Osobowość, ćw. 6 – Psychologia międzykulturowa r. 11

Kultura, Ja, osobowość

11.1 Kultura a pojęcie Ja

Jeśli ktoś mówi, że jest „towarzyski”, implikuje to:

1.

że posiada dany atrybut, podobnie jak wiele innych.

2.

że jego dotychczasowe działania, uczucia i myśli były ściśle związane z tym atrybutem.

3.

że atrybut ten będzie oddziaływał na jego przyszłe działania, uczucia czy myśli.

Sąd ten opiera się na bogatym zbiorze informacji o sobie i jest przez nie wzmacniane i utrwalane. Jeśli dana cecha jest
jednym z najważniejszych elementów tożsamości danej osoby, pełni funkcję „tożsamości wyrazistej” (Stryker) bądź
autoschematu (Markus).

Ja determinuje nasze myśli, uczucia i działania; wpływa na to, jak postrzegamy świat, siebie i innych. Odwołujemy się do
cech w nim zawartych, pozwalając im kierować naszymi myślami i zachowaniami.

Jest to pojęcie ja typowe dla modelu amerykańskiego, zakorzenionego w indywidualizmie. Różnorodność kultur powinna
jednak pociągać za sobą różnice w kształtowaniu pojęcia ja u swoich przedstawicieli. Wynika to z odmiennych reguł,
warunków społeczno-ekonomicznych czy różnego środowiska naturalnego.

Markus i Kitayama (1991) – wprowadzają rozróżnienie ‘Ja niezależnego’ i ‘Ja współzależnego’, mające ukazać odmienne
pojmowanie konstruktu Ja w kulturach indywidualistycznych i kolektywistycznych.

11.2. Przykład różnych kulturowych koncepcji Ja: Ja niezależne i współzależne

11.2.1 Niezależne pojęcie Ja

Podzielane przez członków kultur indywidualistycznych (np. Stanów Zjednoczonych), gdzie podkreśla się odrębność i
autonomiczność jednostki. Nacisk na rozwój wewnętrznych atrybutów jednostki (indywidualne zdolności, inteligencja,
cechy osobowości etc.).

Ja jest bytem o wyraźnie zaznaczonych granicach, zdecydowanie odrębnym od innych osób. Nie pokrywa się, nawet w
najmniejszym stopniu, z reprezentacjami innych ludzi (rysunek s.372). Najbardziej wyraziste informacje dotyczące
własnej osoby odnoszą się do atrybutów uważanych za stabilne, trwałe i stanowiące nieodłączną część Ja.

11.2.2. Współzależne pojęcie Ja

W kulturach kolektywistycznych nacisk kładziony jest na dopasowaniu się jednostki do grup, których jest członkiem,
dostosowywaniu się do związków społecznych, odczytywać myśli i uczucia innych ludzi, odczuwać i okazywać
współczucie, odgrywać przypisane im role.

W tym przypadku Ja jest pozbawione granic, elastyczne i uzależnione od sytuacji. Pojęcie Ja pokrywa się w istotnym
stopniu z reprezentacjami osób ważnych dla jednostki. Najbardziej wyraziste aspekty Ja są określone w relacjach z
innymi – atrybuty nierozerwalnie związane z konkretnym kontekstem społecznym. W świadomości tych osób istnieją ich
wewnętrzne cechy osobowości, ale są one mniej wyraziste niż aspekty związane z relacjami społecznymi.

11.2.3. Różne pojęcia Ja a poznanie, motywacje, emocje

Odmienne pojęcia Ja mają wielorakie implikacje dla wielu obszarów psychiki i zachowań ludzi. (Ten podrozdział jest
pełen opisów najróżniejszych badań, z których wynika w większości to samo, dlatego pominę część opisów,
pozostawiając tylko te najbardziej istotne bądź wnoszące coś nowego – przyp. M.)

Implikacje dla autopercepcji

W założeniu, posiadacze Ja niezależnego powinni zwracać większą uwagę na takie atrybuty wewnętrzne jak zdolności i
cechy charakteru, natomiast właściciele Ja współzależnego powinni wskazywać raczej na relacje społeczne.

Bond i Tak-Sing; Shweder i Bourne – badania potwierdzają te przypuszczenia; badani poproszeni o wymienienie jak
największej liczby cech ich opisujących; Amerykanie wymienili więcej cech abstrakcyjnych (towarzyski) niż Azjaci

Trandis i in. – przedstawiciele kultur współzależnych wymieniają więcej kategorii, związków i grup społecznych do
których należą (w Chinach to nawet 80% wszystkich wymienianych cech)

Wynika z tego, że przedstawiciele kultur kol. są mniej skłonni do używania abstrakcyjnych określeń cech bez
sprecyzowania kontekstu (wg. nich to, czy jestem towarzyski, zależy od sytuacji).

Badania Cousins (Test Dwudziestu Zdań – polecenie opisania siebie w konkretnej sytuacji społecznej) dowiodły, że
Japończycy używali więcej określeń abstrakcyjnych przy sprecyzowanym kontekście społecznym.

Implikacje dla atrybucji społecznych

Pojęcie Ja jako szablon poznawczy, służący do interpretacji zachowań innych ludzi.

Harris – badani z USA, czytając pozytywny artykuł o Fidelu Castro, domniemywali o pozytywnym nastawieniu autora do
dyktatora, nawet gdy wprost powiedziano im, że reporter został zmuszony do takiego przedstawienia Fidela
(podstawowy błąd atrybucji – niedocenianie czynników sytuacyjnych)

Miller – prosił o wytłumaczenie, dlaczego osoba zachowała się pomocnie/krzywdząco wobec innego człowieka,
Amerykanie upatrywali tego w atrybutach wewnętrznych osoby, Hindusi w czynnikach sytuacyjnych. Kolejne badania
pokazały, że efekt ten nie jest zależny od wykształcenia czy statusu społecznego oraz, że jest związany ze
zróżnicowaniem norm moralnych w tych kulturach.

Implikacje dla motywacji osiągnięć

Dla kultur niezależnych, potrzeba ta odnosi się do celów indywidualnych; jednak w modelu współzależnym dążenie do
mistrzostwa może służyć osiąganiu celów społecznych. Najważniejsze z tych celów dotyczą najpełniejszej realizacji
zdolności jednostki do tworzenia więzi z innymi.

Yang – wyróżnia dwie formy motywacji osiągnięć – zorientowaną indywidualnie i zorientowaną społecznie. Pierwsza
jest charakterystyczna dla kultur zachodnich, druga np. dla narodów Azji. Może ona przybierać formę dążenia do
doskonałości dla dobra ważnych dla siebie osób, np. rodziny.

Bond – badania dowodzące silniejszych przejawów motywacji społecznie zorientowanej u Chińczyków;

Yu – dostrzega korelację tej motywacji z familiaryzmem i czcią synowską, wartościami, z których wyrasta kultura chińska

K. Doi – podobne wnioski u Japończyków, gdzie motywy społeczne korelowały dodatnio z potrzebą afiliacji, co
potwierdza hipotezę o nacisku na budowanie więzi społecznych.

Istnieją kultury (np. Turcja) gdzie oba typy motywacji występują w podobnym natężeniu.

Implikacje dla autowaloryzacji

Autowaloryzacja – zbiór procesów psychicznych, za pomocą których ludzie podtrzymują lub nasilają dobre mniemanie o
sobie.

W kulturach zachodnich ludzie często przejawiają takie techniki jak:

- egotyzm atrybucyjny – przypisywanie sukcesów sobie a porażek sytuacji

- efekt złudnej wyjątkowości (efekt bycia lepszym niż przeciętni) – większość ludzi uważa siebie za ponadprzeciętnych,
na tle społeczeństwa, niemal we wszystkich aspektach

Wyniki badań zdają się dowodzić, że przedstawiciele innych kultur nie stosują powyższych strategii
autowaloryzacyjnych; badacze sądzą jednak, że stosują oni inne, choćby ukryte, techniki (badania, gdzie badani
Japończycy preferowali znaki pochodzące z ich imienia spośród innych znaków). Choć nie zauważono tych strategii przy
badaniach dotyczących cech, to jednak ujawniły się, kiedy zapytano o relacje interpersonalne (w kulturach
współzależnych).

Implikacje dla społecznych konotacji emocji

Badacze (Kitayama i in.) dzielą emocje na dwa typy:

- niezaangażowane społecznie – podczas ich przeżywania zostają uwypuklone nasze cechy wewnętrzne i
przeciwstawione kontekstowi społecznemu; takie emocje niejako oddzielają nasze Ja od relacji społecznych i sprzyjają
spostrzeganej niezależności (np. duma, złość, frustracja).

- zaangażowane społecznie – doznajemy ich w stosunku do relacji społecznych, w jakie wchodzimy, motywują nas one
do naprawy bądź podtrzymania tych zależności; pogłębiają zaangażowanie Ja w daną relację i zwiększają spostrzeganą
współzależność Ja od innych.

Implikacje dla konotacji społecznych i dla emocji lokalnych

Emocje lokalne – emocje, które wydają się być charakterystyczne tylko dla pewnych kultur czy społeczności, nie będąc
wspólnym wszystkim kulturom np. fago i ker na atolu Ifaluk czy japońskie amae. Charakter tych emocji i ich wyrazistość
jest związana z typem kultury, dla Japończyka amae, jako emocja bardzo ważna, ma silne konotacje społeczne, co
potwierdza współzależność tej kultury.

Implikacja dla poczucia szczęścia

Termin ten odnosi się do ogólnego, niespecyficznego poczucia stanu zadowolenia i dobrego samopoczucia. Definicja ta
wydaje się być wspólna dla wszystkich kultur. Wyniki badań wskazują, że ludzie doświadczają tego stanu w momencie
wykonania zadań kulturowych związanych z typem Ja, jaki ta kultura reprezentuje.

Kitayama i in. – badanym Amerykanom, ogólne emocje pozytywne kojarzyły się z emocjami niezaangażowanymi
społecznie, z kolei Japończykom z emocjami zaangażowanymi. Powtórzenie tych badań w roku 2000 przyniosło takie
same wnioski.

11.2.4. Krytyczna ocena koncepcji Ja niezależnego i Ja współzależnego

Markus i Kitayama – ich teoria wywarła ogromny wpływ na psychologię kulturową, ponadto umożliwiała analizę i
syntezę wielu badań z zakresu różnić międzykulturowych

Prowadzenie badań w tym paradygmacie (porównywanie Azjatów i Amerykanów) ma za podstawę przynajmniej dwa
ważne założenia:

(1) Azjaci mają współzależne pojęcie Ja, a Amerykanie niezależne
(2) Azjaci odznaczają się wysokim poziomem kolektywizmu, a Amerykanie wysokim poziomem indywidualizmu

Aby móc wyciągać wnioski z tych badań, trzeba najpierw udowodnić słuszność powyższych założeń.

Pierwszą przeszkodą może być brak rzetelnych i trafnych miar pojęcia Ja na poziomie indywidualnym. Singelis stworzył
jednak takie narzędzie, jednak wyniki jakie uzyskał on sam a Markus i Kitayama, stoją we wzajemnej sprzeczności, nie
pozwalając na generalizowanie założeń.

Badania Dabul, Bernal i Knight – wywiady otwarte z nastolatkami amerykańskimi pochodzenia anglosaskiego
i meksykańskiego; różnice, występujące w samoopisie i dotyczące deskryptorów (idiocentrycznych (indywidualnych)
i allocentrycznych (kolektywistycznych)), zniknęły, kiedy badacze skorygowali wyniki z częstością użycia poszczególnych
wyrazów przez badanych.

Posiadamy natomiast wiele miar dotyczących kolektywizmu i indywidualizmu na poziomie jednostkowym. Badanie
przeprowadzane za ich pomocą przeczą jednak stereotypowemu spojrzeniu na niektóre kultury (szczególnie Japonię).
Okazywało się, że przy pomiarze to Amerykanie odznaczali się większym poziomem kolektywizmu niż Japończycy lub też
nie znajdowano istotnych różnic pomiędzy przedstawicielami poszczególnych narodów.

Wyniki tych badań poddają w wątpliwość trafność tych dwóch założeń, leżących u podstaw teorii Markus i Kitayamy.
Matsumoto zauważa, że większość badań w tym paradygmacie, zamiast mierzyć jednostkowe cechy, przyjmowało ich
wartości prosto z założeń (korzystając głównie ze stereotypów).

Teoria Markus i Kitayamy jest zatem ważna z perspektywy psychologii kulturowej, ponieważ zwróciła uwagę badaczy na
zależność pomiędzy Ja a kulturą, jednak w świetle obecnych badań, potrzebujemy empirycznego potwierdzenia tej teorii,
zanim będzie można uznać ją za wartościową z naukowego punktu widzenia.

11.3. Wykraczając poza Ja niezależne i współzależne – Ja związane z innymi i Ja oddzielone

Model Ja niezależnego i Ja współzależnego przypomina inne dualistyczne koncepcje Ja i natury ludzkiej (np. Freuda,
Bowena, Bowlby’ego).

Guisinger i Blatt – zauważyli, że w tradycyjnej psychologii amerykańskiej występuje silny nacisk na cechy
indywidualistycznego samorozwoju, dodają jednak, że w toku doboru naturalnego ukształtował się też model rozwoju
jako budowania relacji interpersonalnych. Oba te modele nie tylko nie są przeciwstawne, ale się uzupełniają, rozwój
jednego jest warunkowany rozwojem drugiego.

Niedenthal i Beike – koncepcja Ja związanego z innymi i Ja oddzielonego; poprzednie modele opierały się na analizie na
poziomie osobowości, motywacji i kultury; badaczki postulują analizę na poziomie reprezentacji poznawczej, sugerując,
że „znaczenie niektórych pojęć Ja wywodzi się z ich połączeń z reprezentacjami innych osób, natomiast inne pojęcia Ja
mają charakter zamknięty, odizolowany poznawczo”.

11.3.1. Tożsamość wielokulturowa

Termin tożsamość kulturowa odnosi się do psychicznej przynależności jednostki do określonej kultury. W dzisiejszym
świecie, jednostki coraz częściej zdają się przejawiać tożsamość wielokulturową. Jeśli ujmujemy kulturę, jako konstrukt
psychologiczny, to istnienie tożsamości wielokulturowych implikuje istnienie wielorakich podsystemów reprezentacji w
umysłach osób utożsamiających się z więcej niż jedną kulturą.

Niewielka ilość badań na ten temat wydaje się potwierdzać tą hipotezę.

Oyserman – badanie na czterech grupach arabskich i żydowskich studentach w Izraelu. Wyniki pokazują wpływ
rodzimych „kultur kolektywistycznych” na aspekty Ja związane ze społeczeństwem oraz wpływ „kultur
indywidualistycznych” (W. Brytania) na te aspekty Ja, które dotyczą sfery prywatnej.

Oyserman vol. 2 – odmienne pojęcia Ja u dzieci białych i czarnych w USA dobrym predykatorem strategii szkolnych

Efekt reafirmacji kulturowej – jednostki dwukulturowe silniej utożsamiają się z kulturą pochodzenia niż jednostki
jednokulturowe, ocenianie jej bardziej pozytywnie oraz silniej rozróżniające kultury – pierwotną i obecną. (np.
Amerykanie pochodzenia japońskiego są bardziej „japońscy” od Japończyków)

11.4. Kultura a osobowość

11.4.1 Definicja osobowości

Osobowość – zespół stosunkowo trwałych cech i predyspozycji behawioralnych i poznawczych, które ludzie wnoszą we
wszystkie sytuacje, środowiska i interakcje z innymi i które przyczyniają się do powstania różnic indywidualnych.

Taką definicję przyjmuje większość badaczy, także w psychologii międzykulturowej.

11.4.2. Międzykulturowe podejścia do badania i wyjaśniania osobowości

W XX wieku, pierwsze przyczynki do wiedzy o zależności pomiędzy osobowością a kulturą wnieśli antropologowie (np.
Mead, Sapir, Labarre, Benedict), którzy tworzyli koncepcje, na gruncie których prowadzono pierwsze badania
porównawcze. Ujmowanie osobowości jako struktury specyficznej kulturowo (choć dostrzegano także wpływ cech
wrodzonych) – przypisywanie większego znaczenia procesom uczenia się i osobowości niż czynnikom biologicznym i
ewolucyjnym.

II połowa XX wieku to rozkwit psychologii międzykulturowej, która postrzega osobowość jako coś odrębnego od kultury
oraz zmienną zależną w badaniach (a kultura to zmienna niezależna). Różnica w podejściu polega na tym, że osobowość
traktowana jest jako zjawisko uniwersalne, któremu we wszystkich badanych kulturach przypisuje się podobne
znaczenie. Różnice wynikają zatem albo z:

(1) Istnieniu biologicznych czynników adaptacyjnych, predysponujących do określonych cech psychicznych
(2) albo istnieniu uniwersalnych reguł i procesów uczenia się

Osobowości lokalne – konstelacje cech osobowości spotykane wyłącznie w danej kulturze.

Kolejne podejście określane jest mianem psychologii kulturowej – osobowość i kultura są odrębnymi bytami, tworzą
jednak spójny system, w którym każdy z tych elementów tworzy i podtrzymuje drugi element. Odrzuca zatem
poszukiwanie uniwersaliów, właściwie podejściu międzykulturowemu.

Kulturowa psychologia cech – zaproponowana przez Church’a, która próbuje łączyć w sobie oba porównywane powyżej
stanowiska.

11.5. Międzykulturowe badania osobowości

11.5.1. Umiejscowienie poczucia kontroli

Umiejscowienie poczucia kontroli (LOC) – poświęcono mu wiele uwagi w badaniach międzykulturowych; twórcą pojęcia
jest Rotter. Może być spostrzegane jako wewnętrzne lub zewnętrzne w stosunku do jednostki. Osoby spostrzegające je

wewnętrznie, mają poczucie panowania nad swoimi zachowaniami i relacjami interpersonalnymi, osoby, które
umiejscawiają je na zewnątrz, ocenia sytuacje jako niezależne od siebie.

Badania ujawniły zarówno podobieństwa jak i różnice międzykulturowe w zakresie LOC:

- Amerykanie (szczególnie biali) odznaczają się wyższym wewnętrznym poczuciem LOC niż inne nacje (wyjaśnienia zaś
upatrywano w typowo amerykańskim nacisku na odrębność, autonomię i niepowtarzalność). Nie wyjaśniają one jednak
takich zjawisk jak np. egotyzm atrybucyjny (upatrywanie przyczyn porażek w innych a nie w sobie). Niektórzy badacze
uważają, że poczucie kontroli jest konstruktem złożonym, dlatego wymaga innego modelu badawczego.

- Smith, Dugan i Trompenaars – różnice w umiejscowieniu poczucia kontroli większe na wymiarach statusu społecznego i
płci niż narodowości.

11.5.2. Samoocena

Tutaj również Amerykanie są bardziej skłonni do podwyższania i utrzymywania pozytywnej samooceny niż inne
narodowości, szczególnie Chińczycy i Japończycy (Ci drudzy przejawiają wręcz odwrotne skłonności). Najczęściej
stosowane przez nich techniki to egotyzm atrybucyjny, atrybucje obronne, iluzoryczny optymizm.

Amerykanie (zwłaszcza pochodzenia europejskiego) posiadają wyższą samoocenę niż np. Hindusi. Zauważono też
zjawisko akulturacji, gdy dzieci angielskie chińskiego pochodzenia, posiadały wyższą samoocenę niż ich rówieśnicy w
Hongkongu a nie różniły się od kolegów z Anglii.

Najnowsze badania sugerują, że należy wyodrębnić poszczególne składniki samooceny i badać i poszczególne zależności
od typu kultury (np. kultury kolektywistyczne wpływają na globalną samoocenę, hamując jednocześnie rozwój poczucia
własnej kompetencji – w indywidualistycznych kulturach odwrotnie).

11.5.3. Skale osobowości Eysencka (EPQ)

Jedna z najczęściej używanych miar w badaniach międzykulturowych. Służy do pomiaru trzech cech: bezwzględności
(psychotyczności), uczuciowości (neurotyczności) oraz ekstrawersji. Kwestionariusz zawiera też dwie dodatkowe skale –
kłamstwa oraz potrzeby aprobaty społecznej, które pomagają ocenić prawdopodobieństwo, z jakim dana osoba mogła
udzielić fałszywych odpowiedzi. Stosowana w wielu krajach świata.

Badania w różnych krajach potwierdziły przydatność tego narzędzia do celów psychologii międzykulturowej. Jednak
pomimo ukazania istnienia różnic pomiędzy kulturami, narzędzie nie jest w stanie wskazać przyczyny, która te różnice
powoduje. Badacze nie wiedzą jeszcze z czym można powiązać te zmiany kulturowe w obrębie EPQ.

11.5.4. Inne badania

Przeprowadzono oczywiście masę innych ciekawych badań, z których wysnuto wnioski na temat różnic kulturowych pod
względem:

- Samokontroli obserwacyjnej – wyższy jej poziom przejawiają przedstawiciele kultur indywidualistycznych.

- Yamaguchi i in. – analizowanie osobowościowych korelatów skłonności allocentrycznych (a także badaniem potrzeby
afiliacji, lęk przed odrzuceniem oraz potrzebę wyróżniania się). Okazało się, że osoby przejawiające wyższe skłonności do
allocentryzmu przejawiały także wyższy poziom potrzeby afiliacji i lęku oraz niższą potrzebę wyróżniania się.

11.5.5. Podsumowanie i ocena

Różnice w poziomach cech osobowości, jakie przejawiają poszczególne kultury, świadczy paradoksalnie o uniwersalności
danych cech we wszystkich kulturach (tzn. adekwatności modelu do każdej kultury i różnic wynikających jedynie z
natężenia poszczególnych czynników).

Zastosowanie wspomnianych w tym rozdziale miar w różnych kulturach i językach nie może być jednak automatycznie
dowodem ich identyczności dla poszczególnych grup. Potrzebne jest bardziej precyzyjne określenie trafności i
rzetelności narzędzi przed próbą generalizacji otrzymanych wyników.

Coraz więcej współczesnych badaczy dostrzega ten problem i dostosowuje narzędzie do każdej kultury, dbając o jak
największe podobieństwo pomiędzy wersjami a nie tylko samo przetłumaczenie (np. Eysenck i jego narzędzie w
Hongkongu i USA).

Za słusznością tego typu badań przemawiają także inne argumenty – łatwość interpretacji, wysoka zgodność z
przewidywaniami, co sugeruje, że narzędzia mierzą coś „sensownego”. Za użytecznością tych badań przemawiają
również analizy danych wykorzystywanych do porównywania kultur. Ostatnim źródłem potwierdzającym trafność wielu
skal są niedawne badania nad powiązaniem genetyki i osobowości, które przynoszą rezultaty potwierdzające hipotezy.
Wpływ czynników genetycznych podpiera sensowność badań kulturowych nad osobowością.

11.6. Kultura a pięcioczynnikowy model osobowości

Model zbudowany wokół pięciu skal – ekstrawersji, neurotyczności, ugodowości, sumienności i otwartości na
doświadczenie.

