Badania psychologiczne
Badania psychologiczne
kandydat
kandydat
ó
ó
w na kierowc
w na kierowc
ó
ó
w
w
Propozycja metodologii bada
Propozycja metodologii bada
ń
ń
.
.
G
G
ł
ł
os w dyskusji.
os w dyskusji.
Maria Je
Maria Je
ż
ż
ewska
ewska
Gda
Gda
ń
ń
ski Uniwersytet Medyczny
ski Uniwersytet Medyczny
Instytut Medycyny Morskiej i Tropikalnej
Instytut Medycyny Morskiej i Tropikalnej
Klinika Chor
Klinika Chor
ó
ó
b Zawodowych i Wewn
b Zawodowych i Wewn
ę
ę
trznych
trznych
Medycyna pracy / Psychologia pracy
Studenci VI Roku GUMed
Wypadki drogowe i ich skutki w
2011 roku
(raport policji, www.policja.pl)
W 2011 roku wydarzyły si
ę
40 065
wypadków drogowych
W wyniku wypadków drogowych
4 189
osób poniosło
ś
mier
ć
W wypadkach rannych zostało
49 501
osób
W 2011 roku do jednostek Policji
zgłoszono
366 520
kolizji drogowych
Wypadki drogowe i ich skutki w
2011 roku
w porównaniu z rokiem 2009, kiedy to miały
miejsce 44 196 wypadki, liczba ta spadła o 4
131 wypadków (-9,3%),
w porównaniu z rokiem 2009, kiedy zgin
ę
ły 4
572 osoby, nast
ą
pił spadek o 383 oso-by (-
8,4%)
w porównaniu z rokiem 2010, w którym
ś
mier
ć
poniosło 3 907 osób nast
ą
pił wzrost o 282 osoby
(+7,2%).
w porównaniu do 2009 roku, kiedy obra
ż
enia
odniosło 56 046 osób, liczba osób rannych
zmniejszyła si
ę
o 6 545 osób (-11,7%)
Wypadki drogowe i ich skutki w
2011 roku
w porównaniu do 2009 roku, kiedy obra
ż
enia
odniosło 56 046 osób, liczba osób rannych
zmniejszyła si
ę
o 6 545 osób (-11,7%),
w porównaniu do roku 2010 kiedy zanotowano
48 952 osoby ranne, liczba ta zwi
ę
kszyła si
ę
o
549 osób tj. (+1,1%).
w porównaniu do 2009 roku, w którym
zgłoszono Policji 381 769 kolizji, liczba ta
zmniejszyła si
ę
o 15 249 (-4%),
w porównaniu do 2010 roku, w którym
odnotowano 416 075 kolizji liczba zmniejszyła
si
ę
o 49 555 (-11,9%)
Wypadki drogowe i ich skutki
Wypadki drogowe i ich skutki
Maj
Maj
ó
ó
wka 2012
wka 2012
938 wypadki
65 osób zabitych
1218 zostało rannych
Od 27 kwietnia do 6 maja - 5201
nietrze
ź
wych kierowców
D
D
ł
ł
ugi weekend majowy a alkohol
ugi weekend majowy a alkohol
27.04
27.04
-
-
06.05.2012
06.05.2012
–
–
5201
5201
29.04
29.04
-
-
03.05.2011
03.05.2011
-
-
2268
2268
30.04
30.04
-
-
03.05.2010
03.05.2010
-
-
2335
2335
30.04
30.04
-
-
03.05.2009
03.05.2009
-
-
2046
2046
30.04
30.04
-
-
04.05.2008
04.05.2008
-
-
2513
2513
27.04
27.04
-
-
06.05.2007
06.05.2007
-
-
4044
4044
28.04
28.04
-
-
03.05.2006
03.05.2006
-
-
3520
3520
Wypadki komunikacyjne to jedno z
Wypadki komunikacyjne to jedno z
najwi
najwi
ę
ę
kszych zagro
kszych zagro
ż
ż
e
e
ń
ń
cywilizacyjnych
cywilizacyjnych
Najliczniejsz
Najliczniejsz
ą
ą
grup
grup
ą
ą
powoduj
powoduj
ą
ą
c
c
ą
ą
wypadki s
wypadki s
ą
ą
m
m
ł
ł
odzi, niedo
odzi, niedo
ś
ś
wiadczeni kierowcy
wiadczeni kierowcy
Kolejno bardzo du
Kolejno bardzo du
żą
żą
liczb
liczb
ę
ę
wypadk
wypadk
ó
ó
w drogowych
w drogowych
powoduj
powoduj
ą
ą
nietrze
nietrze
ź
ź
wi kierowcy
wi kierowcy
Niski stan bezpiecze
Niski stan bezpiecze
ń
ń
stwa na drogach nasuwa
stwa na drogach nasuwa
2 pytania:
2 pytania:
Jakie s
Jakie s
ą
ą
przyczyny niebezpiecze
przyczyny niebezpiecze
ń
ń
stwa na drogach?
stwa na drogach?
Jak mo
Jak mo
ż
ż
na przeciwdzia
na przeciwdzia
ł
ł
a
a
ć
ć
temu zjawisku?
temu zjawisku?
Bezpiecze
Bezpiecze
ń
ń
stwo na drodze
stwo na drodze
Co wp
Co wp
ł
ł
ywa na bezpiecze
ywa na bezpiecze
ń
ń
stwo na drodze?
stwo na drodze?
infrastruktura dr
infrastruktura dr
ó
ó
g
g
stan techniczny pojazd
stan techniczny pojazd
ó
ó
w
w
aktualne warunki klimatyczne i pogodowe
aktualne warunki klimatyczne i pogodowe
pory dnia i nocy
pory dnia i nocy
ponadto ogromne znaczenie ma
ponadto ogromne znaczenie ma
kondycja psychofizyczna kieruj
kondycja psychofizyczna kieruj
ą
ą
cych pojazdami
cych pojazdami
Psycholodzy komunikacji i transportu postuluj
Psycholodzy komunikacji i transportu postuluj
ą
ą
wprowadzenie
wprowadzenie
bada
bada
ń
ń
psychologicznych dla kandydat
psychologicznych dla kandydat
ó
ó
w na kierowc
w na kierowc
ó
ó
w,
w,
poniewa
poniewa
ż
ż
dyspozycja fizjologiczna i psychologiczna maj
dyspozycja fizjologiczna i psychologiczna maj
ą
ą
wp
wp
ł
ł
yw na bezpieczne zachowania kierowcy
yw na bezpieczne zachowania kierowcy
Badania wst
Badania wst
ę
ę
pne dla kierowc
pne dla kierowc
ó
ó
w
w
Przedstawiana propozycja metodologii bada
Przedstawiana propozycja metodologii bada
ń
ń
psychologicznych dla kandydat
psychologicznych dla kandydat
ó
ó
w na kierowc
w na kierowc
ó
ó
w pozwoli
w pozwoli
wskaza
wskaza
ć
ć
typ niebezpiecznego kierowcy na drodze i nie
typ niebezpiecznego kierowcy na drodze i nie
dopu
dopu
ś
ś
ci
ci
ć
ć
go do ruchu drogowego.
go do ruchu drogowego.
Badania wst
Badania wst
ę
ę
pne maj
pne maj
ą
ą
poprawi
poprawi
ć
ć
stan bezpiecze
stan bezpiecze
ń
ń
stwa na
stwa na
naszych drogach
naszych drogach
Proponujemy wykorzystanie:
Proponujemy wykorzystanie:
narz
narz
ę
ę
dzi psychologicznych dobrze znanych i dost
dzi psychologicznych dobrze znanych i dost
ę
ę
pnych
pnych
psychologom komunikacji
psychologom komunikacji
aparatury do badania sprawno
aparatury do badania sprawno
ś
ś
ci psychomotorycznej ju
ci psychomotorycznej ju
ż
ż
funkcjonuj
funkcjonuj
ą
ą
cej w wi
cej w wi
ę
ę
kszo
kszo
ś
ś
ci Pracowni
ci Pracowni
Dane o stanie motoryzacji i wypadkach
Dane o stanie motoryzacji i wypadkach
drogowych w Polsce
drogowych w Polsce
Od pocz
Od pocz
ą
ą
tku lat dziewi
tku lat dziewi
ęć
ęć
dziesi
dziesi
ą
ą
tych liczba pojazd
tych liczba pojazd
ó
ó
w
w
zarejestrowanych w Polsce systematycznie ro
zarejestrowanych w Polsce systematycznie ro
ś
ś
nie:
nie:
1999 rok
1999 rok
-
- 13 169 216
pojazd
pojazd
ó
ó
w silnikowych
w silnikowych
2009 rok
2009 rok
-
- 21 336 913 pojazdów silnikowych
Po
Po
ł
ł
o
o
ż
ż
enie Polski na mapie Europy
enie Polski na mapie Europy
-
-
jej usytuowanie na szlaku
jej usytuowanie na szlaku
transportowym wsch
transportowym wsch
ó
ó
d
d
–
–
zach
zach
ó
ó
d generuje bardzo du
d generuje bardzo du
ż
ż
y ruch
y ruch
tranzytowy:
tranzytowy:
Transport
Transport
Podr
Podr
ó
ó
ż
ż
e s
e s
ł
ł
u
u
ż
ż
bowe
bowe
Dojazdy do pracy
Dojazdy do pracy
Wyjazdy turystyczne (Polak
Wyjazdy turystyczne (Polak
ó
ó
w i obcokrajowc
w i obcokrajowc
ó
ó
w)
w)
Dane o stanie motoryzacji i wypadkach
Dane o stanie motoryzacji i wypadkach
drogowych w Polsce 1995
drogowych w Polsce 1995
-
-
2009
2009
(raport policji 2009)
(raport policji 2009)
70.226
6.900
56.904
1995
71.419
6.359
57.911
1996
83.162
7.311
66.586
1997
77.560
7.080
61.588
1998
68.449
6.730
55.106
1999
71.638
6.294
57.331
2000
68.194
5.534
53.799
2001
67.498
5.827
53.559
2002
63.900
5.640
51.078
2003
64.661
5.712
51.069
2004
61.191
5.444
48.100
2005
59.123
5.243
46.876
2006
63.224
5.583
49.536
2007
62.097
5.437
49.054
2008
56.046
4.572
44.196
2009
RANNI
ZABICI
WYPADKI
Raport Komisji Europejskiej o stanie
Raport Komisji Europejskiej o stanie
bezpiecze
bezpiecze
ń
ń
stwa na europejskich drogach
stwa na europejskich drogach
Polska pomimo spadku liczby zdarze
Polska pomimo spadku liczby zdarze
ń
ń
drogowych przy sta
drogowych przy sta
ł
ł
ym wzro
ym wzro
ś
ś
cie
cie
liczby pojazd
liczby pojazd
ó
ó
w jest
w jest
„
„
liderem
liderem
”
”
w liczbie wypadk
w liczbie wypadk
ó
ó
w
w
ś
ś
miertelnych i os
miertelnych i os
ó
ó
b
b
poszkodowanych
poszkodowanych
Najwi
Najwi
ę
ę
ksze zagro
ksze zagro
ż
ż
enia na polskich drogach to :
enia na polskich drogach to :
lekcewa
lekcewa
ż
ż
enie przepis
enie przepis
ó
ó
w ruchu drogowego,
w ruchu drogowego,
nieodpowiedzialne zachowania u
nieodpowiedzialne zachowania u
ż
ż
ytkownik
ytkownik
ó
ó
w dr
w dr
ó
ó
g,
g,
bagatelizowanie ogranicze
bagatelizowanie ogranicze
ń
ń
pr
pr
ę
ę
dko
dko
ś
ś
ci,
ci,
brawura m
brawura m
ł
ł
odych kierowc
odych kierowc
ó
ó
w i prowadzenie pojazd
w i prowadzenie pojazd
ó
ó
w pod wp
w pod wp
ł
ł
ywem alkoholu.
ywem alkoholu.
Zagro
Zagro
ż
ż
enie statystycznego Polaka w ruchu drogowym jest bardzo
enie statystycznego Polaka w ruchu drogowym jest bardzo
wysokie i wynosi 12 zabitych na 100 ty
wysokie i wynosi 12 zabitych na 100 ty
ś
ś
. mieszka
. mieszka
ń
ń
c
c
ó
ó
w
w
-
-
tj. dwa razy
tj. dwa razy
wy
wy
ż
ż
sze ni
sze ni
ż
ż
w innych krajach europejskich (
w innych krajach europejskich (
dane GUS wg stanu na 30.06.2009 r.)
W Polsce w 100 wypadkach drogowych
W Polsce w 100 wypadkach drogowych
ż
ż
ycie traci ponad 11 os
ycie traci ponad 11 os
ó
ó
b
b
Straty spo
Straty spo
ł
ł
eczne i ekonomiczne spowodowane wypadkami drogowymi
eczne i ekonomiczne spowodowane wypadkami drogowymi
wynosz
wynosz
ą
ą
ponad 30
ponad 30
mld
mld
z
z
ł
ł
otych rocznie
otych rocznie
Statystyki ilo
Statystyki ilo
ś
ś
ci zabitych i rannych
ci zabitych i rannych
przypadaj
przypadaj
ą
ą
cych na 2008 rok
cych na 2008 rok
Liczba zabitych w krajach UE 2008
Liczba rannych w krajach UE 2008
M
M
ł
ł
odzi kierowcy a wypadki
odzi kierowcy a wypadki
M
M
ł
ł
odzi kierowcy s
odzi kierowcy s
ą
ą
nara
nara
ż
ż
eni na wi
eni na wi
ę
ę
ksze ryzyko wypadku
ksze ryzyko wypadku
M
M
ł
ł
odzi kierowcy uczestnicz
odzi kierowcy uczestnicz
ą
ą
w wypadkach drogowych cz
w wypadkach drogowych cz
ęś
ęś
ciej ni
ciej ni
ż
ż
by to wynika
by to wynika
ł
ł
o z
o z
ich procentowego udzia
ich procentowego udzia
ł
ł
u w populacji kierowc
u w populacji kierowc
ó
ó
w.
w.
Jest to efektem dzia
Jest to efektem dzia
ł
ł
ania dw
ania dw
ó
ó
ch czynnik
ch czynnik
ó
ó
w:
w:
wieku kierowcy
wieku kierowcy
braku do
braku do
ś
ś
wiadczenia
wiadczenia
Kierowcy w wieku 18
Kierowcy w wieku 18
-
-
30 lat, maj
30 lat, maj
ą
ą
cy mniejsze ni
cy mniejsze ni
ż
ż
pi
pi
ę
ę
cioletnie do
cioletnie do
ś
ś
wiadczenie w
wiadczenie w
kierowaniu pojazdami, s
kierowaniu pojazdami, s
ą
ą
-
-
w por
w por
ó
ó
wnaniu do bardziej do
wnaniu do bardziej do
ś
ś
wiadczonych kierowc
wiadczonych kierowc
ó
ó
w
w
-
-
od 2 do 5
od 2 do 5
razy cz
razy cz
ęś
ęś
ciej uczestnikami wypadk
ciej uczestnikami wypadk
ó
ó
w drogowych
w drogowych
Styl jazdy
Styl jazdy
”
”
, czyli nawyki prowadzenia samochodu rozwijaj
, czyli nawyki prowadzenia samochodu rozwijaj
ą
ą
si
si
ę
ę
u kieruj
u kieruj
ą
ą
cego w miar
cego w miar
ę
ę
up
up
ł
ł
ywu
ywu
czasu
czasu
W
W
ś
ś
r
r
ó
ó
d m
d m
ł
ł
odych kierowc
odych kierowc
ó
ó
w obserwujemy tendencj
w obserwujemy tendencj
ę
ę
do ryzykownego stylu jazdy, jak
do ryzykownego stylu jazdy, jak
np
np
.
.
prowadzenie z du
prowadzenie z du
ż
ż
a pr
a pr
ę
ę
dko
dko
ś
ś
ci
ci
ą
ą
, czy niezachowanie odpowiedniej odleg
, czy niezachowanie odpowiedniej odleg
ł
ł
o
o
ś
ś
ci od innych pojazd
ci od innych pojazd
ó
ó
w
w
M
M
ł
ł
odzi kierowcy
odzi kierowcy
zaliczani s
zaliczani s
ą
ą
do grupy "wysokiego ryzyka"
do grupy "wysokiego ryzyka"
Analiza ich stylu jazdy pozwala wyr
Analiza ich stylu jazdy pozwala wyr
ó
ó
ż
ż
ni
ni
ć
ć
grupy kierowc
grupy kierowc
ó
ó
w, kt
w, kt
ó
ó
re charakteryzuj
re charakteryzuj
ą
ą
si
si
ę
ę
:
:
agresywnym stylem jazdy
agresywnym stylem jazdy
prowadzeniem samochodu jako sposobem na roz
prowadzeniem samochodu jako sposobem na roz
ł
ł
adowanie stresu czy
adowanie stresu czy
poszukiwaniem sensacji
poszukiwaniem sensacji
Ci sami m
Ci sami m
ł
ł
odzi ludzie wykazuj
odzi ludzie wykazuj
ą
ą
du
du
żą
żą
agresj
agresj
ę
ę
i nerwowo
i nerwowo
ść
ść
nie tylko podczas
nie tylko podczas
prowadzenia samochodu, ale tak
prowadzenia samochodu, ale tak
ż
ż
e w innych sytuacjach
e w innych sytuacjach
Zachowania prowadz
Zachowania prowadz
ą
ą
ce do wypadku
ce do wypadku
Wyr
Wyr
ó
ó
ż
ż
niono cztery kategorie zachowa
niono cztery kategorie zachowa
ń
ń
, mog
, mog
ą
ą
cych
cych
stanowi
stanowi
ć
ć
przyczyn
przyczyn
ę
ę
wypadk
wypadk
ó
ó
w:
w:
1.
1.
Os
Os
ł
ł
abienie
abienie
-
-
odwr
odwr
ó
ó
cenie uwagi:
cenie uwagi:
2.
2.
Nieostro
Nieostro
ż
ż
no
no
ść
ść
, bezrefleksyjno
, bezrefleksyjno
ść
ść
i b
i b
ł
ę
ł
ę
dne spostrzeganie
dne spostrzeganie
3.
3.
Senno
Senno
ść
ść
wywo
wywo
ł
ł
ana niedoborem snu, przepracowaniem
ana niedoborem snu, przepracowaniem
czy niedostosowaniem pory prowadzenia do
czy niedostosowaniem pory prowadzenia do
biologicznego zegara kierowcy.
biologicznego zegara kierowcy.
4.
4.
Podejmowanie ryzyka, zachowania rywalizacyjne i
Podejmowanie ryzyka, zachowania rywalizacyjne i
agresywne; sk
agresywne; sk
ł
ł
onno
onno
ść
ść
do takiego reagowania jest
do takiego reagowania jest
uwarunkowana osobowo
uwarunkowana osobowo
ś
ś
ciowo
ciowo
[
[
M.J.Reid
M.J.Reid
]
]
Kandydaci na kierowc
Kandydaci na kierowc
ó
ó
w
w
R
R
ó
ó
ż
ż
nice indywidualne w zakresie umiej
nice indywidualne w zakresie umiej
ę
ę
tno
tno
ś
ś
ci
ci
kierowania pojazdem
kierowania pojazdem
Badanie psychologiczne kierowc
Badanie psychologiczne kierowc
ó
ó
w i
w i
kandydat
kandydat
ó
ó
w na kierowc
w na kierowc
ó
ó
w
w
jest badaniem
jest badaniem
indywidualnym.
indywidualnym.
W standardowej procedurze oceny wyr
W standardowej procedurze oceny wyr
ó
ó
ż
ż
nia si
nia si
ę
ę
cztery p
cztery p
ł
ł
aszczyzny:
aszczyzny:
1.
1.
Ocena proces
Ocena proces
ó
ó
w percepcyjnych
w percepcyjnych
-
-
pozwalaj
pozwalaj
ą
ą
cych na sprawne wykonywanie
cych na sprawne wykonywanie
podj
podj
ę
ę
tych decyzji (koordynacja wzrokowo
tych decyzji (koordynacja wzrokowo
-
-
ruchowa, spostrzegawczo
ruchowa, spostrzegawczo
ść
ść
, podzielno
, podzielno
ść
ść
uwagi, szeroko
uwagi, szeroko
ść
ść
pola widzenia)
pola widzenia)
2. Ocena proces
2. Ocena proces
ó
ó
w intelektualnych
w intelektualnych
–
–
umo
umo
ż
ż
liwiaj
liwiaj
ą
ą
cych trafn
cych trafn
ą
ą
ocen
ocen
ę
ę
sytuacji drogowej,
sytuacji drogowej,
podj
podj
ę
ę
cie i wykonanie w
cie i wykonanie w
ł
ł
a
a
ś
ś
ciwych decyzji (pami
ciwych decyzji (pami
ęć
ęć
kr
kr
ó
ó
tkotrwa
tkotrwa
ł
ł
a, czas reakcji, ocena
a, czas reakcji, ocena
czasu, pr
czasu, pr
ę
ę
dko
dko
ś
ś
ci, dystansu, unikanie ryzyka)
ci, dystansu, unikanie ryzyka)
3. Ocena temperamentu i cech osobowo
3. Ocena temperamentu i cech osobowo
ś
ś
ci
ci
–
–
odpowiedzialno
odpowiedzialno
ść
ść
, krytycyzm, styl
, krytycyzm, styl
rozwi
rozwi
ą
ą
zywania zada
zywania zada
ń
ń
, kontrola emocjonalna, umiej
, kontrola emocjonalna, umiej
ę
ę
tno
tno
ś
ś
ci przewidywania, postawa
ci przewidywania, postawa
pro
pro
-
-
i antyspo
i antyspo
ł
ł
eczna (stosowanie si
eczna (stosowanie si
ę
ę
do przepis
do przepis
ó
ó
w drogowych, koncentracja, pewno
w drogowych, koncentracja, pewno
ść
ść
siebie, zmiana decyzji)
siebie, zmiana decyzji)
4. Ocena prawdopodobie
4. Ocena prawdopodobie
ń
ń
stwa zachowania w sytuacjach trudnych
stwa zachowania w sytuacjach trudnych
Procesy te powinny by
Procesy te powinny by
ć
ć
rozpatrywane s
rozpatrywane s
ą
ą
w aspekcie wp
w aspekcie wp
ł
ł
ywu wieku i
ywu wieku i
do
do
ś
ś
wiadczenia w kierowaniu pojazdem
wiadczenia w kierowaniu pojazdem
Przedstawione powy
Przedstawione powy
ż
ż
ej sprawno
ej sprawno
ś
ś
ci i cechy rozwijaj
ci i cechy rozwijaj
ą
ą
si
si
ę
ę
, zmieniaj
, zmieniaj
ą
ą
i degraduj
i degraduj
ą
ą
nier
nier
ó
ó
wnomiernie w trakcie
wnomiernie w trakcie
ż
ż
ycia ka
ycia ka
ż
ż
dej osoby
dej osoby
Ocena proces
Ocena proces
ó
ó
w percepcyjnych i
w percepcyjnych i
intelektualnych
intelektualnych
Odbi
Odbi
ó
ó
r bod
r bod
ź
ź
c
c
ó
ó
w
w
-
-
przetwarzanie informacji
przetwarzanie informacji
–
–
my
my
ś
ś
lenie
lenie
–
–
uwaga
uwaga
Liczba r
Liczba r
ó
ó
wnocze
wnocze
ś
ś
nie przetwarzanych informacji u cz
nie przetwarzanych informacji u cz
ł
ł
owieka jest
owieka jest
ograniczona
ograniczona
-
-
kieruj
kieruj
ą
ą
cy powinien umiej
cy powinien umiej
ę
ę
tnie selekcjonowa
tnie selekcjonowa
ć
ć
bod
bod
ź
ź
ce
ce
docieraj
docieraj
ą
ą
ce do niego podczas jazdy
ce do niego podczas jazdy
W
W
ś
ś
r
r
ó
ó
d sprawno
d sprawno
ś
ś
ci i umiej
ci i umiej
ę
ę
tno
tno
ś
ś
ci koniecznych do bezpiecznego
ci koniecznych do bezpiecznego
prowadzenia pojazd
prowadzenia pojazd
ó
ó
w ogromn
w ogromn
ą
ą
rol
rol
ę
ę
odgrywa przetwarzanie
odgrywa przetwarzanie
informacji ludzie w r
informacji ludzie w r
ó
ó
ż
ż
ny spos
ny spos
ó
ó
b przetwarzaj
b przetwarzaj
ą
ą
informacje
informacje
Kieruj
Kieruj
ą
ą
cy jest zmuszony do przetwarzania ogromnej liczby informacji
cy jest zmuszony do przetwarzania ogromnej liczby informacji
znajduj
znajduj
ą
ą
cych si
cych si
ę
ę
w zasi
w zasi
ę
ę
gu jego pola widzenia
gu jego pola widzenia
Problem podzielno
Problem podzielno
ś
ś
ci uwagi
ci uwagi
-
-
istnieje zale
istnieje zale
ż
ż
no
no
ść
ść
mi
mi
ę
ę
dzy b
dzy b
ł
ę
ł
ę
dami
dami
kieruj
kieruj
ą
ą
cego, odnosz
cego, odnosz
ą
ą
cymi si
cymi si
ę
ę
do umiej
do umiej
ę
ę
tno
tno
ś
ś
ci przenoszenia uwagi z
ci przenoszenia uwagi z
jednej czynno
jednej czynno
ś
ś
ci na drug
ci na drug
ą
ą
, a jego uczestnictwem w wypadkach
, a jego uczestnictwem w wypadkach
drogowych
drogowych
Stwierdzono bezpo
Stwierdzono bezpo
ś
ś
redni zwi
redni zwi
ą
ą
zek mi
zek mi
ę
ę
dzy koncentracj
dzy koncentracj
ą
ą
uwagi
uwagi
kierowcy (umiej
kierowcy (umiej
ę
ę
tno
tno
ść
ść
przechodzenia od jednego do drugiego
przechodzenia od jednego do drugiego
zadania bez wi
zadania bez wi
ę
ę
kszego wysi
kszego wysi
ł
ł
ku i straty jako
ku i straty jako
ś
ś
ci dzia
ci dzia
ł
ł
ania) a jego
ania) a jego
uczestnictwem w wypadku drogowym
uczestnictwem w wypadku drogowym
Odbi
Odbi
ó
ó
r bod
r bod
ź
ź
c
c
ó
ó
w
w
-
-
przetwarzanie
przetwarzanie
informacji
informacji
–
–
my
my
ś
ś
lenie
lenie
–
–
uwaga c.d.
uwaga c.d.
