monter instrumentow muzycznych 731[02] z2 03 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Arkadiusz Gromek

Wykonywanie napraw i konserwacji instrumentów
muzycznych 731[02].Z2.03

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Iwona Skwarek
mgr Paweł Filipiak

Opracowanie redakcyjne:
mgr sztuki Arkadiusz Gromek

Konsultacja:
dr inż. Jacek Przepiórka

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[02].Z2.03
„Wykonywanie napraw i konserwacji instrumentów muzycznych”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu monter instrumentów muzycznych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Materiał nauczania

4.1.

Planowanie naprawy

4.1.1 Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2.

Dobór technik, materiałów i narzędzi

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3.

Korekta, konserwacja i naprawa instrumentów muzycznych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

Sprawdzian osiągnięć

Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności w zakresie

wykonywania napraw i konserwacji instrumentów muzycznych.

W poradniku znajdziesz:

–

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

–

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

–

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,

–

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

–

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

–

sprawdzian postępów,

–

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

–

literaturę.

Schemat układu jednostki modułowej

731[02].Z2

Technologia produkcji instrumentów

muzycznych

731[02].Z2.02

Nakładanie powłok lakierniczych

i wykończanie powierzchni

instrumentów muzycznych

731[02].Z2.03

Wykonywanie napraw

i konserwacji instrumentów

muzycznych

731[02].Z2.01

Montaż elementów

instrumentów

muzycznych

731[02].Z2.04

Wykonywanie korekty i strojenie

instrumentów

muzycznych

731[02].Z2.05

Ocenianie jakości instrumentów

muzycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

stosować przyrządy pomiarowo – kontrolne zgodnie z ich przeznaczeniem,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp,

−

rozróżniać instrumenty muzyczne, kwalifikować je w grupy instrumentów, a także
rozróżniać ich części,

−

wykonywać i odczytywać schematy, wykresy i szkice,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

posługiwać się normami,

−

pracować w grupie i indywidualnie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−

ocenić stan techniczny instrumentu,

−

zaplanować technologię naprawy instrumentu muzycznego na podstawie dokumentacji
technologicznej,

−

obliczyć parametry akustyczne instrumentów w celu ich naprawy,

−

dobrać materiały do naprawy instrumentu muzycznego,

−

dobrać narzędzia i przyrządy do naprawy i konserwacji instrumentów muzycznych,

−

wykonać pomiary za pomocą specjalistycznych przyrządów kontrolno-pomiarowych
stosowanych w naprawie instrumentów muzycznych,

−

naprawić pęknięcia i uszkodzenia powierzchni elementów instrumentów muzycznych,

−

naprawić lub wymienić uszkodzone elementy mechanizmu,

−

naprawić mechanizmy instrumentu muzycznego,

−

określić rodzaje środków chemicznych stosowanych do konserwacji instrumentów
muzycznych,

−

wykonać konserwację elementów i mechanizmów instrumentu muzycznego,

−

obliczyć koszt zużycia materiałów oraz koszt wykonania naprawy instrumentu
muzycznego,

−

zastosować środki ochrony indywidualnej podczas wykonywania napraw i konserwacji
instrumentów muzycznych,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska oraz ochrony
przeciwpożarowej podczas wykonywania napraw i konserwacji instrumentów
muzycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Planowanie naprawy

4.1.1.

Materiał nauczania

Stanowisko pracy

Zgodnie z wymogami ergonomii stanowisko pracy montera instrumentów muzycznych,

musi posiadać odpowiednie wymiary i odpowiednią ilość pomieszczeń. Wymagane są
przynajmniej dwa pomieszczenia o powierzchni łącznej od 25 do 80 m

. Gdy do dyspozycji

są trzy pomieszczenia dzielimy je w następujący sposób: największe przeznaczamy na prace
naprawcze – wyłączając z tego pomieszczenia prace z lakierem, średnie pomieszczenie
przeznaczamy na spotkania z klientem, najmniejsze pomieszczenie przeznaczamy na
lakierowanie. Jeśli jednak jest ono jednak tak małe, że uniemożliwia pracę z instrumentem,
wtedy pomieszczenie średniej wielkości przeznaczamy na pomieszczenie do lakierowania.
Wyjątek od przyjętych wielkości stanowi pracownia do korekty i naprawy fortepianu. Jego
minimalna powierzchnia to ok. 40 m

. Należy także, wyodrębnić osobne pomieszczenie dla

lakierni. Jego minimalne gabaryty to 3 x 5 metrów.
Ś

cisłe zachowanie wymienionych wyżej wymiarów pomieszczeń jest niezwykle istotne,

ponieważ zbyt małe pomieszczenie utrudnia zastosowanie wymogów ergonomii, zbyt duże
natomiast, powoduje zwiększenie odległości pracownika korektora od narzędzi, które z reguły
są rozmieszczone na ściennych półkach.
Podłoga – powinna być wykonana z linoleum, PCV lub paneli. Taka nawierzchnia, pozwala
zachować czystość przy jednoczesnym zachowaniu ostrości narzędzi, które bardzo często,
w trakcie pracy, upadają.
Narzędzia – powinny być rozmieszczone na ściennych półkach, co zapewnia do nich stały,
komfortowy dostęp.
Szafy – są przeznaczone do przechowywania instrumentów gotowych, oczekujących na
opuszczenie pracowni.
Pozostałe wyposażenie to: taborety, stół stolarski, stół do montażu oraz stoły do
lakierowania. Aby szybko i sprawnie móc wykorzystywać wszystkie większe narzędzia
(tokarka, szlifierka, wiertarka stołowa, frezarka) należy umieścić je na specjalnych półkach.

Oświetlenie

adne sztuczne światło nie jest w stanie zastąpić światła dziennego. Światło słoneczne

po odbiciu przez warstwy atmosfery zapewnia najlepsze i komfortowe oświetlenie. Nie może
jednak padać bezpośrednio do pracowni, ponieważ zubaża wygląd kształtów i kolorów
instrumentów. Dlatego wskazane są jasne ściany pomieszczenia.

Można pracować przy oświetleniu sztucznym, choć jest ono znacznie mniej korzystne.

Należy w takim wypadku stosować światło o barwie zbliżonej do światła dziennego (stosując
np. specjalne żarówki ze światłem białym albo światło lamp halogenowych lub
ksenonowych).

Naprawa korekta, renowacja, rekonstrukcja i konserwacja - pojęcia i ich znaczenie

Pracownia montera może służyć do naprawy, korekty, renowacji, rekonstrukcji

i konserwacji instrumentów. Te bliskoznaczne pojęcia kryją jednak za sobą różne znaczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Naprawa – to termin obejmujący wszystkie czynności mające na celu przywrócenie
pierwotnego, lub pożądanego (w razie, gdy jest źle skonstruowany) stanu instrumentu.
Poniekąd naprawa w swym szerokim zakresie obejmuje wszystkie typy przedstawiane w tym
rozdziale. Szczególnie jednak, termin „naprawa” jest stosowany do przywrócenia
instrumentowi jego właściwości, gdy ulegnie on mechanicznemu uszkodzeniu.

Korekta – to termin obejmujący czynności zmierzające do naprawy, ale stosuje się go raczej
do drobnych napraw tych części instrumentu, które w wyniku naturalnego zużycia niszczą się
w każdym instrumencie, nie pasują do przyjętych standardów albo w jakimś stopniu nie
odpowiadają muzykowi użytkującemu ten instrument.

Renowacja – to termin, który dotyczy przede wszystkim starych instrumentów, przeważnie
dawno nie remontowanych, takich, które wymagają przywrócenia im wszystkich funkcji
użytkowych.

Rekonstrukcja – to termin obejmujący odtworzenie instrumentu z istniejących dokumentów,
rysunków, szkiców, fotografii, obrazów lub jakiekolwiek innego źródła. Jest to niewątpliwie
najtrudniejsza ze sztuk. Nie jest ona jednak niemożliwa. Historia tego zawodu zna liczne
przypadki rekonstrukcji instrumentów dziś niespotykanych.

Konserwacja – to czynności zapobiegające niszczeniu instrumentów przez ich naturalne
zużycie.

Każda pracownia naprawy, korekty, renowacji, rekonstrukcji i konserwacji jest w stanie

wykonać wszystkie wymienione czynności, ale z biegiem czasu specjalizuje się w jednym
zakresie. Do każdej z czynności potrzebne są specyficzne narzędzia. Jeśli pracownia nie
wyspecjalizowała się w wykonywaniu określonych zadań, często w praktyce okazuje się, że
niektórych narzędzi nie używa się przez dłuższy czas. Należy wtedy ograniczyć ich ilość.

Stopień zużycia elementów

Oprócz całościowej oceny zakresu naprawy, należy oszacować stopień zużycia

poszczególnych elementów instrumentu. Do tego celu służą w pracowni szablony
i przymiary. Równie przydatne są urządzenia do przenoszenia profili, suwmiarka, cytomierz
(czujnik zegarowy zamocowanym na sztywnym płaskowniku w kształcie litery u) oraz
miarka twarda do wykrywania uszczerbków w elementach płaskich. Po przyłożeniu szablonu,
względnie przymiaru możemy doskonale ocenić poziom zużycia materiału lub jego
ewentualne odkształcenia. Możemy to zrobić również przy pomocy wzoru, rysunku czy
modelu – przenosząc poszczególne wymiary z wzorów i szacując zużycie elementów.

Zapobieganie przedwczesnemu zużyciu elementów instrumentów

Każdy instrument opuszczający pracownię, powinien być poddany konserwacji mającej

na celu zapobieżeniu przedwczesnemu zużyciu materiałów użytych do budowy danego
elementu. Mamy tu do czynienia przede wszystkim z dwoma materiałami: drewnem
lakierowanym oraz metalem lakierowanym. Tak wykończona jest większość powierzchni
instrumentów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Proces konserwacji należy wykonać w dwóch etapach:

–

W pierwszej kolejności używamy środków czyszczących, może być to woda i mydło lub
w przypadku lakieru nierozpuszczalnego w spirytusie właśnie spirytus. Przy lakierach
spirytusowych lub rozpuszczalnych w spirytusie używamy mieszaniny: 30% spirytusu +
50% wody przegotowanej + 10% pumeksu drobnego + 8% oleju lnianego + 2% kwasu
solnego. Taka substancja powinna po zmieszaniu emulgować (tzn. olej nie powinien
oddzielać się od wody) i posiadać odpowiednią konsystencję do oczyszczenia
instrumentu – starcia wierzchniej warstwy nalotu stworzonej przez kalafonie, brud, kurz
i substancje wchodzące w skład potu, śliny itd. Zwykle usuwanie tego nalotu to proces
długotrwały.

–

Drugą czynnością, jaką musimy wykonać podczas konserwacji jest napuszczenie lakieru
lub politury odpowiednim materiałem. W przypadku surowego drewna będą to olejki
eteryczne, w wypadku drewna lakierowanego będzie to politura, a w wypadku metalu
lakierowanego – będą to specjalne rzadkie, nie schnące olejki na bazie olejów
syntetycznych.

