Ochrona Własności Intelektualnej:

Dyżur. Wydział prawa i administracji (poniedziałek, wtorek – 4.33)
Bibliografia: Prawo Własności Intelektualnej – Repetytorium (Mariusz Załudzki)

-1-

WŁASNOŚD INTELEKTUALNA: (IP) jest to pojęcie konwencyjne, które pojawiło się w konwencji ustanawiającej
światową organizację własności intelektualnej (WIPO). Aby zrozumied pojęcie własności intelektualnej musimy
odwoład się do przedmiotów stosunków cywilno – prawnych. Przedmiotem tych stosunków są rzeczy (dobra
materialne), ale oprócz rzeczy w obrocie prawnym pojawiają się również dobra niematerialne. Pośród dóbr
niematerialnych mamy te o których możemy powiedzied – dobra koncepcyjne.

Własnośd intelektualna (sensu largo – w szerokim znaczeniu) odnosi się do szerokiego zbioru dóbr własności
niematerialnych. Własnośd intelektualna to wynik ludzkiej kreatywności, inwencji.

DOBRA NIEMATERIALNE: nie są rzeczami (nie mają postaci materialnej) jednak rzecz jest nośnikiem (substratem) dla
tych dóbr. (Przykład: konkretny egzemplarz książki – dzieło literackie; maszyna – wynalazek). Dobra niematerialne
istnieją niezależnie od rzeczy. Kategoria dóbr niematerialnych jest szeroka, ale niejednolita. W ramach tych dóbr
mamy trzy kategorie:

1. Utwory – czyli dzieła (w rozumieniu prawa autorskiego) literackie, artystyczne, naukowe.
2. Rozwiązania – wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, topografie układów scalonych.
3. Oznaczenia – oznaczenia przedsiębiorstw, firma przedsiębiorcy, znaki towarowe, oznaczenia geograficzne.

Podział ten nie jest rozłączny!

[Przykład: Znak towarowy (Coca-Cola), jest także utworem.]

Dobra niematerialne przy spełnieniu określonych przesłanek mogą byd chronione podobnie jak rzeczy. Najszerszym
prawem jakim mamy do rzeczy jest „święte” prawo własności (prawo podmiotowe). W związku z powyższym jeśli
mówię własnośd intelektualna to mam na myśli ogół praw podmiotowych, których przedmiotem są niematerialne
dobra prawne będące wytworem ludzkiego umysłu.

KLASYFIKACJA DÓBR: własnośd intelektualna jest zbiorczym terminem obejmującym różne przedmioty dóbr
niematerialnych. Możemy je sklasyfikowad:

1. Ze względu na ładunek intelektualny, który towarzyszy powstaniu dobra:
1.2.1. Mamy w tej grupie dobra o charakterze intelektualnym, czyli utwory stanowiące przejaw twórczej

działalności o indywidualnym charakterze. Po drugie w tej grupie znajdują się rozwiązania które cechują
się nowością i oryginalnośd. W tej grupie potrzebny jest twórczy wysiłek człowieka.

1.2.2. Są to symbole które są nośnikami określonych informacji (o przedsiębiorstwie, o przedsiębiorcy, o

towarze, pochodzeniu towaru, miejscu pochodzenia towaru (Ad. 3. OZNACZENIA). Wyróżnia się te dobra
na funkcje jakie pełnią w obrocie. Dla ZNAKU TOWAROWEGO jest to odróżnianie towarów lub usług,
pochodzących od różnych uprawnionych (producentów). FIRMA, PRZEDSIĘBIORCY – celem jest
indywidualizacja przedsiębiorców w obrocie. PRZEDSIĘBIORSTWA – wyróżnienie charakteru działalności
gospodarczej. GEOGRAFICZNE – wskazują na miejsce wytworzenia towaru, a niekiedy jednocześnie
informują o właściwościach towaru, które to właściwości są zależne od miejsca pochodzenia.

2. Z punktu widzenia przeznaczenia dóbr:
2.2.1. Mamy dobra takie jak UTWORY które są przedmiotem ochrony niezależnie od ich wartości i

przeznaczenia.

2.2.2. Obejmuje dobra które cechują się zdolnością do przemysłowego stosowania (rozwiązania, bądź są

eksploatowane w związku z działalnością gospodarczą (OZNACZENIA) Ta grupa dóbr niematerialnych
określana jest mianem dóbr własności przemysłowej, właśnie ze względu na wykorzystanie we
wszystkich dziedzinach działalności gospodarczej. Pojęcie to (WŁASNOŚD PRZEMYSŁOWA) jest pojęciem
konwencyjnym zostało zastosowane w KONWENCJI PARYSKIEJ (1883r. o ochronie własności
przemysłowej). Możemy mówid o katalogu dóbr własności przemysłowej został w konwencji określony w

artykule pierwszym: Patenty na wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, nazwy handlowe, znaki
towarowe, nazwy pochodzenia i nazwy regionalne, zwalczanie nieuczciwej konkurencji.

