Mgr Piotr Litwa Rachunek kosztów

1

1. Istota i zakres rachunku kosztów

W literaturze z zakresu rachunkowości można spotkać ogromną różnorodność stanowisk co

do zakresu i zadań rachunku kosztów. Część autorów traktuje rachunek kosztów bardzo wąsko,

ograniczając jego zakres do pomiaru, bieżącej ewidencji i rozliczania kosztów. Współcześnie

jednakże wymagania stawiane rachunkowi kosztów wiążą się z zaspokojeniem potrzeb

informacyjnych menedżerów, stąd też podstawowe zadania rachunku kosztów są znacznie szersze:

Rachunek kosztów to proces identyfikowania, gromadzenia, przetwarzania, prezentowania i

interpretowania informacji o kosztach w jednostce dla dokonywania ocen i decyzji przez

użytkowników tych informacji.

Rachunek kosztów jest podsystemem rachunkowości finansowej i zarządczej Informacje

generowane przez rachunek kosztów potrzebne są do:

♦

ustalenia kosztów wytworzenia wyrobów i świadczenia usług,

♦

obliczenia uzyskiwanych wyników,

♦

wartościowej wyceny zapasów,

♦

ustalenia cen sprzedaży produktów,

♦

oceny efektywności gospodarowania,

♦

kontroli działalności,

♦

podejmowania decyzji ekonomicznych.

Rachunek kosztów pełni więc służebną rolę wobec potrzeb sprawozdawczości, procesów

decyzyjnych i kontrolnych.

RACHUNEK KOSZTÓW

Dla potrzeb rachunkowości finansowej:
- koszty dla wyceny zapasów;
- koszty dla ustalenia wyniku działalności;

Dla potrzeb rachunkowości zarządczej:

- informacje o kosztach dla podejmowania
decyzji operacyjnych (krótkoterminowych)
i długofalowych;
- informacje o kosztach dla planowania;
- informacje o kosztach dla kontroli;

Schemat nr 1. Zakres rachunku kosztów

Mgr Piotr Litwa Rachunek kosztów

2

Zatem podstawowe zadania rachunku kosztów, to:

ustalenie wartości zapasów oraz kosztów produkcji sprzedanej dla potrzeb sprawozdawczości

finansowej (bilans oraz rachunek zysków i strat zarówno w wersji kalkulacyjnej jak i

porównawczej);

optymalizacja decyzji gospodarczych – dotyczy przyszłych przedsięwzięć uwzględniających

rożne aspekty działalności gospodarczej (problemowe rachunki kosztów);

wykorzystanie do planowania i kontroli – rachunek kosztów w podejściu normatywnym i

planowanie kosztów, a w konsekwencji ich kontrola.

Funkcje rachunku kosztów w szerokim rozumieniu są następujące:

ewidencyjna (ujęcie w różnych przekrojach danych o kosztach i wynikach),

informacyjno – statystyczna (potrzeby wewnętrzne i statystyka obligatoryjna),

dowodowa (gromadzenie i weryfikacja dowodów kosztowych),

cenowa (kalkulacja kosztów produktów i ich cen),

planistyczna.

2. Sprawozdawcze warianty rachunku zysków i strat

Rachunek zysków i strat - wariant kalkulacyjny

(+) Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów
(-) Koszt sprzedanych produktów, towarów i materiałów
(=) Wynik brutto ze sprzedaży
*(-) Koszty zarządu
(-) Koszty sprzedaży
(=) Zysk (Strata) ze sprzedaży ___________________________________________

(+) Pozostałe przychody operacyjne
(-) Pozostałe koszty operacyjne
(=) Wynik z działalności operacyjnej _____________________________________

(+) Przychody finansowe
(-) Koszty finansowe
(=) Wynik z działalności gospodarczej____________________________________

(+) Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (zyski nadzwyczajne - straty nadzwyczajne)

(=) Wynik finansowy brutto (K + L)________________________________________

(-) Podatek dochodowy (-) Inne obciążenia wyniku finansowego
(=) Zysk (strata) netto_____________________________________________________

Mgr Piotr Litwa Rachunek kosztów

3

Rachunek zysków i strat - wariant porównawczy

(+) Przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów
(+) Zmiana stanu produktów
(-) Koszty działalności operacyjnej według rodzaju
Amortyzacja
Zużycie materiałów i energii
Usługi obce
Podatki i opłaty
Wynagrodzenia
Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
Pozostałe koszty rodzajowe
Wartość sprzedanych towatrów i materiałów w cenie nabycia
(=) Zysk (Strata) ze sprzedaży ___________________________________________

