Porozumienia horyzontalne

(porozumienia kooperacyjne)

Jana Plapavová - Latanowicz

Porozumienia horyzontalne

(pojęcie)

• Porozumienia zawarte pomiędzy przedsiębiorstwami

działającymi na tym samym poziomie lub na tych samych

poziomach rynku (tj. z reguły pomiędzy konkurentami)

• Konkurenci rzeczywiści i potencjalni (w razie niewielkiego

wzrostu cen przeprowadziło by dodatkowe konieczne

inwestycje w celu wejścia na rynek właściwy)

• Przykłady sfer, które obejmuje:

– prace badawczo-rozwojowe (B+R)
– produkcja
– zakupy
– komercjalizacja
– standaryzacyjne

Wady i zalety

Może prowadzid do:
• Ustalania cen lub

wielkości produkcji

• Podziału rynków zbytu
• Zwiększenia lub

utrzymania siły rynkowej
(wpływa na ceny,
produkcję,
innowacyjnośd,
różnorodnośd i jakośd
produktów)

Może prowadzid do:
• Podziału ryzyka
• Oszczędności kosztów
• Dzielenie się know-how
• Innowacyjności

Dotyczy w szczególności

MŚP!

Ocena porozumieo horyzontalnych

• Wyłączenia grupowe + Oświadczenie Komisji: Wytyczne w sprawie

porozumieo kooperacji horyzontalnej z 2011 r. (2011/C 11/01)

• Podejście ekonomiczne (uwzględnia porozumienia potencjalnie

przynoszące korzyści)

• Podejście analityczne
• Podejście całościowe

– Mogą łączyd różne etapy kooperacji (B+R i wykorzystanie w produkcji,

ale nie integracje produkcji)

• Tzw. alianse strategiczne nie podlegają wytycznym
• Specyficzne reguły sektorowe: rolnictwo, transport, ubezpieczenia
• Koncentracje podlegają odrębnym przepisom
• Niestosuje się do porozumieo o mniejszym znaczeniu (de minimis)
• Możliwe równoległe (nie jednoczesne!) zastosowanie art. 82
• Dotyczy towarów i usług

Podstawowe zasady oceny

• Charakter porozumienia
• Siła rynkowa i struktura rynku

– Indeks HHI (Herfindhal - Hirshman Index)

• Korzyści gospodarcze
• Odpowiedni udział konsumentów w

korzyściach

• Niezbędnośd
• Brak eliminacji konkurencji

Charakter porozumienia

• Porozumienia

nie podlegające

pod zakaz (zakładając

brak efektu zamknięcia):

– Kooperacja między konkurentami, którzy nie mogą

samodzielnie realizowad projektu lub przedsięwzięcia
objętego kooperacją

– Kooperacja w zakresie działalności, która nie wpływa na

właściwe parametry konkurencji

• Porozumienia, które

podlegają

pod zakaz (hard-core):

• pomiędzy konkurentami rzeczywistymi lub potencjalnymi

• Porozumienia, które

mogą podlegad

pod zakaz

• Kooperacja pomiędzy nie-konkurentami

Ocena wg art. 101 ust. 1

• Ograniczenia ze względu na cel

– Badanie faktycznego lub potencjalnego wpływu na

konkurencję nie jest konieczne

• Skutki ograniczające konkurencję

– Skutki faktyczne lub potencjalne
– Zmniejszenie niezależności stron w podejmowaniu

decyzji

Herfindahl - Hirshman Index (HHI)

• Suma indywidualnych, podniesionych do

kwadratu udziałów w rynku

• Poniżej 1000 = niska koncentracja
• Między 1000 – 1800 = umiarkowana
• Powyżej 1800 = wysoka koncentracja

– Przykład: 30%+25%+25%+20%
– HHI przed kooperacją: 2550
– HHI po kooperacji pierwszych dwóch: 4050

Korzyści gospodarcze, niezbędnośd,

brak eliminacji konkurencji

1. Oszczędnośd kosztów, wzajemna wymiana

pomysłów i doświadczeo szybsze
wprowadzanie nowych lub ulepszanie
istniejących produktów lub technologii

2. Nie są niezbędne np. klauzule w

porozumieniach B+R wymienione poniżej
jako nie objęte zwolnieniem

3. Np. powstanie lub wzmocnienie pozycji

dominującej

Zwolnienia grupowe

• Rozporządzenie Nr w

1218/2010 sprawie
stosowania art. 101 ust.
3 TFUE do grup
porozumieo
specjalizacyjnych

+ wyjaśnienia w

Wytycznych

• Rozporządzenie Nr

1217/2010 w sprawie
stosowania art. 101 ust.
3 TFUE do grup
porozumieo badawczo-
rozwojowych

+ wyjaśnienia w

Wytycznych

Porozumienia

badawczo – rozwojowe (B+R)

Zakres przedmiotowy zwolnienia grupowego:

• Wspólne prace B+R + wykorzystanie wyników
• Wspólne wykorzystanie wyników

wcześniejszych wspólnych prac B+R

• Wspólne prace B+R z wyłączeniem wspólnego

korzystania z wyników

Nawet jeżeli nie stanowią pierwszoplanowego

przedmiotu porozumienia.

Warunki wyłączenia B+R

• Dostęp do wyników
• Niezależnośd w zakresie

wykorzystania (jeżeli
umowa tego nie obejmuje)

• Wspólne korzystanie

dotyczy wyników
chronionych prawem
własności intelektualnej lub
know-how, istotnych dla
produktu lub technologii +
postęp gospodarczy.

Okres zastosowania

wyłączenia:

• Konkurenci: do 7 lat

trwania jeżeli łączny
udział w rynku poniżej
25%

Porozumienia B+R nie objęte

zwolnieniem

• Ograniczające współpracę B+R z innymi podmiotami poza porozumieniem

bądź po zakooczeniu prac objętych porozumieniem

• Zawierające zakaz podważania ważności praw po zakooczeniu prac B+R
• Ograniczające produkcję lub sprzedaż
• Ustalające cenę sprzedaży
• Ograniczenia w zakresie podziału rynku lub klientów po upływie 7 lat od

wprowadzenia produktu na rynek

• Zakazujące prowadzenia biernej sprzedaży (odmowa w razie popytu)
• Zobowiązanie do nieudzielania licencji stronom trzecim w razie jeśli

korzystanie przez przynajmniej jedną ze stron nie jest przewidziane

• Utrudnianie importu równoległego (zwłaszcza poprzez wykonywanie praw

własności intelektualnej)

Pozbawienie przywileju wyłączenia

• Istnienie porozumienia istotnie ogranicza dostęp

stron trzecich do B+R z powodu ograniczonego
potencjału badawczego

• Istnienie porozumienia ogranicza dostęp stron

trzecich do rynku produktów umownych ze względu
na szczególną strukturę podaży

• Bez żadnej obiektywnie ważnej przyczyny strony nie

korzystają z wyniku prac B+R

• Niema produktów konkurencyjnych
• Istnienie porozumienia eliminuje konkurencję w

zakresie prac B+R

Porozumienia specjalizacyjne

Zakres przedmiotowy

zwolnienia grupowego:

• Specjalizacja

jednostronna

• Specjalizacja wzajemna

odnośnie różnych
produktów

• Wspólna produkcja

Próg udziału w rynku

uczestników poniżej
20%

Nie ma zastosowania:

• Ustalanie cen
• Ograniczenie produkcji

lub sprzedaży

• Podział rynku lub

klientów

Pozbawienie przywileju wyłączenia

• Porozumienie nie pociąga istotnych efektów

racjonalizacyjnym lub nie ma udziału
konsumentów w korzyściach

• Nie ma skutecznej konkurencji dla produktów

objętych porozumieniem

Ocena porozumieo nie objętych

zwolnieniem grupowym

• Oświadczenie Komisji: Wytyczne w sprawie

porozumieo kooperacji horyzontalnej z 2011 r.
(2011/C 11/01)

• Ocena na podstawie art. 101 ust. 3
• Porozumienia objęte Wytycznymi:

– Produkcyjne (w tym specjalizacyjne)
– O wspólnych zakupach
– Komercjalizacyjne
– Standaryzacyjne
– O ochronie środowiska

Porozumienia produkcyjne

Rodzaje:
1. O wspólnej produkcji
2. Specjalizacyjne (jednostronne lub wzajemne)
3. O podwykonawstwie (wertykalne) zawarte

pomiędzy konkurentami bez przeniesienia
know-how na podwykonawcę

Z przeniesieniem know-how na podwykonawcę –Obwieszczenie

w sprawie oceny porozumieo o podwykonawstwie

Pomiędzy niekonkurentami – Wytyczne wertykalne

Porozumienie o zakupach

Celem jest osiągnięcie wolumenów i rabatów

podobnych do ich większych konkurentów.

1. Wspólnie kontrolowane przedsiębiorstwo
2. Przedsiębiorstwo w którym wiele firm ma

małe udziały

3. W drodze umownego uzgodnienia
4. W luźniejszej formie kooperacji

Może mied charakter porozumienia wertykalnego (z dostawcami) i

horyzontalnego = stosuje się Wytyczne dot. współpracy horyzontalnej
oraz te dotyczące porozumieo wertykalnych (podwójny standard).

Porozumienie komercjalizacyjne

• Dotyczą kooperacji pomiędzy konkurentami w

zakresie sprzedaży, dystrybucji lub promocji
ich produktów

• Zróżnicowany zakres (od wspólnej sprzedaży

do jednej specyficznej usługi marketingowej
np. reklamy)

• Najważniejsze są wzajemne porozumienia

dystrybucyjne pomiędzy konkurentami

Niewzajemne = stosuje się Wytyczne wertykalne

Porozumienie standaryzacyjne

• Mają za cel zdefiniowanie technicznych lub

jakościowych wymagao, z którymi muszą byd
zgodne obecne lub przyszłe parametry
produktu, procesy produkcyjne lub metody.

• Dotyczy także warunków dostępu do znaku

jakości

• Nie dotyczy standardów związanych ze

świadczeniem usług zawodowych (np. zasady
dostępu do wolnych zawodów)

Porozumienie o ochronie środowiska

• Strony wchodzą w te porozumienia celem:
a. Zmniejszenia zanieczyszczeo
b. celów związanych ze środowiskiem (w

szczególności tych związanych z art. 174 TWE)

Mowa o porozumieniach, których głównym celem a nie

ubocznym wynikiem jest zmniejszenie zanieczyszczenia.

Może dotyczyd także standardów surowców lub produkcji (np.

energooszczędnośd).

Np. porozumienie o zasięgu branżowym typu take-back lub

recykling (mogą zawierad elementy wertykalne).

Wymiana informacji

• Dzielenie się danymi przez samych konkurentów lub

pośrednio przez wspólny podmiot lub dostawców czy
detalistów

• Zalety: oszczędzanie kosztów poprzez ograniczenie

zapasów, dla konsumentów zmniejszenie kosztów
poszukiwania i poprawa wyboru (np. informacja o
aktualnych cenach, dane publiczne, dane
uśrednione)

• Wady: zdobycie wiedzy o strategiach rynkowych

konkurentów (ceny przyszłe lub przyszła produkcja,
dane niepubliczne, dane indywidualne)