1

ANATOMIA KLINICZNA

wg dr Janusza Fastyna – 2006r

1. Anatomia noworodka, doroslych i wieku

inwolucyjnego.

2. Sposoby badania wstepnego pacjenta.
3. Podstawowe osie ciala, plaszczyzny ciala,

linie ciala oraz okolice ciala.

4. Zaburzenia rozwojowe glowy.
5. Krwawienie pod powlokami czaszki.
6. Linie zlamania czaszki i szczeki.
7. Krwotoki wewnatrzczaszkowe.
8. Pobieranie plynu mózgowo-rdzeniowego do

badan.

9. Zacma.
10. Choroby slinianek.
11. Rola podniebienia.
12. Wady rozwojowe podniebienia.
13. Nadczynnosc i niedoczynnosc tarczycy.
14. Intubacja.
15. Konikotomia.
16. Tracheotomia.
17. Naklucie mostka.
18. Przepukliny przeponowe.
19. Podzial sródpiersia i jego zawartosc.
20. Zlamanie zeber – konsekwencje.
21. Odplyw chlonki z gruczolu sutkowego –

znaczenie kliniczne.

22. Mediastinoskopia.
23. Zator tetnicy plucnej.
24. Pluca: niedodma, rozedma.
25. Rak pluc.
26. Jama oplucnowa: wysieki, odma.
27. Zastawki serca. Tony serca, miejsca

osluchiwania serca.

28.

Miesien przewodnictwa serca.

29.

Rozrusznik serca.

30. Naczynia wlasne serca.
31. Zawal serca.
32. Wady wrodzone serca.
33. Zoladek – polozenie - znaczenie
34. Zóltaczki – rodzaje
35. Choroby Watroby
36. Rola raka trzustki w aspekcie anatomicznym
37. Jelito cienkie: podzial, funkcja.
38. Jelito grube: podzial, funkcja.
39. Zapalenie wyrostka robaczkowego. Objawy

wynikajace z polozenia tego narzadu.

40. Pecherzyk zólciowy, drogi zólciowe
41. Zyla wrotna.
42. Zylaki odbytu
43. Gruczol piersiowy
44. Nerka
45. Objawy przerostu gruczolu krokowego
46. Zaglebienie odbytniczo-maciczne
47. Macica - funkcje
48. Zwichniecie stawu ramiennego
49. Zyly skórne konczyny górnej
50. Uszkodzenia nerwu promieniowego i

lokciowego

51. Zwichniecie stawu biodrowego

52.

Posladek

53. Staw kolanowy
54. Wodoglowie wewnetrzne i zewnetrzne
55. Guzy przysadki mózgowej
56. Wziernikowanie ucha = otoskopia
57. Jaskra
58. Wziernikowanie oka.

Przepisalem wszystko co zapisalem na zajeciach, wiec moze czegos brakowac .

Moga byc, i na pewno sa jakies bledy.

Wszelkie uwagi/poprawki przeslij na adres [e-mail]

Zycze milej nauki!

Geniculum

2

1. Anatomia noworodka, doroslych i wieku inwolucyjnego.

Ø Wiek osobniczy – to okres od poczecia do smierci. Dzieli sie na:

a) okres zycia wewnatrz macicznego = prenatalnego:

•

okres zarodkowy – od zaplodnienia do 8 tyg.

•

Okres plodowy – od 9tyg. do 40tyg.

b) okres zycia zewnatrz macicznego = postnatalnego: (od urodzenia do smierci)

−

wiek dzieciecy – od urodzenia do poczatku dojrzewania:

−

okres noworodkowy – od urodzenia do konc a 1 miesiaca

−

okres niemowlecy – od 1 miesiaca do 12 miesiaca

−

okres wczesnego dziecinstwa – od 1roku do 6-7roku

−

okres póznego dziecinstwa – od 6-7roku do 14-16 roku

•

wiek mlodzienczy – od 14-16roku do 20-25 roku zycia => osiagniecie pelnej

dojrzalosci plciowej i ukonczenie wzrostu.

•

Wiek dorosly = stabilizacji – do 40 roku u kobiet a do 50 roku u mezczyzn – do

pojawienia sie pierwszych objawów starzenia sie.

•

Wiek dojzaly – do okolo 60 roku – nasilenie objawów starczych, sucha skóra, zmiany

inwolucyjne (wsteczne)

•

Wiek starosci – po 60 roku i trwa do smierci

−

I stopien – do 70roku

−

II stopien – do 80roku

−

III stopnia – powyzej 80roku

Ø ANATOMIA NOWORODKA:

−

tempo wzrostu najszybsze szczególnie w pierwszych 6 miesiacach

−

rozpoczecie kostnienia w okresie noworodkowym

−

25% masy ciala w okresie noworodkowym

−

skóra cienka => widoczne golym okiem wezly chlonne

−

brak krzywizn kregoslupa – zaczynaja sie dopiero ksztaltowac

−

u chlopców jadra w glównej czesci moszny

−

u dziewczynek wargi sromowe stosunkowo duze

−

glowa stosunkowo duza, szc zególnie mózgoczaszka

−

konczyny górne dlugie w stosunku do tulowia i konczyn dolnych

−

klatka piersiowa w ksztalcie stozka o szerokiej podstawie

−

tetno 130-150 – przyspieszone

−

jama brzuszna ma ksztalt owalny

−

watroba (narzad krwiotwórczy) bardzo duza i zajmuje 2/5 jamy brzusznej

−

duze nerki z zaznaczona budowa platowata – L2-L4

−

osiagniecie pionowej postawy ciala

−

duza grasica

−

brak uzebienia

−

brak owlosienia pachowego i lonowego

−

ciemiaczka – 2 parzyste i 2 nieparzyste

Ø ANATOMIA WIEKU INWOLUCYJNEGO:

−

zanik skóry, miesni, jajników, watroby

−

zmniejszenie ruchów perystaltycznych

−

utrata zebów, wlosów

−

bóle stawowe – zmiany w chrzastce

−

obnizenie wzrostu

−

pojawiaja sie objawy zuzycia

−

najpierw nastepuje zanik morfologiczny, nastepnie fizjologiczny a na koncu psychiczny.

3

2. Sposoby badania wstepnego pacjenta:

Ø wywiad:

−

choroby

−

stany (ciaza)

−

rodzina

−

uzywki

Ø badanie fizykalne:

−

za pomoca wzroku, sluchu, wechu, dotyku (np. wezly chlonne, napiecie miesni)

−

osluchiwanie

−

opukiwanie

Ø badania dodatkowe:

−

pobranie plynu mózgowo-rdzeniowego – nakluc ie miedzy L3 a L4

−

istotne sa punkty kostne takie jak np. klykcie, wyrostki kolczyste

−

w celu odessania powietrza z jamy oplucnej wykonuje sie naklucie w 3 przestrzeni

miedzyzebrowej

3. Podstawowe osie ciala, plaszczyzny ciala, linie ciala oraz okolice ciala.

Ø PLASZCZYZNY CIALA I OSIE CIALA:

Ø LINIE CIALA:

−

l. Posrodkowa przednia

−

l. Mostkowa – wzdluz przegów mostka

−

l. Przymostkowa – w polowie miedzy b) i d)

−

l. Srodkowoobojczykowa (sutkowa) – przez srodek obojczyka (i przez sutek)

−

l. Pachowa przednia – przez przedni fald pachowy

−

l. Pachowa srodkowa

−

l. Pachowa tylna – przez tylni fald pachowy

−

l. Lopatkowa – przez kat dolny lopatki

−

l. Posrodkowa tylna – przez wyrostki kolczyste

Plaszczyzna

poprzeczna

Plaszczyzna

czolowa

Plaszczyzna

strzalkowa

Osie

strzalkowe

Osie

poprzeczne

= poziome

Osie

podluzne =

pionowe

Plaszczyzna

strzalkowa

posrodkowa

4

Ø OKOLICE CIALA:

a) oo. glowy:

1) czolowa
2) skroniowa
3) ciemieniowa
4) potyliczna
5) oczodolowa (orbitalis)
6) podoczodolowa
7) nosowa
8) ustna (oralis)
9) brudkowa
10) policzkowa
11) jarzmowa
12) przyuszniczo- zwaczowa (parotideomasseterica)
13) uszna (auricula)
14) trójkat podzuchwowy
15) trójkat tetnicy szyjnej

b) oo. szyi:

16) przednia szyi
17) mostkowo-obojczykowo-sutkowa
18) boczna szyi
19) tylna szyi = kark

c)

oo. tulowia:

20) podobojczykowa
21) sutkowa
22) mostkowa
23) pachowa
24) nadbrzuszna
25) podzebrowa
26) pepkowa
27) brzuszna boczna
28) lonowa
29) pachwinowa (inquinalis)
30) kregowa
31) lopatkowa
32) podlopatkowa
33) ledzwiowa
34) posladkowa
35) krzyzowa
36) odbytowa

d)

oo. konczyny górnej:

37) naramienna (deltoidea)
38) przednia ramienia
39) tylna ramienna
40) przednia lokciowa
41) tylna lokciowa
42) przednia przedramienia
43) tylna przedramienia
44) dloniowa (palma manus)
45) grzbietowa dloniowa (dorsum manus)

e) oo. konczyny dolnej:

46) przednia uda
47) tylna uda
48) przednia kolana
49) tylna kolana
50) przednia podudzia (cruralis anterior)
51) tylna podudzia
52) grzbietowa stopy
53) podeszwowa stopy (planta pedis)

KROCZE:
54) okolica moczowo-plciowa
36) okolica odbytowa

5

6

4. Zaburzenia rozwojowe glowy.

Ø Czaszka:

a) Twarzoczaszka

•

okolica oczna

•

okolica nosowa

•

okolica ustna

b) mózgoczaszka

•

sklepienie

•

podstawa

Ø Zaburzenia w rozwoju mózgi doprowadzaja do zaburzen rozwoju czaszki i odwrotnie??
Ø ANENCEPHALUS = bezmózgowie = wrodzony brak mózgowia:

•

glowa konczy sie nad oczodolami i przypomina wygladem glowe zaby;

•

przewaznie wystepuje równiez rozszczep kregoslupa

•

wystepuje w ok. 0,1% urodzen na swiecie

Ø HYDROCEPHALUS = wodoglowie:

a) wewnetrzne:

•

najczestsze

•

zwiekszona ilosc plynu mózgowo-rdzeniowego spowodowana zaburzeniami jego

odplywu

•

powiekszenie komory mózgu i ucisk na mózg od wewnatrz => mózgowie zostaje

rozdete na ksztalt balona dookola którego jama czaszki nie moze sie zamknac =
CZASZKA BALONOWATA (kosci czaszki sa papierowo cienkie, szwy rozchodza
sie, duze? Ciemiaczka)

•

leczenie polega na nakluciu komory III mózgu i odciagnieciu nadmiaru plynu

mózgowo-rdzeniowego.

b) Zewnetrzne

•

zwiekszona ilosc plynu mózgowo-rdzeniowego spowodowana zaburzeniami jego

wchlaniania w jamie podpajeczynówkowej

•

rosnie cisnienie w jamie podpajeczynówkowej

5. Krwawienie pod powlokami czaszki.

Ø Sklepienie czaszki zbudowane jest z powlok które mozemy podzielic na:

a) czesc miekka (skóra, czepiec sciegnisty, okostna)

•

KRWIAK PODSCIEGNISTY:

−

powstaje gdy peknieciu (urazy glowy) ulega tetnica skroniowa

powierzchowna. Krew gromadzi sie miedzy czepcem sciegnistym a okostna.