Planowanie korekty i renowacji instrumentów muzycznych

Aby odpowiednio zaplanować prace związane z korektą i renowacją, należy kolejne

czynności właściwie rozłożyć w czasie. Wyliczamy i dodajemy do siebie: czas przeznaczony
na lakierowanie instrumentu (względnie na jego retusze) + czas schnięcia każdej warstwy -
przy czym należy ten czas podwoić + czas dopasowania + czas klejenia + czas schnięcia
klejeń instrumentu. Sumy tych czasów powinny dać przybliżony czas realizacji zadania.
Do renowacji należy jeszcze doliczyć czas czyszczenia instrumentu równy sumie czasów
lakierownia i schnięcia dwóch warstw.
–

Przy lakierowaniu można przyjąć współczynnik: 1 warstwa 12 godzin schnięcia

–

Przy klejeniu klejami naturalnymi: 1 pęknięcie 5 godzin schnięcia
Podane są tu tylko wartości szacunkowe zależne od gęstości, jakości, warunków schnięcia
szybkości pracy itd.

Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska podczas korekty i konserwacji instrumentów muzycznych.

Ze względów bezpieczeństwa, na zajęciach należy zachować czystość stanowiska, jego

utrzymanie w należytym porządku – co sprzyja przejrzystości prowadzonych prac. Używając
maszynki do podgrzewania kleju, trzeba systematycznie sprawdzać (co ok. 4 godz.) poziom
wody w naczyniu do kąpieli wodnej oraz pamiętać o wyłączaniu maszynki natychmiast po
podgrzaniu kleju.

Maszynka musi być ustawiona na płycie kamiennej lub metalowej. Nad maszynką

i w pobliżu niej nie mogą znajdować przedmioty zdolne do samozapłonu, takie jak: tkaniny,
tworzywa sztuczne, drewno, papier. Odczynniki chemiczne należy przetrzymywać
w szafkach w specjalnie oznaczonych pudełkach.

4.1.2.

Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie są rodzaje napraw instrumentów?

Jaki jest optymalny rozkład wielkości pomieszczeń przeznaczonych na pracownię
instrumentów muzycznych?

Jaki wymiar minimalny musi mieć lakiernia fortepianu?

Jakie materiały muszą być zamykane w szafkach?

Jak oceniamy stopień zużycia elementów instrumentów?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj szkic zagospodarowania sali o wymiarach 9x13 metrów, z oknami o szerokości

3 metry, umieszczonymi centralnie z jednej strony – na pracownię przeznaczoną do naprawy,
korekty i konserwacji instrumentów strunowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

określić zadania pracowni,

określić jej funkcję,

określić gabaryty naprawianych instrumentów,

stworzyć szkic podziału pomieszczenia,

zanotować napotykane problemy,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wykaz narzędzi do rozmieszczenia,

−

linijka skalowa,

−

katalogi narzędzi specjalistycznych,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

fotografie instrumentów,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Określ zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas klejenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

określić zasady bezpieczeństwa i higieny pracy i ochrony przeciwpożarowej,
obowiązujące podczas zajęć,

sporządzić notatkę wymieniając i wyjaśniając kolejność postępowania przy klejeniu,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

notatnik,

−

fotografie instrumentów i ich detali,

−

przybory do pisania,

−

przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe oraz regulaminy pracowni,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Wskaż materiały, które będą Ci potrzebne do sporządzenia środka do czyszczenia lakieru

nierozpuszczalnego w spirytusie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

określić składniki środków czyszczących,

określić proporcje składu środków czyszczących,

wykonać notatkę o składnikach mieszaniny i ich właściwościach fizycznych,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

plansze i katalogi z ilustracjami materiałów,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić rodzaje oświetlenia?

zdefiniować pojęcia korekty i renowacji?

określić rodzaj materiałów zastosowanych na podłogi w pracowni
instrumentów?

zaplanować czas wykonania korekty lub renowacji?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Dobór technik, materiałów i narzędzi

4.2.1.

Materiał nauczania

Narzędzia korektorskie i ich dobór

Do wykonania napraw potrzebne są następujące narzędzia:

−−−−

ciski korektorskie sztywne 90 szt. (rys. 1),

Rys. 1. Różne rodzaje ścisków korektorskich sztywnych

−−−−

ciski stolarskie na ruchomym ramieniu 20 szt. (rys. 2),

Rys. 2. Ścisk stolarski

−−−−

cisk do klejenia pęknięć płyt 2 szt. (rys. 3),

Rys. 3. Ścisk do pęknięć płyt

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−−−−

ciski do klejenia belek 6 szt. (rys. 4),

Rys. 4. Ścisk automat do klejenia belek

−−−−

klamry 10 szt. (rys. 5),

Rys. 5. Różne typy klamry

−−−−

ciski – taśmy do klejenia płyt 10 szt.(rys. 6),

Rys. 6. Ściski – taśmy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−−−−

ciski do klejenia korpusu (po 35 sztuk na każdy rodzaj instrumentu) (rys. 7),

Rys. 7. Ścisk do korpusu

−−−−

miarka giętka i miarka sztywna (rys. 8),

Rys. 8. U góry – miarka giętka, u dołu – miarka sztywna

−−−−

nóż szewski, (rys. 9),

Rys. 9. Różne typy noży szewskich

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−−−−

dłuta płaskie 3 szt. (rys. 10),

Rys. 10. Dłuta płaskie różnej szerokości

−−−−

dłuta półokrągłe 5 szt. (rys. 11),

Rys. 11. Dłuta półokrągłe różnej szerokości i różnych profili

−−−−

dłuta snycerskie – 2 rylce (rys. 12),

Rys. 12. Dłuta snycerskie różnej szerokości

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−−−−

pilarka (rys. 13),

Rys. 13. Pilarka – wyrzynarka

−−−−

pędzle do lakierowania (w tym retuszerski) (rys. 14),

Rys. 14. Pędzle do lakierowania wiewiórcze różnej szerokości

−−−−

duszostawiacz (rys. 15),

Rys. 15. Duszostawiacz

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−−−−

lusterko stomatologiczne (rys. 16),

Rys. 16. Lusterko stomatologiczne

−−−−

kamienie szlifierskie (rys. 17),

Rys. 17. Kamienie szlifierskie

−−−−

cytomierz (rys. 18),

Rys. 18. Czujnik zegarowy zamontowany na płaskowniku w kształcie litery u (cytomierz)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−−−−

suwmiarka (rys. 19),

Rys. 19. Suwmiarki

−−−−

kątownik (rys. 20),

Rys. 20. Kątownik

−−−−

pilniki (rys. 21),

Rys. 21. Pilniki różnego kształtu i różnej szerokości

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−−−−

tarniki (rys. 22),

Rys. 22. Tarniki różnego kształtu i różnej szerokości

−−−−

nóż kuchenny płaski (rys. 23),

Rys. 23. Noże kuchenne do otwierania instrumentów

−−−−

rozwiertak (rys. 24),

Rys. 24. Rozwiertak jednostronny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−−−−

strugaczka (rys. 25),

Rys. 25. Strugaczka przestawna

−−−−

młotek,

−−−−

tokarka,

−−−−

wiertarka,

−−−−

szlifierka,

−−−−

pobijak,

−−−−

obcęgi,

−−−−

szczypce,

−−−−

kamerton,

−−−−

papiery ścierne,

−−−−

skóra,

−−−−

cyrkiel,

−−−−

skalpel,

−−−−

wycinak do żyłki,

−−−−

waga,

−−−−

strugi,

−−−−

pęseta,

−−−−

sznurek,

−−−−

formy.

−−−−

podkładki, najlepiej z przezroczystego plastiku w ilości 50 szt.,

−−−−

dwa pędzle do kleju,

−−−−

garnek do kleju,

−−−−

klamerki drewniane 40 szt.

Przedstawione narzędzia stanowią bezwzględne minimum. Niejedna naprawa nie może

być podjęta, jeśli w pracowni ich brak.

Przykłady zastosowania narzędzi w pracowni
–

Jeżeli mamy uszkodzenia w płytach o grubości poniżej 10 mm, stosujemy: ściski
korektorskie sztywne, ściski klamry do ściągania, a na krawędziach – ściski do klejenia
pęknięć płyt. Zawsze używamy podkładek, aby nie naruszyć stanu płyty.

–

Jeżeli mamy uszkodzenia w płytach o grubości powyżej 10 mm stosujemy: ściski
stolarskie, klamry. Zawsze używamy podkładek, aby nie naruszyć stanu płyty.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

Jeżeli mamy uszkodzenia w belkach, podkładkach, używamy ścisków stolarskich. Zawsze
używamy podkładek, aby nie naruszyć stanu belek.

–

Jeżeli mamy uszkodzenia w blasze stosujemy: formy do instrumentów blaszanych
i pobijaka.

–

Jeżeli mamy uszkodzenia w instrumentach dętych drewnianych stosujemy: sznurek
z włókna naturalnego uprzednio namoczony wodą.

–

Podczas wykonania elementów do wymiany, względnie fragmentów elementów do
korekty używamy następujących narzędzi: miarki giętkiej i miarki sztywnej, noża
szewskiego, dłut płaskich 3 szt., dłut półokrągłych 5 szt., dłut snycerskich (2 rylce),
tokarki, wiertarki, szlifierki, pilarki, młotka, pobijaka, obcęgów, szczypców, lusterka
stomatologicznego, papierów ściernych, kamieni szlifierskich, skóry, cyrkli, cytomierza,
suwmiarki, kątownika, znacznika, wagi, struga, pilnika, tarnika, skalpela, wycinaka do
ż

yłki, noża kuchennego płaskiego, rozwiertaka, strugaczki, pęsety.

–

Do polakierowania i przystosowania instrumentu do gry używamy: pędzli do lakierowania
(w tym retuszerskiego), kamertonu, duszostawiacza.

Materiały do wykonania klejenia instrumentów muzycznych

Do klejenia używamy klejów naturalnych rozpuszczanych na ciepło w wodzie,

podgrzewanych w kąpieli wodnej. Są to następujące gatunki kleju:

−−−−

klej zajęczy,

−−−−

klej skórny,

−−−−

klej króliczy,

−−−−

klej rybi,

−−−−

klej kostny,

−−−−

klej kazeinowy,

−−−−

karuk – klej z pęcherzy jesiotra.

Niewskazane jest używanie klejów syntetycznych – poza pęknięciami smyczków. Tam

może być przydatny klej Paskofix.

Zastosowanie poszczególnych rodzajów kleju:

−−−−

jeśli ma miejsce klejenie na dużych powierzchniach – stosujemy klej kostny,

−−−−

jeśli są to powierzchnie małe – możemy wymiennie stosować pozostałe (skórny, rybi...),

−−−−

jeśli pęknięcie jest widoczne najlepiej jest stosować klej rybi,

−−−−

jeśli potrzeba silnego związania dwóch powierzchni – stosujemy karuk. Klej ten jednak
stosujemy bardzo rzadko z uwagi na jego bardzo wysoką cenę.

