nadkom.

dr

Renata

Włodarczyk

I.

Przedmiot: Kryminalistyka, nr 34

II. Literatura podstawowa do przedmiotu:

Technika Kryminalistyczna, cz. I, red. W. Kędzierski, wyd. WSPol. Szczytno, 1994 lub 2002

Technika kryminalistyczna, cz. II, red. W. Kędzierski, wyd. WSPol. Szczytno, 1995

Technika Kryminalistyczna, cz. III, red. W. Kędzierski, wyd. WSPol. Szczytno 1995

Kryminalistyka, red. M. Kulicki, wyd. UMK Toruń 1994 lub 2005

Kryminalistyka, red. J. Widacki, wyd. C. H. Beck, Warszawa 1999 lub 2002

Dowód z analizy śladów genetycznych w postępowaniu karnym na tle prawno–

porównawczym,

M. Szeroczyńska, wyd. „Prokuratura i Prawo” Warszawa 2001

Zeszyt Metodyczny dot. DNA, E. Wojtuszek, wyd. CLK KGP Warszawa

III. Temat: Charakterystyka wybranych rodzajów śladów i badań kryminalistycznych, nr 4
(ślady biologiczne)

IV. Literatura uzupełniająca:

Medyczno-sądowe badanie śladów biologicznych, R. Pawłowski,wyd.BPD IES Kraków 1997

Dowód z analizy śladów genetycznych w postępowaniu karnym na tle prawno–

porównawczym, M. Szeroczyńska, wyd. „Prokuratura i Prawo” Warszawa 2001

Zeszyt Metodyczny dot. DNA, E. Wojtuszek, wyd. CLK KGP Warszawa

Akty prawne:

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990r. o Policji, Dz. U. 1990, nr 30, poz. 179, z późn. zm.)

Ustawa z dnia 17.12.2004r. o zmianie ustawy o Policji oraz ustawy – Kodeks Postępowania

Karnego (Dz.U. z 2004r., Nr 10, poz. 69 i 70)

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie biegłych

sądowych (Dz. U. z dnia 26 stycznia 2005 r.)

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2005r. w sprawie sposobu postępowania przy

wykonywaniu niektórych uprawnień policjantów (Dz.U. z dnia 29 lipca 2005r.), rozdział 4

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 08.02.2005r. w sprawie sposobu postępowania przy

wykonywaniu niektórych uprawnień Policji oraz wzorów dokumentów stosowanych w tych

sprawach. Na podstawie art. 15 ust. 8 Ustawy z dn. 06.04.1990r. o Policji (Dz.U. z 2002r. Nr

7, poz. 58, z późniejszymi zmianami)

Zarządzenie nr 1426 Komendanta Głównego Policji z dnia 23.12.2004r. w sprawie metodyki

wykonywania czynności dochodzeniowo-śladczych przez służby policyjne wyznaczone do

wykrywania przestępstw i ścigania ich sprawców

Zarządzenie nr 366 Komendanta Głównego Policji z dnia z dnia 20 kwietnia 2004 roku w

sprawie regulaminu Komendy Głównej Policji (Dz. Urz. KGP Nr 7 poz. 31 z późn. zm.)

Zarządzenie nr 25/02 Komendanta Głównego Policji z dnia 31 grudnia 2002 roku w sprawie

szczegółowych zasad organizacji i zakresu działania komend, komisariatów i innych

jednostek organizacyjnych Policji (Dz. Urz. KGP Nr 2 poz. 4 z późn. zm.)

Zarządzenie nr 840 Komendanta Głównego Policji z dnia 26.07.2004r./ zmieniające

Zarządzenie nr 2/98 Komendanta Głównego Policji z dnia 03.02.1998r. w sprawie

wprowadzenia do użytku służbowego instrukcji postępowania z dowodami rzeczowymi

stanowiącymi przedmiot badań w laboratoriach kryminalistycznych Policji oraz ich

ekspedycji po przeprowadzeniu tych badań

Zarządzenie nr 64 Komendanta Głównego Policji z dnia 17.03.2003r. zmieniające

zarządzenie w sprawie uzyskiwania, przetwarzania i wykorzystywania przez Policję

informacji oraz sposobów zakładania i prowadzenia zbiorów tych informacji (Dz.U. Nr 9,

poz. 47, z 30.04.03.)

V. Tezy szczegółowe:

1. Ślady biologiczne.
2. Rodzaje śladów biologicznych.
3. Sposoby postępowania podczas ujawniania i zabezpieczania śladów

biologicznych.

4. Metody pobierania materiału porównawczego do śladów biologicznych.
5. Możliwości badania śladów biologicznych.
6. Wnioskowanie o przebiegu zdarzenia na podstawie śladów biologicznych.
7. Formułowanie zakresu ekspertyzy kryminalistycznej.
8. Interpretacja wyników biologicznych.

VI. Opis tez szczegółowych:

Ad. 1.

Określenie „ślady biologiczne” oznacza ślady związane z żywym organizmem lub

pochodzące od żywego organizmu, czyli od ludzi, zwierząt, roślin. Ślady biologiczne będą

stanowiły ślady kryminalistyczne, gdy będą związane z różnymi przestępstwami.

Ad. 2

Ślady biologiczne dzielimy na:

- tkanki (krew, włosy, paznokcie, zęby, kości, fragmenty różnych narządów, mięśnie, skóra,

rośliny całe i ich części),

- wydzieliny (ślina, śluz, nasienie, łzy, wydzielina potowo-tłuszczowa, pot – zapobiega

poślizgowi, zwiększa przyczepność),

- wydaliny (mocz, kał, wymiociny, smółka płodowa, krew miesiączkowa, ropa, pot –

zapobiega przegrzewaniu organizmu).

