Justyna Kowalczyk

Etyka

Wykład 1 – 20 .X .2008r

Prof. dr hab. Włodzimierz Tyburski

1.

Gdzie lokuję się refleksję etyczną w filozofii?

- etykę odnajdujemy m.in. w ontologii, historiozofii, antropologii filozoficznej, aksjologii,

- w aksjologii (z greckiego

aksios

- wartościowy, cenny,

logos

- nauka, teoria) – nauka o

wartościach

- aksjologia obejmuję m.in.:

•

Estetykę ( świat wartości estetycznych ) posługuję się kategoriami : piękno i brzydota

•

Etykę (świat wartości etycznych) posługuję się kategoriami: dobro i zło

Warto zauważyć, że ze zdefiniowaniem tych pojęć jest kłopot, ponieważ wszystko ciągle się zmienia,
ulega ewolucji , występuję odwieczna zmienność ludzkich wyobrażeń dobra.

2.

Etyka

•

Dziedzina filozofii wchodzi w skład aksjologii

•

Jest tak stara jak sama filozofia, zrodziła się wraz z aktem narodzin filozofii, może ją

wręcz wyprzedziła ( powstała w raz z pierwszym człowiekiem w czasie jego kontaktu z
innymi ludźmi, tworzyła ład w relacjach między ludzkich, również człowiek w stosunku do
siebie samego próbował tworzyć ład wyznaczać normy i granice w stosunkach z innymi ludźmi)

3.

Aksjologia

posługuję się następującymi pojęciami:

•

Etyka – nauka o moralność, opisuję fakty z życia społecznego, a człowiek te fakty

moralnie opisuję itp.

•

Moralność - czyli to co istnieje, nasze zachowanie, hierarchia wartości , to co

aprioryczne, wzory osobowe

•

Moralność to dziedzina etyki, moralność to również przedmiot dociekań etyki

•

Czy są to terminy tożsame??

- Nie, ponieważ zależy to od tego jaki dział mamy na myśli
Np. etyka opisowa.

4.

Etyka a moralność

•

Etyka sama podejmuję się wartościowania (normowania).

•

Moralność czyli to co istnieję w życiu społecznym (indywidualnie)

•

Etyka czyli efekt intelektualnego namysłu człowieka nad tym jak być powinno

•

Moralność immanentnie związana z całą rzeczywistością.

•

Etyka informuję jak być powinno jednak jest to wynik namysłu jakiegoś wybitnego
informatora

5.

Zapamiętać!

Należy posługiwać się przede wszystkim pojęciem „moralność” , rzadziej pojęciem
„ etycznym” natomiast należy w ogóle zrezygnować z posługiwania się pojęciem „etyczno –
moralnym”

6.

Moralność

Dzieli się na :

•

Wartościującą – np. „Moralność ? jest zła”

•

Neutralną – np. moralność mieszczańska, buddyjska , klasyfikacja pewnych faktów

7.

Struktura etyki

Składa się z następujących działów:

1.

Etyka opisowo – wyjaśniająca

:

•

czyli etyka opisowa,

•

posługująca się językiem opisowym.

2.

Etyka normatywna

:

•

czyli jest to etyka normująca,

•

informuję co jest dobre a co złe, co powinno się robić a czego nie, jakie normy
przestrzegać itp.

•

nakłania nas do czegoś.

•

posługuje się językiem wartości.

3.

Meta – etyka:

•

jest to teoria etyki,

•

filozofia i logika w jednym,

•

wprowadza ład do pojęć i metod w obszarze refleksji etycznej.

4.

Etyka szczegółowa (praktyczna):

•

jest to etyka która normuje sfery życia ludzkiego.

•

określa jak w tych obszarach powinno być,

•

wyznacza standardy zachowań,

•

szczegółowo reguluje życie człowieka

•

ma praktyczny charakter

•

proponuje jak mają konkretnie funkcjonować określone obszary życia zbiorowego

8.

ETYKA OPISOWO – WYJAŚNIAJĄCA

••••

Bada sfery moralności w socjologii , psychologii i historii
Powstaję wtedy etyka:
1.

socjalno - moralna

2.

psychologiczno - moralna (psychologia moralności)

3.

historyczno - moralna

Posługuję się metodami wprowadzonymi na gruncie tych działów.

1.

Etyka socjalno – moralna:

•

opisuje jakie normy moralne są respektowane w danej grupie społecznej, jakie są
pogwałcone i nieprzestrzeganie

•

opisuje jak ludzie wartościują własne i czyjeś podstawowy zachowań (co uważają
za dobre, a co za złe)

•

opisuje jak oceniają innych i na postawie jakich kryteriów to robią

•

pokazuje jakie wzorce osobowe są respektowane w danej grupie, oraz jaki mają
wpływ na ludzkie zachowanie,

•

opisuje jakie ludzie respektują wartości ( pokazuje ich system wartości)

•

opisuje zjawiska moralne, które wywołują dezaprobatę moralności,

•

opisuje jak ludzie pogwałcają normy i opisuje dlaczego oni w taki sposób
wartościują tą cechę, która w innej grupie jest odrzucana, czyli dlaczego w jednej
grupie dane czyny są aprobowane a w innej wręcz odrzucane,

•

analizuje różne dewiacje,

•

na gruncie etyki socjalno – moralnej powstała m.in. socjologia moralności

•

literatura: „Socjologia moralności” Maria Ossowska

2.

Etyka psychologiczno – moralna

•

bada psychologię społeczną,

•

skupia się na jednostce w okresie budowania człowieczeństwa, czyli na
kreowaniu świadomości moralnej w okresie dzieciństwa,

•

Psychogeneza moralności

– czyli że okres dzieciństwa i młodości jest najistotniejszy jeśli

chodzi o kreowanie moralności, bo właśnie wtedy buduję się nasza moralność, poznajemy czym

jest dobro a czym zło, oraz na podstawie jakich zasad mamy prawidłowo funkcjonować w
społeczeństwie,

•

Psychologia motywacji

– warto zaznaczyć że intencje odgrywają dużą rolę w życiu człowieka,

każdy czyn jest poprzedzony motywem. Człowiek ocenia siebie i innych.
Kryteria moralności:

1.

kryterium motywacji

2.

kryterium czynu moralnego

3.

kryterium skutków (czynów) moralnych

•

Fizjonomia moralności :

bada spektrum skrajnej moralności. Bada czy respektowane są normy

moralne, ponadto Pod tym względem ludzie znacznie się od siebie różnią. Znany jest człowiek
zasad, który rządzi się nimi w sposób bezwzględny. Znane są także jednostki miękkie uczuciowo,
które są w stanie zrezygnować z zasad, byleby nie zrobić komuś przykrości.

•

Skrajny sytuacjonizm – polegał mniej więcej na tym, że normy moralne należy wypełniać
dokładnie ale też życie jest tak skomplikowane że nie można ich dokładnie wykonywać.
Nie można wybrać odpowiedniego rozwiązania do danego problemu bo sytuacja jest za
trudna☺

4. Etyka historyczno - moralna

•

pokazuje dzieję życia moralnego,

•

opisuje zmiany jakie zachodziły na przestrzeni wieków, i które zawsze
towarzyszyły człowiekowi ,

•

pokazuje normy moralne które są trwałe jednak ich treść jest zmienna,

•

np, trwała norma – stawanie w obronie życia ludzkiego – jednak z czasem
treść tej normy uległa zmianie – kara śmierci za popełnione zbrodnie,

•

czyli innymi słowy bada normy i pokazuje ich zmienność na przestrzeni
wieków,