Do lakierowania potrzebujmy następujących materiałów:

−−−−

szelak,

−−−−

sandarak,

−−−−

mastyks,

−−−−

benzoes,

−−−−

damara,

−−−−

olej lniany,

−−−−

kalafonia,

−−−−

spirytus,

−−−−

woda destylowana,

−−−−

pumeks,

−−−−

szmatka bawełniana.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposoby, metody i techniki naprawy instrumentu muzycznego

Podczas naprawy możemy wyróżnić dwie główne fazy:

faza klejenia (względnie faza gięcia w instrumentach blaszanych),

faza lakierowania.

Poniższy schemat przedstawia układ faz złożonych z procesów naprawy instrumentów
muzycznych.

Rys. 26. Schemat faz naprawy instrumentu

Każdy rodzaj uszkodzenia lakieru naprawiamy odmiennymi technikami

Jeżeli jest to rodzaj uszkodzenia powłoki lakieru wystarczy jedynie lakierowanie.

Lakierowanie polega na powlekaniu pędzlem kolejnych warstw lakieru (w przypadku
małego uszkodzenia – pędzelkiem retuszerskim). Czynność powtarza się, aż do wyrównania
powierzchni (rys. 26). Po każdej warstwie należy przeszlifować nałożony lakier, przyśpiesza
to schnięcie i pozwala równiej położyć kolejne warstwy. W wypadku lakieru kolorowego

Procesy klejenia

Procesy lakierowania

(retuszowania)

Procesy czyszczenia

Procesy

tworzenia

elementów

Procesy strojenia

Procesy gięcia

Efekt finalny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

należy rozpoznać kolejność kładzionych warstw i zastosować taką samą kolejność warstw
kolorowych.

Rys. 27. Sposób wykonania retuszu lakieru

−−−−

Jeżeli chodzi o pęknięcia w materiale instrumentu to: w drewnie używamy klejenia, czyli
smarujemy gorącym klejem naturalnym dwie powierzchnie do sklejenia, następnie
ś

ciskamy je i zostawiamy na 4–5 godzin. Po upływie wyznaczonego czasu odkręcamy,

czyścimy i lakierujemy jak wyżej.

−−−−

Jeżeli mamy instrument w renowacji z pęknięciami, to: czyścimy całość instrumentu
i miejsce pęknięcia wodą – (w razie mocno zabrudzonych pęknięć wodą utlenioną
z zachowaniem wszystkich przepisów ochrony zdrowia) – ściskamy podkładkami
i odstawiamy na 5 godzin. Następnie postępujemy jak w wypadku zwykłego pęknięcia.

−−−−

Jeżeli mamy ubytek materiału to: musimy oczyścić miejsce ubytku, a następnie wkleić
tam brakujący element, dorobiony z podobnego materiału. Następnie lakierujemy jak
wyżej.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co to jest ścisk do pęknięć płyt i kiedy go używamy?

Jakie mamy rodzaje pędzli do lakieru?

W jaki sposób następuje klejenie elementów?

Co to jest retusz w jakiej fazie go stosujemy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz materiały, techniki i narzędzia do sklejenia pęknięć w korpusie klarnetu.

Rysunek do ćwiczenia 1

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

określić, jakie narzędzia służą do naprawy tego typu uszkodzeń,

określić, jakie techniki służą do naprawy tego typu uszkodzeń,

określić, jakie materiały służą do naprawy tego typu uszkodzeń,

zanotować, jakich materiałów technik i narzędzi należy użyć do tego rodzaju uszkodzeń,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

instrument lub jego fotografie,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Zdefiniuj i opisz sposób naprawy ubytku w płycie rezonansowej kontrabasu.

Rysunek do ćwiczenia 2

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

rozpoznać ilość ubytków i ich wielkość,

opisać rozpoznane ubytki wraz z ich wymiarami,

rozpoznać techniki do zamontowania elementów uzupełniających i ułożyć schemat
wykonania elementów,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

pęknięty kontrabas,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wyjaśnić, którego kleju używamy najrzadziej?

wyjaśnić, w jaki sposób dokonuje się proces lakierowania?

wyjaśnić, w jaki sposób dokonuje się proces klejenia?

określić w jaki sposób naprawiamy pęknięcia?

wskazać składniki lakierów spirytusowych?

wskazać rodzaje ścisków do wykonania napraw instrumentów?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Korekta, konserwacja i naprawa instrumentów muzycznych

4.3.1. Materiał nauczania

Specjalistyczne narzędzia i środki do korekty i konserwacji

W procesie korekty, konserwacji i naprawy instrumentów muzycznych stosujemy

narzędzia niespotykane gdziekolwiek indziej. Są to:
–

sztywne ściski korektorskie,

–

ciski do klejenia płyt,

–

ciski taśmy,

–

ciski do korpusu,

–

duszostawiacz.

Sztywne ściski korektorskie są ceownikami zakończonymi z jednej strony podkładką

a z drugiej wkręconą w ten ceownik śrubą z podkładką. Działanie tego ściska polega na
ś

ciskaniu materiałów, jak w przypadku ścisku stolarskiego, z tym ze z powodu sztywności

możemy osiągnąć dłuższe ramię działania (rys. 28), co w korygowaniu płyt znacznie ułatwia
pracę, a niekiedy nawet umożliwia podjęcie danej korekty.

Rys. 28. Sposób zamontowania ścisku korektorskiego sztywnego

Ściski do klejenia płyt są ściskami złożonymi z dwóch ścisków korektorskich o takich

samych wymiarach. Połączone są one specjalnymi trzpieniami umożliwiającymi im
przemieszczanie się względem siebie równolegle. Dodatkowo, w obu, zamocowana jest śruba
o odwrotnych gwintach (jak w śrubie rzymskiej). Lewy gwint jest w lewym ścisku a prawy
gwint w prawym ścisku. Proces klejenia z użyciem narzędzia przebiega następująco:
zakręcamy ścisk lewy po lewej stronie pęknięcia a prawy po prawej stronie pęknięcia,
następnie smarujemy klejem pęknięcie tak, żeby później ścisnąć je wspomnianą śrubą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ściski taśmy wykonane są z 2 mm blachy mosiężnej szerokiej na ok. 1 cm. Zazwyczaj są

stosowane razem ze ściskami korektorskimi. Na jednym końcu ścisku taśmy zainstalowana
jest śruba do przykręcania z przykładką – żeby śruba nie raniła krawędzi płyty, a na drugim
końcu – z tej samej strony – krótki zaczep-przykładka. Sposób klejenia jest następujący:
ś

ciski taśmy montuje się na wypukłej stronie płyty, następnie smaruje pęknięcie klejem

i ściska za pomocą śruby zamocowanej na jednym końcu (rys. 29.). Przed klejeniem należy
przeprowadzić próbę na sucho bez kleju, by następnie – jeśli wynik był pozytywny –
a pęknięcie się odkształca w trakcie ściskania – należy przygiąć ścisk w miejscu odkształcenia
kontrując je.

Rys. 29. Sposób zamontowania ścisku-taśmy na korpusie wiolonczeli

Ściski do korpusu są zwykłymi prętami nagwintowanymi z jednej strony, natomiast

z drugiej strony mają zamocowaną podkładkę. Druga podkładka, jest luźna na pręcie między
pierwszą podkładką a śrubą. Sposób stosowania: ściskamy krawędzie płyt by uzyskać
sklejony korpus posmarowany w miejscu styku płyty rezonansowej z boczkami.

Duszostawiacz służy – jak sama nazwa wskazuje – do prawidłowego wstawienia

i ustawienia duszy w instrumencie. Wykonany jest z blachy (grubość do 4 mm), w kształcie
litery S.
Jednym końcem duszostawiacza przebija się duszę w połowie jej wysokości, a drugim
reguluje jej pozycję lekko opukując ją tym samym końcem. Po włożeniu duszy prawidłowej
długości, pociągamy duszostawiacz, który w ten sposób sam opuszcza miejsce zagłębienia
(rys. 30.)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 30. Ulokowanie duszy w trzech fazach

Zastosowanie modeli i szablonów do korekty i renowacji instrumentów muzycznych

Szablony i przymiary stosujemy w naprawie w bardzo ograniczonym zakresie. Stosowane są
jedynie szablony łuku podstawka i przymiary do podstrunnicy. Do każdego typu
instrumentu jest inny przymiar i szablon. Mogą one być z blachy, drewna lub kartonu.
Po odrysowaniu kształtu należy dopiłować podstawek do linii rysunku. Przymiar do
podstrunnicy stosuje się jako narzędzie kontrolne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykonanie renowacji i rekonstrukcji instrumentu

Rys. 31. Klawesyn z 1 poł. XVIII w. Zbiory Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu

Wykonanie renowacji instrumentu, to proces już przedstawiony przy opisie

zastosowania poszczególnych technik i narzędzi. Renowacja, zazwyczaj polega na:
czyszczeniu, klejeniu pęknięć, względnie dorobieniu jakiś drobnych elementów.

Rekonstrukcja jest procesem o wiele trudniejszym od renowacji. Polega zazwyczaj na

wykonaniu instrumentu z rysunku lub fotografii. W tym celu, należy powiększyć na maszynie
kopiującej obiekt przedstawiony na zdjęciu, rysunku bądź fotografii, do rozmiaru żądanego.
Najlepiej w tym celu jest posłużyć się menzurą struny i powiększać fotografie i instrument aż
do uzyskania konkretnego wymiaru menzury struny drgającej (Menzura – (łac. mensura
w tłumaczeniu: miara, wymiar) – ogół relacji metrycznych pomiędzy dźwiękotwórczymi
elementami instrumentów muzycznych. Termin ten w przypadku chordofonów najczęściej
dotyczy czynnej długości struny drgającej, czyli odległości między siodełkiem a mostkiem.
Na podstawie tej długości wyznacza się dokładne położenie kolejnych progów na
podstrunnicy. W piszczałkach oznacza stosunek długości piszczałki do jej przekroju.) albo
długością instrumentu w przypadku instrumentów dętych. Następnie sporządzamy rysunek
techniczny, który stanowi podstawę rekonstruowanego instrumentu. Podczas rekonstrukcji,
musimy się zwykle posłużyć wiedzą o budowie wewnętrznej instrumentów i uwzględnić
własne wiadomości w fazie wykonania rysunku technicznego.
Następnie wytwarzamy szablony i przymiary do instrumentu i postępujemy jak w przypadku
instrumentu nowego. Często zdarza się, że trzeba posłużyć się własną inwencją twórczą
z powodu braków w dokumentacji.