(+) Pozostałe przychody operacyjne
(-) Pozostałe koszty operacyjne
(=) Wynik z działalności operacyjnej _____________________________________

(+) Przychody finansowe
(-) Koszty finansowe
(=) Wynik z działalności gospodarczej____________________________________

(+) Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (zyski nadzwyczajne i straty nadzwyczajne)

(=) Wynik finansowy brutto (K + L)________________________________________

(-) Podatek dochodowy (-) Inne obciążenia wyniku finansowego
(=)

Zysk

(strata)

netto____________________________________________________

Mgr Piotr Litwa Rachunek kosztów

4

3. Systemy rachunku kosztów i ich klasyfikacja

Kryterium klasyfikacji

Postać rachunku kosztów

__________________________________________________________

Rachunek kosztów pełnych

1. Sposób wyceny produktów

Rachunek kosztów częściowych

(np. System rachunku kosztów zmiennych)

____________________________________________________________

Procesowy rachunek kosztów

2. Sposób organizacji produkcji:

Zleceniowe rachunki kosztów

____________________________________________________________

System rachunku kosztów rzeczywistych

3. Sposób kontroli kosztów

System rachunku kosztów normalnych

System rachunku kosztów standardowych.

Kryterium pierwsze związane jest z zakresem kosztów rozliczanych na zapasy i kosztów traktowanych

jako koszty okresu.

Kryterium drugie prowadzi do stosowania odpowiednie – zależnej od organizacji produkcji metody

kalkulacji:

Procesowy sposób organizacji produkcji

- kalkulacja podziałowa:

Kalkulacja podziałowa prosta

Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami

Kalkulacja procesowa fazowa

Kalkulacja produktów łącznych (przy produkcji sprzężonej

Zleceniowy sposób organizacji produkcji

- kalkulacja doliczeniowa:

Tradycyjna kalkulacja doliczeniowa: (zleceniowa lub asortymentowa)

Rachunek kosztów działań (RKD)

Kryterium trzecie to sposób ustalania (rozliczania) kosztów bezpośrednich i pośrednich na produkty –

albo na poziomie rzeczywistym lub na poziomie planowanym (normatywnym).

Koszty bezpośrednie

Koszty pośrednie

RK rzeczywistych

Rzeczywiste zużycie

Rzeczywiste zużycie

RK normalnych

Rzeczywiste zużycie

Planowane zużycie

RK standardowych

Planowane zużycie

Planowane zużycie

Mgr Piotr Litwa Rachunek kosztów

5

4. System rachunków kosztów zmiennych i pełnych

Wady tradycyjnego rachunku kosztów pełnych doprowadziły do wykształcenia się –

szczególnie dla potrzeb monitorowania wyniku finansowego w powiązaniu ze sprzedażą – rachunku

kosztów zmiennych.

Podstawą tego rachunku jest podział kosztów na stałe i zmienne. Istotę zachowania się

kosztów stałych można określić jako koszty gotowości do produkcji, kosztów zmiennych natomiast

jako kosztów pozostających w bezpośrednim związku z produkcją.

W podstawowej wersji systemu rachunku kosztów zmiennych istotny jest podział kosztów

produkcyjnych na stałe i zmienne. Wycena produktów dokonywana jest na podstawie zmiennych

kosztów produkcyjnych, a koszty stałe w całości traktowane są jako koszty okresu i odejmowane od

przychodów ze sprzedaży.

Koszty zmienne = ilość sprzedanych wyrobów * jednostkowy koszt zmienny.

Zapasy wyceniane są według kosztów zmiennych produkcyjnych. Podział i powiązania

kosztów działalności operacyjnej ze sprawozdaniami finansowymi w systemie rachunku kosztów

zmiennych i kosztów pełnych obrazuje schemat 2 i 3:

Rachunek zysków i strat w systemie rachunku kosztów zmiennych

Przychody ze sprzedaży

–

Koszty zmienne wyrobów sprzedanych

-

Koszty zmienne sprzedaży i ogólnego zarządu

=

Marża brutto (marża na pokrycie)

–

Koszty stałe produkcyjne

_ Koszty stałe i ogólnego zarządu

=

Zysk (Strata) ze sprzedaży

Mgr Piotr Litwa Rachunek kosztów

6

Koszty okresu

koszty wytworzenia

produktów sprzedanych

produkty

gotowe

produkty
niegotowe

Rachunek wyników

Bilans

koszty produktów

Koszt

własny

sprzedaży

Koszty

materiałów

bezpośrednich

Koszty

robocizny

bezpośredniej

Koszty

wydziałowe

zmienne

Proces

produkcji

Zapas

wyrobów

gotowych

Produkcja w

toku

Zapas

materiałów

bezpośrednich

materiały niezużyte

Koszty

wydziałowe

stałe

Koszty ogólnego
zarządu
i koszty sprzedaży
stałe i zmienne

Schemat nr 2. Przepływy kosztów w systemie rachunku kosztów zmiennych.

Mgr Piotr Litwa Rachunek kosztów

7

Suma kosztów wytworzenia Stałe koszty produkcyjne
k

jw

= –––––––––––––––––––––––– lub: k

jw

= k

jz

+ –––––––––––––––––-----

Ilość wyrobów wytworzonych

Ilość wytworzonych wyrobów

Schemat kalkulacji wg. rachunku kosztów pełnych

Przychody ze sprzedaży

- KWWS

= Wynik brutto ze sprzedaży

- Koszty zarządu i sprzedaży

= Wynik ze sprzedaży

Zapas

koszty wytworzenia

produktów sprzedanych

produkty

gotowe

produkty
niegotowe

Rachunek
zysków i strat
i strat

koszty okresu

Bilans

koszty produktów

Koszt własny

sprzedaży

Koszty ogólnego
zarządu
koszty sprzedaż
sprzedaży

Koszty

materiałów

bezpośrednich

Koszty

robocizny

bezpośredniej

Koszty

wydziałowe

Proces

produkcji

Zapas

wyrobów

gotowych

Produkcja w

toku

Zapas

materiałów

bezpośrednich

materiały niezużyte

Schemat nr 3 Rozliczanie kosztów w systemie rachunku kosztów pełnych

Mgr Piotr Litwa Rachunek kosztów

8

5. Metody wyodrębniania kosztów stałych i zmiennych

W systemie rachunku kosztów zmiennych istotnym problemem, a zarazem podstawową

trudnością jest wyodrębnienie kosztów stałych i kosztów zmiennych. Dla rozwiązania tego problemu

stosowane są dwie podstawowe metody:

–

metoda księgowa

–

metody oparte na danych statystycznych,

–

metoda szacunku inżynieryjnego

Księgowa metoda wyodrębniania kosztów polega na podziale kosztów na stałe i zmienne na

etapie dekretacji dowodów księgowych. Doświadczony pracownik działu księgowości kosztów

analizuje zachowanie się kosztów oraz kwalifikuje zarejestrowane koszty do stałych lub zmiennych.

Metoda ta często stosowana przy wdrażaniu systemu rachunku kosztów zmiennych jest najprostsza,

ale zarazem obarczona dużym subiektywizmem.

Metody statystyczne wykorzystują do szacowania kosztów stałych i zmiennych szeregi

statystyczne o kształtowaniu się kosztów oraz rozmiarów działalności. Do metod tych zaliczamy:

1.

metodę punktów krańcowych (dwóch punktów)

2.

metodę średnich podokresów

3.

metodę regresji liniowej

6. Analiza progu rentowności

Analiza progu rentowności – metoda przydatna zwłaszcza w bieżącym zarządzaniu

przedsiębiorstwem, wykorzystywana jednak również do oceny projektów inwestycyjnych.

Próg rentowności (BEP – break event point) – jest to punkt graniczny w którym badane
przedsięwzięcie nie przynosi zysków ani nie powoduje strat. W punkcie tym następuje więc zrównanie

przychodów z całkowitymi kosztami poniesionymi przez przedsiębiorstwo.

1. Próg rentowności ilościowy

BEP =

K

s

=

K

s

p – k

zj

m

b

Gdzie:
K

s

– koszty stałe

p – cena jednostkowa

k

zj

– koszt zmienny jednostkowy

m

b

– marża jednostkowa brutto

2. Próg rentowności wartościowy

BEP =

K

s

* p

=

K

s

* p

p – k

zj

m

b

3. Próg rentowności wyrażony stopniem wykorzystania zdolności produkcyjnych

BEP = (

K

s

/ P

max

) * 100%

p – k

zj

Mgr Piotr Litwa Rachunek kosztów

9

4. Współczynnik bezpieczeństwa (margines bezpieczeństwa) - określa odchylenie pomiędzy

rzeczywistym a krytycznym rozmiarem działalności.

W

b

=

V

n

- BEP

= 1-

BEP

V

n

V

n

Gdzie:
V

n

– rzeczywista wielkość produkcji

5. Punkt krytyczny kosztów

V

k

=

K

s1

- K

s2

k

zj2

–- k

zj1

6. Osiągnięcie planowanej wielkości zysku operacyjnego

BEP =

K

s

+ Z

op

p - k

zj

Gdzie: Zop – planowana do osiągnięcia wielkość zysku operacyjnego

7. Osiągnięcie planowanej wielkości zysku netto

BEP =

K

s

+

Z

n

p - k

zj

(1-t)( p - k

zj

)

Gdzie: t – wysokość stawki podatku dochodowego

8. Osiągnięcie planowanej wielkości zysku operacyjnego określonego udziałem w osiągniętych
przychodach

BEP =

K

s

p - k

zj

– u*p

Gdzie: u – pożądana wysokość Z

op

w przychodach w %

9. Próg rentowności przy produkcji wieloasortymentowej.

A)
BEP =

K

s

Σ

(p

i

– k

zji

)* L

i

Gdzie - L

i

udział i-tego produktu w całości wartości sprzedaży

# Im większy będzie produkcji wyrobu z większym wskaźnikiem marży brutto tym szybciej osiągnie

się próg rentowności, a więc konieczne będzie uzyskanie niższego przychodu ze sprzedaży.

BEP

i

= L

i

* BEP

B)

BEP

i

=

Ks

i

+

mb

i

* Ks

i

wspólne

∑mb

i

mb

i

Mgr Piotr Litwa Rachunek kosztów

10

Przykłady:

Przykład 1.

Firma produkcyjna przedstawiła następujące informacje:

- koszty produkcji:

zmienne - 28 zł/szt;

stałe – 45000zł na m-c;

koszty ZiS – 25000 zł/m-c;

cena sprzedaży – 35 zł/szt;

Produkcja, sprzedaż i zapasy w sztukach:

Zapas początkowy

0

?

?

Produkcja

25000

30000

15000

Sprzedaż

20000

25000

22000

Stan końcowy

?

?

?

Dla powyższych danych należy sporządzić rachunek zysków i strat oraz wycenić wartość zapasów

(zapasy wyceniane metodą LIFO), stosując:

a)

rachunek zysków i strat w systemie rachunku kosztów pełnych,

b)

rachunek zysków i strat w systemie rachunku kosztów zmiennych.

Przykład 2.

Przedsiębiorstwo zajmuje się produkcją i sprzedażą pewnego produktu. Produkcja

i sprzedaż za ostatnie trzy kwartały była następująca:

Kwartał I

Kwartał II

Kwartał III

Wielkość sprzedaży (szt)

1200

1000

1900

Wielkość produkcji (szt)

1500

2000

1000

Produkt oferowany był po cenie 10 zł/szt. natomiast koszty kształtowały się następująco:

Komponenty do produkcji

4 zł/szt

Robocizna akordowa

1 zł/szt

Wynagrodzenia pośrednio produkcyjne

2000 zł

Amortyzacja i utrzymanie maszyn produkcyjnych

2500 zł

Wydatki na reklamę

200 zł

Koszty zarządu

300 zł

Na podstawie powyższych danych należy sporządzić rachunek ZiS w systemie kosztów pełnych i

zmiennych, firma stosuje metodę FIFO.

Mgr Piotr Litwa Rachunek kosztów

11

Przykład 3.

Przedsiębiorstwo produkcyjne „NKK Group” produkuje produkt β. W ostatnich

trzech miesiącach, sprzedaż oraz koszty przedstawiały się następująco (dane odnośnie kosztów z

wyjątkiem prowizji w tys. zł):

Dane

styczeń

luty

marzec

Zapas początkowy

0

?

?

Zapas końcowy

10000

20000

10000

Produkcja

60000

100000

75000

Koszty zarządu

2000

2000

2000

Koszt materiałów bezp.

3000

5000

4000

Koszty wydziałowe stałe

3000

3000

3000

Koszt obróbki obcej

720

1200

900

Stałe koszty sprzedaży

1300

1300

1300

Koszty wydziałowe zmienne

1200

2000

1000

Koszt robocizny bezp.

1800

3000

2200

Prowizja sprzedawców (zł/szt)

5

5

5

Wiedząc, iż firma „NKK Group” stosuje przy wycenie zapasów metodę FIFO oraz że cena sprzedaży

(brutto) przez cały okres wynosiła 256,20 zł, należy sporządzić:

a)

rachunek zysków i strat w systemie rachunku kosztów pełnych,

b)

rachunek zysków i strat w systemie rachunku kosztów zmiennych.