KATALOG DÓBR NIEMATERIALNYCH NIE JEST KATALOGIEM ZAMKNIĘTYM! W wyniku rozwoju technicznego,
technologicznego, gospodarczego, pojawiają się nowe dobra które są godne ochrony.



Znaki usługowe.



Know how – tajemnice produkcyjne, organizacyjne i handlowe.



Topografie układów scalonych



Nowe odmiany roślin



Gwarantowana tradycyjna specjalnośd

Zaczęto posługiwad się pojęciem własnośd intelektualna znaczeniu wąskim – jako odpowiednika (synonimu) praw
autorskich i praw pokrewnych, pozostawiając pozostałe dobra określeniu DOBRA WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ.

-2-

Źródła prawa własności intelektualnej:

1. Międzynarodowe Regulacje – przede wszystkim interesują nas akty wielostronne (konwencja Paryska,

konwencja Wermeoska – 1866r. o ochronie dzieł literackich i artystycznych; porozumienie w sprawie
handlowych aspektów praw intelektualnych TRIPS 1994r.)

2. Prawo Europejskie – dyrektywy (ujednolicenia), rozporządzenia (obowiązują wprost)
3. Prawo Polskie – akty prawne rangi ustawy i rangi rozporządzeo. Rozporządzenie jest aktem wykonawczym

dla ustawy. (Kodeks Cywilny – 22.04.1964r. ; Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych –
4.02.1994r. ; ustawa o prawie własności przemysłowej - 30.06.2000r. ; ustawa o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji - 16.04.1993r. ta ustawa uzupełnia Ochronę Własności Przemysłowej przed nieuczciwymi
praktykami konkurencji)

-3-

OCHRONA DÓBR WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ: jest zróżnicowana, nie ma jednolitego charakteru. Dobra własności
intelektualnej podlegają ochronie w dwojaki sposób. Wyboru instrumentu prawnego dokonuje ustawodawca. Ze
względu na sposób ochrony mamy grupę dóbr które są chronione dzięki konstrukcji prawa podmiotowego – ta
konstrukcja ma zasadnicze znaczenie. Z drugiej strony mamy dobra dla których wystarczająca jest ochrona deliktowa.

1. KONSTRUKCJA PRAWA PODMIOTOWEGO: prawem podmiotowym jest możliwośd postępowania w określony

sposób. Prawo przyznane i zabezpieczone przez normę prawną w celu ochrony interesów uprawnionego. Za
pomocą przyznanego prawa podmiotowego które jest prawem bezwzględnym i wyłącznym są chronione: utwory
oraz wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, zarejestrowane znaki towarowe, zarejestrowane
oznaczenia geograficzne, topografie układów scalonych. W tym przypadku praw podmiotowych, bezwzględnych,
wyłącznych mówimy o katalogu zamkniętym. Tylko ustawodawca ustanawia o katalogu. Obowiązuje zasada
NUMREUS CLAUZUS praw podmiotowych bezwzględnych.
1.1. PRAWA WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWYCH: nabycie prawa podmiotowego następuje poprzez rejestrację na

podstawie decyzji administracyjnych urzędu patentowego, którą poprzedza wydanie decyzji wyjątkowo ma
charakter formalny.

Prawo

to uzyskuje się na zasadzie pierwszeostwa

(prawo ma charakter formalny, bo

ono jest ważne i jest chronione dopóki nie wygaśnie lub nie zostanie unieważnione przez urząd patentowy.
Charakteryzuje się ono: jest bezwzględne i wyłączne – uprawnionemu zostaje przyznana pewna sfera
uprawnieo, mówimy, że składa się ona na treśd prawa. Uprawnionemu przysługuje wyłączne prawo do
korzystania w sposób zarobkowy lub zawodowy – chodzi o czynienie pożytku, ale gospodarczego, z
wyłączeniem osób trzecich. Tak przyznane prawo wyłączne (MONOPOL) doznaje ograniczenia i przy każdym
z praw ustawodawca bierze pod uwagę uwzględnienie słusznych interesów innych uczestników obrotu.
Przykładem wspólnego ograniczenia tzw. wyczerpanie prawa – wyłącznośd istnieje do momentu
wprowadzenia do obrotu wytworu lub towaru będącego nośnikiem dobra przez uprawnionego lub za jego
zgodą. Z tą chwilą prawo ulega wyczerpaniu co oznacza, że bez przeszkód wytwory lub towary mogą byd
przedmiotem dalszego obrotu. Uprawniony może zakazad wkraczania w sferę przysługującej mu

wyłączności osobom trzecim. Są to prawa majątkowe. Uprawniony może dysponowad tym prawem, może
dokonad obrotu prawem, na podstawie umów o przeniesienie prawa, albo może upoważnid do korzystania z
tego prawa. To prawo jest ukształtowane jako prawo czasowe, z jednym wyjątkiem – oznaczenia
geograficzne – bezterminowo. Ochrona o krajowej skuteczności.