Konserwacja współczesnych i zabytkowych instrumentów muzycznych

Podczas wykonywania napraw instrumentów współczesnych – (w wieku nie więcej niż

55 lat od daty renowacji lub naprawy) – jeżeli celem ma być poprawa jego wyglądu, stanu
czy funkcji użytkowej, możemy niemal dowolnie ingerować w instrument. W wypadku
instrumentów starszych, przy zmianach materii instrumentu, jesteśmy zobowiązani
powiadomić Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i uzyskać, jeśli to wymagane, jego
zgodę na tą ingerencję. Z reguły, bowiem, instrumenty zabytkowe są kruche i o wiele bardziej
narażone na działanie czynników zewnętrznych. Trzeba to także brać pod uwagę przy
wykonywaniu konserwacji instrumentów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Spasowanie elementów instrumentów muzycznych

Do spasowania elementów wstawionych zamiast ubytków, używamy dwóch technik:

−−−−

Pierwsza: posługujemy się kalką maszynową lub kredą. Przykładamy materiał podobny
pod względem kierunku włókien do miejsca ubytku i przeciągamy pod nim arkusz kalki
ustawiony stroną roboczą w stronę nowego materiału. Następnie zbieramy materiał
z miejsca gdzie stworzył się nalot z arkusza kalki. Czynność tę powtarzamy, aż do
uzyskania nalotu na całej powierzchni materiału. Wtedy uznajemy ten materiał za
spasowany. Tę samą czynność, możemy przeprowadzić za pomocą kredy, jednak nie daje
ona tak wyraźnych wyników w odwzorowaniu nierówności. Zazwyczaj kredę stosujemy
przy większych wklęsłościach ubytku – (zastosowanie kalki jest niemożliwe).Wtedy:
kredą pocieramy miejsce ubytku, przykładamy do niego materiał, i z miejsca, na którym
występuje ślad kredy zbieramy ją ostrym narzędziem.

−−−−

Druga technika opiera się na zastosowaniu dobrze naostrzonego dłuta wklęsłego. Jego
wklęsłość musi być dostosowana do kształtu i wielkości ubytku. Po dopasowaniu
i naostrzeniu dłuta, powiększamy ubytek tak, aby cały był wybrany przez dłuto ruchem
jednego pociągnięcia. Następnie w materiale o podobnym wyglądzie, wykonujemy ten
sam ruch tylko w odwrotną stronę – teraz: wypukłą. Takie dwa materiały: wklęsły
i wypukły - powinny do siebie przylegać. W razie niezgodności strugamy jeszcze raz, aż
do uzyskania pożądanego efektu. Korzystnie jest zmoczyć materiał wrzątkiem tuż przed
struganiem.

Nastrojenie instrumentów po naprawie i korekcie

Po odbyciu konserwacji stroimy instrument wg wysokości jemu przypisanych. Tabela

strojów znajduje się w literaturze (p. 1. tabela 1).
Jako przykład, zaprezentuję proces strojenia fortepianu:
Temperatura to zakres dźwięków od „a” do „a

”. Strojenie fortepianowej temperatury

systemem kwartowo-kwintowym:
a – od kamertonu
a – a

– 8 cz w górę

a – d

– 4 cz w górę

a – e

– 5 cz w górę

– h – 4 cz w dół

h – fis

– 5 cz w górę

fis

– cis

– 4 cz w dół

cis

– gis

– 5 cz w górę

gis

– dis

– 4 cz w dół

dis

– b – 4 cz w dół

b – f

– 5 cz w górę

– c

– 4 cz w dół

– g

– 5 cz w górę.

Każda kwinta i kwarta musi posiadać odpowiednią ilość zdudnień; używając systemu

równomiernie temperowanego, nie uzyskuje się przy tym idealnie czystych kwint i kwart.
Resztę dźwięków stroi się w oktawach od temperatury. Czasami w żargonie wstępne strojenie
nazywane jest biglowaniem. Jest to termin lokalny wywodzącym się z Technikum Budowy
Fortepianów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 32. Klucz do strojenia fortepianów i kamerton widełkowy

Określenie kosztów korekty, renowacji i konserwacji instrumentów muzycznych

Wycena instrumentów muzycznych

Aby skalkulować pełny koszt korekty, renowacji i konserwacji instrumentów

muzycznych należy zsumować koszty z dwóch, niezależnych obszarów:

−−−−

koszty wykorzystanych materiałów,

−−−−

koszty robocizny.
Prawidłowa kalkulacja kosztów powinna obejmować:

−−−−

koszty wykonania realnych zakupów materiałów do użycia,

−−−−

ilość czasu przeznaczonego na ten zakup. Czas ten należy oszacować w stosunku do
normalnego czasu w jakim jesteśmy w stanie dany materiał nabyć,

−−−−

do kosztów zakupu materiału należy doliczyć marżę w wysokości 30%, czyli taką jaką
spotykamy w handlu materiałami do budowy i naprawy instrumentów,

−−−−

ważne jest też, aby do kosztu zakupu drewna świeżego dodać 5% ceny za każdy rok
sezonowania. Zależnie od tego, czy materiał ma kilka czy kilkadziesiąt lat, do ceny
zakupu materiału świeżego zawsze dodajemy po 5% ceny za każdy rok sezonowania,

−−−−

w koszcie robocizny liczymy czas według przepracowanych godzin i dodajemy
podwójną stawkę za pracę w szkodliwych warunkach (przy lakierowaniu, chemikaliach
i pracy z drewnem fernambuku, palisandrem i hebanem).

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jak definiujemy pojęcie ścisk korektorski?

Co to jest cytomierz?

Jakie instrumenty kwalifikujemy jako zabytki?

Jaki kalkulujemy koszty materiałów zakupionych?