−

krwiak ten moze objac cale sklepienie czaszki

−

moze pojawic sie podczas porodu.

•

KRWIAK PODOKOSTNOWY:

−

powstaje miedzy koscmi czaszki a okostna

−

ogranicza sie scisle do obszaru jednej kosci (gdyz okostna jest scisle zrosnieta

z tkanka laczna ciemiaczek a pózniej szwów)

b) czesc twarda (kosci czaszki)

6. Linie zlamania czaszki i szczeki.

Ø Linie takie przechodza przez slabe miejsca w czaszce.
Ø NAJCZESTSZE (ale SKRAJNE) PRZYPADKI wystepujace po UDERZENIU W:

a) CZOLO:

•

podluzne zlamanie blaszki sitowej

•

podluzne zlamanie sciany górnej oczodolu

•

pekniecie opony twardej

7

•

uszkodzenie nerwu wzrokowego i/lub wechowego

b) SKRON:

•

zlamanie poprzecznie przez srodkowy dól czaszki (przechodzace przez dól

przyssadaki)

•

uszkodzenie nerwów aparatu ruchowego oka: III, IV, VI

c) PODBRÓDEK:

•

klykcie stawowe moga wylamac powierzchnie stawowe i moga zostac wcisniete do

srodkowego dolu czaszki

d) CZUBEK GLOWY (uraz osiowy):

•

moze ulamac sie otwór wielki

•

lub tez atlas moze wpasc do tylnego dolu czaszki

e) SZCZEKE:

•

LEFORT I – najlagodniejsze, jest to poprzeczne zlamanie i oddzielenie zebodolów od

podniebienia.

•

LEFORT II – zlamanie siega oczodolu a dalej biegnie poprzecznie przez nos.

•

LEFORT III – oderwanie czesci twarzowej od podstawy czaszki, zlamanie kosci

jarzmowej, oczodolów i kosci nosowych => rusza sie prawie cala twarzoczaszka.

Ø Przy uderzeniach w czaszke stluczenie mózgu wystepuje po przeciwnej stronie od uderzenia
Ø Trepanacja – to zabieg otwarcia jamy czaszki.

7. Krwotoki wewnatrzczaszkowe.

a) KRWIAK NADTWARDÓWKOWY:

•

pekniecie naczynia (tetnica oponowa srodkowa) miedzy koscia czaszki a opona

twarda

•

nastepuje odwarstwienie opony twardej od kosci => wzrasta cisnienie => chory na

zmiane traci i zyskuje przytomnosc.

b) KRWIAK PODTWARDÓWKOWY:

•

miedzy pajeczynówka a twardówka

•

jest to krwawienie delikatne (z naczyn zylnych) i powoduje powolne odwarstwianie

sie pajeczynówki => pacjent traci przytomnosc kilka dni (a nawet tygodni) po urazie.

c) KRWIAK PODPAJECZYNÓWKOWY:

•

wystepuje najczesciej ze wszystkich, jest skutkiem pekniecia tetniaka;

•

objawia sie silnym bólem glowy i utrata przytomnosci

•

w tym przypadku krew miesza sie z plynem mózgowo-rdzeniowym (mozna go

pobrac do badania i zdiagnozowac krwiak)

8. Pobieranie plynu mózgowo-rdzeniowego do badan.

Ø Zabieg ten wykonuje sie w celach diagnostycznych (mozna zdiagnozowac np. zapalenie opon

mózgowych, krwiak podpajeczynówkowy) oraz leczniczych (podawanie leków).

Ø TECHNIKI:

a) NAKLUCIE PODPOTYLICZNE:

•

wklucie miedzy ograniczeniem otworu wielkiego i atlasem (igla przechodzi kolejno

przez skóre, tkanke podskórna i blone potyliczna?? tylna)

•

igle wprowadza sie do przestrzeni zbiornika mózdzkowo-rdzeniowego.

b) NAKLUCIE LEDZWIOWE:

•

wklucie miedzy L3 a L4

Ø Nie powinno pobierac sie plynu mózgowo-rdzeniowego przy zwiekszonym cisnieniu.???
Ø Gdy nie ma mozliwosci wykonania wymienionych wkluc to mozna wykonac naklucie komór

bocznych – u dzieci przez ciemiaczko a u doroslych wykonujac trepanacje czaszki.

8

9. Zacma.

Ø Galka oczna zbudowana jest z 3 blon:

−

Blona wlóknista oka (twardówka + rogówka)

−

Blona naczyniowa oka (naczyniówka + cialko rzeskowe + teczówka)

−

Blona wewnetrzna galki ocznej = siatkówka

Ø Rogówka zachowuje przezroczystosc tylko wtedy gdy jest zwilzana => zmniejszona ilosc lez

powoduje wysychanie a nastepnie zmetnienie rogówki.

Ø Soczewka równiez moze ulegac zmetnieniu nazywanemu = ZACMA albo KATARAKTA

(wystepuje czesto u ludzi po 65r.z.

Ø WYRÓZNIAMY 4 OKRESY ZACMY:

a) ZACMA WIENCOWA – zmetnienie brzegu soczewki – nie utrudnia to w ogóle widzenia

(wystepuje u 25% ludzi miedzy 20 a 30 rokiem zycia, a u 95% ludzi po 65 r.z.)

b) ZACMA NIEDOJRZALA – soczewka zawiera okolice zmetniale i przejrzyste – widzenie sie

pogarsza, obraz jest mniej ostry

c) ZACMA DOJRZALA – soczewka w calosci zmetniala, oko rozpoznaje kierunek swiatla
d) ZACMA PRZEJRZALA – calkowicie zmetniala soczewka kurczy sie i wapnieje => w koncu

wypada z aparatu wieszadlowego i opada na dno galki ocznej => chory zaczyna widziec

Ø Leczenie polega na usunieciu soczewki i wstawieniu sztucznej (kiedys soczewka pobierana byla

od zmarlych osób)

10. Choroby slinianek.

Ø Slina – to wydzielina wszystkich gruczolów jamy ustnej.
Ø ZAPALENIE SLINIANKI PRZYUSZNEJ = SWINKA:

−

wystepuje u dzieci i u nich najlatwiej sie ja leczy, raz przebyta ponownie juz nie wystepuje

−

najczesciej jest wirusowa

−

objawia sie powiekszeniem gruczolu

−

u mezczyzn moze wystapic powiklanie - zapalenie jader

−

w skrajnych przypadkach mo zna wykonac zabieg operacyjny który jednak zazwyczaj konczy sie

uszkodzeniem splotu nerwu twarzowego.

11. Rola podniebienia.

Ø uszczelnia górna jame gardla przy polykaniu pokarmów ( w przypadku uszkodzenia plyny

wylewaja sie nosem)

Ø umozliwia wzrost cisnienia w czesci nosowej gardla a przez to otwarcie trabki sluchowej i

wyrównanie cisnienia w uchu srodkowym.

Ø Jest przyczyna chrapania – podczas glebokiego snu strumien powietrza porusza zwiotczalym

podniebieniem.

12. Wady rozwojowe podniebienia.

a) ROZSZCZEP WARGI GÓRNEJ – tzw. zajecza warga.
b) ROZSZCZEP SZCZEKI – pomiedzy siekaczami.
c) ROZSZCZEP WARGI I SZCZEKI
d) CALKOWITY ROZSZCZEP PODNIEBIENIA – utrudnione polykanie – nalezy wykonac

zabieg chirurgiczny.

13. Nadczynnosc i niedoczynnosc tarczycy.

Ø Scyntygrafia tarczycy – badanie w którym wprowadza sie do organizmu radioaktywny jod

a) NADCZYNNOSC = choroba Gravesa-Basedova:

•

zwiekszona przemiana materii

•

tachykardia

•

smukla sylwetka

•

nadpobudliwosc, nerwowosc

•

niska wydolnosc fizyczna

9

•

wytrzeszcz galek ocznych

•

opadanie powiek

b) NIEDOCZYNNOSC:

•

otylosc

•

spowolnienie przemiany materii

•

spowolnienie fizyczne i psychiczne

c) WRODZONA NIEDOCZYNNOSC = kretynizm – niski wzrost i uposledzenie umyslowe.

14. Intubacja:

Ø W celu zapewnienia doplywu powietrza do dolnych dróg oddechowych np. podczas uspienia

ogólnego, ze zwiotczeniem miesni, wprowadza sie rurke oddechowa (intubacyjna) przez usta lub
nos do tchawicy.

Ø Glowe pacjenta odchyla sie do tylu i uciska sie laryngoskopem (przyrzadem umozliwiajacym

ogladanie krtani) jezyk do dna jamy ustnej. Nastepnie bezposrednio pod kontrola wzroku mozna
rurke wprowadzic przez krtan do tchawicy.

Ø Nalezy jednak uwazac, aby nie wprowadzic jej za daleko by nie weszla do jednego z oskrzeli

glównych (wtedy jedno pluco zostalo by nie wentylowane)

Ø Rurka intubacyjna wywiera uciska na blone sluzowa krtani co moze po dluzszym czasie

powodowac jej uszkodzenie lub owrzodzenie.

Ø Niewielkie zapalenie blony sluzowej krtani wystepuje u 50% pacjentów po intubacji. Takie

objawy jak: chrypka czy trudnosci w polykaniu przemijaja najczesciej po 2-3 dniach.

Ø Jesli dostep do dróg oddechowych ma trwac dluzej, to lepiej wykonac jest tracheotomie.

15. Konikotomia

Ø To zabieg w którym przecina sie poprzecznie stozek sprezysty pomiedzy chrzastka tarczowata a

chrzastka pierscieniowata. W tym miejscu szczególnie dobry jest dostep do dolnej drogi
oddechowej.

Ø W razie zagrazajacego uduszenia, z powodu obrzeku gardla / krtani mozna w ten sposób zapewnic

pacjentowi szybki doplyw powietrza.

Ø Przyczyna obrzeku moze byc np. uzadlenie gardla przez ose, ropien gardlowy, reakcja na

napromieniowanie, obrzek alergiczny (napadowy) itp.

Ø Wymacuje sie chrzastke tarczowata i pierscieniowata i przecina sie stozek sprezysty miedzy nimi,

równolegle do luku chrzastki pierscieniowatej.

Ø Konikotomia jest zabiegiem doraznym w razie zagrozenia zycia. Pozostaja po nim róznego stopnia

uszkodzenia krtani!! Jezeli ma sie do dyspozycji sale operacyjna to trzeba wybrac tracheotomie!!

16. Tracheotomia

Ø To zabieg polegajacy na podluznym przecieciu tchawicy.
Ø Wyrózniamy tracheotomie:

•

Górna – przeciecie pomiedzy chrzastka pierscieniowata a ciesnia tarczycy.

•

Srodkowa – przeciecie przez ciesn tarczycy.

•

Dolna – przeciecie ponizej ciesni tarczycy.

Ø Poniewaz tchawica biegnie w przyblizeniu równolegle do kregoslupa i oddala sie w kierunku

dolnym bardziej od skóry to przy tracheotomii dolnej odleglosc miedzy skóra a tchawica jest
najwieksza.

Ø Utrudnieniem przy tym zabiegu sa duze zyly zstepujace z ciesni tarczycy do górnego otwór klatki

piersiowej. Bardzo wazne jest aby prawidlowo je odslonic, wyizolowac, podwiazac i poprzecinac,
gdyz moga dawac obfite krwawienia, a bedac w nie duzej odleglosci od serca moga zasysac spore
ilosci powietrza. Nagromadzenie sie powietrza w pniu plucnym moze szybko doprowadzic do
zgonu.

Ø TRACHEOSTOM to nazwa otworu w tchawicy. Do niego wprowadza sie srebrna / plastikowa

rurke w celu utrzymania dostepu do tchawicy.

10

Ø Tracheotomia dolna jest preferowana w przypadku dlugiego okresu sztucznej wentylacji (np. po

zabiegu usuniecia krtani), gdyz rurka wprowadzona do tchawicy jest wtedy najbardziej stabilna.

Ø Ominiecie krtani, gardla i ust powoduje spadek oporu dróg oddechowych, spadek martwej

przestrzeni oddechowej oraz uniemozliwienie zachlysniecia sie wymiocinami.

17. Naklucie mostka

Ø Wewnatrz mostka znajduje sie szpik kostny czerwony, który mozna latwo pobrac do badania

mikroskopowego gdyz mostek lezy bezposrednio pod skóra i nie jest pokryty miesniami.

Ø W tym celu wkuwa sie, krótka gruba igle przez istote zbita do istoty gabczastej mostka i aspiruje

sie szpik do strzykawki. Nastepnie umieszcza sie go na szkielku podstawnym, barwi i obserwuje
pod mikroskopem.

Ø Igle punkcyjna zabezpiecza sie poprzeczna plytka ograniczajaca (aby nie wbic sie zbyt gleboko)
Ø Unika sie dolnych czesci mostka;
Ø Najlepiej nakluc miedzy 3 a 4 stawem rekojesci mostka.
Ø Niebezpieczenstwa:

−

przebijajac na wylot mostek mozemy uszkodzic serce, gdyz za dolna czescia mostka lezy worek

osierdziowy i serce;

−

szczególnie duzo jest chrzastki u dzieci (punkty kostnienia) – latwiejsze przebicie na wylot.

18. Przepukliny przeponowe

Ø Naleza do przepuklin wewnetrznych – z jamy ciala do jamy ciala (brzuch - klatka piersiowa)
Ø Wrota przepukliny – to otwór przez który wydostaje sie przepuklina;
Ø W zwiazku z tym, ze w jamie brzusznej panuje wieksze cisnienie niz w klatce piersiowej, organy

beda wciskac sie do klatki piersiowej.

Ø Przewazajaca liczba przepuklin przeponowych wykorzystuje rozwór przelykowy, gdyz przelyk w

tym rozworze zachowuje samodzielna ruchomosc. Wyrózniamy dwa typy tych przepuklin:

−

Przepuklina wslizgowa – najczestsze (85-90%), brzuszna czesc przelyku razem z przylegajaca

czescia zoladka wslizguje sie przez rozwór do jamy klatki piersiowej; Objawami tej przepukliny
jest ucisk za mostkiem po jedzeniu, nudnosci, wymioty, dusznosc. Bardzo charakterystyczne sa
zaburzenia podczas snu (pacjent budzi sie ze zga ga, ale gdy wstanie, zgaga powoli przechodzi)

−

Przepuklina okolo przelykowa – przelyk zachowuje swoje prawidlowe polozenie a obok

przelyku przeciska sie do jamy klatki piersiowej czesc dna zoladka lub odcinek jelita.

Ø Moze wystepowac takze przepuklina po urazowa – w przypadku pekniecia przepony przy

wypadku.

Ø Wystepuje takze przepuklina w miejscu polaczenia blony oplucnej sciennej z otrzewna scienna

(tzw. trójkat Bohdaleka – nieco na lewo od ledzwiowej czesci kregoslupa – miedzy tylna sciana
jamy brzusznej a przepona)

19. Podzial sródpiersia i jego zawartosc

Ø To przestrzen miedzy kregoslupem a mostkiem a od dolu ograniczona przepona. DZIELIMY JE

NA:
a) sródpiersie górne – powyzej worka osierdziowego (lub powyzej plaszczyzny przechodzacej

przez krazek miedzy kregowy pomiedzy Th4-Th5 kregiem a spojeniem mostka).
ZAWARTOSC:

•

luk aorty +odgalezienia: pien ramienno glowowy, tetnica szyjna wspólna lewa,

tetnica podobojczykowa lewa

•

zyla ramiennoglowowa prawa i lewa

•

zyla glówna górna

•

tchawica

•

przelyk

•

przewód piersiowy

•

nerwy przeponowe

•

nerwy bledne

11

•

nerw krtaniowy wsteczny

•

nerwy sercowe

•

grasica lub jej pozostalosc

b) sródpiersie dolne:

1b) sródpiersie przednie – miedzy trzonem mostka a workiem osierdziowym. ZAWARTOSC:

•

wezly chlonne sródpiersiowe przednie

•

wiezadla mostkowo-osierdziowe

2b) sródpiersie srodkowe – ZAWARTOSC:

•

serce

•

nerwy przeponowe

•

naczynia osierdziowo-przeponowe

3b) sródpiersie tylne – miedzy workiem osierdziowym a kregoslupem. ZAWARTOSC:

•

czesc piersiowa aorty

•

zyla nieparzysta

•

zyla nieparzysta krótka

•

przewód piersiowy

•

przelyk

•

nerwy bledne

20. Zlamanie zeber – konsekwencje

Ø Gdy nie jest to zlamanie w którym nastepuje uszkodzenie okostnej, nie nalezy podejmowac

dzialania poza podawaniem srodków przeciw bólowych i czekaniem az zebro sie samo zrosnie.

Ø U dzieci wystepuje tzw. zlamanie galazki – kosc jest bardzo slaba i moze sie zlamac nie naruszajac

okostnej – zebro po pewnym czasie samo sie zrasta.

Ø W przypadku innych zlaman moze nastapic:

−

Przerwanie peczka nerwowo-naczyniowego – przy przerwaniu tetnicy, gdy krwotok nie zostanie

zatamowany mozna stracic spore ilosci krwi; Uszkodzenie nerwu jest mniej niebezpieczne, gdyz
w najgorszym przypadku nastepuje utrata czucia w jednej z przestrzeni miedzyzebrowej.

−

Przerwanie skóry – tzw. zlamanie otwarte, nalezy takie zebro nastawic i zaszyc skóre

−

Przerwanie oplucnej sciennej pluca – odma wewnetrzna

−

Przerwanie oplucnej sciennej i skóry – odma zewnetrzna

Ø W przypadku zlamania zebra I moze nastapic uszkodzenie duzych naczyn i/lub splotu ramiennego.

21. Odplyw chlonki z gruczolu sutkowego – znaczenie kliniczne

Ø Nowotwór zlosliwy sutka = rak sutka => Leczeniem z wyboru jest usuniecie sutka i najblizszych

wezlów chlonnych.

Ø Naczynia chlonne limfatyczne tworza siec rozgalezien w platach (naczynia wewnatrz platowe)

oraz na obwodzie gruczolu (miedzy platowe). Z tych naczyn chlonka odplywa w dwóch
kierunkach: do dolu pachowego (poza obszarem klatki piersiowej) i przez przestrzenie
miedzyzebrowe do prawej i lewej czesci jamy klatki piersiowej. Wyrózniamy grupy wezlów
chlonnych:

12

−

I – polozone naokolo gruczolu – sa pierwszymi filtrami chlonki.

−

II – wezly chlonne przymostkowe, polozone na wewnetrznej powierzchni przedniej sciany

klatki piersiowej, biegna wzdluz naczyn piersiowych wewnetrznych.

−

III – wezly chlonne pachowe: powierzchowne (najbardziej dostepne do badania palpacyjnego),

miedzypiersiowe (miedzy miesniem piersiowym mniejszym i wiekszym), glebokie (w glebi dolu
pachowego)

−

IV – wezly chlonne szyjne glebokie podobojczykowe – splywa do nich chlonka z górnej czesci

gruczolu piersiowego i z wezlów chlonnych pachowych glebokich

Ø Podczas usuniecia gruczolu sutkowego powinno usunac sie wszystkie wyzej wymienione wezly

chlonne.

22. Mediastinoskopia

Ø Narzady sródpiersia górnego nie przylegaja do siebie a przestrzenie miedzy nimi wypelnia duza

ilosc tkanki lacznej wiotkiej => dzieki temu badanie mozliwe jest do wykonani gdyz narzady
moga sie nieco przesuwac wzgledem siebie.

Ø Badanie polega na nacieciu skóry tuz powyzej rekojesci mostka i wprowadzeniu do sródpiersia

górnego mediastinoskopu (przyrzadu zblizonego budowa do bronchoskopu) a nastepnie ogladanie
narzadów i pobór materialów do badan (wezly chlonne przytchawicze).

Ø Jest to badanie niebezpieczne. Moze dojsc do komplikacji takich jak:

−

uszkodzenie zyly ramienno-glowowej lewej

−

uszkodzenie oplucnej sciennej

−

uszkodzenie nn. Krtaniowych ( np. dolnych => zaburzenia mowy)

−

odma sródpiersiowa – powietrze w jamie sródpiersia – moze wystapic po zlym zszyciu rany po

badaniu.

23. Zator tetnicy plucnej

Ø Unaczynienie pluc:

a) odzywcze – galezie oskrzelowe (aorty i tetnicy piersiowej wewnetrznej; krew splywa do zyly

ramienno glowowej prawej i lewej oraz do zyly nieparzystej i nieparzystej krótkiej)

b) czynnosciowe – pien plucny rozgaleziajacy sie na tetnice plucna prawa i lewa oraz 4 zyly

plucne (prawa/lewa górna/dolna)

Ø Unaczynienie czynnosciowe stanowi tzw. filtr na którym zatrzymuja sie wszelkie skrzepy

oderwane np. z zyl konczyn dolnych;

Ø ZATOR TETNICY PLUCNEJ – to zamkniecie swiatla naczynia przez skrzepline (zakrzep który

najczesciej odpada/plynie z konczyn dolnych lub górnych). Jest tym grozniejszy im wieksze
naczynie ulegnie zamknieciu. W ciagu 15 min umiera polowa pacjentów (z powodu naglego
zatrzymania krazenia wynikajacego z naglego zbyt duzego obciazenia serca, które musi
przepompowac ta sama ilosc krwi ale przez mniejsza ilosc naczyn). W przypadku nowotworu
pluca który rozwija sie stopniowo zmniejszajac ilosc naczyn krwionosnych pluca, pluco zdrowe
adaptuje sie do przyjecia zwiekszonej ilosci krwi i dzieki temu mozliwe jest zycie tylko z jednym
plucem.

Ø Zator tetnicy plucnej moze byc równiez spowodowany powietrzem lub tluszczem (grudka tk.

tluszczowej) (ZATOR POWIETRZNY / TLUSZCZOWY) zassanym przez przeciete duze
naczynie zylne.

24. Pluca: niedodma, rozedma

Ø Wentylacja pluc jest kluczowym warunkiem wymiany gazowej. Zaburzeniami doprowadzajacymi

do uposledzenia wentylacji sa:
a) NIEDODMA

•

zapadanie sie pecherzyków plucnych (najczesciej dotyczy niewielkich obszarów) i

sklejanie sie ich scian, majace miejsce gdy nie dochodzi do nich powietrze.

•

szczególnie ma to miejsce podczas zabiegów operacyjnych.

•

miejsca zapadniecia pecherzyków mozna uwidocznic na zdjeciach RTG.

13

•

Nie wolno podawac czystego tlenu => caly gaz ulega wchlonieciu i pecherzyk sie

zapada => podaje sie mieszanine podtlenku azotu z tlenem w stosunku 2:1

b) OBRZEK PLUC – wypelnienie wielu pecherzyków plynem => brak wymiany gazowej. Stan

taki doprowadza do niewydolnosci komory lewej.

c) ROZEDMA – rozdecie pecherzyków plucnych => uciskaja inne pecherzyki i utrudniaja

wydech (ASTMA). Wystepuje czesto u palaczy i osób pracujacych w warunkach duzego
zapylenia.

25. Rak pluc

Ø Jest to jednym z najczestszych nowotworów zlosliwych. Osmiokrotnie czesciej atakuje on

mezczyzn, choc ostatnio atakuje coraz wiecej kobiet. Najwieksza zachorowalnosc wystepuje
miedzy 50 a 70 rokiem zycia. U palaczy zachorowalnosc jest 30 razy wieksza niz u nie palacych.

Ø OBJAWY:

−

malo widoczne ~ daje objawy innych chorób, oslabienie, kaszel, dusznosc, goraczke.

−

nawracajace, czeste zapalenie pluc

−

krwioplucie

−

ubytki wagi ciala

−

zle samopoczucie

−

nie daje objawów w postaci bólu

Ø LECZENIE – polega na wycieciu nowotworu. Im szybciej sie to stanie tym lepiej dla pacjenta.

26. Jama oplucnowa: wysieki, odma

Ø Jama oplucnowa to przestrzen zawarta miedzy oplucna scienna i oplucna plucna. Powieksza sie

ona podczas wdechu a zmniejsza przy wydechu.

Ø Oplucna scienna jest bardzo dobrze unerwiona czuciowo – daje bardzo silny ból przy

zwiekszonym tarciu (np. suche zapalenie oplucnej).

Ø W przestrzeni tej moze tez zbierac sie plyn (takze krew). W przypadku gdy jest go malo daje on

objawy zapalenia pluc i zazwyczaj sam wchlania sie po pewnym czasie. Jednak gdy plynu jest
zbyt duzo (WYSIEK), uciska on pluco doprowadzajac do dusznosci. Gdy do wysieku dolaczy sie
infekcja bakteryjna, w jamie oplucnej moze pojawic sie ropa. Leczenie polega na punkcji jamy
oplucnej w pozycji siedzacej w lini przykregoslupowej lub lini pachowej srodkowej w V
przestrzeni miedzyzebrowej. Istotne jest aby po 2-3 dniach przeprowadzic badanie kontrolne, gdyz
zazwyczaj chorym jedna punkcja nie wystarcza. Czasem zaklada sie drenaz przeplywowy (plyn
wtlacza sie do jamy oplucnej a nastepnie odsysa).

Ø ODMA – powietrze w jamie oplucnowej które doprowadza do zapadniecia sie pluca a to z kolei do

obnizenia jego sprawnosci oddechowej oraz do przesuniecia sródpiersia. Wyrózniamy:

−

ODME ZEWNETRZNA – powietrze pochodzi z zewnatrz (rana kluta/ postrzalowa klatki

piersiowej, zlamanie zeber, mediastinoskopia – nieszczelne zaszycie klatki piersiowej). Jest ona
bardziej niebezpieczna. W jej przypadku najpierw nalezy zlikwidowac przyczyne!

−

ODMA WEWNETRZNA - powietrze dostaje sie od srodka (uszkodzenie pluca – pekniecie

obwodowych pecherzyków)

Ø Leczenie polega na zalozeniu drenu w III przestrzeni miedzyzebrowej (II jest niebezpieczna) lini

srodkowoobojczykowej)

27. Zastawki serca. Tony serca, miejsca osluchiwania serca

Ø Zapewniaja one staly, jednokierunkowy przeplyw. Zamykaja sie dajac dzwieki.
Ø ZABURZENIA – choroba reumatyczna, zapalenie wsierdzia, niedomykalnosc / zwezenie zastawki
Ø OSLUCHIWANIE (miejsce przylozenia stetoskopu gdzie najlepiej slyszalne sa zastawki):

−

zastawka pólksiezycowata aorty – II przestrzen miedzyzebrowa prawa, przy brzegu mostka

−

zastawka pólksiezycowata pnia plucnego – II przestrzen miedzyzebrowa lewa, przy brzegu

mostka

−

zastawka dwudzielna (lewa) – V przestrzen miedzyzebrowa lewa, nieco przysrodkowo od lini

srodkowoobojczykowej (tam tez osluchujemy koniuszek serca)

14

−

zastawka trójdzielna (prawa) – przyczep 6 prawej chrzastki zebrowej mostka

Ø TONY SERCA:

I. TON – GLUCHY, DLUGI – skurcz komór i zamkniecie zastawek przedsionkowo-komorowych
II. TON – DZWIECZNY I KRÓTKI – zamkniecie zastawek pólksiezycowatych i rozkurcz komór.

28. Miesien przewodnictwa serca

Ø W sklad niego wchodza:

a) Wezel zatokowo-przedsionkowy – rytm 70/s
b) Wezel przedsionkowo-komorowy - rytm 50/s
c) Peczek przedsionkowo-komorowy = peczek Hisa - rytm 30/s
d) 2 odnogi – prawa, lewa
e) wlókna Purkinjego

Ø W zwiazku z tym ze kazdy element miesnia przewodnictwa ma swój wlasny rytm to gdy dojdzie

do bloku, osrodek normalnie podlegajacy osrodkowi o szybszym rytmie (tzw. rozrusznikowi serca)
sam staje sie rozrusznikiem – i cale serce przejmuje jego wolniejszy rytm.

Ø Bloki w miesniu przewodnictwa stara sie leczyc farmakologicznie – gdy to zawodzi mozna

zalozyc rozrusznik serca.

29. Rozrusznik serca

Ø To urzadzenie które pobudza skurcz serca impulsem o napieciu 5V i czasie trwania ~1ms.
Ø Rozrusznik wszczepie sie tuz pod skóre klatki piersiowej a przewód zakonczony elektroda poprzez

zyle podobojczykowa wprowadza sie do serca. Mozna tez umiescic elektrode na zewnatrz serca
(tzw. polozenie zewnatrz sercowe) na nasierdziu. Jest to polozenie bardziej korzystne, jednak
zaleta poprzedniej metody jest to, ze nie trzeba otwierac klatki piersiowej.

Ø Czasem zachodzi potrzeba wszczepienia rozrusznika z dwoma elektrodami które wprowadzane sa

do dwóch jam serca.

30. Naczynia wlasne serca
A) TETNICE

Ø Glówne naczynia tetnicze przebiegaja w bruzdzie wiencowej => nosza nazwe naczyn

wiencowych. Odchodza one tuz powyzej zastawek aortalnych. Wyrózniamy dwie glówne tetnice:

a) Tetnica wiencowa lewa:

•

po 1cm przebiegu w lewej czesci bruzdy wiencowej?? dzieli sie na galaz

miedzykomorowa przednia i galaz okalajaca przednia.

•

UNACZYNIA:

−

sciane lewej komory bez okolicy bruzdy miedzykomorowej tylnej

−

sciane prawej komory serca w poblizu bruzdy miedzykomorowej przedniej

−

przedni i srodkowy odcinek przegrody miedzykomorowej (2/3)

−

przedsionek lewy

b) Tetnica wiencowa prawa:

Ø przebiega w prawej bruzdzie wiencowej , poczatkowo pokryta uszkiem prawym

serca a pózniej na granicy pomiedzy lewym i prawym sercem. Jej koncowa galaz
miedzykomorowa tylna biegnie w bruzdzie miedzykomorowej tylnej.

Ø UNACZYNIA:

−

sciane prawej komory serca bez pobliza bruzdy miedzykomorowej przedniej

−

sciane lewej komory serca w poblizu bruzdy miedzykomorowej tylnej

−

tylny odcinek przegrody miedzykomorowej (1/3)

−

prawy przedsionek z wezlem zatokowo-przedsionkowym i przedsionkowo-

komorowym => jej zablokowanie powoduje zaburzenie rytmu serca

Ø Odgalezienia tych tetnic nie tworza zespolen => sa odgalezieniami koncowymi;

15

B) ZYLY

Ø Wiekszosc zyl wpada do zatoki wiencowej, ale zyly przednie (np. najwieksza – zyla Galena)

samodzielnie uchodza do prawego przedsionka a zyly najmniejsze serca uchodza do wszystkich
jam serca.

Ø Poza wymienionymi wyrózniamy:

a) zyle wiencowa lewa= zyla wielka serca
b) zyle wiencowa prawa = zyla mala serca
c) zyle miedzykomorowa serca

31. Zawal serca:

Ø jest to martwica miesnia sercowego która jest nastepstwem zamkniecia tetnicy wiencowej lub jej

odgalezien; czesc miesnia sercowego która zaopatrywana jest przez to naczynie obumiera =>
przestaje sie kurczyc => praca serca zostaje utrudniona.

Ø Wielkosc martwicy zalezy od miejsca zatkania tetnicy wiencowej; im wieksze naczynie ulega

zatkaniu tym wiekszy obszar martwicy.

Ø najczestsza bezposrednia przyczyna smierci (oprócz wylewu do mózgu)
Ø 55% osób zostaje dowiezionych do szpitala (reszta 45% umiera nagle lub pomoc dociera za pózno)
Ø PRZYCZYNY:

−

skrzeplina krwi

−

czesto przez wiele lat trwajaca miazdzyca naczyn wiencowych – swiatlo coraz bardziej sie

zmniejsza ale dopiero gdy zmniejszy sie do ok. 75% chory odczuwa dolegliwosci (bóle przy
wysilku – dusznica bolesna); miazdzyca zamyka najpierw mniejsze naczynia

−

czynniki ryzyka (palenie, nadcisnienie, duze stezenie cholesterolu we krwi => wieksza lepkosc

krwi, zbyt duze stezenie cukru we krwi – cukrzyca, duze stezenie kwasu moczowego)

Ø po zawale zawsze zostaje mniejsza lub wieksza blizna
Ø po pierwszym zawale moze wystapic kolejny 2 a nawet 3
Ø mlodzi ludzie zazwyczaj nie przezywaja zawalów
Ø OBJAWY:

−

bezobjawowo – rzadko

−

bardzo silny narastajacy ból za mostkiem, promieniujacy do lewego barku i konczyny;

−

duzy lek przed smiercia;

−

50% nastepuje podczas pierwszego zawalu.

Ø LECZENIE:

−

cewnik – angioplastyka (poszerzanie naczyn) – przy znieczuleniu miejscowym?

−

Bajpasy – wszczepienie ominiecia zwezenia (zazwyczaj uzywa sie do tego tetnicy piersiowej

wewnetrznej lub zyly odpiszczelowej krótkiej)

32. Wady wrodzone serca

Ø Poprzez wady serca rozumie sie wrodzone lub nabyte odchylenie w budowie serca które moga

prowadzic do zaburzen czynnosci serca. Wiekszosc dotyczy wad powstajacych podczas tworzenia
sie przegród lewego i prawego serca:

a) ubytek w przegrodzie miedzykomorowej
b) ubytek w przegrodzie miedzy przedsionkowej – w miejscu otworu owalnego ó duzy

otwór owalny

c) przemieszczenie aorty lub/i tetnicy plucnej??
d) Nie zarosniecie przewodu Botala
e) Zwezenie ciesni aorty

Ø Poza tymi wyizolowane sa wady laczace kilka zaburzen rozwojowych np. trylogia Falota (3

zaburzenia) tetralogia Falota (4 zaburzenia)

16

33. Zoladek – polozenie – znaczenie

Ø ZNACZENIE:

•

rola mechaniczna:

−

gromadzenie pozywienia i wymieszanie go z sokiem zoladkowym

−

przesuwanie w pokarmu w malych porcjach dalej do dwunastnicy

•

rola chemiczna:

−

dezynfekcja pokarmu => 0,5% HCl => wiekszosc bakterii zostaje zniszczona;

Gdy zbyt duzo bakterii nie zostanie zabitych przez HCl dochodzi do zaburzen
wchlaniania => Ztrucia pokarmowe

−

wytwarza czynnik który umozliwia wchlanianie witaminy B12 w jelicie

Ø SCHORZENIA:

−

nadkwasnosc soku zoladkowego => zgaga, pieczenie, wrzody, rak

−

niewydolnosc wpustu => sok zoladkowy moze przedostawac sie do przelyku

−

wrzody => objawy krwawienia – wymioty o konsystencji i kolorze fusów kawy oraz smoliste,

cuchnace stolce

Ø POLOZENIE

−

dno/trzon – lewa okolica podzebrowa

−

okolica odzwiernika – sródbrzusze

−

odzwiernik – po prawej stronie ciala

−

przykryty od przodu lewym platem watroby

−

krzyzuje sie z ogonem trzustki

Ø BADANIA:

−

RTG <=> podanie kontrastu

−

ENDOSKOPIA (Gastroskopia)

34. Zóltaczki – rodzaje

Ø Zóltaczka to objaw a nie nazwa choroby.
Ø To stany w których obserwujemy nadmiar barwników zólciowych we krwi. W takiej sytuacji

najpierw zólkna bialkówki oczu, nastepnie blony sluzowe i skóra

Ø RODZAJE ZÓLTACZEK:

a) PRZEDWATROBOWA = HEMOLITYCZNA:

•

zwiekszony rozpad erytrocytów w naczyniach krwionosnych => wzrost barwników

zólciowych we krwi

•

nie fizjologiczna

•

fizjologicznie wystepuje u czesci noworodków (plód ma znacznie wieksza ilosc

krwinek czerwonych – 6mln/ml gdyz ma ograniczony dostep do tlenu. Po porodzie
gdy noworodek zaczyna oddychac wczesniejsza liczba erytrocytów jest nadmierna).
Zóltaczka taka mija najczesciej po ok. 2 tygodniach, czasami jednak moze przebiegac
w ostrzejszy sposób. Wtedy nalezy podjac leczenie gdyz barwniki (wolna bilirubina?)
przenika przez bariere krew- mózg i moze uszkadzac OUN)

b) PRZEDWATROBOWA:

•

barwniki trafiaja do watroby w odpowiedniej ilosci ale ze wzgledu na jej uszkodzenie

(np. WZW A, B, C= zóltaczka zakazna) nie sa przerabiane i wydalane dalej z zólcia

c) POZAWATROBOWA = ZASTOINOWA = MECHANICZNA:

•

zaburzenia odplywu zólci do dwunastnicy (kamica zólciowa, guzy nowotworowe:

wneki watroby, dróg zólciowych oraz innych narzadów które moga uciskac przewody
wyprowadzajace od zewnatrz)

•

swedzaca skóra

•

po usunieciu przeszkody zóltaczka zanika

17

35. Choroby wtroby:

Ø

Zapalenia watroby => zóltaczka

Ø

Uszkodzenia toksyczne => zóltaczka

Ø

Guzy lagodne – naczyniaki (skupiska poszerzonych naczyn)

Ø

Nowotwory = raki watroby:

−

zawsze sa przerzutami od innych narzadów (najczesciej tych z których krew odplywa zyla

wrotna – np. rak jelita grubego)

−

Punkcja watroby => wykaze obecnosc nowotworu => gdzies musi byc jeszcze ognisko

pierwotne! (jelito grube, zoladek, pecherzyk zólciowy)

Ø

Pasozyty – np. Bablowiec watrobowy (prze noszony przez psa lub kota)

36.

Rola raka trzustki w aspekcie anatomicznym

Ø

Lezy pozaotrzewnowo

A) ZAPALENIA trzustki dzielimy na:

a) ostre:

•

bardzo trudne do wyleczenia.

•

bardzo ciezkie ostre zapalenia przezywa 50% pacjentów

•

sok trzustkowy wydzielany w nadmiarze moze doprowadzic do rozpadu trzustki =

SMIERC

•

zakazone zapalenie trzustki jest równiez smiertelne

•

zapalenie lekkie przy utrzymaniu scislej diety moze przejsc samo

b) Przewlekle – nawroty choroby

Ø OBJAWY:

−

twardy, obrzekniety brzuch,

−

silny ból => nalezy podawac leki narkotyczne,

−

twarz czerwona,

−

uszkodzenie mózgu

Ø PRZYCZYNY ZAPALEN:

−

w 90% alkoholizm

−

zla dieta – pokarmy ciezko strawne

B) RAK TRZUSTKI:

Ø najczestszy rodzaj nowotworu, wystepuje czesciej u mezczyzn
Ø zazwyczaj rozwija sie bezobjawowo
Ø pierwszym objawem jest stale narastajaca zóltaczka (swedzenie skóry) => przewód zólciowy

wspólny jest coraz bardziej uciskany przez guz

Ø w 80% mamy do czynienia z nowotworami (rakami) glowy trzustki
Ø w przypadku raka trzonu trzustki zóltaczka pojawia sie o wiele pózniej a pierwszym objawem jest

ból w nadbrzuszu promieniujacy do kregoslupa.

18

37. Jelito cienkie: podzial, funkcja.

Ø Dlugosc ok. 5-6m (zmierzone po smierci, miesnie sa zwiotczale – u zywego czlowieka troche

krótsze o ok. 0,5m)

Ø Jezeli dana czesc posiada krezke oznacza to ze lezy wewnatrz otrzewnowo.
Ø DZIELI SIE NA:

a) Dwunastnica

•

lezy w nadbrzuszu, dlugosc ok. 30cm (ok. 12 palców – stad nazwa) dzieli sie na:

−

opuszke = cz. Górna – posiada krezke (wiezadlo dwunastnicze)

−

cz. zstepujaca – przyklejone do tylnej sciany jamy brzusznej

−

cz. poprzeczna - -II-

−

cz. wstepujaca - -II-

•

Dwunastnica konczy sie i przechodzi w jelito czcze na przecieciu z wiezadlem

wieszadlowym dwunastnicy które jest czescia sieci mniejszej (wiezadlo watrobowo-
dwunastnicze); przy operacjach w tych okolicach nalezy uwazac aby nie przeciac
biegnacych razem z tym wiezadlem: przewodu zólciowego wspólnego, zyly wrotnej
lub tetnicy watrobowej wlasciwej.

•

Funkcja dwunastnicy polega na przyjmowaniu tresci pokarmowej z zoladka. To do

niej uchodza wszystkie najwaznie jsze enzymy (sok trzustkowy oraz zólc + enzymy z
zoladka) trawiace weglowodany (do monosacharydów) tluszcze (do kwasów
tluszczowych i monoglicerydów) oraz bialka (do aminokwasów)

•

Najczesciej wystepujacymi schorzeniami dwunastnicy sa jej wrzody, które

najczesciej wystepuja wraz z wrzodami zoladka. Najczesciej tez zlokalizowane sa w
okolicy odzwiernika. Krwawienia i zakrzepy (zeskorupienie) w tej okolicy moga
doprowadzic do zwezenia odzwiernika i spowodowac zaburzenia w przemieszczaniu
sie pokarmu z zoladka do dwunastnicy.

b) jelito czcze i krete:

•

obydwa maja wspólna krezke której korzen o dlugosci ok. 17 cm przytwierdzony jest

do tylnej sciany jamy brzusznej. Trudno jest odróznic makroskopowo oba te rodzaje
jelit. Przyjmuje sie ze 2/5 dlugosci jelita od dwunastnicy do katnicy zajmuje jelito
czcze a 3/5 jelito krete.

−

jelito czcze: posiada wysokie, geste faldy okrezne, liczne dlugie palczaste

kosmki jelitowe oraz grudki chlonne pojedyncze.

−

Jelito krete: posiada niskie, rzadkie faldy okrezne, niskie kosmki jelitowe oraz

grudki chlonne skupione.

•

Funkcja jelita jest koncowe trawienie i wchlanianie tresci pokarmowej. Przyjmuje sie

ze calkowita powierzchnia wchlaniania wynosi ok. 100m

2

. Wchloniete zwiazki

odplywaja zyla krezkowa górna i dolna do zyly wrotnej i watroby.

•

W koncowym odcinku jelita cienkiego (ok. 30cm od ujscia kretniczo-katniczego)

mozemy spotkac uwypuklenie jego sciany nazwane uchylkiem Meckela (nie
zasklepiona pozostalosc plodowego przewodu zólciowego) ok. 5cm.. Jest to miejsce
w którym podobnie jak w wyrostku robaczkowym moze dojsc do zapalenia. W
przypadku operacji wyciecia wyrostka chirurg powinien obejrzec ok. 60cm jelita
kretego mierzac od ujscia do katnicy.

•

Duza ruchomosc jelita moze powodowac ze wchodzi ono w sklad przepukliny np.

pachwinowej.

•

Zatkanie swiatla jelita cienkiego powoduje zatrzymanie przesuwania sie tresci

pokarmowej = NIEDROZNOSCI:

−

Neurogenne – spowodowane brakiem impulsacji nerwowej => zatrzymanie

perystaltyki

−

Mechaniczne – na skutek: przerwania doplywu krwi (wszelkiego rodzaju

zakrzepy), skretu jelita, zadziezgniecia (wglobienia??), stanów zapalnych
prowadzacych do zrostów z otrzewna scienna.

19

•

Niedroznosci objawiaja sie bólem, wymiotami, wzdeciami, zmniejszonym

wydalaniem stolca, gazów. W zatrzymanej tresci pokarmowej moga rozwinac sie
bakterie, które poprzez gnicie, fermentacje moga doprowadzic do perforacji sciany
jelita i wylanie tresci pokarmowej, ropy i bakterii do jamy otrzewnej i spowodowac
jej zapalenie.

•

W stanach patologicznych (np. ostry zawal krezki – mozliwy gdyz naczynia te sa

naczyniami koncowymi - doprowadza do martwicy => zahamowanie motoryki =>
niedroznosc) mozliwe jest wyciecie nawet 2 m jelita cienkiego bez wyraznego
uszczerbku na zdrowi. Zasada jest, ze przy resekcji usuwa sie uszkodzona czesc jelita
i 10 cm zdrowego jelita z kazdej strony.

38. Jelito grube: podzial, funkcja.

Ø Dlugosc jego wynosi ok. 140cm. Posiada 3 tasmy (wolna, sieciowa, krezkowa) które sa krótsze od

calej odbytnicy w zwiazku z czym powoduja jej pofaldowanie (faldy pólksiezycowate, )
Dzieli sie na odcinki:

a) jelito slepe = katnica – to odcinek ponizej ujsci kretniczego-koatniczego. Posiada krezke

(czasem nadmiernie duza => ruchoma katnica). Na jej dnie zbiegaja sie tasmy jelita
grubego oraz z tej okolicy odchodzi wyrostek robaczkowy.

b) Okreznica:

•

Wstepujaca – nie posiada krezki – lezy na tylnej scianie jamy brzusznej. Konczy sie

zgieciem prawym = watrobowym

•

Poprzeczna – ma krezke, konczy sie zgieciem lewym (sledzionowym??)

•

Zstepujaca – brak krezki

•

Esowata = esica – krezka (czasem nadmiernie duza – esica moze dochodzic nawet do

prawego dolu biodrowego)

Ø Wydziela niewielka ilosc sluzu, zageszcza kal.
Ø Zaburzenia we wchlanianiu wody doprowadzaja do biegunek. W stanach chorobowych biegunki

moga doprowadzic do bardzo duzego odwodnienia i spowodowac smierc.

Ø Nadmierne wydzielanie sluzu (w czasie zapalen) objawia sie sluzowatymi stolcami.
Ø KOLONOSKOPIA – wziernikowanie odbytnicy – az do katnicy – diagnostyka np. wyrostka

robaczkowego.

39. Zapalenie wyrostka robaczkowego. Objawy wynikajace z polozenia tego narzadu.

Ø To szczatkowa czesc przewodu pokarmowego odchodzaca od dna katnicy.
Ø Makroskopowo mozna go porównac do 10cm dzdzownicy. (ale moze miec dlugosc nawet 33cm.,

bardzo rzadko nie wystepuje wcale). Osobnicze zmiany w dlugosci wyrostka moga doprowadzic
do tego ze objawy beda pojawiac sie w innych czesciach jamy brzusznej i moze imitowac inne
choroby (w zaleznosci od tego gdzie znajduje sie jego koniec) np. zapalenie jelita, niedroznosc
jelit, zapalenie pecherzyka zólciowego, wrzody zoladka, kamice nerkowa, zapalenie wezlów
chlonnych i inne.

Ø ZAPALENIE:

−

rozwój bakterii (poczawszy od konca wyrostka)

−

rozdecie wyrostka

−

moze powstac ropien okolo wyrostkowy = PLASTRON – wielkosci jablka, wyczuwalny przez

powloke brzuszna. (najczesciej, przed operacja stara sie zmniejszyc ropien aby nie rozlal sie na
otoczenie – jame otrzewnej?????)

−

w przypadku stwierdzenia zapalenia nalezy pacjenta zoperowac, w przypadku opóznienia w

wycieciu moze dojsc do perforacji i rozlania sie ropy/zapalenia na jame otrzewnej.

Ø KLASYCZNE OBJAWY ZAPALENIA:

−

bóle wokól pepka – trwaja kilka godzin,

−

charakterystyczny ból przesuwajacy sie od okolic pepka do prawego podbrzusza

−

nudnosci, mdlosci, wymioty

20

−

wzrost temperatury do 38-39 st. C

−

podraznienie otrzewnej => napiecie powlok brzusznych

−

ograniczenie ?????

−

OBJAWY OTRZEWNOWE – ostry ból przy szybkim zwolnieniu ucisku w okolicy wyrostka

robaczkowego.

40. Pecherzyk zólciowy, drogi zólciowe

Ø Jest zbiornikiem zólci. Jednoczesnie powoduje wyciaganie z niej wody (zageszczanie oraz

produkuje niewielkie ilosci sluzu.

Ø Z watroby wychodza: przewód watrobowy prawy i lewy które laczac sie daja przewód watrobowy

wspólny. Do tego z kolei uchodzi przewód pecherzykowy i tworzy sie przewód zólciowy wspólny
do którego przy koncu dolacza sie przewód trzustkowy aby razem ujsc na brodawce dwunastniczej
wiekszej do dwunastnicy.

Ø W przypadku kamicy pecherzyka zólciowego zólc nie moze swobodnie z niego odplywac a

wydzielany sluz powoduje dalsze zwiekszanie jego objetosci. Doprowadza to do stanu który
okreslamy mianem Wodniaka Peche rzyka Zólciowego (mozliwy do wymacania w prawym
podzebrzu). W takim wypadku moze dojsc takze do zakazenia prowadzacego do gromadzenia sie
ropy i zapalenia. Zapalenie moze byc bardzo grozne z tego wzgledu iz pecherzyk moze ulec
peknieciu a jego zawartosc mo ze dostac sie do jamy otrzewnej lub w lepszym przypadku
spowodowac perforacje blisko przebiegajacej okreznicy poprzecznej i w raz z kalem wydostac sie
na zewnatrz.

Ø Kamienie w pecherzyku moga byc bezobjawowe.
Ø Gdy zachodzi taka koniecznosc mozliwe jest usuniecie pecherzyka zólciowego, wtedy zólc

bezposrednio uchodzi na brodawce dwunastniczej wiekszej do dwunastnicy. Podczas takiej
operacji nalezy jednoczesnie ogladnac drogi zólciowe aby nie bylo w nich zadnych kamieni. Gdy
sa ku temu wskazania mozna przewód zólciowy wspólny odprowadzic bezposrednio do
dwunastnicy, z pominieciem brodawki dwunastniczej wiekszej.

41. Zyla wrotna.

Ø Powstaje ona z zyly sledzionowej oraz zyly krezkowej górnej. Wpadaja do niej tez: zyla krezkowa

dolna (do niej zyly odbytu), zyly pepkowe.

Ø Podaza ona do watroby i tam ulega rozgalezieniu. Z watroby wychodza z kolei zyly watrobowe –

prawa i lewa które wpadaja do zyly glównej dolnej.

Ø Wzrost cisnienia w zyle wrotnej (np. w marskosci/stluszczeniu watroby, przy innych guzach które

moga ja uciskac) powoduje wzrost cisnienia we wszystkich zylach do niej doplywajacych.
Objawia sie to np. w poszerzeniu zyl pepkowych, przelykowych, czy zyl odbytu, i moze to
doprowadzic do powstania zylaków. Dodatkowo gdy wzrosnie cisnienie w jamie brzusznej (np.
przy oddawaniu stolca) moze dojsc do pekniecia i krwawienia, w skrajnym przypadku
prowadzacym do smierci.

Ø Wzrost cisnienia w naczyniach wlosowatych doprowadza z kolei do zwiekszonego przesieku

(„ucieczki” osocza do otoczenia) doprowadzajacego do wodobrzusza.

Ø W przypadku zylaków przelyku stosuje sie zabiegi które mozemy okreslic jako paliatywne czyli

takie które nie powoduja calkowitego wyleczenia a tylko przedluzajace stan zdrowia. Sa nimi np.
blokowanie???/resekcja zyl, zmniejszenie ilosci doplywajacej krwi do zyly wrotnej (poprzez np.
usuniecie sledziony).

42. Zylaki odbytu = hemoroidy = guzki krwawnicze.

Ø Rola odbytu jest gromadzenie kalu. Jego sciana zbudowana jest z blony sluzowej i miesniowej

pomiedzy którymi znajduje sie spora ilosc tkani lacznej oraz liczne sploty zylne.

Ø Wzrost cisnienia iz luzno rozmieszczone naczynia moga sie rozszerzac, uwypuklaja sie i

wyciagaja blone sluzowa odbytu do jego swiatla. Najczesciej zylaki odbytu powstaja na godzinie
3, 7 i 11 J.

Ø PREDYSPOZYCJE (zawsze zwiazane ze wzrostem cisnienia):

21

−

wady wrodzone,

−

nadcisnienie

−

nawykowe zaparcia

−

zawód (np. dlugo siedzaca praca)

−

wzrost napiecia m. zwieracza odbytu => utrudniony odplyw kalu

−

ciaza

−

naduzywanie alkoholu

Ø OBJAWY:

I stopnia – zywo czerwona krew w stolcu
II stopnia - ból przy oddawaniu stolca
II stopien - po oddaniu stolca wystaja male cienkie guzki, które mozna sobie z powrotem wsadzic do
odbytu, bóle, swiad, krwawienie.
IV stopien - guzki pozostaja stale na zewnatrz odbytu, po pewnym czasie moze wypasc blona
sluzowa (i moze dochodzic az do kolana!!).

Ø POWIKLANIA ZYLAKÓW ODBYTU:

−

masywne krwawienia

−

uwiezniecie jakiegos zylaka – silny ból

−

zmiany zakrzepowe

−

zapalenia

Ø STOLEC zawiera: blonnik (z nie strawionych roslin), zluszczone nablonki, barwniki, wode oraz

bakterie.

Ø W przypadku zbyt zaawansowanego uszkodzenia odbytu (np. przy chorobach nowotworowych)

odbytnice mozna wszyc w przednia sciane jamy brzusznej i stworzyc tzw. Sztuczny odbyt
(jednolufowy, lub dwulufowy)

43. Gruczol sutkowy. (dzieki uprzejmosci Kasi J )

Ø rozwija sie u obu plci (u kobiet oczywiscie bardziej),
Ø jest drugorzedowa cecha plciowa,
Ø nalezy do gruczolów skórnych,
Ø ma 12-25 platów a kazdy z nich ma wlasny uklad wyprowadzajacy zbudowany z drzewiasto

rozgalezionych kanalików, na ich koncach sa pecherzyki wydzielnicze

Ø z kazdego plata wychodzi przewód wyprowadzajacy (inaczej mlekowy). Przewody te biegna

promieniscie do brodawki.

Ø wydzielina to mleko (wodna zawiesina tluszczów, zaw. weglowodany, sole mineralne itp.)
Ø bezposrednio po porodzie wydzielana jest siara ( ma malo tluszczów ale duzo bialek i przeciwcial)
Ø w czasie karmienia czesto jest stan zapalny, objawy: ból, zaczerwienienie sutka, goraczka,

leczenie: antybiotyki.

44. Nerka

Ø Nerka opadnieta = ruchoma (migrans) – moze wpasc do miednicy mniejszej (doprowadzajac do

zgiecia moczowodu dajacego te same objawy co kamienie nerkowe

Ø POLOZENIE – na wysokosci Th12-L3 (a nerka prawa – ze wzgledu na watrobe – 1 trzon nizej –

L1-L4) przednia sciana przylega do otrzewnej sciennej a tylna do tylnej sciany jamy brzusznej.

Ø Wystepuje w niej siec dziwna tetniczo-tetnicza (klebuszki nerkowe)
Ø Jedna nerka w pelni wystarcza do zycia (brak uszczerbku na zdrowiu)
Ø Nerka lukowata = podkowiasta ó zrosniete sa dolne bieguny nerki prawej i lewej
Ø Nerka produkuje 1,5L/dobe moczu ostatecznego, a moczu pierwotnego nawet 100 razy wiecej

czyli 150L/dobe.

Ø KAMICA MOCZOWA – przy zlej diecie i niedoborze plynów tworza sie kamienie (wapniowo-

szczawianowe) w miedniczce nerkowej. Kamienie objawiaja sie bardzo silnym bólem
promieniujacym u kobiet do warg sromowych mniejszych a u mezczyzn do moszny. Dostepne jest
leczenie operacyjne i rozbijanie kamieni ultradzwiekami.

Ø DNA MOCZANOWA – odkladanie sie krysztalów moczanu sodowego w stawach.

22

45. Objawy przerostu gruczolu krokowego.

Ø STERCZ = PROSTATA

−

narzad plciowy meski o utkaniu sród miazszowym??.

−

Przez narzad ten przechodzi czesc sterczowa cewki moczowej.

−

Gruczol dzieli sie na dwa platy (prawy i lewy) oraz czesc srodkowa (zwana platem srodkowym

lub wezina gruczolu krokowego).

−

Lezy pod pecherzem moczowym

−

Produkuje wydzieline która ulatwia poruszanie i odzywianie plemników

−

Badanie wykonuje sie palpacyjne przez przednia sciane odbytnicy.

−

Po 50? roku zycia nastepuja w nim zmiany strukturalne – ciesn gruczolu zaczyna przerastac i

uciskac na cewke moczowa doprowadzajac do zwezenia jej swiatla az do calkowitego
zamkniecia. Bezmocz i/lub zaleganie moczu w pecherzu moczowym doprowadza do zapalenia
pecherza moczowego

Ø W PRZEBIEGU PRZEROSTU PROSTATY WYRÓZNIAMY:

I. Okres = podraznienia – wystepuja pewne utrudnienia w oddawaniu moczu (strumien moczu

jest slabszy pacjenci odczuwaja wzmozone parcie na pecherz, a odrobina moczu oddawana jest
kropelkami), jednak pecherz opróznia sie calkowicie (mocz nie zalega);

II. Okres = wyrównanego zalegania moczu – mocz zalega w pecherzu moczowym (ale nie wiecej

niz 150ml). Pacjent niedlugo po oddaniu moczu znów odczuwa parcie na pecherz. Odstepy
staja sie coraz krótsze.

III. Okres = nie wyrównanego zalegania moczu – ilosc moczu zalegajacego w pecherzu przekracza

150 ml.

Ø W kazdym z tych okresów moze nastapic nagle zatrzymanie moczu.
Ø Gruczolak stercza = lagodny nowotwór.
Ø Nowotwory zlosliwe moga naciekac cewke moczowa.
Ø Leczenie polega na wyluszczeniu i wycieciu gruczolu.

46. Zaglebienie odbytniczo maciczne – znaczenie kliniczne.

Ø MEZCZYZNI:
Ø Miedzy pecherzem a odbytnica znajduje sie zaglebienie pecherzowo-odbytnicze wyslane

otrzewna. Stanowi on najnizej polozony punkt w jamie brzusznej => tu moga zbierac sie plyny np.
ropnie => które moga powodowac zakazenia, goraczke, ból i biegunki.

Ø KOBIETY:

a) Zaglebienie pecherzowo- maciczne
b) Zaglebienie odbytniczo-maciczne = jama Dauglasa – najnizszy punkt jamy brzusznej =>

gromadza sie ropnie i krwiaki powodujac podobne objawy jak u mezczyzn (zakazenia,
goraczke, ból, biegunki); Przez tylna sciane pochwy mozna wykonac badanie palpacyjne
oraz nakluc i odciagnac zalegajace plyny.

47. Macica – funkcje:

Ø Lezy w przodozgieciu (glówna os skierowana ku przodowi i ku górze, zgiecie miedzy szyjka i

trzonem) w miednicy miedzy pecherzem moczowym a odbytnica.

Ø Powiekszenie odbytnicy powoduje poglebienie przodozgiecia a powiekszenie pecherza

moczowego zmniejszenie przodozgiecia. Gdy odbytnica i pecherz razem powiekszone powoduja
wypchniecie macicy ku górze.

Ø FUNKCJE:

−

Musi umozliwic odzywienie plodu (przez 280dni)

−

Musi pomiescic plód (nawet do 4 kg)

−

Musi wspóluczestniczyc w porodzie

Ø BUDOWA:
Ø Sciana sklada sie z 3 warstw:

23

V. Basilica

V. Cephalica

V mediana cubiti

M. biceps brachii

a) blona sluzowa – bogato unaczyniona, posiada 16-18 gruczolów, rozpulchniala, brak zygoty

doprowadza do jej zluszczenia.

b) blona miesniowa

Ø Pod koniec ciazy macica moze siegac az pod wyrostek mieczykowaty.
Ø Podczas porodu trzeba czekac az urodzi sie czesc plodowa lozyska. Mozliwa jest pomoc reka ale

wtedy nalezy wykonac dodatkowo lyzeczkowanie (wyskrobywanie blony sluzowej – które
wykonuje sie równiez przy dlugotrwalych krwawieniach)

Ø RODZAJE CIAZY POZAMACICZNYCH:

a) JAJOWODOWA => do zaplodnienia dochodzi w bance jajowodu. Taki zarodek moze

utrzymac sie do 12 tygodni a nastepnie ulega peknieciu => krwawienie do jamy
brzusznej mogace doprowadzic nawet do smierci.

b) BRZUSZNA => zygota zagniezdza sie w scianie krezki jelita i tez po pewnym czasie

ulega peknieciu wywolujac krwawienie do jamy otrzewnej

Ø U wieloródek blona sluzowa macicy jest bardziej rozluzniona i moze z niej wypadac.

49. Zwichniecie stawu ramiennego

Ø Staw sklada sie z glowy kosci ramiennej i panewki znajdujacej sie na lopatce. Charakterystyczna

jest mala powierzchnia kontaktowa miedzy glowa a panewka, luzna torebka stawowa, stosunkowo
malo wiezadel wzmacniajacych. Z tych wzgledów staw ten jest szczególnie podatny na
zwichniecia (wyjscie glowy stawu z panewki). Zwichnieciu zapobiegaja miesnie, jednak bardzo
szybko dzialajaca sila (np. zjazd na nartach kiedy kij zaczepia o przeszkode) moze doprowadzic do
przemieszczenia kosci ramiennej zanim miesnie zdaza sie napiac.

Ø Glowa kosci ramiennej moze przemiescic sie:

−

ku dolowi i do przodu (przed panewke)

−

do tylu (za panewke)

Ø Zwichniecie ku górze jest nie mozliwe ze wzgledu na obecnosc wiezadla kruczo-ramiennego
Ø Po zwichnieciu ramie pozostaje w wymuszonej pozycji odwiedzionej
Ø U niektórych torebka stawowa moze byc szczególnie wiotka i stan ten moze doprowadzac do tzw.

Zwichniec nawykowych które utrudniaja/uniemozliwiaja wykonywanie niektórych prac. W ich
wyniku moze dojsc do uszkodzenia chrzastek a nawet kosci stawu.

50. Zyly skórne konczyny górnej

Ø Leza tuz pod skóra – tzw. Zyly

powierzchowne

Ø Sa ruchome w stosunku do podloza
Ø Towarzysza im naczynia tetnicze
Ø WYRÓZNIAMY:

a) Vena cephalica – biegnie w bruzdzie

bocznej miesnia dwuglowego ramienia

b) Vena basilica – biegnie w bruzdzie

przysrodkowej miesnia dwuglowego
ramienia

Ø Zyly te wpadaja nastepnie do zyly

pachowej.

Ø W zgieciu lokciowym duze zyly

ukladaja sie w ksztalcie litery N. Sa
dobrym miejscem do podawania
zastrzyków dozylnych, gdyz po podaniu lekarstwa juz po ok. 1min dociera ono do najdalszych
zakatków ukladu krwionosnego (np. podanie chydrokortyzolu podczas ataku astmy – jeszcze przed
ukonczeniem iniekcji chory odczuwa ulge). Poza tym leza one pod bardzo cienka warstwa skóry,
która latwo przebic, zadajac stosunkowo niewielki ból.

24

n. medianus

n. v. a. ulnaris

4 sciegna miesnia zginacza
powierzchownego palców

4 sciegna miesnia zginacza
glebokiego palców

Sciegno miesnia zginacza
dlugiego kciuka

Sciegno miesnia zginacza
promieniowego nadgarstka

Wynioslosc boczna

Wynioslosc przysrodkowa

Troczek zginaczy

Ø W przypadku braku mozliwosci iniekcji do zyl przedramienia mozemy wkluc sie do zyl

powierzchownych konczyny dolnej ale nalezy pamietac, ze odplyw krwi z tych zyl trwa znacznie
dluzej.

Ø U malych dzieci mozna wykonac iniekcje do zyl szyjnych zewnetrznych lub zyl w obrebie glowy

które sa dobrze widoczne.

Ø Inne znaczenie zyl podskórnych:

−

Podawanie kontrastów radiologicznych = flebografia (glównie na konczynach dolnych)

−

Podawanie kroplówek o odczynie obojetnym (inne moga powodowac zapalenie lub nawet

zarosniecie zyly)

−

badanie krwi

Ø Plyny odzywcze nalezy podawac do zyl duzych (np. z. Podobojczykowej) gdyz nie posiadaja one

odczynu obojetnego.

Ø Lepsze uwidocznienie zyl podskórnych otrzymujemy poprzez zalozenie opaski uciskowej powyzej

miejsca iniekcji.

Ø Innymi zabiegami jakie wykonujemy na konczynie górnej sa: badanie tetna (na tetnicy

ramieniowej w zgieciu lokciowym, lub na tetnicy promieniowej – od strony kciuka) oraz cisnienia

51. Uszkodzenia nerwu promieniowego i lokciowego

Ø Uszkodzenia te sa najczesciej spowodowane urazami kosci ramiennej (przez odlamy kostne).

Nawet po nastawieniu w pierwszym okresie nie odczuwamy dolegliwosci.

Ø Objawy uszkodzenia moga pojawic sie po 3-4 tygodniach od urazu:

I. Reka opadajaca – pacjent nie moze grzbietowo prostowac reki – uszkodzenie nerwu

promieniowego, wszystkie miesnie prostowniki zostaja bez unerwienia.

II. Reka blogoslawiaca – uszkodzenie nerwu posrodkowego – porazenie miesni strony dloniowej.

Stosunkowo nie wielkie odchylenie od normalnych ruchów palcami i dlonia. Nalezy
szczególnie uwazac przy ukladaniu reki na stole operacyjnym przy dlugo trwajacych
zabiegach, gdyz dlugo trwaly ucisk tego nerwu moze go uszkodzic.

III. Reka szponiasta – uszkodzenie nerwu lokciowego – porazenie miesni zginaczy palców

przedramienia i miesni dloni ??

Ø ZESPÓL CIESNI KANALU NADGARSTKA – wynik zwezenia (zmiany kostne, stany zapalne)

kanalu nadgarstka i ucisku nerwu posrodkowego. Objawia sie silnym bólem. Leczenie moze byc
operacyjne.

Ø RWA RAMIENNA – nerwy rdzeniowe tworzone sa z korzeni grzbietowych i korzeni brzusznych

jeszcze w obrebie kanalu rdzeniowego. Nastepnie nerwy rdzeniowe wychodza z kanalu i dziela sie
na nerwy brzuszne i grzbietowe. Ucisk na rózne czesci tych nerwów powoduje rózne objawy:

−

Ucisniete korzenie w odcinku szyjnym (splot szyjny) - rzadko – zaburzenia czucia

25

−

Ucisniete korzenie od C4-C5 (splot ramienny) = Rwa ramienna – ból promieniuje od szyi do

barku, ramienia, przedramienia i palców + wypadniecie róznych czynnosci.

−

Ucisk na korzenie n. Piersiowych – powoduja nerwobóle jednego z nerwów miedzyzebrowych.

52. Zwichniecie stawu biodrowego

Ø To drugi w kolejnosci staw który najczesciej ulega zwichnieciu. Tworzy go glowa kosci udowej

(75% kuli) oraz panewka kosci biodrowej. Aby doszlo do zwichniecia musi zadzialac znacznie
wieksza sila niz przy zwichnieciu stawu ramiennego. Podobnie jak w stawie ramiennym mozliwe
sa dwa rodzaje zwichniec – gdy glowa kosci przemieszcza sie przed i za panewke. Przesunieciu
przed panewke towarzyszy supinacjo (??) konczyny a za panewke pronatio (??). Odwrócenie na
zewnatrz lub do wewnatrz jest bardzo bolesne i nie mozliwe jest nastawienie zwichnietego stawu
bez znieczulenia ogólnego!

Ø U okolo 2% noworodków notuje sie wrodzone ubytki w panewce stawu biodrowego (przy

zaburzeniach kostnienia chrzastki podstawy panewki) => glowa kosci udowej przy obciazonej
konczynie dolnej wciska sie ku górze i powoduje tzw. wrodzone zwichniecia. Wczesne
rozpoznanie (np. USG) ubytków w panewce tego stawu jest bardzo istotne gdyz umozliwia
podjecie dzialan zapobiegajacych takiemu zwichnieciu.

Ø W wieku starszym (czesciej u ludzi otylych) zniszczeniu ulegaja chrzastki tworzace staw =>

zwyrodnienie stawów biodrowych – bardzo bolesne – leczenie polega na operacyjnym
wszczepieniu sztucznego stawu (endoprotezy – cementowe, z tworzyw sztucznych, porcelanowe)

53. Posladek

Ø To dogodne miejsce do iniekcji domiesniowych. Wstrzykniety lek dziala wolniej niz przy

iniekcjach dozylnych.

.




54. Staw kolanowy

Ø Najczesciej dochodzi do uszkodzen lekotek. Przesuwaja sie one podczas zginania a przy

gwaltownym wyprostowaniu kolana moga nie zdazyc sie przesunac => ulegaja zaklinowaniu i
uszkodzeniu (peknieciu).

Ø Czesciej zaklinowaniu ulega lekotka przysrodkowa (mniej ruchoma) niz boczna.

Igle wkluwa sie w górny boczny kwadrant posladka gdyz
tam nie przebiegaja duze nerwy ani duze naczynia.

W zwiazku z tym ze czeste iniekcje moga doprowadzic do
tworzenia sie zrostów czasem wybiera sie inne miejsce tych
iniekcji jak np. miesien czworoglowy uda (m. Vastus lateralis)
lub miesien dwuglowy uda

Nerw kulszowy

26

Ø Stosuje sie leczenie operacyjne. Bez lekotek mozna zyc, odpowiednia rehabilitacja mozna

doprowadzic do regeneracji lekotki.

Ø Czeste wady u pilkarzy i narciarzy
Ø Przy urazach w stawie kolanowym moga tworzyc sie wysieki, stany zapalne, wylewy krwawe

które powoduja obrzmienie i wypchniecie rzepki. W takich sytuacjach wykonuje sie punkcje stawu
kolanowego (najlepiej od strony bocznej)

Ø ZLAMANIA KOSCI:

−

Otwarte

−

Zamkniete

•

z przemieszczeniem,

•

bez przemieszczenia

−

wielo odlamowe

Ø NAJCZESCIEJ ZLAMANIU ULEGAJA:

−

k. Ramienna – glowa i trzon

−

kk. Przedramienia – k. Ramienna

−

k. Nadgarstka

−

k. Udowa – szyjka (moze dojsc od zerwania wiezadla glowy kosci udowej – uszkodzenie naczyn

=> martwica glowy kosci udowej)

54. Wodoglowie wewnetrzne i zewnetrzne

Ø Przyczyna wodoglowia jest zwiekszona ilosc plynu mózgowo-rdzeniowego. Ilosc plynu wzrasta

gdy zaburzony jest stosunek jego wydzielania do jego wchlaniania. Powoduje to wzrost cisnienia
wewnatrz czaszkowego. Czaszka dzieci moze ulec powiekszeniu (luzne szwy i ciemiaczka),
natomiast skostniala czaszka doroslych nie zmienia swoich rozmiarów a zwiekszajace sie cisnienie
wewnatrz czaszkowe doprowadza do uciskania i uszkodzenia OUN.

Ø WYRÓZNIAMY:

a) wodoglowie zewnetrzne – spadek resorpcji plynu mózgowo-rdzeniowego przez jame

podpajeczynówkowa? (np. zapalenie opon mózgowych). Cisnienie wzrasta zarówno na
zewnatrz mózgowia jak i wewnatrz (komory mózgu). Ucisk na OUN przez plyn (a nie
przez kosci czaszki) powoduje wypadanie najpierw najbardziej wrazliwych osrodków.
Pojawiaja sie bóle i zawroty glowy.

b) Wodoglowie wewnetrzne:

•

plyn nie ma odplywu z komór do jamy podpajeczynówkowej (zablokowanie 3

otworów (2 boczne i srodkowy) laczacych IV komore z jama podpajeczynówkowa
lub wodociagu mózgu).

•

Cisnienie wzrasta tylko w komorach mózgu i powoduje wzrost objetosci i

przycisniecie mózgowia do kosci czaszki.

•

U noworodków – mózgowie poszerza sie (tzw. mózgowie balonowate), kosci staja sie

papierowo cienkie a szwy rozchodza sie.

•

LECZENIE:

−

przebicie dna komory III (naklucie od podstawy czaszki – przez podwzgórze)

– bez otwierania czaszki

−

zespolenie komory bocznej ze zbiornikiem rdzeniowo- mózdzkowym. Otwiera

sie czaszke i zaklada sie cewnik z rogu tylnego komory bocznej do zbiornika
rdzeniowo-mózdzkowego.

−

Zespolenie komorowo-otrzewnowe – umieszczenie jednego konca cewnika w

komorze mózgu a drugiego konca w jamie otrzewnej (dren prowadzi sie pod
skóra). Po wszczepieniu jedynym niebezpieczenstwem jest koniec cewnika w
jamie otrzewnej który moze spowodowac przebicie np. jelita.

27

55. Guzy przysadki mózgowej

Ø Przysadka – gruczol wydzielania wewnetrznego lezy w siodle tureckim => wszelkie powiekszenia

przysadki powoduja równiez deformacje siodla tureckiego które mozna uwidocznic na zdjeciu
RTG. Po wielkosci siodla mozna sadzic o wielkosci przysadki.

Ø GRUCZOLAK KWASOCHLONNY PRZYSADKI – guz najczesciej wystepujacy zaliczany do

lagodnych ale ze wzgledu na swoje polozenie moze powodowac powazniejsze zaburzenia.
Kwasochlonne komórki alfa przysadki (produkujace somatotropine) rozrastaja sie nadmiernie=>
wzrasta ilosc somatotropiny we krwi => akromegalia – kosci u doroslych nie moga rosna na
dlugosc, gdyz chrzastki nasadowe sa skostniale, ale mosci glowy, stóp i rak moga rozrastac sie na
grubosc. Rozrastajacy sie guz przysadki moze równiez uciskac sasiadujace krzyzowanie wzrokowe
powodujac zaburzenia widzenia (zmniejszanie sie pola widzenia az do calkowitej slepoty).

56. Wziernikowanie ucha = otoskopia

Ø Polega na ogladaniu blony bebenkowej otoskopem (przyrzad w ksztalcie lejka). Wprowadza sie go

do przewodu sluchowego zewnetrznego jednoczesnie pociagajac malzowine uszna ku tylowi i do
góry w celu wyprostowania przewodu sluchowego. Zródlem swiatla oswietlamy blone bebenkowa
i po jej wygladzie mozemy wnioskowac o róznych chorobach. Zdrowa blona bebenkowa –
blyszczaca, szaro- zólto podbarwiona i przezroczysta. Widoczna jest rekojesc mloteczka w postaci
jasnego prazka. Przedluzajac ten prazek i przeprowadzajac prosta prostopadla do niego dzielimy
blone na 4 kwadranty. W górnym lewym (tylnym) kwadrancie powinno przeswitywac kowadelko i
strzemiaczko. Przeswit ma znaczenie ??????. Zdrowa blona nie wykazuje zadnych otworów
(otwory sa zazwyczaj wynikiem ropienia ucha srodkowego). W kwadrancie lewym-dolnym
??????.

57. Jaskra

Ø Jest to choroba spowodowana zaburzeniami

wchlaniania plynu (cieczy wodnistej) w obrebie galki
ocznej. Powoduje to wzrost cisnienia w calej galce ocznej i ucisk na siatkówke. Choroba postepuje
bardzo powoli a pacjenci czesto nie wiedza ze sa chorzy.

Ø OBJAWY:

−

bóle glowy, napady bólowe promieniujace do czola

−

zaburzenia widzenia

−

mgliste widzenie

−

po naglym oswieceniu w ciemnosci pacjent widzi teczowy obwód

−

uszkodzenie nerwu wzrokowego => slepota

Ø Jaskra jest przyczyna wszystkich 20% przypadków slepoty.
Ø Jest choroba nie wyleczalna ale mozna zatrzymac jej rozwój (zmian w widzeniu nie mozna cofnac)
Ø LECZENIE: - zazwyczaj podawanie leków zwezajacych zrenice jest skuteczne (o ile nie ma

odczynów alergicznych) => zwezenie zrenicy => spadek objetosci => spadek cisnienia => spadek
ucisku na naczynia => wzrasta powierzchnia wchlaniania.

28

Ø Bledem w sztuce jest podanie choremu srodków rozszerzajacych zrenice (atropina) przy badaniu

dna oka.

58. Wziernikowanie oka.

Ø = badanie dna oka wykonuje sie za pomoca oftalmoskopu i po podaniu atropiny (chyba ze pacjent

ma jaskre) która rozszerza zrenice. Swiatlo wpada i oswietla czesc wzrokowa siatkówki. Badanie
jest nie obciazajace i nie powoduje komplikacji. Jest bardzo istotne i uzywane w 3 dzialach
medycyny:

1) okulistyka – mozna zdiagnozowac niemal wszystkie choroby siatkówki, a czasem i

naczyniówki;

2) choroby wewnetrzne – w zadnym innym miejscu nie mamy tak dobrze widocznych

duzych naczyn krwionosnych – mozliwosc zdiagnozowania chorób narzadów
wewnetrznych, które wtórnie prowadza do zmian naczyn krwionosnych (jezeli pacjent
ma cukrzyce nalezy zawsze skierowac go na badanie dna oka)

3) neurologia – wzrost cisnienia sródczaszkowego przenosi sie na nerw wzrokowy i utrudnia

odplyw krwi zylnej z naczyn siatkówki – widoczna jest tzw. tarcza zastoinowa ; cos
jeszcze????