Wykazano, i
Wykazano, i
ż
ż
wielu wypadk
wielu wypadk
ó
ó
w mo
w mo
ż
ż
na by unikn
na by unikn
ąć
ąć
, gdyby
, gdyby
uwaga
uwaga
kieruj
kieruj
ą
ą
cego
cego
by
by
ł
ł
a skierowana w danym momencie na informacje istotne
a skierowana w danym momencie na informacje istotne
dla bezpiecze
dla bezpiecze
ń
ń
stwa, a nie dla dobrego samopoczucia kierowcy
stwa, a nie dla dobrego samopoczucia kierowcy
Percepcja
Percepcja
nie jest jedynie biernym odbiorem wra
nie jest jedynie biernym odbiorem wra
ż
ż
e
e
ń
ń
ze
ze
ś
ś
rodowiska
rodowiska
zewn
zewn
ę
ę
trznego, ale jest efektem interakcji informacji p
trznego, ale jest efektem interakcji informacji p
ł
ł
yn
yn
ą
ą
cych z
cych z
zewn
zewn
ą
ą
trz oraz zapami
trz oraz zapami
ę
ę
tanych do
tanych do
ś
ś
wiadcze
wiadcze
ń
ń
, postaw czy sta
, postaw czy sta
ł
ł
ych lub
ych lub
chwilowych potrzeb odbiorcy
chwilowych potrzeb odbiorcy
Koncentracja, przerzutno
Koncentracja, przerzutno
ść
ść
i podzielno
i podzielno
ść
ść
uwagi
uwagi
kieruj
kieruj
ą
ą
cego w du
cego w du
ż
ż
ej
ej
mierze uzale
mierze uzale
ż
ż
niona jest od trudno
niona jest od trudno
ś
ś
ci zadania
ci zadania
W
W
ś
ś
r
r
ó
ó
d nich istotn
d nich istotn
ą
ą
rol
rol
ę
ę
odgrywa umiej
odgrywa umiej
ę
ę
tno
tno
ść
ść
dokonania trafnej
dokonania trafnej
oceny
oceny
pr
pr
ę
ę
dko
dko
ś
ś
ci
ci
i
i
odleg
odleg
ł
ł
o
o
ś
ś
ci
ci
oraz
oraz
szybko
szybko
ść
ść
reakcji
reakcji
Percepcja zazwyczaj umo
Percepcja zazwyczaj umo
ż
ż
liwia trafn
liwia trafn
ą
ą
ocen
ocen
ę
ę
sytuacji, jednak w
sytuacji, jednak w
pewnych okoliczno
pewnych okoliczno
ś
ś
ciach,
ciach,
np
np
.
.
pod wp
pod wp
ł
ł
ywem stresu
ywem stresu
, w specyficznych
, w specyficznych
warunkach spo
warunkach spo
ł
ł
ecznych, b
ecznych, b
ą
ą
d
d
ź
ź
u os
u os
ó
ó
b o patologicznej, czy
b o patologicznej, czy
nieprawid
nieprawid
ł
ł
owej strukturze osobowo
owej strukturze osobowo
ś
ś
ci ocena mo
ci ocena mo
ż
ż
e ulec
e ulec
zniekszta
zniekszta
ł
ł
ceniu
ceniu
Gdy do kierowcy dop
Gdy do kierowcy dop
ł
ł
ywa zbyt wiele informacji musi on podejmowa
ywa zbyt wiele informacji musi on podejmowa
ć
ć
decyzj
decyzj
ę
ę
, na kt
, na kt
ó
ó
rych informacjach skupi swoj
rych informacjach skupi swoj
ą
ą
uwag
uwag
ę
ę
, a kt
, a kt
ó
ó
re zignoruje
re zignoruje
Ocena temperamentu i cech osobowo
Ocena temperamentu i cech osobowo
ś
ś
ci
ci
Wszyscy psychologowie s
Wszyscy psychologowie s
ą
ą
zgodni, co do konieczno
zgodni, co do konieczno
ś
ś
ci badania
ci badania
cech temperamentalych i osobowo
cech temperamentalych i osobowo
ś
ś
ciowych u kierowc
ciowych u kierowc
ó
ó
w, a
w, a
zw
zw
ł
ł
aszcza u m
aszcza u m
ł
ł
odych, niedo
odych, niedo
ś
ś
wiadczonych kandydat
wiadczonych kandydat
ó
ó
w
w
R
R
ó
ó
ż
ż
nice mi
nice mi
ę
ę
dzy lud
dzy lud
ź
ź
mi na poziomie temperamentu w zakresie ich niskiej lub wysokiej
mi na poziomie temperamentu w zakresie ich niskiej lub wysokiej
reaktywno
reaktywno
ś
ś
ci s
ci s
ą
ą
podstaw
podstaw
ą
ą
odmiennego stylu samoregulacji.
odmiennego stylu samoregulacji.
Aktywny tryb samoregulacji (osoby o niskiej reaktywno
Aktywny tryb samoregulacji (osoby o niskiej reaktywno
ś
ś
ci) oznacza poszukiwanie przez
ci) oznacza poszukiwanie przez
nich wra
nich wra
ż
ż
e
e
ń
ń
i dodatkowych pobudze
i dodatkowych pobudze
ń
ń
, a tak
, a tak
ż
ż
e dzia
e dzia
ł
ł
a
a
ń
ń
ryzykownych i niebezpiecznych.
ryzykownych i niebezpiecznych.
Bierny typ samoregulacji (osoby o wysokiej reaktywno
Bierny typ samoregulacji (osoby o wysokiej reaktywno
ś
ś
ci) to poszukiwanie sytuacji
ci) to poszukiwanie sytuacji
dobrze okre
dobrze okre
ś
ś
lonych, bezpiecznych, o niskim wsp
lonych, bezpiecznych, o niskim wsp
ó
ó
ł
ł
czynniku ryzyka.
czynniku ryzyka.
Cechy temperamentu wyznaczaj
Cechy temperamentu wyznaczaj
ą
ą
tak
tak
ż
ż
e odporno
e odporno
ść
ść
jednostki na stres.
jednostki na stres.
Zwi
Zwi
ą
ą
zek mi
zek mi
ę
ę
dzy typem temperamentu a stylem jazdy na drodze jest oczywisty.
dzy typem temperamentu a stylem jazdy na drodze jest oczywisty.
Stabilno
Stabilno
ść
ść
psychiczna wynika z optymalnych cech osobowo
psychiczna wynika z optymalnych cech osobowo
ś
ś
ci
ci
–
–
przejawia si
przejawia si
ę
ę
efektywnym dzia
efektywnym dzia
ł
ł
aniem wobec wyzwa
aniem wobec wyzwa
ń
ń
, niepowodze
, niepowodze
ń
ń
i zagro
i zagro
ż
ż
e
e
ń
ń
.
.
Nieprawid
Nieprawid
ł
ł
owe cechy osobowo
owe cechy osobowo
ś
ś
ci powoduj
ci powoduj
ą
ą
wyst
wyst
ę
ę
powanie destrukcyjnych emocji takich
powanie destrukcyjnych emocji takich
jak agresja, l
jak agresja, l
ę
ę
k i strach.
k i strach.
W stanie emocjonalnego pobudzenia ulega zak
W stanie emocjonalnego pobudzenia ulega zak
ł
ł
ó
ó
ceniu ca
ceniu ca
ł
ł
a sfera sensorycznej
a sfera sensorycznej
percepcji.
percepcji.
Rola poziomu l
Rola poziomu l
ę
ę
ku, agresywno
ku, agresywno
ś
ś
ci oraz temperamentu i
ci oraz temperamentu i
zachowa
zachowa
ń
ń
spo
spo
ł
ł
ecznych na styl i spos
ecznych na styl i spos
ó
ó
b prowadzenia
b prowadzenia
pojazdu
pojazdu
Nie mo
Nie mo
ż
ż
na podwa
na podwa
ż
ż
y
y
ć
ć
tezy,
tezy,
ż
ż
e ludzie poruszaj
e ludzie poruszaj
ą
ą
si
si
ę
ę
po drogach
po drogach
zgodnie z reprezentowanym przez siebie typem osobowo
zgodnie z reprezentowanym przez siebie typem osobowo
ś
ś
ci i
ci i
temperamentu:
temperamentu:
Wysoka agresja i l
Wysoka agresja i l
ę
ę
k wsp
k wsp
ó
ó
ł
ł
wyst
wyst
ę
ę
puje w 2 na 3 wypadkach i
puje w 2 na 3 wypadkach i
kolizjach,
kolizjach,
Zawy
Zawy
ż
ż
ona ocena kompetencyjna wsp
ona ocena kompetencyjna wsp
ó
ó
ł
ł
wyst
wyst
ę
ę
puje w 2 na 3
puje w 2 na 3
wypadkach i kolizjach,
wypadkach i kolizjach,
Obni
Obni
ż
ż
ony poziom podzielno
ony poziom podzielno
ś
ś
ci, przerzutno
ci, przerzutno
ś
ś
ci i koncentracji uwagi
ci i koncentracji uwagi
wsp
wsp
ó
ó
ł
ł
wyst
wyst
ę
ę
puje, w co drugim wypadku i kolizji,
puje, w co drugim wypadku i kolizji,
Nieumiej
Nieumiej
ę
ę
tno
tno
ść
ść
, b
, b
ą
ą
d
d
ź
ź
niezdolno
niezdolno
ść
ść
do nieprzestrzegania norm
do nieprzestrzegania norm
spo
spo
ł
ł
ecznych wsp
ecznych wsp
ó
ó
ł
ł
wyst
wyst
ę
ę
puje w 1 na 3 wypadki i kolizje,
puje w 1 na 3 wypadki i kolizje,
Niska sprawno
Niska sprawno
ść
ść
w sferze inteligencji abstrakcyjnej
w sferze inteligencji abstrakcyjnej
wsp
wsp
ó
ó
ł
ł
wyst
wyst
ę
ę
puje w 1 na 3 w wypadki i kolizje. [J. B
puje w 1 na 3 w wypadki i kolizje. [J. B
ą
ą
k]
k]
Ocena prawdopodobie
Ocena prawdopodobie
ń
ń
stwa zachowania
stwa zachowania
w sytuacjach trudnych
w sytuacjach trudnych
Podejmowanie decyzji pod wp
Podejmowanie decyzji pod wp
ł
ł
ywem stresu
ywem stresu
–
–
sytuacja krytyczna
sytuacja krytyczna
wymaga od kieruj
wymaga od kieruj
ą
ą
cego odpowiedniej reakcji w jak najkr
cego odpowiedniej reakcji w jak najkr
ó
ó
tszym czasie; im
tszym czasie; im
bardziej niespodziewana jest sytuacja i mniej do
bardziej niespodziewana jest sytuacja i mniej do
ś
ś
wiadczony kierowca, tym
wiadczony kierowca, tym
wi
wi
ę
ę
cej czasu zajmuje mu ocena sytuacji oraz podj
cej czasu zajmuje mu ocena sytuacji oraz podj
ę
ę
cie w
cie w
ł
ł
a
a
ś
ś
ciwej decyzji o
ciwej decyzji o
reakcji
reakcji
Oceny w trudnych sytuacjach
Oceny w trudnych sytuacjach
-
-
w sytuacjach zagro
w sytuacjach zagro
ż
ż
enia decyduj
enia decyduj
ą
ą
ce
ce
znaczenie ma podj
znaczenie ma podj
ę
ę
cie prawid
cie prawid
ł
ł
owej decyzji w kr
owej decyzji w kr
ó
ó
tkim czasie; im bardziej
tkim czasie; im bardziej
niecodzienna jest sytuacja i mniej do
niecodzienna jest sytuacja i mniej do
ś
ś
wiadczony kierowca, tym wi
wiadczony kierowca, tym wi
ę
ę
cej
cej
czasu zabiera mu przeanalizowanie informacji i podj
czasu zabiera mu przeanalizowanie informacji i podj
ę
ę
cie decyzji
cie decyzji
Zachowania ryzykowne
Zachowania ryzykowne
-
-
b
b
ł
ę
ł
ę
dne decyzje podejmowane s
dne decyzje podejmowane s
ą
ą
przede
przede
wszystkim przez kierowc
wszystkim przez kierowc
ó
ó
w w pierwszych latach prowadzenia pojazdu
w w pierwszych latach prowadzenia pojazdu
Istnieje
Istnieje
ś
ś
cis
cis
ł
ł
y zwi
y zwi
ą
ą
zek mi
zek mi
ę
ę
dzy decyzj
dzy decyzj
ą
ą
o ryzykownym zachowaniu a
o ryzykownym zachowaniu a
jego ocen
jego ocen
ą
ą
Zbyt optymistyczna ocena w
Zbyt optymistyczna ocena w
ł
ł
asnych zdolno
asnych zdolno
ś
ś
ci poznawczych i
ci poznawczych i
umiej
umiej
ę
ę
tno
tno
ś
ś
ci kontrolowania ruchu pojazdu; kierowcy maj
ci kontrolowania ruchu pojazdu; kierowcy maj
ą
ą
zawy
zawy
ż
ż
on
on
ą
ą
samoocen
samoocen
ę
ę
, co do swoich umiej
, co do swoich umiej
ę
ę
tno
tno
ś
ś
ci w sytuacji prowadzenia pojazdu.
ci w sytuacji prowadzenia pojazdu.
Czy psycholodzy maj
Czy psycholodzy maj
ą
ą
udzia
udzia
ł
ł
w poprawie
w poprawie
bezpiecze
bezpiecze
ń
ń
stwa na drogach?
stwa na drogach?
W Polsce bezpiecze
W Polsce bezpiecze
ń
ń
stwem na drogach zajmuj
stwem na drogach zajmuj
ą
ą
si
si
ę
ę
:
:
Ministerstwo Transportu
Ministerstwo Transportu
Instytut Transportu Samochodowego
Instytut Transportu Samochodowego
Krajowa Rada Bezpiecze
Krajowa Rada Bezpiecze
ń
ń
stwa Ruchu Drogowego
stwa Ruchu Drogowego
Stowarzyszenia na czele, kt
Stowarzyszenia na czele, kt
ó
ó
rych stoi Stowarzyszenie
rych stoi Stowarzyszenie
„
„
Droga i Bezpiecze
Droga i Bezpiecze
ń
ń
stwo
stwo
”
”
Dzia
Dzia
ł
ł
ania prewencyjne psycholog
ania prewencyjne psycholog
ó
ó
w, kt
w, kt
ó
ó
rzy na co dzie
rzy na co dzie
ń
ń
zajmuj
zajmuj
ą
ą
si
si
ę
ę
psychologi
psychologi
ą
ą
komunikacji i transportu
komunikacji i transportu
CZYNNIK LUDZKI
CZYNNIK LUDZKI
Aktualna kondycja psychologiczna kierowcy wi
Aktualna kondycja psychologiczna kierowcy wi
ąż
ąż
e si
e si
ę
ę
z jego
z jego
odporno
odporno
ś
ś
ci
ci
ą
ą
na stres i umiej
na stres i umiej
ę
ę
tno
tno
ś
ś
ci
ci
ą
ą
radzenia sobie w sytuacjach
radzenia sobie w sytuacjach
trudnych
trudnych
, co ma ogromny wp
, co ma ogromny wp
ł
ł
yw na styl podejmowania decyzji na
yw na styl podejmowania decyzji na
drodze.
drodze.
Wszystko to opiera si
Wszystko to opiera si
ę
ę
na g
na g
ł
ę
ł
ę
bokich strukturach naszej osobowo
bokich strukturach naszej osobowo
ś
ś
ci.
ci.
To w
To w
ł
ł
a
a
ś
ś
nie
nie
osobowo
osobowo
ść
ść
powoduje,
powoduje,
ż
ż
e w r
e w r
ó
ó
ż
ż
nych sytuacjach ka
nych sytuacjach ka
ż
ż
dy z
dy z
nas zachowuje si
nas zachowuje si
ę
ę
w inny, specyficzny, ale i typowy dla siebie spos
w inny, specyficzny, ale i typowy dla siebie spos
ó
ó
b.
b.
Fundamentalne znaczenie ma
Fundamentalne znaczenie ma
fizjologiczna podstawa proces
fizjologiczna podstawa proces
ó
ó
w
w
psychicznych
psychicznych
, le
, le
żą
żą
cych u podstaw prawid
cych u podstaw prawid
ł
ł
owego kierowania
owego kierowania
pojazdem, ale kolejnym warunkiem bezpiecznego prowadzenia
pojazdem, ale kolejnym warunkiem bezpiecznego prowadzenia
pojazdu jest
pojazdu jest
dojrza
dojrza
ł
ł
o
o
ść
ść
spo
spo
ł
ł
eczna i emocjonalna
eczna i emocjonalna
kieruj
kieruj
ą
ą
cego.
cego.
Jej wyznacznikiem jest poziom niekt
Jej wyznacznikiem jest poziom niekt
ó
ó
rych element
rych element
ó
ó
w naszej
w naszej
osobowo
osobowo
ś
ś
ci takich jak:
ci takich jak:
poziom l
poziom l
ę
ę
ku i agresywno
ku i agresywno
ś
ś
ci, obraz siebie i
ci, obraz siebie i
samoocena oraz poczucie winy, umiejscowienie kontroli i poczucie
samoocena oraz poczucie winy, umiejscowienie kontroli i poczucie
sensu
sensu
ż
ż
ycia.
ycia.
W/w wybrane cechy osobowo
W/w wybrane cechy osobowo
ś
ś
ci s
ci s
ą
ą
determinantami w/w dojrza
determinantami w/w dojrza
ł
ł
o
o
ś
ś
ci
ci
odpowiedzialnej za bezpieczne kierowanie pojazdami.
odpowiedzialnej za bezpieczne kierowanie pojazdami.
Poziom wybranych element
Poziom wybranych element
ó
ó
w osobowo
w osobowo
ś
ś
ci ma wp
ci ma wp
ł
ł
yw na kierowanie
yw na kierowanie
pojazdem w spos
pojazdem w spos
ó
ó
b optymalny.
b optymalny.
Nowelizacja Prawa o Ruchu Drogowym
Nowelizacja Prawa o Ruchu Drogowym
Wiele bada
Wiele bada
ń
ń
wskazuje na to,
wskazuje na to,
ż
ż
e zachowanie cz
e zachowanie cz
ł
ł
owieka jest g
owieka jest g
ł
ł
ó
ó
wn
wn
ą
ą
przyczyn
przyczyn
ą
ą
ponad po
ponad po
ł
ł
owy wypadk
owy wypadk
ó
ó
w drogowych
w drogowych
Zbyt niski oraz podwy
Zbyt niski oraz podwy
ż
ż
szony poziom l
szony poziom l
ę
ę
ku, wysoka agresywno
ku, wysoka agresywno
ść
ść
,
,
zawy
zawy
ż
ż
ona samoocena i nieadekwatny obraz siebie, a ponadto s
ona samoocena i nieadekwatny obraz siebie, a ponadto s
ł
ł
abe
abe
poczucie winy, zewn
poczucie winy, zewn
ę
ę
trzne umiejscowienie kontroli i obni
trzne umiejscowienie kontroli i obni
ż
ż
one
one
poczucie sensu
poczucie sensu
ż
ż
ycia sprzyjaj
ycia sprzyjaj
ą
ą
wysokiej wypadkowo
wysokiej wypadkowo
ś
ś
ci.
ci.
M
M
ł
ł
ody wiek, brak do
ody wiek, brak do
ś
ś
wiadczenia oraz nadu
wiadczenia oraz nadu
ż
ż
ywanie alkoholu wzmaga
ywanie alkoholu wzmaga
ilo
ilo
ść
ść
wypadk
wypadk
ó
ó
w
w
Prace nad nowelizacj
Prace nad nowelizacj
ą
ą
Prawa o Ruchu Drogowym zak
Prawa o Ruchu Drogowym zak
ł
ł
adaj
adaj
ą
ą
,
,
ż
ż
e
e
badaniami psychologicznymi b
badaniami psychologicznymi b
ę
ę
d
d
ą
ą
obj
obj
ę
ę
ci nie tylko kierowcy zawodowi,
ci nie tylko kierowcy zawodowi,
ale tak
ale tak
ż
ż
e kandydaci na kierowc
e kandydaci na kierowc
ó
ó
w.
w.
Badania te b
Badania te b
ę
ę
d
d
ą
ą
stanowi
stanowi
ł
ł
y o doborze/ selekcji kandydat
y o doborze/ selekcji kandydat
ó
ó
w na
w na
kierowc
kierowc
ó
ó
w, a co za tym idzie zwi
w, a co za tym idzie zwi
ę
ę
ksza
ksza
ł
ł
y prawdopodobie
y prawdopodobie
ń
ń
stwo
stwo
bezpiecznego kierowania pojazdem.
bezpiecznego kierowania pojazdem.
Badania psychologiczne kandydat
Badania psychologiczne kandydat
ó
ó
w na kierowc
w na kierowc
ó
ó
w pozwol
w pozwol
ą
ą
przewidzie
przewidzie
ć
ć
typ osobowo
typ osobowo
ś
ś
ci niebezpiecznego kierowcy na drodze i nie
ci niebezpiecznego kierowcy na drodze i nie
dopu
dopu
ś
ś
ci
ci
ć
ć
, b
, b
ą
ą
d
d
ź
ź
wyeliminowa
wyeliminowa
ć
ć
go z ruchu drogowego.
go z ruchu drogowego.
Aktualnie obowi
Aktualnie obowi
ą
ą
zuj
zuj
ą
ą
ce przepisy dotycz
ce przepisy dotycz
ą
ą
ce
ce
bada
bada
ń
ń
psychologicznych kierowc
psychologicznych kierowc
ó
ó
w w Polsce
w w Polsce
Obowi
Obowi
ą
ą
zuj
zuj
ą
ą
ce przepisy prawa polskiego
ce przepisy prawa polskiego
o
o
Ustawa Prawo o ruchu drogowym
Ustawa Prawo o ruchu drogowym
–
–
Dz.U
Dz.U
. z 1997 r. nr 98, poz. 602
. z 1997 r. nr 98, poz. 602
na badania psychotechniczne musz
na badania psychotechniczne musz
ą
ą
si
si
ę
ę
zg
zg
ł
ł
osi
osi
ć
ć
m.in. kierowcy
m.in. kierowcy
zawodowi (osoby zatrudnione w charakterze kierowcy), kandydaci n
zawodowi (osoby zatrudnione w charakterze kierowcy), kandydaci n
a
a
egzaminator
egzaminator
ó
ó
w i instruktor
w i instruktor
ó
ó
w jazdy oraz osoby, kt
w jazdy oraz osoby, kt
ó
ó
re utraci
re utraci
ł
ł
y prawo
y prawo
jazdy na skutek przekroczenia limitu punkt
jazdy na skutek przekroczenia limitu punkt
ó
ó
w karnych lub prowadzenia
w karnych lub prowadzenia
pojazdu pod wp
pojazdu pod wp
ł
ł
ywem alkoholu albo innych
ywem alkoholu albo innych
ś
ś
rodk
rodk
ó
ó
w odurzaj
w odurzaj
ą
ą
cych.
cych.
Badaniom tym powinni si
Badaniom tym powinni si
ę
ę
podda
podda
ć
ć
r
r
ó
ó
wnie
wnie
ż
ż
kierowcy, kt
kierowcy, kt
ó
ó
rzy
rzy
spowodowali wypadek, w wyniku, kt
spowodowali wypadek, w wyniku, kt
ó
ó
rego ucierpieli ludzie (zabici b
rego ucierpieli ludzie (zabici b
ą
ą
d
d
ź
ź
ranni).
ranni).
o
o
Rozporz
Rozporz
ą
ą
dzenie z dnia 3 stycznia 2007 r
dzenie z dnia 3 stycznia 2007 r
.
.
(
(
Dz.U
Dz.U
. nr 235 poz. 1701),
. nr 235 poz. 1701),
okre
okre
ś
ś
laj
laj
ą
ą
okres wa
okres wa
ż
ż
no
no
ś
ś
ci bada
ci bada
ń
ń
psychotechnicznych wykonanych
psychotechnicznych wykonanych
przez kierowc
przez kierowc
ó
ó
w. Ustawa zak
w. Ustawa zak
ł
ł
ada,
ada,
ż
ż
e badania lekarskie i
e badania lekarskie i
psychologiczne b
psychologiczne b
ę
ę
d
d
ą
ą
wykonywane do 60 roku
wykonywane do 60 roku
ż
ż
ycia, co 5 lat, a
ycia, co 5 lat, a
powy
powy
ż
ż
ej 60 roku
ej 60 roku
ż
ż
ycia, co 30 miesi
ycia, co 30 miesi
ę
ę
cy.
cy.
Lekarz medycyny pracy ma tak
Lekarz medycyny pracy ma tak
ż
ż
e prawo zaleci
e prawo zaleci
ć
ć
wizyt
wizyt
ę
ę
w pracowni
w pracowni
psychologicznej, je
psychologicznej, je
ś
ś
li ma w
li ma w
ą
ą
tpliwo
tpliwo
ś
ś
ci, co do kondycji
ci, co do kondycji
psychotechnicznej kierowcy.
psychotechnicznej kierowcy.
Czy w Polsce wejd
Czy w Polsce wejd
ą
ą
w
w
ż
ż
ycie nowe przepisy
ycie nowe przepisy
dotycz
dotycz
ą
ą
ce kandydat
ce kandydat
ó
ó
w na kierowc
w na kierowc
ó
ó
w?
w?
W 2004 r. Polska wchodz
W 2004 r. Polska wchodz
ą
ą
c w struktury Unii Europejskiej podj
c w struktury Unii Europejskiej podj
ę
ł
ę
ł
a
a
zobowi
zobowi
ą
ą
zanie dotycz
zanie dotycz
ą
ą
ce radykalnej poprawy bezpiecze
ce radykalnej poprawy bezpiecze
ń
ń
stwa ruchu
stwa ruchu
drogowego.
drogowego.
Perspektywiczne plany Unii Europejskiej zak
Perspektywiczne plany Unii Europejskiej zak
ł
ł
adaj
adaj
ą
ą
podj
podj
ę
ę
cie dzia
cie dzia
ł
ł
a
a
ń
ń
maj
maj
ą
ą
cych na celu ograniczenie o 50 % liczby os
cych na celu ograniczenie o 50 % liczby os
ó
ó
b, kt
b, kt
ó
ó
re gin
re gin
ą
ą
w ci
w ci
ą
ą
gu
gu
roku wskutek wypadk
roku wskutek wypadk
ó
ó
w drogowych.
w drogowych.
Podejmuj
Podejmuj
ą
ą
c to wyzwanie Rada Ministr
c to wyzwanie Rada Ministr
ó
ó
w RP w 2006 r. przyj
w RP w 2006 r. przyj
ę
ł
ę
ł
a nowy
a nowy
program poprawy bezpiecze
program poprawy bezpiecze
ń
ń
stwa ruchu drogowego w Polsce
stwa ruchu drogowego w Polsce
„
„
Gambit
Gambit
2005
2005
”
”
.
.
Program ten zosta
Program ten zosta
ł
ł
przygotowany w oparciu o wcze
przygotowany w oparciu o wcze
ś
ś
niejszy program
niejszy program
poprawy bezpiecze
poprawy bezpiecze
ń
ń
stwa ruchu drogowego z 2001 r.
stwa ruchu drogowego z 2001 r.
Dla psycholog
Dla psycholog
ó
ó
w transportu bardzo istotne znaczenie ma fakt,
w transportu bardzo istotne znaczenie ma fakt,
ż
ż
e w
e w
projekcie nowej ustawy o szkoleniu i reedukacji kierowc
projekcie nowej ustawy o szkoleniu i reedukacji kierowc
ó
ó
w znalaz
w znalaz
ł
ł
si
si
ę
ę
zapis o obowi
zapis o obowi
ą
ą
zkowych badaniach psychologicznych kandydat
zkowych badaniach psychologicznych kandydat
ó
ó
w na
w na
kierowc
kierowc
ó
ó
w. Zapis taki by
w. Zapis taki by
ł
ł
przez
przez
ś
ś
rodowisko psychologiczne postulowany
rodowisko psychologiczne postulowany
od dawna.
od dawna.
Konieczno
Konieczno
ść
ść
przyj
przyj
ę
ę
cia nowych, efektywnych rozwi
cia nowych, efektywnych rozwi
ą
ą
za
za
ń
ń
pozwalaj
pozwalaj
ą
ą
cych na podniesienie kwalifikacji kierowc
cych na podniesienie kwalifikacji kierowc
ó
ó
w
w
uzasadniaj
uzasadniaj
ą
ą
obiektywne fakty, liczby i dane, bowiem
obiektywne fakty, liczby i dane, bowiem
aktualnie:
aktualnie:
najbardziej liczna grupa kierowc
najbardziej liczna grupa kierowc
ó
ó
w uczestnicz
w uczestnicz
ą
ą
cych w wypadkach to
cych w wypadkach to
osoby w wieku 18
osoby w wieku 18
-
-
24 lata, kt
24 lata, kt
ó
ó
re posiadaj
re posiadaj
ą
ą
prawo jazdy kr
prawo jazdy kr
ó
ó
cej ni
cej ni
ż
ż
dwa
dwa
lata (w okresie ostatnich 10 lat zaobserwowano tendencj
lata (w okresie ostatnich 10 lat zaobserwowano tendencj
ę
ę
wzrostow
wzrostow
ą
ą
o
o
10% udzia
10% udzia
ł
ł
u tych
u tych
os
os
ó
ó
b,jako
b,jako
sprawc
sprawc
ó
ó
w wypadk
w wypadk
ó
ó
w),
w),
w wypadkach z udzia
w wypadkach z udzia
ł
ł
em m
em m
ł
ł
odych kierowc
odych kierowc
ó
ó
w a
w a
ż
ż
83% ofiar (zabitych)
83% ofiar (zabitych)
to tak
to tak
ż
ż
e ludzie w przedziale wieku 18
e ludzie w przedziale wieku 18
-
-
24 lata,
24 lata,
liczba ci
liczba ci
ęż
ęż
kich wypadk
kich wypadk
ó
ó
w drogowych w Polsce jest trzykrotnie wy
w drogowych w Polsce jest trzykrotnie wy
ż
ż
sza
sza
ni
ni
ż
ż
w innych krajach UE, a w wypadkach drogowych w Polsce (w
w innych krajach UE, a w wypadkach drogowych w Polsce (w
stosunku do liczby ludno
stosunku do liczby ludno
ś
ś
ci) ginie trzykrotnie wi
ci) ginie trzykrotnie wi
ę
ę
cej os
cej os
ó
ó
b ni
b ni
ż
ż
w krajach
w krajach
UE.
UE.
Badanie psychologiczne kandydata na
Badanie psychologiczne kandydata na
kierowc
kierowc
ę
ę
–
–
co powinno zawiera
co powinno zawiera
ć
ć
?
?
1.
1.
Badania kandydat
Badania kandydat
ó
ó
w na kierowc
w na kierowc
ó
ó
w powinny obejmowa
w powinny obejmowa
ć
ć
ocen
ocen
ę
ę
sprawno
sprawno
ś
ś
ci umys
ci umys
ł
ł
owej
owej
, przy czym test mierz
, przy czym test mierz
ą
ą
cy sprawno
cy sprawno
ść
ść
intelektualn
intelektualn
ą
ą
winien by
winien by
ć
ć
wysoce diagnostyczny (upo
wysoce diagnostyczny (upo
ś
ś
ledzenie
ledzenie
umys
umys
ł
ł
owe dyskwalifikuje kandydata do uzyskania pozytywnego
owe dyskwalifikuje kandydata do uzyskania pozytywnego
orzeczenia).
orzeczenia).
2.
2.
Kolejna sk
Kolejna sk
ł
ł
adowa badania psychologicznego kandydata na
adowa badania psychologicznego kandydata na
kierowc
kierowc
ę
ę
to test precyzuj
to test precyzuj
ą
ą
cy podstawow
cy podstawow
ą
ą
struktur
struktur
ę
ę
osobowo
osobowo
ś
ś
ci i/lub
ci i/lub
test badaj
test badaj
ą
ą
cy temperament.
cy temperament.
3.
3.
Ocena
Ocena
zdolno
zdolno
ś
ś
ci psychomotorycznych
ci psychomotorycznych
, tj. badania aparaturowe:
, tj. badania aparaturowe:
•
•
czas reakcji kandydata na kierowc
czas reakcji kandydata na kierowc
ę
ę
,
,
•
•
koordynacja wzrokowo
koordynacja wzrokowo
-
-
ruchowa,
ruchowa,
•
•
zdolno
zdolno
ść
ść
widzenia przestrzennego,
widzenia przestrzennego,
•
•
umiej
umiej
ę
ę
tno
tno
ść
ść
koncentracji i elastyczno
koncentracji i elastyczno
ś
ś
ci uwagi w warunkach presji
ci uwagi w warunkach presji
czasowej.
czasowej.
Proponujemy zastosowanie nast
Proponujemy zastosowanie nast
ę
ę
puj
puj
ą
ą
cych metod
cych metod
psychologicznych w badaniach dla kandydat
psychologicznych w badaniach dla kandydat
ó
ó
w na
w na
kierowc
kierowc
ó
ó
w:
w:
1.
1.
Wywiad
Wywiad
psychologiczny (ankieta) dla kandydata na kierowc
psychologiczny (ankieta) dla kandydata na kierowc
ę
ę
.
.
2.
2.
Testy
Testy
„
„
B
B
”
”
-
-
niewerbalny test s
niewerbalny test s
ł
ł
u
u
żą
żą
cy do badania zdolno
cy do badania zdolno
ś
ś
ci
ci
spostrzegania i poprawno
spostrzegania i poprawno
ś
ś
ci logicznego my
ci logicznego my
ś
ś
lenia; pozwala oceni
lenia; pozwala oceni
ć
ć
poziom analizy i syntezy
poziom analizy i syntezy
3.
3.
Kwestionariusz NEO
Kwestionariusz NEO
-
-
FFI (P. T.
FFI (P. T.
Costa
Costa
Jr
Jr
i R.
i R.
McCrae
McCrae
)
)
-
-
precyzuj
precyzuj
ą
ą
cy
cy
struktur
struktur
ę
ę
osobowo
osobowo
ś
ś
ci
ci
z uwzgl
z uwzgl
ę
ę
dnieniem poziomu: neurotyzmu,
dnieniem poziomu: neurotyzmu,
ekstrawersji, otwarto
ekstrawersji, otwarto
ś
ś
ci na do
ci na do
ś
ś
wiadczenie, ugodowo
wiadczenie, ugodowo
ś
ś
ci i
ci i
sumienno
sumienno
ś
ś
ci
ci
4.
4.
Kwestionariusz
Kwestionariusz
Temperamentu
Temperamentu
PTS (J.
PTS (J.
Strelau
Strelau
, A.
, A.
Angleitner
Angleitner
i B.
i B.
Zawadzki)
Zawadzki)
–
–
ustalaj
ustalaj
ą
ą
cy si
cy si
ł
ę
ł
ę
pobudzenia i hamowania proces
pobudzenia i hamowania proces
ó
ó
w
w
psychicznych, ich ruchliwo
psychicznych, ich ruchliwo
ść
ść
oraz r
oraz r
ó
ó
wnowag
wnowag
ę
ę
mi
mi
ę
ę
dzy nimi
dzy nimi
5.
5.
Cechy psychomotoryczne
Cechy psychomotoryczne
kandydat
kandydat
ó
ó
w na kierowc
w na kierowc
ó
ó
w, badane w
w, badane w
oparciu o poni
oparciu o poni
ż
ż
sz
sz
ą
ą
diagnostyk
diagnostyk
ę
ę
aparaturow
aparaturow
ą
ą
:
:
•
•
Stereometr
Stereometr
•
•
Miernik Czasu Reakcji
Miernik Czasu Reakcji
•
•
Aparat Krzy
Aparat Krzy
ż
ż
owy
owy
-
-
badanie koordynacji wzrokowo
badanie koordynacji wzrokowo
-
-
ruchowej
ruchowej
•
•
Tensor/Tablice Poperleutera
Tensor/Tablice Poperleutera
-
-
badanie koncentracji uwagi
badanie koncentracji uwagi
pod presj
pod presj
ą
ą
czasu
czasu
Badanie psychologiczne kandydat
Badanie psychologiczne kandydat
ó
ó
w na
w na
kierowc
kierowc
ó
ó
w
w
Proponujemy
Proponujemy
narz
narz
ę
ę
dzia psychologiczne
dzia psychologiczne
dobrze znane i
dobrze znane i
dost
dost
ę
ę
pne psychologom transportu i komunikacji
pne psychologom transportu i komunikacji
Sugerujemy wykorzystanie
Sugerujemy wykorzystanie
aparatury
aparatury
do badania
do badania
sprawno
sprawno
ś
ś
ci psychomotorycznej
ci psychomotorycznej
ju
ju
ż
ż
funkcjonuj
funkcjonuj
ą
ą
cej w
cej w
wi
wi
ę
ę
kszo
kszo
ś
ś
ci Pracowni
ci Pracowni
Czas trwania
Czas trwania
badania psychologicznego kandydata na
badania psychologicznego kandydata na
kierowc
kierowc
ę
ę
nie powinien przekroczy
nie powinien przekroczy
ć
ć
1 godziny; wraz z
1 godziny; wraz z
rejestracj
rejestracj
ą
ą
i wypisaniem przeczenia pobyt osoby badanej
i wypisaniem przeczenia pobyt osoby badanej
w Pracowni psychologicznej nie powinien trwa
w Pracowni psychologicznej nie powinien trwa
ć
ć
d
d
ł
ł
u
u
ż
ż
ej
ej
ni
ni
ż
ż
1,5 godziny.
1,5 godziny.
Przedstawiamy
Przedstawiamy
propozycj
propozycj
ę
ę
metodologii
metodologii
bada
bada
ń
ń
psychologicznych dla
psychologicznych dla
kandydat
kandydat
ó
ó
w na kierowc
w na kierowc
ó
ó
w, kt
w, kt
ó
ó
ra pozwoli wskaza
ra pozwoli wskaza
ć
ć
typ
typ
niebezpiecznego kierowcy na drodze i nie dopu
niebezpiecznego kierowcy na drodze i nie dopu
ś
ś
ci
ci
ć
ć
go do ruchu
go do ruchu
drogowego.
drogowego.
Badania wst
Badania wst
ę
ę
pne maj
pne maj
ą
ą
poprawi
poprawi
ć
ć
stan bezpiecze
stan bezpiecze
ń
ń
stwa
stwa
na naszych
na naszych
drogach.
drogach.
Badania psychologiczne, potocznie zwane przez kierowc
Badania psychologiczne, potocznie zwane przez kierowc
ó
ó
w
w
psychotechnicznymi, pe
psychotechnicznymi, pe
ł
ł
ni
ni
ą
ą
funkcj
funkcj
ę
ę
edukacyjn
edukacyjn
ą
ą
i profilaktyczn
i profilaktyczn
ą
ą
, a w
, a w
przypadku kandydat
przypadku kandydat
ó
ó
w na kierowc
w na kierowc
ó
ó
w tak
w tak
ż
ż
e selekcyjn
e selekcyjn
ą
ą
.
.
Funkcja edukacyjna i profilaktyczna
Funkcja edukacyjna i profilaktyczna
to u
to u
ś
ś
wiadamianie kierowcy jego
wiadamianie kierowcy jego
mo
mo
ż
ż
liwo
liwo
ś
ś
ci i ogranicze
ci i ogranicze
ń
ń
, mocnych i s
, mocnych i s
ł
ł
abych stron, (co wi
abych stron, (co wi
ąż
ąż
e si
e si
ę
ę
z
z
poziomem uzyskanych wynik
poziomem uzyskanych wynik
ó
ó
w bada
w bada
ń
ń
).
).
Funkcja selekcyjna
Funkcja selekcyjna
polega na niedopuszczeniu kandydata na
polega na niedopuszczeniu kandydata na
kierowc
kierowc
ę
ę
do ruchu drogowego, b
do ruchu drogowego, b
ą
ą
d
d
ź
ź
op
op
ó
ó
ź
ź
nieniu tego momentu, a
nieniu tego momentu, a
ż
ż
do chwili uzyskania przeze
do chwili uzyskania przeze
ń
ń
pe
pe
ł
ł
nej sprawno
nej sprawno
ś
ś
ci, b
ci, b
ą
ą
d
d
ź
ź
dojrza
dojrza
ł
ł
o
o
ś
ś
ci
ci
psychologicznej.
psychologicznej.
Niezdolno
Niezdolno
ść
ść
bezwarunkowa
bezwarunkowa
kandydata na kierowc
kandydata na kierowc
ę
ę
zdarza si
zdarza si
ę
ę
niezmiernie rzadko. Natomiast
niezmiernie rzadko. Natomiast
warunkowa
warunkowa
, na okre
, na okre
ś
ś
lony czas
lony czas
(op
(op
ó
ó
ź
ź
nienie w dopuszczeniu go do ruchu drogowego), pozwala
nienie w dopuszczeniu go do ruchu drogowego), pozwala
kandydatowi na kierowc
kandydatowi na kierowc
ę
ę
podj
podj
ąć
ąć
wskazane przez psychologa
wskazane przez psychologa
dzia
dzia
ł
ł
ania umo
ania umo
ż
ż
liwiaj
liwiaj
ą
ą
ce mu w przysz
ce mu w przysz
ł
ł
o
o
ś
ś
ci bycie
ci bycie
bezpiecznym
bezpiecznym
kierowc
kierowc
ą
ą
.
.
WSZYSTKIM KIEROWCOM
WSZYSTKIM KIEROWCOM
Ż
Ż
YCZYMY BEZPIECZNEJ JAZDY!
YCZYMY BEZPIECZNEJ JAZDY!
DZI
DZI
Ę
Ę
KUJ
KUJ
Ę
Ę
ZA UWAG
ZA UWAG
Ę
Ę