Jakie narzędzia służą do spasowania materiałów?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj schemat naprawy pęknięć w czarze klarnetu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

rozróżnić części klarnetu i sposób ich wytworzenia,

wskazać sposoby i narzędzia służące do naprawy,

opracować schemat działania,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

pęknięta czara klarnetu,

−

zdjęcia klarnetów,

−

notatnik,

−

blok rysunkowy,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Wykonaj schemat szczegółowej naprawy ślimaka w wiolonczeli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

scharakteryzować budowę wiolonczeli,

narysować schemat z chronologicznym przedstawieniem zastosowanych materiałów
technik i narzędzi,

określić wielkość zastosowanych narzędzi i ich rodzaj,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wiolonczela i powiększone zdjęcia jej ślimaka,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Oblicz koszty materiałów naprawy 10 saksofonów. Pracownik pracował 20 godz. Jego

tygodniowy zarobek wyniósł 600 PLN (w 40 godzinnym trybie pracy). Jakie są koszty
robocizny pracownika przy jednym saksofonie. Wszystkie materiały na remont instrumentów
kosztowały 3500 PLN netto. Oblicz jednostkowy koszt naprawy jednego saksofonu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

określić koszt jednej godziny pracy pracownika,

określić wysokość marży na towary z magazynu,

obliczyć koszt pracy tego pracownika przy 10 saksofonach, a potem koszt pracy przy
naprawie jednego instrumentu,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wskazać rodzaje noży?

wskazać rodzaje ścisków?

określić sposoby spasowania materiału?

wskazać czynności które następują po sobie przy renowacji
instrumentu?

określić, jakie są procesy prawidłowej naprawy starego zabrudzonego
pęknięcia?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
Do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi, tylko jedna jest prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Optymalny rodzaj oświetlenia dla pracy korektora to światło

dzienne rozproszone.

słoneczne bezpośrednio padające.

sztuczne halogenowe.

sztuczne ksenonowe.

2. Optymalna ilość pomieszczeń dla pracowni korektorskiej to

3. Najbliższa temperaturze barwowej światła dziennego jest temperatura barwowa światła

arówki zwykłej.

jarzeniówki.

specjalnej żarówki ze światłem białym.

wieczki.

4. Minimalna wielkość pomieszczenia do naprawy fortepianu wynosi

55 m

40 m

60 m

75 m

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Nawierzchnia podłogi w pracowni powinna być wykonana z

marmuru.

drewna.

ceramiki.

linoleum.

6. Specjalne półki powinny być przygotowane pod

strug ręczny.

politurę.

szlifierkę.

dłuta.

7. Korekta w znaczeniu szerokim to

ogół procesów zmierzających w celu przywrócenia pierwotnego stanu instrumentu.

czynności zapobiegające niszczeniu instrumentów.

przywrócenie funkcji starszych instrumentów.

to odtworzenie instrumentu z istniejącej dokumentacji.

Renowacja to

odnowa podniszczonych części.

zapobieganie zniszczeniom.

naprawa drobnych partii instrumentów.

odtworzenie instrumentu z istniejącej dokumentacji.

Do oceniania stopnia zużycia stosujemy

skalpel.

szablon.

nóż.

dłuto.

10. Zużycie materiałów oceniamy na podstawie

przenoszenia poszczególnych wymiarów rysunku na instrument.

odlewu gipsowego.

odlewu z masy plastycznej.

przenoszenia poszczególnych przymiarów i porównujemy z rysunkiem.

11. Do oczyszczenia lakieru nie rozpuszczalnego w spirytusie używamy

szelaku.

spirytusu.

kalafonii.

acetonu.

12. Do wstępnego oczyszczenia instrumentu służy

rodek czyszczący.

mieszanina wody z mydłem.

politura.

krzemionka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Czas schnięcia, jaki można przyjąć dla lakierowania 1 warstwy lakieru instrumentu

wynosi
a)

5 godzin.

20 minut.

12 godzin.

2 doby.

14. Do drobnych uzupełnień lakieru stosujemy pędzel

retuszerski.

wiewiórczy.

okrągły.

płaski.

15. Materiały niezdolne do samozapłonu to

szelak.

papier.

drewno.

terpentyna.

16. Ścisk do klejenia korpusu składa się z

dwóch podkładek i śruby.

3 ramion i podkładek.

3 ramion.

dźwigni i przełożenia.

17. Czas schnięcia instrumentów zależy od

gęstości lakieru.

jakości podkładu.

gęstości pędzla.

jakości pędzla.

18. Skalpel to

nóż kuchenny.

miękki nóż.

wybierak do żyłki.

rodzaj noża przydatnego w otwieraniu korpusu instrumentów.

19. Szelak to

specjalny rodzaj benzoesu.

rodzaj składnika lakieru.

specjalny rodzaj kleju z pęcherzy jesiotra.

rodzaj kleju kazeinowego.

20. Cytomierz

to przyrząd do mierzenia grubości płyt.

służy do klejenia ustnika.

wykonany jest w kształcie litery c.

służy do ściskania korpusu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Wykonywanie napraw i konserwacji instrumentów muzycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

Kamiński Wł. Świrek J.: Lutnictwo. PWM, Warszawa 1972

Panufnik T.: Sztuka lutnicza. Warszawa 1926

Panufnik T.: Technologia lutnicza. Warszawa 1934

Poniatowska I.: Muzyka. Słownik szkolny. WSiP, Warszawa 1991

Weisshar J.: Violin restoration. Landon 2000

strona internetowa: http://www.eorchestr.cz

strona internetowa: http://www.wikipedia.pl

strona internetowa: Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu