"Wiedzie

ć

,

ż

e si

ę

wie, co si

ę

wie i wiedzie

ć

czego

si

ę

nie wie - oto prawdziwa wiedza."

Konfucjusz

Uniwersytet Wrocławski

Instytut Politologii

EKONOMIA

EKONOMIA

Wykład 1.

Zagadnienia wstępne

dr Marta Makuch

EKONOMIA - WYKŁAD1.

Klasyczna a holistyczna

Klasyczna a holistyczna

procedura metodologiczna:

procedura metodologiczna:

1.

klasyczna (euklidesowo-kartezjańska):

poznanie właściwości części (ich suma) pozwala na

sformułowanie praw rządzących całością

(wyciągnięcie wniosków)

Ograniczenia: konieczne dwa założenia:

- między elementami nie zachodzi wzajemne oddziaływanie

- należy przyjąć liniowy charakter zależności

2.

holistyczna:

całość (gr. holos) nie sprowadza się do sumy swoich

elementów

Dodatkowo:

uwzględnienie przy rozpatrywaniu zjawisk środowiska, w jakim one funkcjonują

EKONOMIA - WYKŁAD1.

Czym jest ekonomia?

Czym jest ekonomia?

„

niegdyś dział filozofii –

Ksenofont, Arystoteles

:

gr. oikos-dom, nomos-prawo (czyli wiedza

o prawach rządzących gospodarstwem domowym)

„królowa nauk” – narodziny związane

z publikacją A. Smitha w 1776 r. „Badania nad naturą i
przyczynami bogactwa narodów” (ekonomia – jako nauka
teoretyczna)

nauka społeczna (ekonomia polityczna = ekonomia
społeczna)

EKONOMIA - WYKŁAD1.

„Ekonomia to coś, czym zajmują się ekonomiści”

J. Viner

„

Po co wymyślono ekonomistów? Żeby astrologia wyglądała na

poważną naukę”

K. Rybiński

bada sposób wykorzystania przez ludzi ograniczonych
zasobów do wytwarzania różnych produktów i usług oraz
sposób, w jaki dzielone są uzyskane efekty między
poszczególnych członków społeczeństwa

Naczelny problem:

pogodzenie sprzeczności między nieograniczonymi

potrzebami ludzkimi w zakresie dóbr i usług

a ograniczonością niezbędnych

do ich wytwarzania zasobów

EKONOMIA - WYKŁAD1.

Ekonomia:

Ekonomia:

to nauka o zjawiskach ekonomicznych –

o procesie produkcji, dystrybucji i konsumpcji dóbr i usług:

czyli o

gospodarowaniu

"Ekonomia zajmuje się fundamentalnymi problemami

społeczeństwa; jest sprawą każdego z nas i dotyczy
wszystkich. Jest głównym i właściwym studium każdego
obywatela (...)„

L. von Mises

EKONOMIA - WYKŁAD1.

Ekonomia:

Ekonomia:

to badanie tych działań, które

(za pośrednictwem pieniądza lub bezpośrednio -

gospodarka barterowa) wiążą się z transakcjami
wymiany między ludźmi

to badanie bogactwa

EKONOMIA - WYKŁAD1.

Ekonomia:

Ekonomia:

to nauka o sposobach doskonalenia społeczeństwa i
tworzenia cywilizacji zgodnej

z zasadami humanizmu

to badanie decyzji, podejmowanych przez jednostki i
społeczeństwa, które dotyczą zastosowania
ograniczonych zasobów produkcyjnych o różnych
możliwych zastosowaniach do wytwarzania różnych
produktów oraz przeznaczania wyprodukowanych dóbr
na zaspokojenie potrzeb (bieżących lub przyszłych).

EKONOMIA - WYKŁAD1.

Ekonomia:

Ekonomia:

analizuje nakłady i efekty związane

z doskonaleniem metod wykorzystywania zasobów

jest nauką badającą zachowanie się ludzi - jak ludzie
radzą sobie z rzadkością, jak rozwijają dotkliwy
problem alokacji ograniczonych zasobów w celu
zaspokojenia konkurencyjnych chęci

EKONOMIA - WYKŁAD1.

Ekonomia:

Ekonomia:

bada, w jaki sposób społeczeństwo decyduje:

- co?

- jak?

- i dla kogo?

… wytwarzać

EKONOMIA - WYKŁAD1.

Ekonomia

Ekonomia

-

-

r

r

é

é

sum

sum

é

é

:

:



podmiot:

człowiek



przedmiot:

obszar ludzkich zachowań obejmujący

produkcję, wymianę i użytek czyniony z dóbr i usług



cel:

formułowanie teorii ludzkich zachowań

i ich weryfikacja w zestawieniu

z rzeczywistością

EKONOMIA - WYKŁAD1.

☺

… „Naucz papugę, co to jest podaż i popyt a

otrzymasz ekonomistę…”

T. Carlyle

EKONOMIA - WYKŁAD1.

Ekonomia: podzia

Ekonomia: podzia

ł

ł

ekonomia skali globalnej

(ekonomia gospodarki

światowej)

makroekonomia

(badanie wielkości

zagregowanych)

mezoekonomia

(ekonomia branży, teoria

struktury branżowej)

mikroekonomia

(bada poszczególne elementy

gospodarki – jednostki, gospodarstwa domowe,

przedsiębiorstwa)

EKONOMIA - WYKŁAD1.

Ekonomia

Ekonomia

pozytywna i normatywna

pozytywna i normatywna

–

–

eksplanacja

eksplanacja

(wyja

(wyja

ś

ś

nianie):

nianie):

…„W ekonomii wyjaśnianiu poddanych jest sześć grup zjawisk :

-

preferowane cele gospodarcze

-

ekonomiczna wiedza

-

decyzje

-

rezultaty decyzji (czynności gospodarcze)

-

stan gospodarek

-

procesy gospodarcze”

W. Balicki

EKONOMIA - WYKŁAD1.

Eksplanacja

Eksplanacja

s

s

ł

ł

aba i mocna:

aba i mocna:

słaba: wskazywanie na zjawisko
nieekonomiczne jako przyczynę zjawiska
ekonomicznego

mocna: ma miejsce, gdy zjawisko gospodarcze
jest skutkiem zmian w innym procesie lub stanie
gospodarczym

EKONOMIA - WYKŁAD1.

Ekonomia pozytywna

Ekonomia pozytywna

(

(

ekonomia opisu

ekonomia opisu

):

):

-

zbiór twierdzeń zawierających obiektywne

i naukowe wyjaśnienie rzeczywistości (jak jest?)

Nurty:

1.

wypowiedzi o charakterze
czasoprzestrzennym (ekonografia)

2.

o charakterze praw nauki (teoria ekonomii)

3.

tezy zdroworozsądkowe (ekonomia
zdroworozsądkowa)

EKONOMIA - WYKŁAD1.

Ekonomia normatywna

Ekonomia normatywna

(

(

ekonomia wyja

ekonomia wyja

ś

ś

niania

niania

):

):

-

zbiór ocen i zaleceń opartych na subiektywnym
wartościowaniu zjawisk (dlaczego jest tak, jak jest?)

Nurty:

-

ekonomia postulatu (jak być powinno?)

-

moralistyka gospodarcza (co jest dobre, a co złe?)

-

postulatywny (co warto tworzyć, a co likwidować?)

-

inżynieria gospodarcza (co należy robić, aby było
tak, jak być powinno?)

EKONOMIA - WYKŁAD1.

Rzadko

Rzadko

ść

ść

:

:

jest podstawą racji bytu ekonomii – konieczność

racjonalnego, efektywnego podziału ograniczonych
zasobów między nieograniczone potrzeby

Pojęcie przeciwstawne nieograniczonej obfitości

Zasób rzadki (ograniczony) – taki, na który popyt przy cenie

równej zero przewyższa dostępną podaż

EKONOMIA - WYKŁAD1.

Potrzeba:

Potrzeba:

to odczucie konieczności posiadania lub użytkowania

rzeczy lub usługi

Np. tzw. piramida Maslowa

(układ hierarchiczny potrzeb –

od podstawowych do złożonych

):

potrzeby biologiczne (fizjologiczne)-

potrzeby bezpieczeństwa-

potrzeby afiliacyjne (społeczne)-

potrzeby osiągnięć (prestiżu)-

potrzeby samorealizacji

EKONOMIA - WYKŁAD1.

Racjonalne gospodarowanie:

Racjonalne gospodarowanie:

dokonywanie najbardziej korzystnych (optymalnych)

wyborów przy podejmowaniu decyzji w zakresie

celów społeczno-gospodarczych oraz środków

i metod (sposobów) realizacji tych celów

Zasada racjonalnego gospodarowania

(zasada

gospodarności) – dwa wymiary:

1.

największego efektu przy danym nakładzie środków

2.

najmniejszego nakładu środków na osiągnięcie
danego efektu

EKONOMIA - WYKŁAD1.

Rachunek ekonomiczny:

Rachunek ekonomiczny:

porównywanie

uzyskanych z danej działalności gospodarczej

efektów

z ponoszonymi w związku z tą

działalnością

nakładami

w celu wyboru możliwie

najlepszych

, czyli najbardziej efektywnych

ekonomicznie, wariantów podejmowanych

decyzji

EKONOMIA - WYKŁAD1.

Koszt alternatywny:

Koszt alternatywny:

czyli

koszt utraconych możliwości

– wielkość

dochodów, korzyści utraconych w wyniku

niewykorzystania posiadanych zasobów

w sposób inny (alternatywny)

EKONOMIA - WYKŁAD1.

U

U

ż

ż

yteczno

yteczno

ść

ść

:

:

zadowolenie uzyskiwane z zaspokojenia
danej potrzeby, możliwe dzięki posiadaniu
określonej ilości danego produktu

B. Oyrzanowski

Użyteczność ogólna (całkowita)

– suma poszczególnych

użyteczności danych dóbr

Użyteczność krańcowa

– użyteczność płynąca z nabycia

ostatniej dodatkowej jednostki danego towaru –
maleje w miarę nabywania kolejnych jednostek danego
dobra

EKONOMIA - WYKŁAD1.

…”To co sprawia, że jest ona [ekonomia]

najbardziej fascynującą jest to, że jej
fundamentalne zasady są tak proste, że każdy jest
w stanie je zrozumieć, jednak… niewielu je
rozumie„

M. Friedman

EKONOMIA - WYKŁAD1.

Dziękuję za uwagę!