Nowa definicja wzorca

A odrobinę dokładniej?

O tym, ile waży kilogram, decyduje metalowy cylinder, który ma 120 lat. On sam nie waży już jednak
kilograma.

Nic na świecie nie jest bardziej okrągłe niż ta kryształowa kula. Ma średnicę niespełna 10 centymetrów,
lecz gdyby ją nadmuchać do wielkości Ziemi, najwyższe wypukłości nie miałyby nawet dwóch metrów.
Ta niemal doskonała geometryczna bryła znajduje się w laboratorium Federalnego Instytutu Metrologii
(Physikalisch-Technische Bundesanstalt – PTB) w Brunszwiku. Spoczywa tam w rękach metrologów,
czyli naukowców zajmujących się pomiarami. Pracują właśnie nad nowym ustaleniem kilograma.
Dotychczas obowiązująca definicja tej jednostki miary masy powinna bowiem ich zdaniem możliwie
szybko przejść do historii.

Harmonia prakilograma

Jako jedyna z siedmiu podstawowych jednostek fizycznych kilogram ciągle, tak jak ustanowiono to w
XIX wieku, jest definiowany za pomocą określonego przedmiotu: walca z platyny i irydu, wysokiego na
39 milimetrów, mającego średnicę 39 milimetrów, przechowywanego w piwnicach Międzynarodowego
Biura Miar i Wag w Sevres pod Paryżem. Kilogram to wedle definicji masa tego walca. Wagi na całym
świecie kalibruje się na podstawie 40 możliwie jak najbardziej precyzyjnych kopii prototypu,
znajdujących się w posiadaniu narodowych instytutów metrologii (w Niemczech jest to PTB).

Gdyby podparyski prakilogram zaginął, ludzie daliby sobie jakoś radę, lecz dla fizyki byłby to ciężki cios.
Zabrakłoby bowiem definicji kilograma. Na pewien czas wyniknęłyby różnice, kilogram w Niemczech
ważyłby być może nieco mniej niż w Japonii.

Pełna wersja artykułu dostępna w aktualnym wydaniu "Forum".
niedziela, 16 styczeń 2011