Badania międzykulturowe z wykorzystaniem tego narzędzia przyniosły potwierdzenie uniwersalności pięciu czynników.
Implikuje to stwierdzenie, że u wszystkich osób występuje podobna struktura osobowości, którą można
scharakteryzować za pomocą wspomnianych czynników. Niektórzy badacze upatrują przyczyn tego zjawiska w ewolucji,
biorąc osobowość za uniwersalny mechanizm psychologiczny, a systemy osobowości są zorganizowane w postaci
odrębnych układów neurofizjologicznych.

Każdy z pięciu wymiarów może być postrzegany jako przejaw niezmiennych systemów spełniających ważne funkcje
adaptacyjne (np. sumienność – obserwowanie otoczenia i wykonywanie czynności nawet jeśli nie jest nagradzająca
sama w sobie).

Warto również podkreślić, że model ten nie umniejsza znaczenia zmienności kulturowej i indywidualnej. Kultura może
wywierać istotny wpływ na osobowość jednostek poprzez dostępne w danym środowisku zasoby oraz struktury i
systemy społeczne ułatwiające osiąganie celów. Model zachowuje również stabilność niezależnie od narzędzia i
obserwatorów, trafnie przewiduje zmienność zachowań w badaniach podłużnych. Część badań sugeruje, że model może
być również słuszny w stosunku do innych gatunków naczelnych (King i Figueredo).

11.7. Pomiar osobowości w różnych kulturach

Należy zauważyć istotność jakości narzędzi w badaniach międzykulturowych. Większość z nich pisana jest w jednym
języku (w którym dokonuje się jego walidacja) a samo narzędzie jest poddawane wieloletnim testom mającym
potwierdzić trafność, rzetelność i przydatność.

Na poziomie międzykulturowym, walidacja narzędzia wymaga przejścia tych samych procedur dla każdej kultury.
Sugeruje się zatem wybór narzędzi najlepiej zweryfikowanych. Głównym argumentem przemawiającym za ekwiwalencją
różnych wersji testu jest zazwyczaj wystarczająco wysoka rzetelność i trafność testu w docelowej kulturze. Nawet jeśli

wyniki różnią się od tych z wersji pierwotnej, może to być rezultat przeróżnych czynników (głównie językowych i
zwyczajowych), które nie muszą wykluczać ekwiwalencji narzędzia.

Paunonen i Ashton – metaanaliza danych dotyczących kilku testów; wnioski: ustrukturalizowane testy osobowości
można łatwo dostosować do wymogów badań międzykulturowych oraz potwierdza się uniwersalność czy też
powszechność wymiarów z pięcioczynnikowego modelu.

11.8. Kultura a osobowości lokalne

Osobowość lokalna odnosi się jedynie do przedstawicieli konkretnej kultury, dlatego do jej mierzenia badacze stosują
zazwyczaj własne, niewystandaryzowane testy.

Berry i in. – afrykański model osobowości, składający się z trzech warstw: duchowej, witalności psychicznej oraz
witalności fizjologicznej, dla których ramy wyznacza ludzkie ciało; istotny wpływ rodowodu i społeczności lokalnej.

Doi – odniesienie do pojęcia amae; wywodzenie tego specyficznego uczucia ze związku matki i dziecka; Doi uważa, że
amae może cechować wszystkie związki interpersonalne w Japonii.

Lokalne miary osobowości mówią nam dużo o specyfice poszczególnych charakterystycznych osobowości, np.
porównanie inwentarzy osobowości w Chinach, pokazuje pewną zbieżność z modelem pięcioczynnikowym, jednak widać
miejsca rozdźwięku (np. skala tradycji chińskiej).

Psychologowie kulturowi uważają badanie uniwersalnej osobowości za pozbawione sensu, a zgodność wyników dla
modelu pięcioczynnikowego może być produktem ubocznym zastosowanej metodologii (stworzonej przez Amerykanów
i Europejczyków).

Autorzy książki sądzą jednak, że oba stanowiska da się pogodzić poprzez badania nad tym jak uniwersalne i
uwarunkowane kulturowo elementy osobowości wzajemnie na siebie wpływają i uzupełniają. Uważają, że odejście od
postrzegania dychotomii tych konstruktów jest drogą przyszłości.