W niektórych przypadkach podczas oględzin miejsca zdarzenia, oględzin zwłok lub osoby

ujawnia się ślad w postaci podłużnych rys, taki ślad mogą tworzyć zęby i paznokcie – ludzi,

zęby i pazury - zwierząt. Jeżeli posiada on cechy indywidualne, np. ślad zębów na

czekoladzie, jabłku, serze i innym produkcie spożywczym, można go wykorzystać w

badaniach identyfikacyjnych, uzyskując nawet identyfikację indywidualną osoby, zwierzęcia.

W wypadku braku takich cech ślad w postaci podłużnych rys, np. zadrapań na skórze ludzkiej

pochodzących od paznokci, ma znaczenie tylko we wnioskowaniu o przebiegu zdarzenia.

Zatem zarówno ślad zębów, jak i paznokci są śladem biologicznym, ponieważ pochodzi od

żywego organizmu.

Ad. 3
Wyszukanie śladu na podłożu kontrastowym nie sprawia żadnych trudności (np. plamy krwi

na śniegu, włosów ciemnych na jasnym tle i jasnych na ciemnym) - natomiast, kiedy

przeprowadza się oględziny w warunkach nocnych, ślady są małych rozmiarów, ulotne

(mikroślady, włosy, włókna), albo podłoże jest barwą zbliżone do śladu lub jest to podłoże

chłonne (np. gleba, tkanina, papier, surowe drewno, suche rośliny, skorodowane metale, tynk,

cegła), czy też ślady zagłębione są w miejscach niedostępnych (np. za listwą przypodłogową,

w pojazdach w różnych szczelinach), to jego znalezienie może okazać się problematyczne. W

takich przypadkach należy korzystać z reflektorów, lamp (np. UV), oświetlenia laserowego,

lup, pasków testowych tzw. „suchych testów” (np. Peroxtesmo KM, Heglostix®, Hemastix®,

Hemophan, luminol – obecnie do ujawniania strych śladów krwawych i Phosphatesmo KM -

do ujawniania śladów nasienia męskiego).

Ślady biologiczne ujawniane są na:

1/ miejscu zdarzenia, czyli teren otwarty (np. pole, droga, las) lub pomieszczenie (np.

budynek, mieszkanie, strych, piwnica, wagon kolejowy, przedział, kabina samochodu),

2/ ciele osób: podejrzanych, poszkodowanych, zwłokach, świadkach,

3/ odzieży i przedmiotach, które osoby miały przy sobie w czasie zaistniałego zdarzenia,

4/ narzędziu przestępstwa czy innych rzeczach związanych z przestępstwem.

Techniczne zabezpieczanie śladów biologicznych uzależnione jest od:

- rodzaju podłoża (chłonne, niechłonne),

- wielkości przedmiotu, na którym występują,

- wielkości i grubości plam,

- stanu śladu i jego konsystencji (płynne, skrzepłe, suche).

Opis czynności technicznych stanowi procesowe zabezpieczanie śladów biologicznych, tj.

obligatoryjnie powinny mieć odzwierciedlenie w protokole (art. 143 § 1 p. 3 kpk), w którym

np. krew - określa się jako plamy lub substancje barwy brunatnej, brunatno-czerwonej,

czerwonej; spermę – plamy, substancje barwy szarej, słomkowej, białej, opalizującej; włosy -

włókna swoim wyglądem przypominające włosy ludzkie itd. (nie używać określeń: krew,

sperma, włosy). Do protokołu można dołączyć dokumentację uzupełniającą (art.147 §1kpk-

zdjęcia, szkice, metryczki, nagrania video). Ponadto należy śledzić obieg dokumentów

procesowych oraz prowadzić dokumentowanie obiegu dowodów rzeczowych i śladów w

sposób pozwalający na dokładne ustalenie, gdzie w danej chwili się znajdują oraz kto i w

jakim celu miał z nimi kontakt. Pamiętać jednocześnie należy, że jeżeli ślady biologiczne

będą źle pobrane i zabezpieczone, to zgodnie z obowiązującymi przepisami ekspert/ biegły

może odstąpić od przeprowadzenia badań.

Ad. 3, 4 , 5

Zapoznać się z metodami pobierania, zabezpieczenia i możliwościami badawczymi śladów

biologicznych jako materiału dowodowego, jak również materiału porównawczego: krwi,

włosów, paznokci, śliny, spermy, śluzu, substancji łojowo-potowej i in. plam, fragmentów

różnych narządów, mięśni, skóry (np. z otworu wlotowego pocisku) kości, zębów, śladów

zębów (nagryzień, nadgryzień, przegryzień) i paznokci, roślin całych oraz ich części.

Ad. 6

W prowadzonym postępowaniu procesowym zabezpieczony na miejscu zdarzenia materiał

dowodowy w postaci śladów biologicznych może przyczynić się do wnioskowania:

1/ o osobach,

2/ o przebiegu zdarzenia - sposobie działania sprawcy (modus operandi),

3/ o narzędziach,

4/ o zaszłych zmianach i możliwych skutkach.

Ad. 7 i 8 - ćwiczenia:

- zarządzić badania biologiczne prawidłowo określając zakres ekspertyzy kryminalistycznej

(sformułować pytania do biegłego), pobrać materiał porównawczy, dokonać interpretacji

otrzymanych wyników z przeprowadzonej przez biologa opinii oraz wskazując właściwe

instytucje do jej wykonania.