Chemia kliniczna
dla studentów IV roku Analityki Medycznej

2010/2011

Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej

Strona 1 z 12

Parametry gospodarki lipidowej

Agnieszka Sapa

Katedra i Zakład Analityki Medycznej

Lipidy



Główne związki lipidowe to:



triglicerydy,



sterole,



fosfolipidy,



wolne kwasy tłuszczowe (nasycone, jednonienasycone,
wielonienasycone)



Związki tłuszczowe osocza, jako nierozpuszczalne w

wodzie transportowane są w kompleksach z białkami



lipoproteiny



Wyjątek – wolne kwasy tłuszczowe – przenoszone przez
albuminy

Triglicerydy



Triacyloglicerole, estry glicerolu i długołańcuchowych
kwasów tłuszczowych



Stanowią wydajne źródło energii (kwasy tłuszczowe
są podstawowym związkiem energetycznym dla
mięśnia sercowego)



Są główną formę zapasową energii w organizmie

Cholesterol



Jest alkoholem należącym do grupy steroli



W organizmie występuje w postaci zestryfikowanej i

wolnej (więcej estrów ok. 75 %)



Stanowi jeden z głównych składników lipoprotein



Pełni w organizmie ważne funkcje, jego pochodne

są składnikiem błon komórkowych, prekursorem

hormonów steroidowych i kwasów żółciowych

Lipoproteiny

apo

CHE

TG

FL

CHE

CHE

TG

FL

FL

TG

apo

apo

apo

FL

FL

CH

CH

CH

CH

TG

Apolipoproteiny



Część białkowa lipoprotein



Heterogenna grupa białek, są mniej lub bardziej
charakterystyczne dla poszczególnych lipoprotein



Mają różne funkcje:



Aktywatory lub inhibitory enzymów LPL (lipaza
lipoproteinowa), LCAT (acylotransferaza lecytyna-
cholesterol)



Ligandy receptorów dla lipoprotein, obecnych na
komórkach

Chemia kliniczna
dla studentów IV roku Analityki Medycznej

2010/2011

Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej

Strona 2 z 12



apo B-100

– główna apolipoproteina LDL i IDL, jest

rozpoznawana przez receptory apo B/E na
komórkach



apo A-I, apo A-II

– wchodzą w skład HDL, są

białkami strukturalnymi, aktywują odpowiednio
LCAT i lipazę wątrobową



apo C-II

– występuje we wszystkich lipoproteinach,

najwięcej w VLDL, jest aktywatorem LPL



Stężenia apolipoprotein w osoczu zmieniają się w
hiperlipoproteinemiach (pierwotnie lub wtórnie)

Względne rozmiary lipoprotein

Chylomikrony

VLDL

IDL

LDL

HDL

HDL

LDL

VLDL

Chylomikrony

Rozdział lipoprotein
metodą
ultrawirowania

(referencyjną)

Miejsce startu

Frakcja pre-beta

Frakcja beta

Frakcja alfa

Rozdział
elektroforetyczny na
żelu agarozowym

pH 8,6

MIDIGEL LIPO Kit rozdziela lipoproteiny na frakcje: alfa
(HDL), beta (LDL) i pre-beta

(VLDL). Chylomikrony, jeśli

obecne, zostają „na starcie”

lipoproteina

Przybliżony skład

Miejsce
powstawania

Chylomikrony

Gęstość < 0,95 g/ml

TG 85%, CH 4%,
fosfolipidy 9%, białko 2%

jelita (poch.
pokarmowe)

VLDL

Gęstość 0,97–1,006
g/ml

TG 50%, CH 19%,
fosfolipidy 18%, białko
10%

wątroba

IDL

Gęstość 1,006–1,019
g/ml

TG 52%, CH 22 %,
fosfolipidy 18%,
białko 8%

osocze

–

degradacja
VLDL

LDL

Gęstość 1,019–1,063
g/ml

CH 45%, fosfolipidy 20%,
białko 23%, TG 10%

osocze

–

degradacja
VLDL

HDL

Gęstość 1,063–1,120
g/ml

Białko 55%, fosfolipidy
24%, CH 17%, TG 4%

wątroba i osocze

Dodatkowe frakcje:



Lp(a)

