1

Odwary

Napary

Maceraty

Odwary, Napary i Maceraty

- to

ś

wie

ż

o sporz

ą

dzane wodne wyci

ą

gi z

surowców ro

ś

linnych

surowce u

ż

yte do ich otrzymania powinny by

ć

rozdrobnione i przesiane przez odpowiednie sita:



li

ś

cie, kwiaty, zioła, korze

ń

prawo

ś

lazu

- sito 3,15 mm



korzenie, kł

ą

cza, kory

- sito 1,6 mm



owoce,

nasiona,

surowce

alkaloidowe

oraz

surowce

zawieraj

ą

ce glikozydy kardenolidowe

- sito 0,5 mm



nasion lnu nie rozdrabnia si

ę

PRZYGOTOWANIE

z korzeni prawo

ś

lazu przyrz

ą

dza si

ę

wył

ą

cznie maceracje, nawet

je

ś

li zapisano odwary lub napary

zazwyczaj z 1.0 cz

ęś

ci surowca przyrz

ą

dza si

ę

10,0 cz

ęś

ci

odwaru lub naparu oraz 20,0 cz

ęś

ci maceracji, je

ż

eli nie zapisano

inaczej

dla surowców silnie działaj

ą

cych powinna zosta

ć

podana masa

surowca i wody

np.:Rp.

Dec. Rad. Ipecacuanhae

1,5/120,0

oznacza to,

ż

e nale

ż

y sporz

ą

dzi

ć

120,0 g gotowego odwaru z

u

ż

yciem 1,5 g. korzenia wymiotnicy

jednak je

ż

eli nie przepisano inaczej z 1,0 cz

ęś

ci surowców silnie

działaj

ą

cych nale

ż

y przyrz

ą

dzi

ć

100,0 cz

ęś

ci odwaru lub naparu

ZALECENIA FP IV

przygotowywa

ć

odwary

nawet

je

ż

eli

zapisano napar, gdy

ż

powoduje to lepsze

wytrawienie surowca

przygotowywa

ć

napary,

nawet

je

ż

eli

zapisano odwary w przypadku surowców
zawieraj

ą

cych glikozydy nasercowe

2

odwary (Decocta)

rozdrobniony surowiec zala

ć

w infuzorce przepisan

ą

ilo

ś

ci

ą

wody o temperaturze pokojowej, starannie wymiesza

ć

,

przykry

ć

i umie

ś

ci

ć

w ła

ź

ni wodnej

ogrzewa

ć

30 minut w temperaturze powy

ż

ej 90ºC, lub je

ż

eli w

infuzorce jest 100,0 – 200,0 g wody mo

ż

na ogrzewa

ć

45

minut bez kontroli temperatury

nast

ę

pnie zawarto

ść

infuzorki przecedzi

ć

przez gaz

ę

z cienk

ą

warstw

ą

waty

surowiec przemy

ć

wrz

ą

c

ą

wod

ą

i po ochłodzeniu uzupełni

ć

ni

ą

odwar do przepisanej masy przecedzaj

ą

c przez uprzednio

u

ż

yt

ą

gaz

ę

z wat

ą

odwary z surowców alkaloidowych

wolne alkaloidy s

ą

zasadniczo słabo rozpuszczalne w

wodzie, znacznie lepiej rozpuszczaj

ą

si

ę

ich sole

dlatego do wytrawiania surowców alkaloidowych lepiej
jest stosowa

ć

wod

ę

zakwaszon

ą

kwasem cytrynowym w

ilo

ś

ci 0,5 g na ka

ż

de 100,0 g wody

gotowy gor

ą

cy odwar zoboj

ę

tnia si

ę

10% roztworem

amoniaku dodaj

ą

c go w ilo

ś

ci 25 kropli na ka

ż

de 100,0 g

u

ż

ytej wody (unika

ć

nadmiaru –

w

ś

rodowisku

zasadowym alkaloidy przejd

ą

w formy zasad i mog

ą

wytr

ą

ci

ć

si

ę

z roztworu)

odwary z surowców zawieraj

ą

cych

saponiny kwa

ś

ne

najlepsze wytrawienie surowców saponinowych uzyskuje
si

ę

przy pH około 7,0, st

ą

d zaleca si

ę

dodatek

wodorow

ę

glanu sodu w ilo

ś

ci 100,0 mg na ka

ż

dy 1,0 g

surowca, dzi

ę

ki czemu dochodzi do zoboj

ę

tnienia

zawartych w surowcu kwasów organicznych

wyj

ą

tek stanowi odwar z korzenia mydlnicy, gdzie nie

stosuje si

ę

dodatku wodorow

ę

glanu sodu

napary (Infusa)

rozdrobniony surowiec umie

ś

ci

ć

w ogrzanej na ła

ź

ni wodnej

infuzorce, zala

ć

przepisan

ą

ilo

ś

ci

ą

wrz

ą

cej wody, przykry

ć

i

umie

ś

ci

ć

na ła

ź

ni wodnej

ogrzewa

ć

15 minut

nast

ę

pnie infuzork

ę

zdj

ąć

z ła

ź

ni i pozostawi

ć

15 minut od

czasu do czasu mieszaj

ą

c

zawarto

ść

infuzorki przecedzi

ć

przez gaz

ę

z cienk

ą

warstw

ą

waty

surowiec przemy

ć

wrz

ą

c

ą

wod

ą

i po ochłodzeniu uzupełni

ć

ni

ą

napar do przepisanej masy przecedzaj

ą

c przez uprzednio

u

ż

yt

ą

gaz

ę

z wat

ą

3

napary z surowców glikozydowych

glikozydy nasercowe łatwo ulegaj

ą

unieczynnieniu pod

wpływem glikozydaz – enzymów obecnych w surowcu

aby temu zapobiec konieczne jest zalanie wrz

ą

c

ą

wod

ą

co

powoduje unieczynnienie enzymów

w przypadku naparów zawieraj

ą

cych digitaloidy nie nale

ż

y

stosowa

ć

do słodzenia cukru, gdy

ż

sprzyja on rozwojowi

drobnoustrojów rozkładaj

ą

cych glikozydy, zamiast cukru

mo

ż

na zastosowa

ć

:



sacharyn

ę

– 10 mg sacharyny = 6,0 g sacharozy = 10,0 g

syropu prostego,



dodatek 10% glicerolu

glikozydy miłka i konwalii s

ą

bardziej odporne dlatego mo

ż

na

je ł

ą

czy

ć

z preparatami zawieraj

ą

cymi cukier

maceracje (Macerationes)

surowiec zala

ć

przepisan

ą

ilo

ś

ci

ą

wody o

temperaturze pokojowej i pozostawi

ć

na 30

minut

w

temperaturze

pokojowej

cz

ę

sto

mieszaj

ą

c

przecedzi

ć

przez materiał filtracyjny a surowiec

przemy

ć

tak

ą

ilo

ś

ci

ą

wody, aby uzyska

ć

przepisan

ą

ilo

ść

preparatu

wod

ę

cedzi

ć

przez u

ż

yty uprzednio materiał

filtracyjny

Uwagi ogólne odno

ś

nie

odwarów, naparów i maceracji

odwary, napary i maceracje s

ą

preparatami nietrwałymi,

dlatego nale

ż

y je przyrz

ą

dza

ć

ex tempore

po przygotowaniu mog

ą

by

ć

u

ż

ywane najdłu

ż

ej w ci

ą

gu 7 dni

przy przechowywaniu w chłodnym miejscu

mo

ż

na je konserwowa

ć

dodatkiem 0,15% mieszaniny (1:10)

hydroksybenzoesanu

metylu

z

hydroksybenzoesanem

propylu

preparaty m

ę

tne powinny by

ć

oznakowane informacj

ą

:

„zmiesza

ć

przed u

ż

yciem”

je

ż

eli wyci

ą

g wodny jest składnikiem mieszanki to nale

ż

y

przygotowa

ć

go w pierwszej kolejno

ś

ci i w nim rozpuszcza

ć

zapisane składniki

przy przygotowywaniu mieszanek w skład których zapisano
wyci

ą

g wodny jako rozpuszczalnik nale

ż

y unika

ć

stosowania

roztworów zapasowych

je

ż

eli jaki

ś

składnik musimy rozpu

ś

ci

ć

na ciepło (np.

papaweryna) lub w innym rozpuszczalniku (np. aminofenazon
w etanolu) to stosujemy mo

ż

liwie najmniejsz

ą

ilo

ść

tego

rozpuszczalnika, a ilo

ść

wody przepisan

ą

do wykonania

wyci

ą

gu odpowiednio zmniejszamy

w niektórych przypadkach odwar lub napar mo

ż

na zast

ą

pi

ć

odpowiedni

ą

ilo

ś

ci

ą

nalewki lub wyci

ą

gu płynnego, nale

ż

y

wówczas pami

ę

ta

ć

,

ż

e:



wyci

ą

gi płynne przygotowuje si

ę

tak, aby 1,0 cz

ęść

wyci

ą

gu zawierała tyle samo substancji czynnych co 1,0 g

surowca – wymieniamy je wówczas w stosunku 1:1



w przypadku nalewek stosunek surowca do gotowego
preparatu wynosi:

• 1:5 dla nalewek z surowców łagodnie działaj

ą

cych

• 1:10 dla nalewek z surowców silnie działaj

ą

cych

4

Proporcje surowca i wody przy sporz

ą

dzaniu

wyci

ą

gów wodnych

nie dotyczy

20

1

MACERACJA

100

1

10

1

NAPAR

100

1

10

1

ODWAR

WODY

SUROWCA

WODY

SUROWCA

Z SUROWCÓW SILNIE

DZIAŁAJ

Ą

CYCH

Z SUROWCÓW ŁAGODNIE

DZIAŁAJ

Ą

CYCH

PREPARAT

Warunki wytrawiania przy sporz

ą

dzaniu

wyci

ą

gów wodnych

30 minut

nie dotyczy

brak ogrzewania

POKOJOWA

MACERACJA

nie dotyczy

15 minut

na ła

ź

ni wodnej

- 15 minut

WRZ

Ą

CA

NAPAR

nie dotyczy

nie dotyczy

30 min. w temp.

powy

ż

ej 90

o

C

lub 45 min. bez

kontroli

temperatury

POKOJOWA

ODWAR

CZAS

WYTRAWIANIA W

TEMPERATURZE

POKOJOWEJ

CZAS

POZOSTAWIENIA

PO OGRZANIU

CZAS

OGRZEWANIA

TEMPERATURA

WODY

DODAWANEJ DO

RUROWCA

PREPARAT