Działalność gospodarcza
Zgodnie z art. 2 ustawy z 19 listopada 1999 r. prawo o działalności
gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178 z późn. zm.) działalnością
gospodarczą jest działalność wytwórcza, budowlana, handlowa i usługowa
oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych,
wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
Elementem podjęcia działalności gospodarczej nałożonym przez
ustawodawcę jest jej charakter zarobkowy.
Zorganizowanie będzie miało różną treść w zależności od rozmiarów
prowadzonej działalności. Dla osobistego wykonywania szeregu usług
wystarczy, aby przez zorganizowanie rozumieć ustalenie godzin i miejsca
przyjmowania i wykonywania zleceń. Przedsiębiorca prowadzący
działalność na wielką skalę, zatrudniający wielu pracowników, będzie
tworzył rozmaite schematy organizacyjne, zakresy zadań, tworzył i
likwidował oddziały i wykonywał całe mnóstwo innych działań, które będą
służyły lepszemu zorganizowaniu pracy w jego przedsiębiorstwie.
Działalność o charakterze jednorazowym lub okazjonalnym
wyłączona jest spod działania przepisów ustaw regulujących
działalność gospodarczą.
Przykładem takiej działalności może być sprzedaż drobnych artykułów na
bazarze. Choć można byłoby rozważać, czy nie zachodzi w danej sytuacji
obowiązek zgłoszenia takiej działalności do ewidencji działalności
gospodarczej, to egzekwowanie takiego obowiązku może w praktyce
okazać się niezwykle trudne.
Przedsiębiorca
Podmiot prowadzący działalność gospodarczą zwany jest
przedsiębiorcą.
Przedsiębiorcą może być:
1) osoba fizyczna,
2) osoba prawna,
3) jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej,
utworzona zgodnie z przepisami prawa, jeżeli jej przedmiot
działania obejmuje prowadzenie działalności gospodarczej.
Do ostatniej z wymienionych kategorii należą nie tylko spółki cywilne,
które mogą być zakładane w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego. Inną
ważną grupą przedsiębiorców nie będących osobami prawnymi są spółki
jawne i spółki komandytowe, spółki partnerskie oraz spółki
komandytowo-akcyjne przewidziane w ustawie z 15 września 2000 r.
Kodeksie spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037).
Należy zwrócić uwagę, że w inny sposób przedsiębiorca definiowany jest w
przepisach ustawy z 20 listopada 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym
(Dz.U. Nr 121 poz. 769 z późn. zm.).
Obowiązek uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców dotyczy bowiem:
1) osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą,
2) spółek jawnych,
3) spółek komandytowych,
4) spółek z ograniczoną odpowiedzialnością,
5) spółek akcyjnych,
6) spółdzielni,
7) przedsiębiorstw państwowych,
8) jednostek badawczo-rozwojowych,
9) przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu przepisów o zasadach
prowadzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności
gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby
prawne i fizyczne,
10) towarzystw ubezpieczeń wzajemnych,
11) innych osób prawnych, jeżeli prowadzą działalność gospodarczą i
podlegają obowiązkowi wpisu do rejestru,
12) oddziałów zagranicznych spółek akcyjnych, z ograniczoną
odpowiedzialnością i komandytowo-akcyjnych działających w Polsce.
Powyższy wykaz może ulec zmianie z uwagi na nowe rodzaje podmiotów,
które powstawać będą w wyniku uchwalenia nowego Kodeksu handlowego
w brzmieniu projektu rządowego.
Osoba fizyczna
Każda osoba poza ubezwłasnowolnionymi i osobami, w stosunku do
których sądownie określono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej
może podejmować działalność gospodarczą.
Przedsiębiorcami co do zasady zostają osoby fizyczne pełnoletnie, które
nie zostały ograniczone w swojej zdolności do czynności prawnych.
Osoba prawna
Osobami prawnymi są Skarb Państwa oraz te jednostki organizacyjne,
które w odpowiednich przepisach określone zostały jako osoby prawne.
Osobowość prawna może być związana z określoną kategorią podmiotów
(np. spółki kapitałowe, przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie,
fundacje, stowarzyszenia, fundusze inwestycyjne) lub z indywidualnie
określonymi podmiotami (np. Narodowy Bank Polski, Polska Akademia
Nauk, Agencja Techniki i Technologii, Polskie Centrum Badań i Certyfikacji)
Powstanie, ustrój i ustanie osób prawnych określają właściwe przepisy (np.
kodeks spółek handlowych - w odniesieniu do spółek kapitałowych, ustawa
o przedsiębiorstwach państwowych - w odniesieniu do przedsiębiorstw
państwowych, Prawo spółdzielcze - w odniesieniu do spółdzielni).
Organizacja i sposób działania osoby prawnej może być ponadto
regulowana przez statut tej osoby prawnej.
Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej
wpisania do właściwego rejestru, chyba że co innego wynika z
właściwych przepisów.
W tym zakresie rejestracja osoby prawnej jest odpowiednikiem wpisu do
ewidencji działalności gospodarczej, o którym mowa poniżej.
Podejmujący działalność gospodarczą mogą w zasadzie swobodnie
podejmować decyzję, w jakiej formie organizacyjnej ma być ona
prowadzona.
Należy jednak pamiętać, że niekiedy przepisy wymagają, aby
określona działalność gospodarcza była prowadzona w określonej
formie prawnej (np. banki tworzone są w formie spółek
akcyjnych)..
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - utworzenie
Utworzenie osoby prawnej jest zadaniem skomplikowanym.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest tworzona w celu
prowadzenia działalności gospodarczej. Wybór tej formy prawnej wydaje
się być właściwy dla prowadzenia działalności gospodarczej w małym lub
średnim rozmiarze (małe lub średnie przedsiębiorstwa). Dla bardzo dużych
organizacji gospodarczych bardziej odpowiednią formą organizacyjno -
prawną jest spółka akcyjna (szczególnie z uwagi na większą swobodę w
pozyskiwaniu dodatkowego kapitału, w tym w szczególności w drodze
emisji publicznej, jeśli chodzi o spółki giełdowe).
Decyzja o utworzeniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wynika z
potrzeby ograniczania ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej.
Udziałowiec nie musi obawiać się, że w wyniku bankructwa tego podmiotu
utraci cały swój majątek (takie ryzyko może wynikać w szczególności z
prowadzenia działalności gospodarczej jako osoba fizyczna oraz w formie
spółki cywilnej). W najgorszym przypadku wspólnik spółki z o.o. może w
całości utracić majątek, który wniósł do tej spółki na pokrycie kapitału
zakładowego. Nie odpowiada całym swoim majątkiem nawet za
zobowiązania podatkowe spółki.
Spółki z ograniczona odpowiedzialnością mogą być tworzone przez jedną
lub więcej osób zarówno fizycznych, jak i prawnych.
Należy przy tym pamiętać jednak, że spółka z ograniczoną
odpowiedzialności nie może być zawiązana wyłącznie przez inną
jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Odstępstwo od
tej ostatniej zasady przewidują przepisy o komercjalizacji i prywatyzacji
przedsiębiorstw państwowych). Spółka powstała w wyniku komercjalizacji
(jednoosobowa spółka Skarbu Państwa) może być jedynym założycielem
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością .
Wspólnicy w tego rodzaju spółce są zobowiązani jedynie do świadczeń
określonych w umowie spółki.
Do utworzenia spółki z ograniczona odpowiedzialnością potrzeba:
1) zawarcia umowy spółki (w przypadku jeśli jest więcej niż jeden
udziałowiec) lub sporządzenia aktu założycielskiego (w przypadku jednego
udziałowca),
Umowa spółki oraz akt założycielski muszą być sporządzone przez
notariusza w formie aktu notarialnego.
Dokument ten powinien określać:
- firmę i siedzibę spółki,
- przedmiot działalności spółki,
- czas trwania spółki jeżeli jest ograniczony,
- wysokość kapitału zakładowego,
- czy wspólnik może mieć jeden czy większą ilość udziałów,
- liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych
wspólników,
2) wniesienia całego kapitału zakładowego w postaci wkładów rzeczowych
(aport) lub pieniężnych (wniesienie wkładów rzeczowych może nastąpić po
rejestracji spółki). Jeżeli przy tym wkładem do spółki w celu pokrycia
udziału ma być w całości albo w części wkład niepieniężny umowa spółki
powinna w szczególności określać przedmiot tego wkładu oraz osobę
wspólnika wnoszącego aport, jak również liczbę i wartość nominalną
objętych w zamian udziałów.