TORUŃ

Stare miasto.

•

Układ ortogonalny o obrysie trapezoidalnym. Zabudowa skupiona wokół

czworobocznego rynku z ratuszem pośrodku, ulice wytyczone z naroży. W części

płd. bloki zabudowy regularne , prostokątne , dominują ulice prostopadłe do nabrzeża;

w płn. nieregularne, wydłużone, wieloboczne.

•

Miasto otoczone podwójnym pierścieniem murów i fosa, w murze wewnętrznym

32 baszty łupinowe oraz 8 warownych bram- od płd. : Mostowa, łazienna,

Żeglarska, Klasztorna, od Zach : Staroturuńska, od płn Chełmińska, od wsch.

:Paulińska i Kotlarska. Bramy Starotorunska i Chełmińska z rozbudowanymi

przedbramiami.

Nowe Miasto.

•

Położone przy S. M i zamku, od płn.- wsch. Obrys trapezoidalny, układ zabudowy

szachownicowy, o bokach w większości regularnych, skupionych wokół

czworobocznego rynku z ratuszem pośrodku ( od 1668 r pełnił funkcje zboru). Ulice

wytyczone z narożników. W płn.- wsch. narożniku kościół św. Jakuba, w płn.- Zach

klasztor dominikanów z kościołem św. Mikołaja. Mury obronne od płn., płd., wsch.

Trzy bramy z przedbramiami :od płn.: Główna lub Prawa, od wsch. –świętej

Katarzyny, od płd.- Świętego Jakuba.

Zamek Krzyżacki, komturski. ( 2 poł. XIII w, 1 poł XIV, 1 poł. XV)

•

Zbudowany w 6 etapach : 1251- gród Pastolsk; 3 ćw XIII w – mur obwodowy i płd.

skrzydło zamku; 4 ćw. XIII w krużganki skrzydła płd.; 1 poł XIV w – skrzydło wsch.,

wieża i dansker; koniec XIV w- przedzamcze z budynkami gospodarczymi i

reprezentacyjnymi; ok. 1400 przebudowana krużganka na pomieszczenia mieszkalne.

•

Ceglany, o wątku wedyjskim i polskim, z użyciem cegły glazurowanej, podmurówka

z kamienia narzutowego, w części płn.- wsch. fragm., muru w całej wys. z kamienia

narzutowego

•

Zamek górny zapewne z przedzamczem od płn., na rzucie podkowiastym, otoczony

murem obronnym w wątku wedyjskim. Wzdłuż murów budynki, przy skrzydłach

wsch. i płd. krużganki. Wolno stojąca ośmioboczna wieża w płn. części dziedzińca.

Gł skrzydło od płd., jednotraktowe, trójdzielne, podpiwniczone, dwukondygnacyjne.

Przyziemie i piwnice o funkcjach gospodarczych, przesklepione.. na piętrze od wsch.

dwunawowa kaplica, sklepienie krzyżowo- żebrowym, wsparte na kamiennych

kolumienkach i trójdzielnych służkach. W części śr skrzydła refektarz, sklepiony

analogicznie. Od Zach sala kryta stropem, być może dormitorium. Skrzydło wsch. – w

wątku polskim, z użyciem cegły glazurowanej, jednotraktowe, podpiwniczone,

dwukondygnacyjne. Od str Zach krużganek o ceglanych arkadach, z ceramicznymi

maswerkami i wimpergami. Na piętrze kapitularz, dwunawowy ze sklepieniem

krzyżowo- żebrowym. Od wsch. dansker na rzucie prostokąta połączony ze skrzydłem

wsch. gankiem wspartym na ceglanych arkadach.

•

W kaplicy i kapitularzu glazurowane posadzki ceramiczne o motywie rozet. W

innych pomieszczeniach posadzki ceglane z płytek kolistych, czwórlistnych i

wielolistnych.

•

Cztery ceglane portale : w przyziemiu do pomieszczenia pod refektarzem, na piętrze

do kaplicy i kapitularza ( dekoracja roślinna) i do refektarza ( kamienny, uskokowy ).

•

Uszkodzenia i rozebranie zamku w 1454.

Obwarowania Starego Miasta. ( 2 poł XIII - poł. XV )

•

Z cegły różnego formatu, w wątku wedyjskim, polskim, mieszanym, niektóre odcinki

na fundamentach z kamienia narzutowego; odmienne posadowienie i grubość muru,

inne osadzenie ganków ( na uskoku, na arkadach na konsolach ) ------poświadczają

niejednolitość koncepcji i realizacje w wielu etapach, a także liczne przekształcenia.

•

Podwójna linia murów: mur wysoki, zwieńczony krenelażem i krytym gankiem dla

straży i murem niskim, zwieńczonym zapewne blankami

•

8 warownych bram- od płd. : Mostowa, łazienna, Żeglarska, Klasztorna, od Zach :

Staroturuńska, od płn. Chełmińska, od wsch. :Paulińska i Kotlarska. Bramy

Starotorunska i Chełminska z rozbudowanymi przedbramiami.

•

W kurtynie murów 32 baszty i furty

•

Brama Mostowa w formie wysokiej wieży, stanowi gł wjazd płd. traktem. Na rzucie

prostokąta o zaokrąglonych narożnikach i wysunięta połową obwodu przed linie

murów. Zwieńczona blankowaniem o profilowanych krawędziach, nad szeroka opaska

tynkową, ujętą gzymsami.

Ratusz starego miasta. ( 1391-1399; wieża 2 poł XIII w, 1385)

•

Z cegły w wątku polskim i wedyjskim z użyciem kamienia

•

Na placu rynkowym, przesunięty ku wsch.

•

Na rzucie prostata, czteroskrzydłowy, podpiwniczony, dwukondygnacyjny z

dziedzińcem wewnętrznym. Brama przejazdowa na osi każdego skrzydła. Wieża

w rzucie kwadratu, w naroży płd.- wsch. Piwnice dostępne z rynku, w skrzydle wsch.

o trzech traktach, sklepione kolebkowo. Pozostałe piwnice ( także pod dziedzińcem) w

układzie nie regularnym, sklepione kolebkowo i kolebkowo z lunetami. W przyziemiu

skrzydła płn. sala sądowa ( sklepienie krzyżowo- żebrowe z przęsłami

trójpodporowymi ), otwarta arkadami na trzy str. oraz izba narad i inne pomieszczenia

pomocnicze. Skrzydła wsch. i Zach trójtraktowe, w traktach środkowych hale, w

skrzydle wsch. ławy chlebowe i kramy, w Zach sukiennice oraz od płn. waga. W

skrzydle Zach podłużna sala zwana mieszczańska, kancelaria i skarbiec. W wieży

archiwum. W Sali w skrzydle Zach zapewne otwarte wiązanie dachowe, w

pozostałych pomieszczeniach stropy.

Spichlerz. ( koniec XV w)

•

Z cegły w wątku wedyjskim, na fundamencie z kamieni narzutowych

•

Położony w płd.- wsch. części S.M sąsiadującej z portem wiślanym.

•

Na rzucie prostokąta, szczytem do ul . Ciasnej, podpiwniczony, czterokondygnacyjny.

Piwnica podzielona ściana na dwa pomieszczenia, pozostałe kondygnacje

jednoprzestrzenne. Wszystkie kryte otwartymi stropami belkowymi.

•

W przyziemiu elewacji Zach, przy narożach budynku, dwa takie same ostrołukowe

portale o podwójnie fazowanych krawędziach.

Dom Kopernika ( od 1459 własność Łukasza Waczenrode, od 1464 lub 148o własność jego

zięcia M. Kopernika)

•

Z cegły w wątku polskim, fundament z głazów narzutowych, z wykorzystaniem

reliktów budowli z Kon XIII i XIV w.

•

Położony w zwartej zabudowie pierzei ul. Świętej Anny ( obecnie Kopernika) pod nr

15.

•

Na rzucie prostokąta, podpiwniczony, trójkondygnacyjny. Piwnica i pierwsze piętro

trójtraktowe, kolejne jednoprzestrzenne. Wszystkie kryte otwartymi stropami

belkowymi.

•

Fasada podzielona na dwie strefy fryzem tynkowym, malowanym w ornamenty

maswerkowe, ujętym profilowana cegła. Portal profilowany kształtką, zwieńczony

wimperga, ujęta sterczynami na konsolach.