– gęstość pomiędzy LDL a HDL, marker grupy

wysokiego ryzyka zagrożenia miażdżycą. Zawiera
apo B-100 (jak LDL) oraz apo(a), strukturalnie
podobną do plazminogenu (aterogeneza)



Lp-X

– występuje w cholestazie, zawiera cholesterol

i fosfolipidy, ma strukturę liposomalną, nie ma
właściwości aterogennych

Chemia kliniczna
dla studentów IV roku Analityki Medycznej

2010/2011

Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej

Strona 3 z 12

Parametry gospodarki lipidowej



Podstawowe:



Cholesterol całkowity (T-CH)



Triglicerydy (TG)



Cholesterol HDL (HDL-CH)



Cholesterol LDL (LDL-CH)



Uzupełniające:



Test zimnej flotacji



Elektroforeza lipoprotein

Testy specjalistyczne



Testy immunologiczne (ELISA, EIA, RIA,
turbidymetryczne, nefelometryczne)



Lp(a)



apo B



apo A-I



Profil LDL (małe, gęste LDL, tzw. oxLDL)



Immunoelektroforeza + immunoblotting



Fenotyp apo E

(apo E

4

– ch. Alzheimera, apo E

2

– III typ hiperlipoproteinemii)



Enzymy, aktywność i/lub stężenie: LCAT, LPL



Badania genetyczne (np. homozygotyczność apo E

4

)



Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego
(wszystkie frakcje i subfrakcje lipoprotein)

Głównie u pacjentów leczonych statynami

Testy typu POCT (point-of-care tests)



Aparaty przeznaczone do gabinetów lekarskich i tzw.
diagnostyki przyłóżkowej



Opieka prewencyjna i w miejscu pobytu chorego



Metody reflektometryczne

– najczęściej



Sucha chemia

– odczyt kolorymetryczny



Ale także pomiary potencjometryczne lub
amperometryczne



Głównie:



Pomiar cholesterolu



Często dodatkowo triglicerydy i HDL-CH



LDL-CH jest wyliczany

Ocena gospodarki lipidowej

A. Przygotowanie pacjenta:



16 h dieta „0”



Stabilna masa ciała, brak zmian stylu życia/diety w okresie 3
tyg. przed badaniem

B. Wykonanie badania:



2-

3 razy w odstępach 10-14 dni



Stosowanie identycznej diety

C. Przeciwwskazania

(uzyskany wynik jest niediagnostyczny)



Ostra faza zawału mięśnia sercowego



Ostre stany zapalne



Niewyrównane zaburzenia endokrynologiczne



Stosowanie leków wywołujących zaburzenia lipidowe



Ciąża

Materiał badany



Surowica

– świeża



Antykoagulanty powodują przejście wody z krwinek do
osocza

→ rozcieńczenie próbki



Jeśli osocze – antykoagulantem z wyboru jest EDTA
(zapobiega autooksydacji NKT i CH)



Nie należy stosować heparyny (aktywator LPL – lipazy
lipoproteinowej)



Na oznaczanie triglicerydów znaczny wpływ ma posiłek



Cholesterol całkowity i HDL-CH może być oznaczany
w tzw. przygodnej próbce ale tylko jako test
przesiewowy

Oznaczanie TG – metody chemiczne



Pracochłonne, wymagają ekstrakcji TG przy użyciu

rozpuszczalników organicznych lub oczyszczania z

użyciem adsorbentów takich jak zeolit

TG

ROH

glicerol + 3 WKT

Glicerol + IO

4

-

HCHO + HCOOH + H

2

O + IO

3

-



Powstały w reakcji aldehyd mrówkowy przeprowadzany

jest następnie w barwne produkty



Metody rzadko używane

Chemia kliniczna
dla studentów IV roku Analityki Medycznej

2010/2011

Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej

Strona 4 z 12

Oznaczanie TG – metody enzymatyczne

TG

LPL

Glicerol + 3 WKT

Glicerol + ATP

kinaza glicerolowa

Glicero-3-P + ADP

Są to reakcje wspólne dla następujących metod:

Metoda I

ADP + fosfoenolopirogronian

kinaza pirogronianowa

ATP + pirogronian

Pirogronian + NADH + H

+

LDH

Mleczan + NAD

+

Test optyczny Warburga

– pomiar absorbancji przy

340 nm

Metoda II – często stosowana

Glicero-3-P + O

2

oksydaza fosfoglicerolu

DAP* + H

2

O

2

H

2

O

2

+ zredukowana pochodna**

peroksydaza

utleniona barwna pochodna

Reakcja wskaźnikowa – reakcja Trindera

* DAP

– dihydroksyacetofosforan

** Bardzo często 4-AAP (4-aminoantypiryna) i

TBHB (3-hydroksy-2,4,6-

trójbromobenzoesan) lub p-HBS

(sulfonian p-hydroksybenzoesowy).

Metody oznaczania cholesterolu
całkowitego



Ze względu na liczbę etapów oznaczania wyróżnia
się 4 grupy metod



I



reakcja właściwa – bezpośrednia, podatna na wpływ

białek, Bb, Hb, hormonów steroidowych stosunku CH
wolnego do estrów i in. ale prosta w wykonaniu, możliwa
automatyzacja



II



ekstrakcja CH i innych steroidów rozpuszczalnikiem

organicznym i reakcja właściwa, wpływ ma CH/CHE



III



esktrakcja, saponifikacja (hydroliza CHE) i reakcja

właściwa



IV



ekstrakcja, saponifikacja, strącanie wolnego CH

digitoniną i reakcja właściwa



Metoda referencyjna

– III



metoda Abella



Metoda definitywna

– spektrometria masowa

rozcieńczenia izotopowego



CH całkowity: 1/3 CH wolny

2/3 CHE (zestryfikowany)

Estry cholesterolu vs wolny cholesterol



W metodach kolorymetrycznych intensywność
barwy produktów reakcji estrów jest większa niż
produktów wolnego CH (zawyżenie wyników)



W metodach enzymatycznych brak całkowitej
hydrolizy długołańcuchowych estrów CH może
powodować zaniżenie wyników

Chemia kliniczna
dla studentów IV roku Analityki Medycznej

2010/2011

Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej

Strona 5 z 12

Ze względu na zasadę oznaczania
wyróżnia się 4 grupy metod:



Oparte na reakcji Liebermanna-Burcharda



Oparte na reakcji z jonami żelaza



Z kwasem p-toluenosulfonowym (p-TSA)



Enzymatyczne

Metody enzymatyczne



Najczęściej stosowane

ECH + H

2

O

esteraza cholesterolu

CH + WKT

CH + O

2

oksydaza cholesterolu

cholestenon + H

2

O

2

Poszczególne metody różnią się reakcjami

wskaźnikowymi:

Reakcja Trindera – metoda CHOD/POD

H

2

O

2

+ fenol + 4-aminoantypiryna

peroksydaza

barwna chinonoimina + H

2

O

Obecnie nie używa się fenolu - zamiast niego często
TBHB (3-hydroksy-2,4,6-

trójbromobenzoesan) lub p-HBS

(sulfonian p-hydroksybenzoesowy).

Metoda z katalazą

H

2

O

2

+ metanol

katalaza

HCOH + H

2

O

HCHO + acetyloaceton + octan amonowy

3,5-diacetylo-1,4-dihydrolutydyna

Odczyt kolorymetryczny (405 nm)

Oznaczanie cholesterolu frakcji HDL
(HDL-CH)



Metody jednoetapowe

– bezpośrednie



Metody dwuetapowe

– izolacja HDL i oznaczanie

cholesterolu w tej frakcji przy pomocy metod do
oznaczania T-CH



Metoda referencyjna

– ultrawirowanie i

oznaczanie cholesterolu we frakcji HDL



Stosunek CH/CHE we frakcji HDL-CH

wynosi 1:3

Precypitacja – oznaczanie HDL-CH metodą
dwustopniową



Polianiony:



siarczan dekstranu,



heparyna,



kwas
fosforowolfranowy



w obecności kationów
dwuwartościowych
(często Mg

2+

)

strącają większe o niższej gęstości lipoproteiny

(zawierające apoB)

wirowanie próbki

w supernatancie pozostaje tylko HDL-CH oznaczany

metodą enzymatyczną (np. CHOD/POD)

Chemia kliniczna
dla studentów IV roku Analityki Medycznej

2010/2011

Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej

Strona 6 z 12

Odmiana „bez wirowania”



Odczynnik precypitujący związany jest z cząstkami
magnetycznymi



Po związaniu lipoprotein kompleks usuwany jest przy
pomocy magnesu zewnętrznego



Możliwość pełnej automatyzacji

Metody jednoetapowe
„III generacji”



Zasada metody: adsorpcja syntetycznych polimerów
i polianionów (siarczan dekstranu-Mg

2+

-sulfonowana

α-cyklodekstryna) na powierzchni VLDL, LDL i
chylomikronów.



Pozostają one w formie rozpuszczalnej, opornej na
działanie detergentu, który uwalnia cholesterol z
cząstek HDL.



Reakcja właściwa – enzymatyczna (najczęściej
CHOD/POD)

Metody jednoetapowe c.d.



Grupa metod wykorzystujących przeciwciała wiążące
się z apo B lub apo E – „maskowanie” cholesterolu z
frakcji LDL oraz VLDL



Metody wykorzystujące dwie reakcje oznaczania
cholesterolu i różne detergenty



W pierwszym etapie detergent rozpuszcza LDL i VLDL



Przeprowadzana jest reakcja z cholesterolem uwolnionym z tych
frakcji

→ produkt bezbarwny (lub barwny - odczyt absorbancji,

która jest odejmowana od końcowej)



W drugim etapie inny detergent uwalnia CH z HDL



Przeprowadza się reakcję z CH, która daje barwny produkt

Zalety metod jednostopniowych



Eliminacja strącania, wirowania i przenoszenia
supernatantu



Metoda o wyższej precyzji niż techniki strąceniowe



Znacznie mniejszy błąd systematyczny w stosunku
do metody referencyjnej



Możliwość pełnej automatyzacji oznaczenia

Oznaczanie cholesterolu frakcji LDL



Ultrawirowanie

– met. referencyjna



Oznaczenie bezpośrednie metodą bezstrąceniową



Oznaczanie bezpośrednie tzw. LDL-direct



Metody dwuetapowe ze strącaniem lub adsorpcją na
żywicach



Obliczanie stężenia LDL-CH wg wzoru Friedewalda
(oznaczanie TG, T-CH, HDL-CH)

Metoda bezpośrednia bezstrąceniowa
(oznaczanie LDL-CH)



W pierwszym etapie reakcji stosuje się detergent,

który rozpuszcza wszystkie frakcje z wyjątkiem
LDL.



Przeprowadza się reakcje z uwolnionym cholesterolem



produkt bezbarwny



W drugim etapie inny detergent rozpuszcza LDL-

CH i przeprowadza się reakcję enzymatyczną z
utworzeniem barwnego produktu



Metoda nowoczesna, tylko automatyczna

Chemia kliniczna
dla studentów IV roku Analityki Medycznej

2010/2011

Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej

Strona 7 z 12

Inne metody jednoetapowe



Podobnie jak w HDL-CH



Maskowanie innych frakcji lipoprotein przeciwciałami
poliklonalnymi anty-apo A-I i anty-apo E



Stosowanie detergentów rozpuszczających
selektywnie tylko LDL (najczęściej chronione
patentem)

Test LDL-direct



Zasada metody:



Reakcja swoistych przeciwciał z apo B



Zalety:



Pacjent nie musi być na czczo



Wynik nie jest zależny od stężenia TG



Wady:



Brak porównywalności wyników testów różnych

wytwórców



Precyzja i poprawność wciąż są niskie



Wysoki koszt



U osób ze znacznymi cechami dyslipidemii (małe gęste

LDL) wyniki oznaczania apo B nie są równocenne z
wynikami LDL-CH

Wzór Friedewalda

LDL-CH [mg/dl] =

T-CH [mg/dl]

– HDL-CH [mg/dl] –

LDL-CH [mM] =

T-CH [mM]

– HDL-CH [mM] –

5

2,2

TG [mg/dl]

TG [mM]

Ograniczenia i wady
stosowania wzoru Friedewalda



Opiera się on na założeniu stałości stosunku CH do TG
we frakcji VLDL i nieobecności innych frakcji



Wynik niemiarodajny w przypadku:



stężenia TG powyżej 400 mg/dl



obecności chylomikronów



III typu hiperlipoproteinemii



Sumowanie się błędów oznaczeń



Niemiarodajne wyniki u chorych z cukrzycą i
niewydolnością nerek (grupy ryzyka!!!)



Niemiarodajne wyniki w obecności tzw. małych gęstych
LDL

Wartości referencyjne dla T-CH

mg/dl

mmol/l

interpretacja (ryzyko)

< 200

< 5,15

pożądane/niskie

200

– 239

5,15

– 6,20

graniczne/wysokie

> 240

> 6,20

wysokie

Wartości referencyjne dla
LDL-CH

mg/dl

mmol/l

interpretacja (ryzyko)

< 100

< 2,59

pożądane/niskie

100

– 129

2,59

– 3,36

pożądane/graniczne

130

– 159

3,37

– 4,13

graniczne/wysokie

160

– 189

4,14

– 4,91

wysokie

> 190



4,92

bardzo wysokie

Chemia kliniczna
dla studentów IV roku Analityki Medycznej

2010/2011

Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej

Strona 8 z 12

Wartości referencyjne dla
HDL-CH

mg/dl

mmol/l

interpretacja (ryzyko)

< 40

< 1,04

nieprawidłowo niskie
stężenie – wysokie
ryzyko

> 60

> 1,56

wysokie (pożądane)
stężenie – niskie
ryzyko

Wartości referencyjne dla TG

mg/dl

mmol/l

interpretacja (ryzyko)

< 150

< 1,71

prawidłowe/niskie

150

– 199

1,71

– 2,28

graniczne/wysokie

200

– 499

2,28

– 5,70

wysokie

> 500

> 5,70

bardzo wysokie

Fenotypowa klasyfikacja
hiperlipoproteinemii



Wprowadzona przez Fredricksona na podstawie
obrazu elektroforetycznego w 1967 r.



Zmodyfikowana przez WHO w 1970 r.



Elektroforeza lipoprotein jest szczególnie przydatna
do diagnostyki tzw. „choroby szerokiego prążka”
(typ III wg Fredricksona)

Typ

test zimnej
flotacji w osoczu
(EDTA)

T-CH

TG

Elektroforeza

I

przejrzyste +
gruby kożuszek

N lub



chylomikrony

IIa

przejrzyste

N



LDL

β-lipoproteiny

IIb

przejrzyste/

lekka
opalescencja



LDL,



VLDL

β- i pre-β-proteiny

III

mętne, ew.
delikatny
kożuszek

obecność IDL
szeroki prążek β,
bardzo słaby α

IV

mętne

N lub



VLDL

pre-

β-proteiny

V

mleczne +
kożuszek



VLDL i



chylomikrony

Markery oceny ryzyka miażdżycy

Badania profilaktyczne i kontrola terapii dyslipidemii

Upośledzenie funkcji śródbłonka

Filtracja i akumulacja lipoprotein

Aktywacja odpowiedzi zapalnej

Tworzenie komórek piankowatych

Powstanie nacieczenia tłuszczowego

Aktywacja, migracja, proliferacja komórek mięśni gładkich

Powstanie blaszki miażdżycowej

Chemia kliniczna
dla studentów IV roku Analityki Medycznej

2010/2011

Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej

Strona 9 z 12

Kto powinien być badany?



Badanie tzw. panelu lipidowego na czczo jest
zalecane co 5 lat u wszystkich osób powyżej
20 r.ż. !



Przy średnim ryzyku co 2 lata



Przy wysokim

– co 3 do 6 miesięcy

Zalecenia i interpretacja wyników wg National
Cholesterol Educational Program ATPIII 2004 r.



Cukrzyca typu 2, szczególnie skojarzona z mikroalbuminurią



Nałogowe palenie papierosów



Dyslipidemie



Stężenie cholesterolu > 190 mg/dl po wprowadzeniu
terapeutycznych zmian trybu życia



Nadciśnienie (> 140/90 mmHg)



Zespół metaboliczny i wskaźnik BMI > 30 kg/m

2

w razie

istnienia innych czynników ryzyka



Przewlekły stan zapalny w obrębie tętnic oraz zakażenie
miejscowe w tętnicach i ogólne



Wiek: mężczyźni > 45 r.ż., kobiety > 55 r.ż.



Rodzinnie wcześnie występująca choroba wieńcowa

Szczególne kategorie ryzyka



Ich wyliczanie jest „alternatywą” dla oznaczania lub
obliczania LDL-CH



W badaniach epidemiologicznych okazały się przydatne
do oceny ryzyka rozwoju NChS



T-CH/HDL-CH,



TG/HDL-CH

Wskaźniki aterogenności



T-CH/HDL-

CH: dobry wskaźnik tkankowej oporności na

insulinę u osób otyłych bez cukrzycy (z normoglikemią)



TG/HDL-

CH: dobry marker obecności małych,

aterogennych cząstek LDL i niezależny silny czynnik
ryzyka NChS. Koreluje on również z opornością na
insulinę zarówno u osób otyłych jak i bez otyłości (ale
bez cukrzycy).

Czynniki

nielipidowe

(ryzyka i prognostyczne)

Markery

stanu

zapalnego

Markery

stabilności

blaszki

miażdżycowej

Markery

przeciążenia

mięśnia

sercowego

• hsCRP
• SAA
• Fibrynogen

PAPP-A

Homocysteina

NT-proBNP

Diagnostyka

cukrzycy

Ocena

wydolności

nerek



Białka ostrej fazy



hs CRP



SAA (surowicze białko amyloidowe A)



Fibrynogen



IL-6

Markery stanu zapalnego

Chemia kliniczna
dla studentów IV roku Analityki Medycznej

2010/2011

Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej

Strona 10 z 12



Składnik systemu wrodzonej odporności humoralnej



Rola opsoniny ułatwiającej fagocytozę substancji

uwolnionych z rozpadłych komórek



Stężenie w osoczu zależy od stymulacji przez cytokiny
zapalne wydzielane przez makrofagi



Synteza w komórkach parenchymalnych wątroby



Brak zmienności dobowej, brak zależności od płci

CRP – C-reactive protein



Czułość analityczna ok. 0,1 mg/l (stare metody

oznaczeń CRP 10 mg/l)



Krew pełna pobrana na EDTA – osocze



Metoda immunonefelometryczna lub
immunoturbidymetryczna ze wzmocnieniem
lateksowym (PENIA, PETIA)



Metoda immunochemiczna z zastosowaniem

przeciwciał poliklonalnych znakowanych

enzymem (ELISA), czułość 0,15 mg/l



Dla ustalenie właściwego poziomu w osoczu –

tzw. wartości podstawowej – kilka oznaczeń w

odstępach co najmniej 2 tyg.

Metody oznaczeń o wysokiej czułości hsCRP

Stężenie CRP mg/l

Ryzyko miażdżycy tętnic

<0,5

niskie

0,5

– 1,0

ryzyko przyspieszonej

miażdżycy (obecność

rozproszonego odczynu

zapalnego)

1,0

– 3,0

oraz

3,0

– 10

wysokie ryzyko (obecność

przewlekłych chorób

metabolicznych)

hsCRP



Niezależna ocena ryzyka przyszłych incydentów

wieńcowych (prewencja pierwotna)



Rokowanie

u pacjentów po przebytym zawale

mięśnia sercowego (prewencja wtórna)



Niezależny czynnik ryzyka:



zawału serca,



udaru mózgu,



miażdżycy tętnic obwodowych



zgonów sercowych u osób bez klinicznych objawów

chorób układu krążenia

Białko amyloidowe A (SAA)



Białko ostrej fazy



Synteza w wątrobie



Czynnik chemotaktyczny dla monocytów i
makrofagów migracja do blaszki miażdżycowej.



Oznaczanie: metoda immunonefelometryczna.



Jest czułym markerem niedoboru wit. B

12

i kwasu

foliowego



Stanowi ogniwo między egzogenną metioniną a
endogenną cysteiną



Hiperhomocysteinemia jest obecnie uważana za
niezależny czynnik miażdżycy naczyń wieńcowych
oraz chorób neurodegeneracyjnych (otępienie na
podłożu zmian naczyniowych, choroba Alzheimera)

Homocysteina

Chemia kliniczna
dla studentów IV roku Analityki Medycznej

2010/2011

Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej

Strona 11 z 12

Hiperhomocysteinemia jest
wiązana ze zmianami
morfologii naczyń, utratą
przeciwzakrzepowej funkcji
śródbłonka i indukcją
czynników sprzyjających
krzepnięciu.

Najlepiej poznanymi
postaciami uszkodzeń
powodowanych przez
homocysteinę są mediowane
przez nią procesy
oksydacyjne.



Metoda referencyjna

– HPLC, do niedawna jedyna

dostępna metoda



Metoda immunochemiczna z wykorzystaniem
polaryzacji fluorescencji (FPIA)



Opracowano test enzymatyczny zautomatyzowany
(Diasys)



Odczynnik ciekły, gotowy do użycia



Można go stosować w osoczu, surowicy



Brak interferencji ze strony hemolizy, lipemii i cystationiny
(często



u pacjentów dializowanych)



Dostępne są kalibratory i kontrole

Metodyka oznaczeń



Osocze wersenianowe



Pacjent musi być na czczo – 12 h od ostatniego
posiłku



Próbkę krwi po pobraniu należy schłodzić i
odwirować w 4°C w ciągu 30 minut od pobrania
(główna przyczyna błędów)

Materiał badany

Ciążowe białko osoczowe A (pregnancy-
associated plasma protein A - PAPP-A)



Glikoproteina syntetyzowana przez

łożysko



Cynkozależna metaloproteinaza



Marker destabilizacji blaszki miażdżycowej (wydzielana
przez kom. śródbłonka naczyń i mięśniówki gładkiej)



Niezależny czynnik prognostycznym wystąpienia
przypadków niedokrwienia mięśnia sercowego



Konieczność stosowania innych testów niż u ciężarnych



Niższe stężenia w blaszce miażdżycowej



Inna forma (homodimer

– heterotetramer)



Materiał badany – głównie surowica (EDTA wykluczone!
Heparyna też interferuje)

Peptydy natiuretyczne



Są neurohormonami
oligopeptydowymi



Uczestniczą w regulacji
gosp. wodno-elektrolitowej i
utrzymaniu homeostazy
układu sercowo-
naczyniowego



Hamują aktywność
współczulnego układu
nerwowego oraz rozszerzają
naczynia krwionośne

Peptydy natiuretyczne

Przedsionkowy peptyd natriuretyczny
(ANP) wydzielany przez kardiomiocyty
przedsionków serca

Mózgowy peptyd natriuretyczny typu B
(BNP) wydzielany głównie przez
komórki mięśniowe komór serca

Śródbłonkowy peptyd natiuretyczny
(CNP) , peptyd natiuretyczny typu C,
wydzielany przez śródbłonek naczyń
krwionośnych

N-końcowy fragment peptydu
natiuretycznego typu B
(

N-terminal pro-brain natiuretic peptide

– NT-

proBNP)



Uwalniany podczas proteolizy prekursora pro-
BNP,



Parametr lepszy do oznaczanie od BNP ze

względu na lepszą stabilność, trwałość, a także

dłuższy okres półtrwania



Dobry

wskaźnik prognostyczny dysfunkcji lewej

komory



Ocena ryzyka incydentów sercowych u osób z

miażdżycą

Chemia kliniczna
dla studentów IV roku Analityki Medycznej

2010/2011

Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej

Strona 12 z 12



Często poprzedza rozwinięcie się pełnoobjawowej
cukrzycy



Charakteryzuje się on otyłością, opornością na

insulinę, hiperinsulinemią i nadciśnieniem tętniczym





HDL-C





TG i WKT



Zmiana charakteru LDL

– zaczynają dominować

aterogenne tzw. „małe, gęste LDL”

Zespół metaboliczny

Kryteria rozpoznania zespołu
metabolicznego

Stwierdzenie 3 lub więcej wskaźników:

HDL-C

M < 40 mg/dl
K < 50 mg/dl

TG na czczo > 150 mg/dl

obwód w talii: M > 102 cm

K > 88 cm

ciśnienie tętnicze > 130/85 mmHg

glikemia na czczo 110

– 25 mg/dl