1.2. PRAWA AUTORSKIE: Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia chociażby miał postad

nieukooczoną. Ochrona przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności. Utwór
podlega ochronie przez sam fakt jego ustalenia. W prawie polskim nie przewiduje się dla ochrony opatrzenie
utworu określeniem typu copywrite ©. Do powstania ochrony z tytułu prawa autorskiego wystarczy
uzewnętrznione ustalenie utworu, czyli zakomunikowanie utworu innym osobom (innym niż twórca),
chociażby w postaci nieutrwalonej. Przy utworach trzeba powiedzied, że na treśd tego prawa składają się nie
tylko uprawnienia majątkowe, ale również osobiste, stąd mówimy o autorskich prawach osobistych i
autorskich prawach majątkowych – wspólnie składają się na treśd prawa autorskiego. Autorskie prawa
osobiste chronią więź między twórcą a utworem (nie można się ich zrzec, są niezbywalne i są
nieograniczone w czasie). Autorskie Prawa Majątkowe : z treści przepisów wynika, że twórcy przysługuje
wyłączne i bezwzględne prawo, które zapewnia monopol korzystania z utworu i rozporządzaniem. Prawa te
również podlegają ograniczeniu (wyczerpanie prawa) oraz dozwolonym użytkiem osobistym i dozwolonym
użytkiem publicznym. Jest to ochrona czasowa i po jej upływie prawo wchodzi do domeny publicznej. Ta
ochrona ma również charakter terytorialny.

2. OCHRONA DELIKTOWA: mamy do czynienia z pewnymi niedozwolonymi czynami. Grupa dóbr niematerialnych

dla których wystarczająca jest ochrona deliktowa, to: oznaczenia przedsiębiorstwa, niezarejestrowane znaki
towarowe, niezarejestrowane oznaczenia geograficzne, know how przedsiębiorstwa, niezarejestrowana jako
wzór przemysłowy zewnętrzna postad produktu. Dobra te będziemy chronid ramach przepisów ustawy o
zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Do tych grup nie przysługuje prawo podmiotowe. One są chronione w
ramach ochrony interesów przedsiębiorcy przed nieuczciwymi działaniami konkurentów.

Czyn Nieuczciwej Konkurencji – ustawodawca obok szczególnych deliktów nieuczciwej konkurencji wymienionych
przykładowo w artykule 3 ustęp 2 sformułował definicję ogólną (jeśli zachowanie przedsiębiorcy nie wypełnia
przesłanek czynu wymienionego w ustawie, to uznamy go za czyn nieuczciwej konkurencji jeśli jest sprzeczny z
dobrymi zwyczajami, zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta, czyli spełnia przesłanki art. 3 ust.
1. Jest to funkcja uzupełniająca klauzuli generalnej), artykule 3 ustęp 1, która brzmi „czynem nieuczciwej konkurencji
jest każde działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego
przedsiębiorcy lub klienta. Czyn taki musi byd dokonany w związku z działalnością gospodarczą, ma byd bezprawny,
nie ma przesłanki winy. Czynem nieuczciwym tego działania jest takie które daje przewagę konkurencyjną, chodzi nie
tylko o działania które są wprost sprzeczne z przepisami prawa, ale także takie które poruszają pewne normy poza
prawne i tutaj ustawa opiera się o koncepcję dobrych obyczajów – normy uczciwego postępowania, akceptowane w
kręgach przedsiębiorców – ujmowane jako normy moralne, etyczne w działalności gospodarczej”. Dlatego artykuł 3
ustęp 1 zawiera klauzulę generalną, co oznacza, że owy artykuł ma znaczenie dla całej ustawy. Orzecznictwo i
doktryna odgrywa decydującą rolę w kształtowaniu dobrych obyczajów. Ustawodawca reguluje szczególne
przypadki czynów nieuczciwej konkurencji (w art. 5 wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa; w art. 8 i 9
fałszywe, oszukaocze oznaczenie pochodzenia geograficznego towaru lub usług; w art. 10 wprowadzające w błąd
oznaczenie towarów lub usług; w art. 11 naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa). Przykładem czynu nienazwanego
nieuczciwej konkurencji jest podszywanie się pod cudzą renomę. Klauzula pełni również funkcję korygującą dla
ustawy wtedy kiedy mamy do czynienia z cywilizowanym czynem, jakby się wydawało, ale analizując przesłanki art. 3
ust. 1 nie możemy takiego czynu uznad za niegodziwy.

-4-

Środki ochrony dóbr własności intelektualnych: