomków żeńskich córek

e)

u potomków żeńskich synów

f)

u potomków męskich córek

Zad. 16:

Jedna para genów warunkujących barwę sierści u kotów jest sprzężona z płcią. Gen B

powoduje czarne ubarwienie, gen b – żółte, a heterozygota Bb ma futerko bary szyldkretowej.

Gdy szyldkretowa kotka ma miot składający się z szyldkretowych, czarnych i żółtych kociąt,

jakie kryterium mogłoby posłużyć do posądzenia żółtego kota z drugiej strony ulicy, że jest

prawdopodobnie ich ojcem?

CECHY ZWIĄZANE Z PŁCIĄ

Zad. 31:

Występowanie u pewnych ras bydła sierści barwy mahoniowej lub czerwonej zależy od

jednej pary związanych z płcią genów M

1

M

2

. Homozygoty M

1

M

1

są zawsze mahoniowe, a

M

2

M

2

zawsze czerwone, zarówno wśród samców, jak i samic. Maść heterozygot M

1

M

2

zależy

od płci zwierzęcia: buhaje mają sierść mahoniową, a krowy czerwoną. Podaj wszystkie

możliwe genotypy oraz fenotypy samców i samic.

Zad. 33:

Czerwona krowa pokryta czerwonym buhajem urodziła mahoniowe cielę.

a)

Podaj genotypy rodziców i płeć cielęcia

b)

Z jakim prawdopodobieństwem można oczekiwać różnych fenotypów w pokoleniu

F

1

,otrzymanym z kojarzeń tych samych par rodzicielskich?

6

Zad. 37:

U pewnych ras owiec bezrogość (i rogatość) jest cechą związaną z płcią. Zwierzęta BB są

bezrogie, bb rogate bez względu na płeć. Natomiast heterozygoty Bb mają różne fenotypy

zależnie od płci: samce są rogate, a samice bezrogie. Rogaty tryk skojarzony z rogatymi

owcami dał potomstwo zarówno rogate, jak i bezrogie. Podaj jaki procent stanowiły sztuki

bezrogie i jaka była ich płeć?

Zad. 39:

Łysienie zależy od jednej pary genów związanych z płcią. Heterozygotyczne kobiety BB

1

nie

są łyse, natomiast mężczyźni BB i BB

1

są łysi. Nie łysy i nie wykazujący daltonizmu

mężczyzna poślubia kobietę, której rodzice nie byli daltonistami, a ojciec nie był łysy. Jedyny

potomek tej pary był łysym daltonistą. Podaj genotyp matki i jej rodziców.

Zad. 41:

Albinizm jest u ludzi uwarunkowany przez recesywny gen autosomalny, zaś daltonizm przez

recesywny gen sprzężony z płcią. Para zdrowych rodziców ma dziecko, które jest albinosem i

daltonistą.

a)

Jakie jest prawdopodobieństwo, że to dziecko jest synem?

b)

Jakie są genotypy rodziców?

Zad. 45:

Pręgowanie u drobiu jest wynikiem działania sprzężonego z płcią genu B, niepręgowanie

allelem b. Czarny kolor skóry jest uwarunkowany genem S, biały s. Różyczkowy grzebień R,

pojedynczy r. Niepręgowany, czarnoskóry o grzebieniu różyczkowym kogut ma z kurą o

czarnej skórze, pręgowaną o pojedynczym grzebieniu potomstwo: 6 kogutów pręgowanych,

czarnoskórych z grzebieniem różyczkowym; 2 koguty pręgowane, białoskóre z grzebieniem

różyczkowym; 5 kur niepręgowanych, czarnoskórych z grzebieniem różyczkowym; 2 kury

niepręgowane, białoskóre z grzebieniem różyczkowym.

a)

Jakie były przypuszczalnie genotypy rodziców?

b)

Czy w potomstwie mogą wystąpić jeszcze inne fenotypy niż wymienione?