Cel wizyty Obamy: lobbowanie na rzecz interesów firm
amerykańskich

Aktualizacja: 2011-05-27 9:45 pm

Prezydent USA nie przyjechał na spotkanie prezydentów państw Europy Środkowo-Wschodniej,
przyleciał lobbować na rzecz interesów amerykańskich firm zajmujących się wydobywaniem

gazu łupkowego

Z Andrzejem Maciejewskim, ekspertem w dziedzinie polityki z Instytutu Sobieskiego, rozmawia

Marta Ziarnik

Warszawa na kilka godzin stała się – jak podkreślała wczoraj ekipa rządząca – polityczną stolicą

regionu. Polska ma aspirację, by zostać na stałe liderem Europy Środkowej?

- Każda ze stron musi się czymś pochwalić i takie przedstawianie sprawy mnie nie dziwi. W końcu
trzeba całą tę imprezę jakoś “sprzedać”. Ale gdyby dzisiaj spytać się Polaków o to, co tak naprawdę
dzieje się w tych dniach w Warszawie, to zapewniam, że nikt nie wspomni o szczycie państw Europy
Środkowej, a jedynie o wizycie prezydenta Stanów Zjednoczonych Baracka Obamy. Czyli mówimy o
spotkaniu towarzyskim głów 20 państw Europy Środkowo-Wschodniej, w którym tak na dobrą sprawę
nie widać ani lidera, ani wyraźnie zarysowanych tematów wspólnych, które miałyby ewidentnie
wskazywać kierunek wspólnych prac i działań. Chciałbym tutaj podkreślić też jeszcze jedną rzecz, a
mianowicie, że spotkanie rozpoczęło się w godzinach porannych, a prezydent Obama przyleciał do
Warszawy późnym popołudniem. To z kolei pokazuje, jak Stany Zjednoczone dzisiaj widzą Europę
Środkowo-Wschodnią, czyli że ta wizyta amerykańskiego prezydenta, która miała być mocno
podciągnięta pod spotkanie głów państw Europy Środkowej i spotkanie z polskim prezydentem, rozmija
się z tym założeniem. Te interesy Europy Środkowo-Wschodniej i samych Stanów Zjednoczonych to są
naprawdę dwie różne “bajki”. Z drugiej strony nasza pozycja w regionie jako “lidera” po prostu nie
funkcjonuje. Nie ma dzisiaj czegoś takiego jak “liderowanie” Polski jako państwa, które staje się
ambasadorem grupy państw Europy Środkowo-Wschodniej. Jesteśmy rozbici wewnętrznie i nie ma u
nas tej definicji planów długofalowych. Przede wszystkim zaś odnowiły się stare rany, które znów
krwawią i powodują niesnaski.

Na tego typu spotkaniach nie wypracowuje się i nie podejmuje żadnych wiążących decyzji.

- Tak, tu się wymienia poglądy i omawia problemy z danego regionu. Ale zawsze musi być podczas
takich spotkań jakiś lider, ktoś prowadzący. Jednak na dzisiaj my – jako lider, w ostatnich latach nie
zdaliśmy tego egzaminu. O ile w momencie konfliktu gruzińskiego byliśmy wyraźnym liderem, taką
maszyną zbierającą wokół siebie państwa Europy Środkowo-Wschodniej, tak dzisiaj ani prezydent, ani
premier nie mają takiej możliwości, takiej mocy, ani nawet takich chęci. Wyraźnie oddali pola
szczególnie dyplomacji Niemiec, jeśli chodzi o politykę wschodnią i rosyjską. Z drugiej strony wychodzi
nijakość polskiej dyplomacji i nijakość polskiej wizji polityki zagranicznej w tym regionie.

Wspomniał Pan, że momentem dogodnym do wybicia się na pozycję lidera był konflikt w Gruzji,
ale szanse zostały zaprzepaszczone. Które to były te istotne momenty w tym niweczeniu

naszych możliwości?

- Przypomnę, że w trakcie konfliktu gruzińskiego pierwszym błędem był dystans rządu Donalda Tuska
do działań prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Premier w wyniku tego konfliktu gruzińskiego na jakiś czas

1

zniknął, uznał, że nie będzie się odzywał, bo nie ma tematu. W tym czasie prezydencję w Unii
Europejskiej miała Francja, a Nicolas Sarkozy na siłę chciał udowodnić, że jest mężem stanu
potrafiącym zaprowadzić pokój w Gruzji. Oczywiście za każdym razem, będąc okłamywanym przez
Rosjan, przyjął ich zapewnienia za pewnik, jakoby wszystko było w porządku i nic złego się nie działo, a
polska dyplomacja nagle stanęła w swoistym rozkroku, gdyż okazało się, że co innego mówi prezydent,
a co innego premier. Dodatkowo polski minister spraw zagranicznych nie szanuje głowy państwa – bo,
przypomnijmy, że w tamtym czasie minister Radosław Sikorski był osobą zachowującą się nielojalnie
wobec pierwszego obywatela Rzeczypospolitej – i tutaj wyszła już nasza słabość, która była bardzo
silnie zauważana również na zewnątrz. I tę słabość bardzo szybko wykorzystali Rosjanie, a za tym
bardzo szybko poszły kolejne konsekwencje, w tym m.in. osłabienie relacji z poszczególnymi sąsiadami,
jak chociażby z Ukrainą, i zatracenie tej dobrej linii rodzącej się współpracy z Litwą. To właśnie poprzez
takie działania doszło do tego rozmycia i do obecnej sytuacji. Dzisiaj więc mamy stan, jaki mamy, gdzie
na dobrą sprawę spotyka się 20 gentlemanów, którzy wypiją po kawie, każdy powie, co ma do
powiedzenia i nasza ekipa rządząca będzie mogła “odfajkować” kolejne kurtuazyjne spotkanie, które
niczego istotnego nie wniesie. Wystarczy chociażby otworzyć piątkowe dzienniki, żeby się o tym
przekonać. Gdzie w tych tytułach i wiadomościach widać siłę polskiej dyplomacji? Czy widać w nich,
żebyśmy aspirowali do roli lidera? Tego nie ma.

Spotkanie prezydentów medialnie i PR-owo zdominował przyjazd Baracka Obamy…

- Dokładnie. No i jeszcze dyskusja na temat gazu łupkowego. Tymczasem na dobrą sprawę można
powiedzieć, że przyjazd do Polski Obamy po niemal trzech latach jego prezydentury już nie jest
dowodem tego, że jesteśmy jakimś strategicznym partnerem w regionie. Bo to jest żałosne, że
amerykański prezydent przyjeżdża do nas dopiero po tak długim czasie – i do tego jeszcze bez
pierwszej damy, mimo że miał wcześniej ku temu wiele okazji. Miał wiele sposobności, by udowodnić,
że Polska jest dla USA ważnym partnerem. Uważam więc, iż musimy to odchorować i taki kubeł zimnej
wody – w ramach dyplomacji – wylać sobie na głowę, że to wszystko inaczej wygląda niż powinno.

Katastrofa smoleńska obnażyła dramatyczną słabość państwa polskiego. Może to właśnie od

wyjaśnienia tej kwestii Bronisław Komorowski powinien rozpocząć odbudowywanie pozycji
kraju?

- Tego się nie da zamknąć jednym zdaniem, ale wiem na pewno, że każdy racjonalny przywódca
każdego państwa, widząc, co się dzieje, czyli że w trakcie takiej tragedii ginie nie tylko głowa państwa,
ale i cały sztab Wojska Polskiego, to jest to dramat już nie tylko w ramach polityki, ale i dramat
bezpieczeństwa militarnego kraju. I taki prezydent powinien z góry być pierwszym, który będzie
akcentował potrzebę śledztwa prowadzonego przez NATO. A jestem przekonany, że w tamtym czasie
Rosjanie poszliby na wszystko po to tylko, żeby udowodnić światu, że oni, jako strona, w tym wszystkim
nie maczali palców i są czyści. Ktoś w pewnym momencie nie wziął pod uwagę tego, że coś takiego
należało zrobić i wyjść z taką inicjatywą. A NATO na pewno byłoby tym zainteresowane. Czyli, jak pani
mówi, to unaoczniło kolejną słabość naszego państwa.

Rozpoczynając spotkanie, prezydent Komorowski, jako gospodarz, nie powiedział nic, co
mogłoby wytyczyć perspektywę działania na przyszłość.

- Z przykrością muszę stwierdzić, że prezydent mojego kraju niestety nie dorósł do pozycji prezydenta
Polski w sensie osobowościowym. Bo żeby być prezydentem, trzeba być osobowością. Trzeba być
osobą, która patrzy nie tylko na sprawy tu i teraz, ale patrzy też na sprawy w perspektywie najbliższych
kilku, kilkunastu lat i na sprawy w całym otaczającym nas regionie. Tego nie ma. I wszystko wskazuje
na to, że Komorowski nie jest w stanie tego opanować. W konsekwencji doprowadziło to do tego, że to

2

premier Tusk przejął inicjatywę, a prezydent nie jest w stanie przeciwstawić się tokowi działania szefa
rządu i jego administracji. Z drugiej strony polski prezydent stał się “prezydentem dryfującym” i mamy w
kraju taki bezwład dyplomatyczny. Sprowadza się to do tego, co kiedyś powiedział premier Tusk, czyli
że “władza żyrandola działa” i że doszło do zamknięcia prezydenta na salonach na gruncie tylko
kurtuazyjnym, bez rzeczy najbardziej istotnych, które wyznaczają wszystkie państwa, a więc bez
chociażby kwestii gospodarczych. Gaz łupkowy stanowi dziś dla nas “5 minut” w Europie, niemal “być
albo nie być”, jeśli chodzi o nasze bezpieczeństwo, a paradoksalnie okazuje się, że to Amerykanie będą
dziś naszymi największymi sojusznikami, a nie UE. I mówmy dzisiaj wyraźnie: prezydent USA nie
przyjechał na spotkanie prezydentów państw Europy Środkowo-Wschodniej, ale przyjechał lobbować
na rzecz interesów amerykańskich firm zajmujących się wydobywaniem gazu łupkowego. Pytanie, czy
my wiemy, jakie mamy te interesy i jak chcemy je zrealizować. Bo jeżeli pada pytanie chwilę przed
rozpoczęciem szczytu o to, co prezydent Komorowski i nasz rząd chcą załatwić w ramach tego szczytu i
wizyty Obamy, to okazuje się, że nasza ekipa rządząca milczy, bo nie poczyniła żadnych ustaleń w tym
zakresie. Przykład Ameryki pokazuje, iż właśnie polityka konsekwencji i kontynuacji oraz zasada
ewolucji, a nie rewolucji w polityce zagranicznej jest tą najlepszą. Zauważmy, że w tych sferach polityki,
gdzie nie zastosowano tej zasady kontynuacji polityki poprzednika, niczego nie osiągnięto. I niestety,
dzisiaj Polska nie ma tematu numer jeden w polityce zagranicznej. A powinna nim być gospodarka i
kwestia gazu łupkowego.

Dziękuję za rozmowę.

Za:

Nasz Dziennik, Sobota-Niedziela, 28-29 maja 2011, Nr 123 (4054)

(" Dwudziestu gentlemanów na

kawie")

3