Kościół par. p. w. śś. Jana Chrz. i Jana Ew. ( 1270-1330; 2 poł XIV; 2 poł XV )

•

Ceglany z użyciem cegły glazurowanej, detal architektoniczny z kamienia ( także

sztucznego)

•

Pierwotnie pośrodku miasta lokacyjnego, wytyczonego w 1233 ( na miejscu

dawniejszego targowiska)

•

Trójnawowa, czteroprzęsłowa hala na rzucie wydłużonego prostokąta, z

prostokątnym, trójprzęsłowym prezbiterium. Przy prezbiterium od płn.

trójprzęsłowa zakrystia, z wąskim jednoprzęsłowym skarbcem od wsch. Przy korpusie

od Zach, nieznacznie od niego wyższa trójkondygnacyjna wieża na rzucie

kwadratu. Przy wieży od płd. i płn. wąskie kaplice w przedłużeniu naw bocznych

oraz wieżyczki schodowe.

•

W korpusie sklepienia gwiaździste : w trzech wsch. przęsłach nawy gł

ośmioramienne, w Zach przęśle sześcioramienne. W nawach bocznych gwiaździste

pięcioramienne, w Zach, dwudzielnych przęsłach naw bocznych sześcioramienne bez

żeber przekatowych oraz sieciowe sklepienia o rysunku gwiazdy czteroramiennej

( nawa płn.) i krzyżowo- żebrowe ( nawa płd.)

•

Łuki arkad międzynawowych obustronnie profilowane, w wałkiem w podłuczach

•

Portale: do Zach. przesyła prezbiterium od płd. oraz z prezbiterium do zakrystii-

profilowane uskokowo, z kształtki; Zach oraz do krucht od płd. i płn. – prostokątne,

profilowane, nadproża na profilowanych konsolach.

•

Fazy budowy :

1. kościół pierwszy z 1233-1255/57 nie znany, spłonął

2. drugi z lat 1270-1330- dziewięciopolowa hala na rzucie kwadratu, sklepiona

krzyżowo- żebrowo, z wieża na rzucie kwadratu od Zach, uszkodzona pożarem

3. trzeci zbudowany w dwóch etapach : I1361-1388 wydłużenie korpusu o

jedno przęsło, dobudowa rzędu kaplic od płn, przekształcenie korpusu w

pseudobazylike ( ?); II ukończenie wieży 1403, jej zawalenie 1406, budowa

obecnej wieży 1407-1433 lub 1437 )

Kościół par. p. w. św. Jakuba ( 1309 ( położenie kamienia węgielnego przez bpa

chełmińskiego Hermana )- 2 ćw. XIV )

•

z cegły w wątku wedyjskim i polskim z użyciem zielonych i złotych, glazurowanych

cegieł, kształtek i płytek oraz zendrówki.

•

posiada rzadko spotykany na terenie Ziemi chełmińskiej układ bazyliki trójnawowej,

emporowej z łukami odporowymi i wysokimi, ozdobionymi pełzakami (żabkami) i

kwiatonami pinaklami.

•

Położony w płd.- wsch. naroży Nowego Miasta, otoczony murem, w naroży płn.-

Zach bramka przy której karner

•

Trójnawowa, czteroprzęsłowa, bazylika. Prezbiterium czteroprzęsłowe, od płn.

trójprzęsłowa zakrystia z wieżyczka schodowa od płn. W Zach przęsło nawy gł

wbudowana masywna wieża

•

Sklepienia w trzech Zach przęsłach prezbiterium, nawie gł i kruchcie pod wieża-

gwiaździste czteroramienne, w dłuższym od pozostałych wsch. przeżre prezbiterium-

pseudopoligonalne o gwiaździstym układzie żeber, a trójkątnymi, dwudzielnymi

polami w narożach. W nawach bocznych sklepienie krzyżowo- żebrowe, w płn.

kaplicy przy więzy trójprzęsłowe. Na piętrze wieży sklepienie gwiaździste

ośmioramienne.

•

Prezbiterium oddzielone lektorium.

•

Kościół opięty wysokimi przyporami, jednoskokowe, przechodzące w sterczyny,

zwieńczone ceglanymi pinaklami, przy korpusie podpierają łuki przyporowe.

•

Trzy portale : od Zach, do prezbiterium od płd. oraz z prezbiterium do zakrystii-

ostrołukowe, profilowane uskokowo, z kształtki glazurowanej, zewnętrzna archiwolta

portalu Zach z glazurowanych płytek z literami nie tworzącymi żadnego napisu.

•

Cztery fazy budowy :

1. 1309-1320prezbiterium z płytszym przęsłem wsch., ściana tęczowa o szer.

wykroju arkady tęczy

2. 1320-1330zmiana wykroju i profilowania łuku tęczy, dolna cześć fasady

3. 1330-1340wydłużenie wsch. przesyła prezbiterium, zakrystia, sklepienia,

elewacje i dwie niższe kondygnacje wieży

4. Pol XIV w  ostatnia kondygnacja wieży i kaplice miedzy przyporami

Kościół p.w Panny Marii, Franciszkański ( ob. parafialny ) ( 2 i 4 ćw XIII, 3 i 4 ćw. XIV )

•

1239 wielki mistrz zakonu krzyżackiego zakłada klasztor, przyjęty w tymże roku na

kapitule w Brnie do prowincji polsko- czeskiej.

•

Położony na płn.- Zach od rynku

•

Sześcioprzęsłowa, niesymetryczna hala filarowa. Elewacja Zach wytyczona ukośnie

zgodnie z biegiem ul Piekary. Prezbiterium prostokątne, zapewne oddzielone

lektorium, czteroprzęsłowe. Od płn. piętrowa zakrystia, jednoprzęsłowa, zamknięta

pięciobocznie

•

Sklepienia gwiaździste : w nawy płd. i zakrystii czteroramienne, w nawie gł

sześcioramienne, w prezbiterium ośmioramienne. Od płn. krużganek otwarty do nawy

gł arkadami.

•

Filary międzynawowe ośmioboczne, od wsch. i Zach półfilary. Okna monumentalne,

trójdzielne, ceglane maswerki z arkadami w podłuczach

•

Prezbiterium i korpus od płn. opięte przyporami.

•

Dachy dwuspadowe, osobne nad każdą nawa.

•

Cztery portale : od Zach w czwarty przęśle korpusu i do nawy płd., od wsch.-

ceglane;, profilowane, wieloskokowe; portal do krużganka w pierwszym przęśle nawy

GL – profilowany

•

Zabudowania klasztorne od płn. i od wsch.

•

Trzy etapy budowy :

1. poł XIII w niski kościół salowy

2. 1270-1300 Sześcioprzęsłowa, dwunawowa, niesymetryczna hala filarowa.

Prezbiterium prostokątne, czteroprzęsłowe. Zakrystia ok. 1300.

3. kościół trzeci w dwóch fazach : I---3 ćw. XIV w- przebudowa korpusu; II ---4

ćw. XIV w – prezbiterium

•

historia: protestancki 1557-1724; przekazany bernardynom 1724;1825-1830-

odnowiony i przekazany katolikom.

MALBORK.

Zamek krzyżacki, rezydencja Wielkiego Mistrza (po 1280, XIV, 1 poł XV)

•

historia: komturski, od 1309 rezydencja wielkich mistrzów Zakonu, od 1457 siedziba

starostwa oraz jedna z rezydencji królów polskich

•

z cegły w wątku wedyjskim i polskim, w części fundamentów kamień narzutowy.

Elementy architektoniczne z zendrowanej i kolorowo glazurowanej ceramiki,

wapienia, granitu i sztucznego kamienia.

Zamek Wysoki.

•

Na rzucie prostokąta, fasada zwrócony do płn., z czterema skrzydłami wokół

prostokątnego dziedzińca, otoczonego krużgankami, podpiwniczony,

trójkondygnacyjny. Na narożach skrzydeł kwadratowe w rzucie wieżyczki,

występujące nieznacznie poza linie obwodowe murów obwodowych. Wieża

głowna na rzucie prostokąta wtopiona w bryłę zamku przy płn. -wsch. narożu

dziedzińca, rozczłonkowania oknami i blendami w sześciu strefach, zwieńczona

krenelażem. Wszystkie skrzydła na piwnicach dostępnych z przyziemnej części

krużganka.

•

SKRZYDŁ PŁNW części śr niewielkie pomieszczenie zwane Celą Witolda. W

przybudówce przedłużającej skrzydło ku wsch., w przyziemiu, kaplica św. Anny-

grobowa wielkich mistrzów, dostępna z zewnątrz przez dwa przeciwlegle portale

w osiach bocznych elewacji; dwuprzęsłowa, zamknięta pięciobocznie; części zach.

Kaplicy komora Grobu Pańskiego, dostępna przez portyk otwarty ostrołuczną

arkadą Na piętrze od Zach. Czteroprzęsłowy kapitularz.

•

SKRZYDŁO WSCH całe pierwsze piętro zajmują sklepione żebrowo-

krzyżowo dormitorium, druga kondygnacje- magazyn

•

SKRZYDŁO PŁDdwa nierównej wielkości dormitoria. Na drugim piętrze dwie

sale refektarze konwentu o sklepieniach krzyżowo- żebrowych

•

SKRZYDLO ZACH pierwsze piętro podzielone na kilka sklepionych

kolebkowo lub krzyżowo- żebrowo pomieszczeń , uznawanych za mieszkania

wyższych urzędników Zakonu i skarbiec. Na drugim piętrzę magazyn.

•

Dekoracja: w kapitularzu wsporniki z dekoracja maswerkową, roślinna,

zoomorficzna i figuralna, w kaplicy panny Marii wsporniki i kapitele roślinne,

zwornik figuralny z Tronujaca madonna z Dzieciątkiem, przyścienne posagi

Chrystusa, Apostołów i świętych oraz Ecclesii i Synagogi; w kaplicy św. Anny

wsporniki z dekoracja roślinna i figuralna, oraz zworniki m.in. z symbolami

Ewangelistów, Tronującą sw. Anna Samotrzeć oraz herbem wielkich mistrzów.

•

Cztery portale : [1]z krużganka do kapitularza, z dwustrefowymi kapitelami,

dekorowany liśćmi dębu [2] z krużganka do kaplicy Panny Marii , zwany Złotą

Bramą- w głębokiej wnęce o grubości muru, z dekoracja roślinną, zoomorficzna i

figurami Panien Mądrych i Głupich, Ecclesii i Synagogi oraz Chrystusa Sędziego.

Na ścianach wnęki dekoracja maswerkowa oraz płaskorzeźbione

przedstawienia z życia Marii i Chrystusa; [3]i [4] z tarasu do kaplicy św. Anny,

w głębokich wnękach w grubości muru, z dekoracja roślinna, zoomorficzna oraz

płaskorzeźbionymi scenami : w portalu płd. Legenda Krzyża Świętego,

Wniebowstąpienie i Sad Ostateczny, w płn. Koronacja Marii, Panny Mądre i

Głupie, Pokłon Trzech Króli i Zaśniecie Marii.

•

W części wsch. elewacji płn. W wysokiej i głębokiej ostrołucznej wnęce,

ostrołuczny otwór bramy wjazdowej o granitowych ościeżach, górą ujęty łukiem z

wielkich granitowych trójliści.

•

Na wsch. elewacji kaplicy Panny Marii w miejscu okna wnęka, w której

kolosalny posąg Matki Boskiej z Dzieciątkiem.

Zamek średni:

•

Na rzucie nieregularnego prostokąta z trójskrzydłową zabudowa przy płn.,

wsch. i Zach boku obszernego dziedzińca. W naroża wtopione wieżyczki na

planie kwadratu, występujące przed lico muru. Wszystkie skrzydła na

piwnicach, pod skrzydłem Zach. Dwupiętrowych.

•

W skrzydle płn. Wieża bramna. Na wsch. od przejazdu w przyziemiu wartownia

oraz ciąg pomieszczeń magazynowych. Na pierwszym piętrze 6 pomieszczeń

przeznaczonych na siedzibę wielkiego komtura. Skrzydło wsch. służące jako

kwatera gości. Do płd.- Zach naroża przylega wysunięta nieco poza lico muru,

przeznaczona dla gości kaplica św. Bartłomieja.

•

W skrzydle zach. Rezydencja wielkich mistrzów: Pałac Wielkiego Mistrza z

kaplicą oraz Wielki Refektarz i kuchnia. W części płd. Pałac na rzucie

wydłużonego prostokąta.( ze względu na warunki terenowe pałac we wsch. części

dwukondygnacyjny a w Zach czterokondygnacyjny)

•

W płd. części skrzydła zach. Wielki Refektarz, wzniesiony na piwnicach, w

części Zach, dwupoziomowych, ze sklepieniami kolebkowymi lub gwiaździstymi

na gurtach, wspartymi na niskich podporach. Sala Refektarza oświetlona rzedami

nisko osadzonych okien. Sklepienie wsparte na trzech granitowych,

ośmiobocznych kolumnach. Na jednym ze zworników Ucieczka do Egiptu. Od płn

przylega kuchnia wielkiego mistrza. Na dziedzińcu przed wielkim refektarzem

trzy budynki: dom kapelana, budynek studni i łaźnia.

Przedzamcze.

•

Zajmuje prostokątny obszar. Jego warowny obwód zachował się tylko cząstkowo w

postaci zwartego szeregu budynków wzdłuż płd. odcinku kurtyny Zach., oraz kilku

budynków, wież obronnych i odcinków murów wzdłuż pozostałych dwóch kurtyn.

Czwarta płd. nie była zapewne zbudowana.

 Każda z części zamku była budowana w kilku etapach. Najpierw powstał

Zamek Wysoki, a następnie Zamek Średni. Przedzamcze zostało wzniesione

po rozbudowie Zamku Średniego.

Brama Mariacka-zwana też Sztumską. ( 3 ćw. XIV)

•

Z cegły w wątku polskim z użyciem zendrówki

•

W płd. wewnętrznym odcinku murów miejskich. Czworoboczna,

pięciokondygnacyjna.

Ratusz. ( 1365-1380, 2 poł. XV)

•

Ceglany, o wątku polskim

•

Położony przy Zach. Pierzei rynkowej. Na rzucie prostokąta, fasada ku Zach.

Dwukondygnacyjny. Na dwutraktowych piwnicach.

Kościół par. p.w. św. Jana Ew. (1468-ok.1500, 2 tercja XVI)

•

Trójnawowa, sześcioprzęsłowa hala na rzucie zbliżonym do kwadratu; ceglana, w

wątku polskim z dekoracja rombową z zendrówki. Na miejscu pierwotnego

zniszczonego podczas oblężenia miasta w 1457.

GDAŃSK.

Obwarowania głównego miasta, starego mista i starego przedmieścia- od 1343, XV w, pocz.

XVI w.

•

Z cegły, zróżnicowanego koloru i rozmiarów, w Watku wedyjskim oraz polkim lub

mieszanym, z uzyciem zendrówki.

Ratusz Głownego Miasta Kon XIII, 1327-36, 1379-82, XV.

•

Z cegły, na rzucie prostokąta dwukondygnacyjny, z wieża w czesci środkowej oraz

prostkatnym dziedzińcem od PN., otoczony skrzydłami askich oficyn

gospodarczych.Podpiwniczony, trókondygnadyjny. Piwnice –sklepienie kolebkowe, w

pomieszczeniu Kasy-sklepienie kryształowe, pozostałe pomieszczenia kryte stropami.

Dwór Artusa 1477-1481

•

ceglany w watku polskim, filary z kamienia

•

na rzucie nereguralnego prostokąta, z przedprożem. Podpiwniczony,

jednokondygnacyjny. Układ wnętrza halowy, trójnawowy,

trójprzęsłowy. Od PN. niewielka wiezyczka piecioboczna. Filary

międzynawowe ośmioboczne. Sklepienia gwiaździste czteroramienne.

W piwnicach sklepienia żebrowo-krzyzowe.

Dwór bractwa świetego Jerzego 1487-94 z cegły na rzucie kwadratu, dwukondygnacyjny,

nakryty wysokim dachem namiotowym

Zuraw Brama Wodna Głównego Miasta 1442-44, ok. 1500, z cegły w watku polskim, z

drewniana konstrukcja dzwigowa, brama złozona z dwóch cylindrycznych baszt połaczonych

ze soba murami.

Kościoł parafialny Pannny Marii 1342-1502

•

ceglany, w watku polskim, datale kamienne i ceramiczne, wnetrze tynkowane

•

monumentalna, trójnawowa hala na rzucie krzyza, z wieza na osi Zach. Otoczona

wieńcem kaplic miedzy wewnętrznymi przyporami

•

korpus trójnawowy, sześcioprzęsłowy

•

prezbiterium prostokątne, trójprzęsłowe, trójnawowe o ściętych narozach

zewnętrznych.

•

Filary międzynawowe ośmioboczne

•

10 portali. Nad portalem głównym czterodzielne okno

Koscioł parafialny p. w św. Katarzyny 2 poł XIV, 2 poł XV- pocz XVI w- ceglany o watku

polskim, trójnawowa hala o pięcioprzęsłowym korpusie i trójprzęsłowym prezbiterium

Kościoł Parafialny Głównego Miasta p. w. Św. Jana CHrz. 2 poł XIV w- pocz XV z cegły w

watku polskim, trójnawowa, czteroprzesłowa hala z nawa poprzeczna o dwuprzęsłowych

ramionach. Trójnawowe, halowe, Trójprzęsłowe prezbiterium.Sklepienia Gwiaździste.

Koscioł p. w. św. Trójcy, klasztor franciszkanów, kaplica św. Anny.

•

Kościół 1480-1503, ceglany w atku polskim i wedyjskim, z uzyciem zendrówki i

cegły glazurowanej.Trójnawowa, szescioprzesłowa hala i płytkimi kaplicami od PN. i

Pd. Miedzy przyporami wewnętrznymi. Pięcioprzęsłowe prezbiterium na rzucie

niemiarowego prostokąta.W prez.. sklepienia gwiaździst- sieciowe, w nawach

sieciowe.

•

Zabudowania klasztorne 1422-1522 przy kosciele od Pd. , trójskrzydłowe, wirydarzem

otoczonym krużgankami o sklpieniu kryształowym. W skrzydle wsch. Mały refektarz

dwunawowy, trójprzęsłowy o sklpieniu gwiaździstym oraz biblioteka sklpiona

gwiaździście. W skrzydle Pd. Wielki refektarz sklepiony sieciowo i kryształowo

sklepiony kapitularz.

•

Kaplica św. Anny 1505-1514. Dostawiona do Pd- Zach. Naroza koscioła, w

przedłużeniu nawy Pd, odchylona od osi koscioła.Na rzucie zbliżonym do prostokąta,

salowa, piecioprzesłowa. Sciany rozczłonowane arkadami przyściennymi, sklepienia

sieciowe o motywach gwiaździstych, konstrukcji kopłupułowej z lunetami. Dwa

portale od PN.

FLOMBORK

Zabudowa warowna wzgórza katedralnego- 1 poł. XIV w, ceglana w wątku wedyjskim i

polskim, z uzyciem kamienia i zendrówki.

Koscioł katedralny p.w Wniebowzięcia Najświetrzej Marii Panny ok. 1329-1388

( zbudowany w dwóch etapach)

•

Z cegły, w watku wedyjskim ( prezbiterium) i polskim, detal ze sztucznego kamienia

i ceramiczny

•

Trójnawowa, ośmioprzesłowa hala na rzucie wydłużonego prostokąta z

wydłuzonym, prostokątnym prezbiterium. Przy prezbiterium dwuprzesłowa

zakrystia z empora biskupią. Od Pd. Przy przesle środkowym wieza

trójkondygnacyjna z empora na pietrze otwarta do prezbiterium.Od Pd.,

dwuprzesłowa kaplica św. Jerzego z konca XV w.Od Zach. Jednoprzesłowa kruchta.

•

Filary międzynawowe ośmioboczne

•

Sklepienie gwiaździste na łuku ostrym

•

Portale wieloskokowe, profilowane. Portal głowny-w archiwolcie niemal

pełnoplastyczne postaci świetych, proroków, aniołów oraz Panien Madrych i Panien

Główpich pod baldachimami. W kluczu trzeciego walka archiwolty głowa Chrystusa.

•

Koscioł opiety przyporami

GNIEZNO

Kościół katedralny p.w Wniebowzięcia Panny Marii i św. Wojciecha 1324-1370, ok. 1370-

XIV/XV, 1 poł XV

•

Z cegły w watku polskim, filary, arkady , detal z piaskowca; zebra i wsporniki prez.,

archiwolty arkad międzynawowych, portale, detal korpusu ze sztucznego kamienia.

Wnetrze bielone i polichromowane, glify okien tynkowane

•

Trójnawowa, piecioprzesłowa bazylika z dwoma wiezami od Zach.. Prezbiterium

trójprzęsłowe zamknięte siedmiobocznie

•

Pośrodku wch przesła nawy gł. Konfesja św. Wojciecha

•

Sklepienia krzyzowo-zebroowe.

•

Trzy portale w kruchtach: porta Regia w pierwszym przesle korpusu od Pd. W portalu

od PN. Ukrzyżowanie, w portalu od Pd. Sad Ostateczny.

Koscioł p.w Jana Chrz. BOŻOGROBCÓW XIV w.

•

Z cegły w watku polskim, zebra i detal ze sztucznego kamienia

•

Jednonawowy, czteroprzęsłowy, z wyższym jednoprzęsłowym zamkniętym poława

sześcioboku prezbiterium. Od Zach czworoboczna wieza z zakrystią.Arkada teczy

ostrołukowa.

•

Zabudowania klasztorne od PN-zach

KAMIEN POMORSKI

Kościół katedralny p.w. Panny Marii i sw. Jana CHrz.- korpus nawowy i siedziba kapituły

1330-1385, 1310-50

•

Z ciosłów granitowych i cegły w watku wedyjskim i polskim, detale ceramiczne i z

ciosu

•

Korpus nawowy dostawiony do starszej wsch czesci katedry, być może z

wykorzystaniem wcześniejszego rozplanowani. Trójnawowa bazylika systemu

wiązanego z alternacja podpór. Nawa gł. Trójprzesłowa.

•

Siedziba połozona od PN koscioła, wejście z czwartego przesła nawy PN.Na rzucie

kwadratu z krużgankiem wokół wirydarza. Sklepienie krzyzowo –zebrowe.

KOŁBACZ

Opactwo Cystersów p. w Panny Marii 1210-1247 do 2 poł XIV

•

Z cegly watku Pol i wen. Detal z ciosu

•

Koscioł na rzucie krzyza. Prezbiterium pierwotnie jednoprzęsłowe, zamknięte absyda,

nastepnie przekształcone na dwuprzęsłowe zamknięte pięciobocznie.Nawa poprzeczna

piecioprzesłowa. Korpus trójnawowy, ośmioprzęsłowy. Sklepienia krzyzowo-

zebrowe.

•

Zabudowania klasztorne od Pd, na rzucie czworoboku trójskrzydłowe z krużgankiem

wokół kadratowego wirydarza.

KRAKÓW ( zespół złozony z Krakowa, Okołu, Kazimierza i Klepacza)

Zamek królewski na Wawelu Kon XII-pocz. XIV

•

Murowany z kamienia łamanego i cegly w watku polskim, elementy konstrukcyjne i

dekoracyjne z ciosu wapiennego

•

Zespól zamkowy na miescu budowli przedromańskich i romańskich, na lewym brzegu

Wisły złozony z Zamku Górnego i Zamku Dolnego

•

Zamek Górny położony we wsch, wyższej czesci wzgurza, złożony z jednotraktowych

budynków, płnisacych funkcje reprezentacyjne mieszkalne i obronne zgrupowane

wokół dziedzińca na rzucie nieregularnego pięcioboku. Obwarowany. Brama Wyższa

prowadzi na dziedziniec Zach

•

Zamek Dolny, położony w niezszej, Pd-zach czesci wzgórza, funkcje sakralne i

mieszkalne. Obwarowany. Od PN. Brama dolna. W czesci PN-wsch kościół

katedralny.

•

Pośrodku wzgórza dwa kościoły kolegiackie św. Michała i sw. Jerzego fundacji

Kazimierza Wielkiego, jednonawowe z wydłuzonymi prezbiteriami.

Obwarowania Miasta XII-XV w z kamienia łamanego z dekoracja z zendrówki i z uzyciem

ciosu. Na PN. odcinku murów Barbakan, powiazany z Brama Florianska szyją. Na rzucie 6/

10 koła.

Ratusz 1380-poł XV w

•

Z cegły w watku polskim i łamanego kamienia

•

Na rzucie wydłuzonego porostokata, os wzdłuzna wsch-zach, przy czesci wsch od Pd.

Czworoboczna pieciokondygnacyjna wieza, Podpiwniczony dwukondygnacyjny,

jednotraktowy. Piwnice- kolebka, przyziemie i pietro wieze-krzyzowo-zebrowo, w

pozostałych- stropy.

Sukiennice poł XIV 1390-1404

•

Z kamienia łamanego, mury szczytowe zeglane, z uzyciem ciosów i zendrówki

•

Hala targowa w centrum rynku

•

Na rzucie wydłuzonego prostokąta. Opieta przyporami. Od Zach dwa

dwukondygnacyjne ryzality