Organizacja pracy i warunki

zaliczenia.

Program nauczania plastyki

Metodyka edukacji plastycznej

dr Jakub Jerzy Czarkowski

Treści zajęć

• Znaczenie wczesnej edukacji

plastycznej

• Zagadnienia plastyczne do

zrealizowania w edukacji
przedszkolnej i wczesnoszkolnej

• Metody pracy rozwijające twórczą

postawę dzieci

• Planowanie tematyczne i

planowanie problemowe

Treści zajęć

• Konstruowanie scenariusza

dydaktycznego.

• Ocenianie
• Wybrane techniki plastyczne dobre

do wykorzystania w pracy z dziećmi
w szkole podstawowej.

• Przypomnimy sobie również

elementy wiedze o sztuce.

Warunki zaliczenia

• Teczka

(8 prac plastycznych w 4 technikach + zestaw
8 konspektów – różne tematy i problemy)

• Zajęcia w Internecie
• Test internetowy

Lektura 1

• Popek S. (red), Aktywność twórcza dzieci i

młodzieży, WSiP, Warszawa 1988

• Popek S. Metodyka zajęć plastycznych w

klasach początkowych, Warszawa, 1984

• Sienkiewicz-Wilowska J. A. Dziecko rysuje,

maluje, rzeźbi :rozwój dzieci i młodzieży, Jak
wspomagać rozwój dzieci i młodzieży, Gdańsk
2011

Lektura 2

• Hohensee Ciszewska H ABC wiedzy o

plastyce, Warszawa 1988

• Misiurska A., Kalendarz plastyczny w

przedszkolu, Warszawa 1995

• Jabłońska A. Zabawy plastyczne, Świat Książki,

Warszawa 1997

• Lewicka J., 100 technik plastycznych Warszawa

1969

Edukacja plastyczna

Należy pamiętać, że nauczanie przedmiotu plastyka

powinno być procesem, podczas którego u dziecka

kształtują się postawy twórcze, co w konsekwencji

powinno prowadzić do wychowania człowieka

innowacyjnego, uczestniczącego w kulturze. We

wczesnym etapie treści edukacji plastycznej

powinny narastać w układzie spiralnym. Treści

realizowane w danym roku powinny być

powtarzane i poszerzane w roku następnym, z

uwzględnieniem możliwości dzieci (zależnych od ich

wieku i stopnia rozwoju).

Zajęcia plastyczne

Jedną z najważniejszych płaszczyzn
edukacyjnych, która w szczególny sposób
podejmuje zadania związane z kształceniem
jednostki nastawionej na poszukiwanie, jest
edukacja plastyczna.
Współczesnych koncepcje edukacji plastycznej
czynią priorytetem wspieranie uzdolnień i
rozwój kreatywności uczniów.

W podstawie

programowej

nauczanie

zintegrowane

Edukacja plastyczna.

EDU

KA

C

JA

PLAS

TY

CZ

NA

.

• Poznawanie architektury,

malarstwa i rzeźby.

• Wyrażanie własnych

myśli i uczuć w
różnorodnych formach
plastycznych.

• Przygotowanie do

korzystania z medialnych
środków przekazu.

Uczeń kończący klasę I:

1) wypowiada się w wybranych technikach

plastycznych na płaszczyźnie i w przestrzeni;

posługuje się takimi środkami wyrazu plastycznego,

jak: kształt, barwa, faktura;
2) ilustruje sceny i sytuacje (realne i fantastyczne)

inspirowane wyobraźnią, baśnią, opowiadaniem,

muzyką; korzysta z narzędzi multimedialnych;
3) wykonuje proste rekwizyty (np. lalkę, pacynkę) i

wykorzystuje je w małych
formach teatralnych; tworzy przedmioty

charakterystyczne dla sztuki ludowej regionu, w

którym mieszka;
4) rozpoznaje wybrane dziedziny sztuki: architekturę

(także architekturę zieleni), malarstwo, rzeźbę,

grafikę; wypowiada się na ich temat.

EDU

KA

C

JA

PLAS

TY

CZ

NA

.

Uczeń kończący klasę III

1) w zakresie percepcji sztuki:

a) określa swoją przynależność kulturową
poprzez kontakt z wybranymi dziełami sztuki,
zabytkami i z tradycją w środowisku rodzinnym,
szkolnym i lokalnym; uczestniczy w życiu
kulturalnym tych środowisk, wie o istnieniu
placówek kultury działających na ich rzecz,
b) korzysta z przekazów medialnych; stosuje ich
wytwory w swojej działalności twórczej (zgodnie
z elementarną wiedzą o prawach autora);

EDU

KA

C

JA

PLAS

TY

CZ

NA

.

Uczeń kończący klasę III

2) w zakresie ekspresji przez sztukę:

a) podejmuje działalność twórczą, posługując się

takimi środkami wyrazu plastycznego jak: kształt,

barwa, faktura w kompozycji na płaszczyźnie i w

przestrzeni (stosując określone materiały,

narzędzia i techniki plastyczne),
b) realizuje proste projekty w zakresie form

użytkowych, w tym służące kształtowaniu

własnego wizerunku i otoczenia oraz

upowszechnianiu kultury w środowisku szkolnym

(stosując określone narzędzia i wytwory

przekazów medialnych);

EDU

KA

C

JA PLAS

TY

CZ

NA

.

Uczeń kończący klasę III

3) w zakresie recepcji sztuki:

a) rozróżnia takie dziedziny działalności twórczej

człowieka jak: architektura, sztuki plastyczne oraz inne

określone dyscypliny sztuki (fotografika, film) i

przekazy medialne (telewizja, Internet), a także

rzemiosło artystyczne
i sztukę ludową,
b) rozpoznaje wybrane dzieła architektury i sztuk

plastycznych należące do polskiego i europejskiego

dziedzictwa kultury; opisuje ich cechy

charakterystyczne (posługując się elementarnymi

terminami właściwymi dla tych dziedzin działalności

twórczej).

EDU

KA

C

JA PLAS

TY

CZ

NA

.

PLASTYKA KLASY IV - VI

Cele kształcenia – wymagania ogólne

• I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie

zawartych w nich informacji – percepcja
sztuki.

• II. Tworzenie wypowiedzi – ekspresja przez

sztukę.

• III. Analiza i interpretacja tekstów kultury –

recepcja sztuki.

EDU

KA

C

JA

PLAS

TY

CZ

NA

.

PLASTYKA KLASY IV - VI

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w
nich informacji – percepcja sztuki. Uczeń:

1. określa swoją przynależność kulturową poprzez

kontakt z wybranymi dziełami sztuki, zabytkami i
tradycją w swoim środowisku lokalnym i
regionalnym, a także uczestniczy w życiu
kulturalnym tego środowiska (zna placówki kultury
działające na jego rzecz);

2. korzysta z przekazów medialnych oraz stosuje ich

wytwory w swojej działalności twórczej (zgodnie z
elementarną wiedzą o prawach autora).

EDU

KA

C

JA

PLAS

TY

CZ

NA

.

PLASTYKA KLASY IV - VI

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

2. Tworzenie wypowiedzi – ekspresja przez sztukę.

Uczeń:
1. podejmuje działalność twórczą, posługując się

podstawowymi środkami wyrazu plastycznego i

innych dziedzin sztuki (fotografika, film) w

kompozycji na płaszczyźnie i w przestrzeni

(stosując określone materiały, narzędzia i techniki

właściwe dla tych dziedzin sztuki);

2. realizuje projekty w zakresie form użytkowych, w

tym służące kształtowaniu wizerunku i otoczenia

człowieka oraz upowszechnianiu kultury w

społeczności szkolnej i lokalnej (stosując także

narzędzia i wytwory multimedialne).

EDU

KA

C

JA

PLAS

TY

CZ

NA

.

PLASTYKA KLASY IV - VI

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

3. Analiza i interpretacja tekstów kultury – recepcja

sztuki. Uczeń:

1. rozróżnia określone dyscypliny w takich dziedzinach

jak: architektura, sztuki plastyczne oraz w innych

dziedzinach sztuki (fotografika, film) i przekazach

medialnych (telewizja, Internet);

2. rozpoznaje wybrane dzieła architektury i sztuk

plastycznych należące do polskiego i europejskiego

dziedzictwa kultury oraz opisuje ich funkcje i cechy

charakterystyczne na tle epoki (posługując się

podstawowymi terminami i pojęciami właściwymi

dla tych dziedzin sztuki).

EDU

KA

C

JA

PLAS

TY

CZ

NA

.

Budowa programu jest spiralna

Edukacja plastyczna dzieci 2–3-letnich

W większości populacji dzieci 2–3-letnie są na
etapie bazgroty. Podstawowym zadaniem
nauczyciela jest stymulowanie twórczości
plastycznej dziecka tak że zdobywa ono
doświadczenia i osiąga kolejny etap swojego
rozwoju plastycznego.
Jest to aktywizacja sfery kinestetycznej i
rozwojem koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz
usprawnianie czynności manualnych dziecka.

Edukacja plastyczna dzieci 2–3-letnich

W edukacji plastycznej dziecka w wieku 2–3 lat
zwraca się szczególną uwagę na rozwijanie:
• sprawności manualnej,
• sprawności percepcyjnej i wyobraźni dziecka

poprzez obserwację środowiska naturalnego i
najbliższego otoczenia.

Edukacja plastyczna dzieci 4–5-letnich

W większości populacji dzieci 4–5-letnie są na etapie

pojawiania się pierwszych form przedstawieniowych.

Podstawowym zadaniem nauczyciela powinno być

stymulowanie twórczości plastycznej dziecka tak, aby

osiągnęło kolejny etap swojego rozwoju plastycznego.
Nadal należy zwracać uwagę
na aktywizację sfery kinestetycznej,
• na rozwój koordynacji wzrokowo-ruchowej i usprawnianie

sprawności manualnej

• dziecka. Nadal należy rozwijać dziecięcą wyobraźnię, ale

przede wszystkim

• należy dziecku dostarczać jak największej liczby informacji o

otaczającym je świecie

Edukacja plastyczna dzieci 4–5-letnich

Istotna jest taka organizacja zadań dydaktycznych,

dzięki której dzieci, kształtując materiał plastyczny,

będą mogły ćwiczyć wyżej wymienione sprawności.
W edukacji plastycznej dziecka w wieku 4–5 lat

zwraca się szczególną uwagę na:
• dalsze rozwijanie sprawności manualnej,
• dalsze rozwijanie sprawności percepcyjnej i

wyobraźni dziecka poprzez obserwację

środowiska naturalnego i najbliższego otoczenia,

analizę wybranych tekstów, utworów muzycznych

i dzieł sztuki.

Edukacja plastyczna dzieci 6-letnich

Dziecko sześcioletnie jest gotowe na podjęcie
bardziej ambitnych wyzwań. Wiąże się to z
naturalną potrzebą stałego poszukiwania i
odkrywania, a co za tym idzie, z kształtowaniem
postawy badawczej.
Obok dalszego rozwijania sprawności manualnej
dziecka i dziecięcej wyobraźni, w edukacji
plastycznej zaczynamy wprowadzać podstawowe
terminy

Edukacja plastyczna dzieci 6-letnich

• Punkt i linia. Różne rodzaje punktów i linii. Ich cechy

charakterystyczne

• Kształty. Kształty proste (figury geometryczne)
• Barwa. W zakresie barw tęczy
• Cechy charakterystyczne dla kolorystyki

poszczególnych pór roku, (barwy ciepłe, barwy
zimne, akcent kolorystyczny, gama barw)

• Kompozycja rytmiczna (rytm jako powtarzalność tych

samych elementów, )

Edukacja plastyczna dzieci 7-9-letnich

• Dzieci siedmioletnie znajdują się w

najlepszym dla siebie okresie ekspresji
plastycznej.

• Metodą prób i błędów wypracowały swój

własny styl, mający znamiona specyficznej
oryginalności i niepowtarzalności.

• Siedmiolatek

jest

gotowy

do

podejmowania

trudniejszych

wyzwań

warsztatowych i twórczego rozwiązywania
stawianych przed nim zagadnień.

Edukacja plastyczna dzieci 7-9-letnich

• Ważne jest dalsze rozwijanie sprawności

manualnej. Więcej uwagi poświęca się metodom
stymulującym (osiągnięcie jak najlepszej
sprawności manualnej warunkuje lepsze wyniki
w nauce - zwłaszcza pisania).

• rozbudowane rozwijanie sprawności

percepcyjnej i wyobraźni dziecka poprzez
obserwację środowiska naturalnego i
najbliższego otoczenia, analizę wybranych
tekstów, utworów muzycznych i dzieł sztuki.

Należy pamiętać zmianach pojawiających się w
twórczości plastycznej, ważnych dla wprowadzania
dalszych pojęć i terminów plastycznych:

Edukacja plastyczna dzieci

7-9-letnich

Dostrzega i nazywa cechy
przedmiotów i zjawisk
występujących w jego otoczeniu:
• kształty, barwy i faktury;
• wielkości i proporcje, położenie i
oddalenie.

Edukacja plastyczna dzieci 7-9-letnich

barwa

barwy podstawowe i pochodne (7-8 lat),
temperatura barwy (8-9),

kompozycja

rytmiczna (6-7),
symetryczna jednoosiowa (7-8),
otwarta i zamknięta (7-9),
statyczna i dynamiczna (7-9);

kształt

kształty proste, np.: okrągły, kulisty,
owalny, prostokątny, trójkątny (6-7),
kształty złożone z kilku kształtów
prostych, części składowe, podobieństwa
różnice (7-9);

Edukacja plastyczna dzieci 7-9-letnich

wielkości i
proporcje

w stosunku do dwóch przedmiotów,
np.: duży – mały, większy-mniejszy
(6-7),
w stosunku do trzech przedmiotów, np.:
duży – większy – największy
(8-9);

położenie i
oddalenie

w stosunku w do dwóch przedmiotów,
np.: stojący – leżący (6-7),
w stosunku do trzech przedmiotów, np.:
bliższy – dalszy – najdalszy
(8-9),

Edukacja plastyczna dzieci 7-9-letnich

Uczeń stosuje różnorodne techniki, materiały oraz

narzędzi multimedialne dla:
• przedstawiania zjawisk i wydarzeń realnych i

fantastycznych z uwzględnieniem
postaci ludzi, zwierząt i ich otoczenia,
• ilustrowania scen i sytuacji uwzględniających nastrój,

inspirowanych przez
własne przeżycia i marzenia, wynikające:
− z obserwacji przyrody, odbioru tekstów literackich i

utworów muzycznych,
− analizy wybranych dzieł sztuki

Edukacja plastyczna

Edukację plastyczną należy
projektować innowacyjnie.
Niebanalne zajęcia
plastyczne, pozwolą na
rozwijanie dziecięcych
talentów

Prezentacja techniki:

Dziękuję za uwagę.

dr Jakub Jerzy Czarkowski