Przykład 4.

Przedsiębiorstwo „Muller Thurau” Ltd. zajmujące się produkcją prostowników,

zatrudnia 40 pracowników wydziałów produkcyjnych, oraz 10 pracowników administracji. Na płace

każdego z pracowników produkcyjnych składa się część stała wynosząca 2.000 zł/miesięcznie, oraz

wynagrodzenie na zasadzie akordowej 0,2 zł/szt. wyprodukowanego wyrobu. Pracownicy

administracji otrzymują stałe wynagrodzenie w wysokości 8.000 zł/m-c. W styczniu firma

wyprodukowała 15.000 szt. prostowników z czego sprzedała 10.000 szt. Pozostałe pozycje kosztów

kształtowały się następująco:

1)

amortyzacja maszyn i hal produkcyjnych 150.000zł,

2)

koszty akwizycji 55 zł/szt

3)

pozostałe koszty stałe zarządu 900.000zł,

4)

koszty zmienne wydziałowe 50 zł/szt

5)

amortyzacja budynków i urządzeń administracji 100.000zł

6)

koszty stałe wydziałowe 80.000 zł.

7)

pozostałe koszty stałe produkcji podstawowej 1.500.000 zł

9)

stałe koszty reklamy 555.000 zł

10)

zmienne koszty materiałów zużytych w procesie produkcji 600.000 zł

Wiedząc, iż wyroby gotowe są sprzedawane w cenie 610 zł/szt (cena brutto, stawka VAT 22%).

Należy sporządzić:

a)

rachunek zysków i strat w systemie rachunku kosztów pełnych oraz wycenić zapas końcowy

b)

rachunek zysków i strat w systemie rachunku kosztów zmiennych oraz wycenić zapas

końcowy.

Mgr Piotr Litwa Rachunek kosztów

12

Przykład 5.

Spółka AMALIT wytwarza jednorodny produkt. Sprzedaż kształtowała się

nierównomiernie w ciągu ostatnich miesięcy, raz notowano zyski raz straty. Wyniki ostatniego

miesiąca:

Przychody ze sprzedaży (14.000 szt. po 20 zł)

280.000

- Koszty zmienne

196.000

Marża brutto

84.000

- Koszty stałe

90.000

Strata netto

(6.000)

1.

Obliczyć k

z

i m

b

produktu oraz próg rentowności firmy.

2.

Rozważ niezależnie następujące sytuacje decyzyjne:

a)

Kierownik działu sprzedaży uważa, że wzrost miesięcznego budżetu na reklamę o l0.000zł

spowoduje wzrost miesięcznej sprzedaży o 60.000zł. Jeśli ma rację to jaki będzie wpływ tych

działań na wyniki miesięczne firmy i czy należy zwiększyć budżet działu sprzedaży.

b)

Szef jest przekonany, że obniżenie cen sprzedaży o 10% wraz ze wzrostem miesięcznego

budżetu na reklamę o 30.000zł podwoi sprzedaż. Czy należy podjąć te działania.

c)

Dział reklamy tej firmy twierdzi, że nowe opakowanie mogłoby zwiększyć sprzedaż.

Proponowane opakowanie podniesie koszty pakowania o 0,60 na sztukę. Ile trzeba sprzedać

sztuk miesięcznie aby osiągnąć zysk w wysokości 4.500zł zakładając, że inne koszty nie ulegną

zmianie.

d)

Przez automatyzację niektórych operacji firma mogłaby zredukować koszty zmienne o

2zł/sztukę. Koszty stałe wzrosłyby o 38.000zł/miesiąc. Obliczyć próg rentowności w ujęciu

ilościowym i wartościowym. Załóżmy, że firma planuje sprzedać 20.000szt. w następnym

miesiącu. Sporządź dwa rachunki zysków i strat (dla obydwu wariantów działania). Czy

poleciłbyś firmie automatyzację procesu produkcji? Wyjaśnij dlaczego. (oblicz punkt krytyczny

kosztów)

e)

Dotyczy pierwotnych danych. Poważny odbiorca zaoferował zakup 5.000szt. wyrobu na

miesiąc na specjalnych warunkach. W ten sposób można by uniknąć kosztów zmiennych 1,50zł

na tej partii towarów. Jaką cenę powinna ustalić firma dla tego odbiorcy jeśli planuje osiągnąć

zysk 10.000 /miesiąc z całej działalności. (specjalne warunki nie dotyczą pozostałych

odbiorców)

Mgr Piotr Litwa Rachunek kosztów

13

Przykład 6.

Naczelny dyrektor spółki TAPIR podjął decyzję o zaniechaniu produkcji jednego z

czterech wyrobów po dokonaniu analizy sprawozdania z kosztów, które wykazało stratę w kwocie

2.500 zł.

Tabela. Dane odnośnie kształtowania się kosztów i przychodów (w tys zł).

A

B

C

D

Robocizna bezpośrednia

10

7

5

8

Materiały bezpośrednie

10

8

6

6

Koszty wydziałowe zmienne

10

10

4

6

Koszty stałe

15

12,5

7,5

10

Przychody ze sprzedaży

47

55

20

38

1)

Czy jest to decyzja umotywowana przedstawionymi informacjami?

2)

Zaproponuj wariantową prezentacje danych. Jakie rekomendacje do działania powinna

zawierać nowa rekomendacja?

3)

Na podstawie pierwotnych informacji do celów decyzyjnych przyjmij założenie, że stałe

koszty produkcji zostały ponownie rozliczone w takich samych proporcjach jak stosowane

obecnie pomiędzy pozostałe produkty. Co implikuje nowa decyzja? Jaki będzie ostateczny

rezultat zmiany tej decyzji?

Mgr Piotr Litwa Rachunek kosztów

14

Przykład 7.

„Interes idzie coraz gorzej!”, stwierdził dyrektor naczelny spółki Lite-Rite ltd.

Wytwarzającej lampy do czytania. Powodem wygłoszenia tej uwagi był sporządzony za ostatnie trzy

kwartały RZiS.

Rachunek Zysków i Strat Lite-Rite ltd.

Przychody ze sprzedaży (15000szt. x 25zł/szt.)

375 000

195000

Koszty bezpośrednie:

- Materiały (15000szt. x 1,70zł/szt.)

25 500

17000

- Robocizna (15000 x 7,5zł/szt.)

112 500

75000

Koszty ogólne produkcji:

- Zmienne wydziałowe (15 000szt. x 0,90zł/szt.)

13 500

9000

- Stałe wydziałowe (15 000zł/mc)

135 000

47000

Koszty ZiS (10 500zł/mc)

94500

31500

Razem koszty

381 000

179500

Wynik netto

(6000)

15500

Zestawienie kosztów jednostkowych

- Materiały

1,70zł/szt.

- Robocizna

7,50zł/szt.

- Zmienne wydziałowe

0,90zł/szt.

- Stałe wydziałowe (na podstawie 40 000szt. rocznie)

4,50zł/szt.

= Łączny koszt produkcji

14,60 zł/szt.

Dyrektor d/s sprzedaży otrzymał ostatnio specjalne zamówienie na dostarczenie 5tys. lamp po

kontraktowej cenie 14 zł/szt. Przedstawił tę propozycję dyrektorowi naczelnemu, który stwierdził: „To

naprawdę przekracza wszelkie granice! Specjalne zamówienie zawiera cenę niższą niż jednostkowy

koszt produkcji, który wynosi 14,6 zł/szt., a w dodatku w związku z pracami projektowymi

poniesiemy dodatkowe stałe koszty produkcji w wysokości 2 000 zł.

1)

Czy spółka powinna przyjąć specjalne zamówienie? Jeżeli wiadomo, że planowana w IV

kwartale zakontraktowana sprzedaż wyniesie 5.000 szt. Podaj swoje uzasadnienie.

2)

Czy spółka powinna akceptować tego rodzaju zamówienia w przyszłości?

Mgr Piotr Litwa Rachunek kosztów

15

Przykład 8.

Przedsiębiorstwo produkcyjne w bieżącym okresie wytwarzało dwa rodzaje

wyrobów, oznaczonych symbolami: XW 200 oraz i XB 400.

Na koniec okresu sprzedano ilości wyrobów:

Produkt

Ilość
wyprodukowanych szt.

Zapas końcowy szt.

Cena jednostkowa

XW 200

16.000

2.000

85

XB 400

20.000

4.000

60

Koszty

wydziałowe

stałe

rozlicza

się

na

wyroby

proporcjonalnie

do

materiałochłonności wyrobów, która dla wyrobu XW wynosi 10 jednostek na sztukę wyrobu, a

dla wyrobu XB 12 jednostek na sztukę. Natomiast koszty wydziałowe zmienne, proporcjonalnie

do kosztów robocizny.

W związku z produkcja przedsiębiorstwo poniosło następujące koszty:

Koszty

Wyroby

XW 200

XB 400

Materiały bezpośrednie

56.000

47.000

Robocizna bezpośrednia

180.000

300.000

Koszty wydziałowe

Koszty stałe

Koszty zmienne

600.000

800.000

Koszty stałe zarządu i sprzedaży

915.000

Wiedząc, iż przedsiębiorstwo nie posiadało zapasów początkowych na początek miesiąca,

wielkość sprzedaży oraz zapas końcowy kształtował się na przedstawionym poziomie. Należy

sporządzić rachunek zysków i strat w systemie rachunku kosztów zmiennych oraz wycenić zapas

końcowy.

Przykład 9.

Załóżmy że przedsiębiorstwo produkuje i sprzedaje rowery. Miesięczne zdolności

produkcyjne wynoszą 200 szt. Cała produkcja jest sprzedawana. Cena jednego roweru wynosi 500 zł.

Przedsiębiorstwo ponosi następujące koszty:

1.

koszty materiałów używanych do produkcji 200 zł/szt

2.

koszty ZiS 5.000zł

3.

zmienne wydziałowe 70 zł/szt

4.

koszty prowizji dla handlowców 30zł/szt

5.

amortyzacja maszyn i budynków 5.000 zł

6.

Pozostałe koszty stałe 10.000zł

a)należy określić ilościowy i wartościowy próg rentowności?

b)ile powinna wynosić sprzedaż rowerów aby zysk operacyjny wyniósł 7.000 zł?

c)jaki powinien wynosić sprzedaż aby zysk operacyjny wyniósł 12% przychodów?

d) ile wynosi i jaka jest interpretacja marginesu bezpieczeństwa przy produkcji na poziomie 145

sztuk?

e) ile powinna wynosić sprzedaż rowerów aby zysk netto wyniósł 5.000 zł, przy opodatkowaniu

podatkiem dochodowym według stawki 20%?

Przykład 10. Kierownictwo przedsiębiorstwa rozpatruje zakup automatycznego urządzenia w

miejsce obecnie eksploatowanego, wymagającego uciążliwej obsługi. Otrzymało oferty trzech

urządzeń, których eksploatacja wiąże się z następującymi kosztami:

Mgr Piotr Litwa Rachunek kosztów

16

Technologia 1: Ks = 30 mln zł

kzj = 1,2 tyś. zł

Technologia 2: Ks = 15.200 tyś. Zł

kzj = 2,0 tyś. zł

Technologia 3: Ks = 12.200 tyś. zł

kzj = 2,5 tyś. zł

Przy jakich rozmiarach produkcji opłaca się wybrać, którą technologię produkcji.

Przykład 11. Przedsiębiorstwo GigaData wytwarza cztery rodzaje pamięci komputerowych: Alfa,

Beta, Gama oraz Delta. Ich ceny sprzedaży oraz miesięczny popyt kształtują się na następującym

poziomie:

Alfa

Beta

Gama

Delta

Cena (zł/szt.)

26

35

37

20

Maksymalny poziom sprzedaży (szt.)

5 000

5 000

7 000

9 000

Przy produkcji zużywane są dwa rodzaje podzespołów XW-1, XW-2, produkowanych u dostawcy, ich

zużycie w poszczególnych produktach kształtuje się w następujący sposób:

Alfa

Beta

Gama

Delta

XW – 1

3

1

2

1

XW – 2

0

3

2

0

Cena jednostkowa zakupu komponentu XW-1 wynosi 2,00 zł, natomiast XW-2 2,50 zł

Miesięczne koszty stałe spółki wynoszą 145 250 zł, natomiast koszty zmienne przerobu wynoszą:

Alfa

Beta

Gama

Delta

zk

j

(zł/szt)

12

16

20

12

a) Należy skalkulować miesięczny próg ilościowy w sytuacji gdy struktura sprzedaży wynosi:

Alfa

Beta

Gama

Delta

%

20

20

25

35

b) W wyniku huraganu na Tajwanie gdzie mieszczą się fabryki producenta komponentów, nie zostały

dostarczone komponenty XW-1, które nie posiadają zamienników (w wypadku podzespołu XW-2 –

istnieje możliwość natychmiastowego zakupu zamienników). Spółka posiada aktualnie zapas

komponentów XW-1 w wysokości 16 tys. szt. Należy ustalić jaka będzie najkorzystniejsza struktura

sprzedaży (gwarantująca osiągnięcie najkorzystniejszego wyniku finansowego).

Przykład 12. Przedsiębiorstwo przemysłu zbrojeniowego Kanonier S.A., wytwarza trzy rodzaje

amunicji do pistoletów, których odbiorcami są policja, ABW, CBA oraz wojsko:

•

amunicja ćwiczebna

A-6,5

•

amunicja gumowa

B-6,5

•

amunicja ostra

C-6,5

Struktura popytu na produkcję kształtowała się w taki sposób, iż na każde 500 szt. pudełek A-6,5,

przypadało 200 szt. pudełek B-6,5, oraz 100 szt. pudełek C-6,5. Wstępna analiza sprzedaży, wskazuje

iż w kolejnym okresie struktura ta zostanie zachowana. Ponadto znane są następujące informacje:

A-6,5

B-6,5

C-6,5

Cena (zł/szt.)

300,00

500,00

420,00

zk

j

(zł/szt)

120,00

360,00

286,00

Mgr Piotr Litwa Rachunek kosztów

17

Koszty stałe wynoszą 39 420 000,00 zł/m-c. W styczniu miesiącu przychody ze sprzedaży wyniosły

188 390 000,00 zł. Należy obliczyć:

1.

ilościowy i wartościowy próg rentowności,

2.

margines bezpieczeństwa w styczniu,

3.

zarząd rozważa rezygnację z produkcji amunicji ostrej, decyzja taka pozwoliłaby na uniknięcie

części kosztów stałych związanych z wymogami bezpieczeństwa oraz nadzorem wojskowym w

kwocie 9 255 500,00 zł. Przewiduje się, iż po zaprzestaniu produkcji amunicji ostrej relacja sprzedaży

amunicji ćwiczebnej i gumowej pozostanie bez zmian. Przy jakiej sprzedaży wynik finansowy spółki

pozostanie bez zmian w stosunku do wyników stycznia i jaki będzie jego poziom? Ile poszczególnych

rodzajów amunicji będzie sprzedawać spółka?

Przykład 13. Firma „Violet” specjalizuje się w produkcji piłek do siatkówki. Piłki sprzedawane są

odbiorcom krajowym po 100 zł/szt. Otrzymano ostatnio zamówienie od odbiorcy z Azji na 1000 szt.

piłek w 200Ar. Odbiorca ten jest skłonny zapłacić 78 zł/szt. Realizacja tego zamówienia jest możliwa

ze względu na istniejące wolne moce produkcyjne. Transakcję można przeprowadzić bez wiedzy

dotychczasowych odbiorców. Planowany (budżetowany) rachunek wyników na 200Ar. (sporządzony

w czasie gdy nie było jeszcze oferty z zagranicy) wyglądał następująco:

Przychody ze sprzedaży (5 tys. szt piłek)

500 000 zł

Koszt wytworzenia wyrobów sprzedanych

400 000 zł

Inne koszty

110 000 zł

Wynik

(10 000 zł)

Koszt wytworzenia wyrobów sprzedanych zawiera koszty zmienne produkcyjne (40 zł/szt) oraz stałe

koszty produkcyjne (200 tys. zł/rok). Inne koszty zawierają koszty zmienne (10 zł/szt) oraz koszty

stałe (60 tys. zł/rok). Przyjęcie oferty będzie wymagało poniesienia kosztu w wysokości 5 tys. zł z

tytułu prowizji dla agenta handlowego za zaaranżowanie transakcji. Czy należy przyjąć ofertę?

Przykład 14. Firma produkuje krzesełka ogrodowe. Wielkość kosztów oraz wielkość produkcji w
ostatnich miesiącach kształtowały się następująco:

1

2

3

4

5

6

7

8

Produkcja

120

140

130

170

180

200

190

180

Koszty

1020

1100

1100

1300

1420

1660

1550

1500

1.

Wykorzystując metodę punktów krańcowych obliczyć:

a.

jednostkowy koszt zmienny .................

b.

koszt stały na miesiąc...............,

2.

W oparciu o oszacowaną funkcję obliczyć koszty w kolejnym miesiącu, jeżeli przewidywana
produkcja będzie wynosić 220 szt.

a.

koszty stałe..................

b.

koszty zmienne............................

c.

koszty całkowite...........................

3.

Wykorzystując metodę średnich podokresów:

a.

jednostkowy koszt zmienny .................

b.

koszt stały na miesiąc...............,