31

Kazusy karne

Kazus 13

Stan faktyczny:

Sąd Okręgowy w Warszawie uznał oskarżonego Piotra Nowaka za winnego tego, że

17.8.2011 r. wtargnąwszy do domu Marka Kowalskiego dokonał na nim rozboju posłu-

gując się nożem kuchennym i kradnąc z portfela pokrzywdzonego 700 zł i za to, na pod-

stawie art. 280 § 2 KK skazał oskarżonego na 3 lata pozbawienia wolności, a na podstawie

art. 46 § 1 KK nakazał oskarżonemu naprawienie szkody poprzez zwrot poszkodowa-

nemu kwoty 700 zł. Apelację od wyroku złożył obrońca oskarżonego zarzucając Sądo-

wi Okręgowemu błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, iż oskarżony swoim

zachowaniem wypełnił znamiona przestępstwa kwalifikowanego rozboju. Sąd Apelacyj-

ny z uwagi na dostrzeżone uchybienia procesowe uchylił zaskarżony wyrok w całości

i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji. Po powtór-

nym przeprowadzeniu postępowania dowodowego, podczas którego pokrzywdzony

zeznał, iż oskarżony ukradł mu jednak 900 zł, Sąd Rejonowy 9.1.2012 r. ponownie uznał

oskarżonego za winnego zarzucanego mu czynu wymierzając mu karę 3 lat pozbawienia

wolności oraz zobowiązał go do naprawienia szkody poprzez zwrot pokrzywdzonemu

zabranej mu przez oskarżonego kwoty pieniężnej. Oskarżony licząc na przychylny wyrok

oraz z uwagi na istniejące obciążające oskarżonego dowody przyznał się do zarzuconego

mu czynu, stanowczo jednak zaprzeczając, aby zabrał oskarżonemu więcej niż 700 zł. Sąd

Okręgowy nie dał jednak oskarżonemu wiary w tym względzie i swój wyrok w zakresie

wysokości odszkodowania oparł wyłącznie na zeznaniach pokrzywdzonego. W sprawie

nie zachodziły okoliczności, które uzasadniałyby nadzwyczajne złagodzenie kary wobec

oskarżonego.

zadanie:

Będąc obrońcą oskarżonego Piotra Nowaka przygotuj apelację ograniczając się do wska-

zania zakresu zaskarżenia wyroku, zarzutu bądź zarzutów oraz wniosku apelacji albo

w przypadku uznania, że brak jest podstaw do jej sporządzenia, opinię prawną o braku

podstaw do sporządzenia apelacji.

Rozwiązanie:

Działając w imieniu oskarżonego Piotra Nowaka, na podstawie pełnomocnictwa znajdu-

jącego się w aktach sprawy na zasadzie art. 425 § 1, 2 i 3 KPK oraz art. 444 KPK, zaskarżam

na korzyść oskarżonego wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 9.1.2012 r. opatrzony

sygnaturą VII K 790/11, otrzymany przez obrońcę oskarżonego wraz z uzasadnieniem

2.2.2012 r. w części dotyczącej wymiaru kary i środków karnych.

Sądowi Okręgowemu na podstawie art. 427 § 1 i 2 oraz art. 438 pkt 2 KPK zarzucam

obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 443 KPK, po-

przez orzeczenie przez Sąd Okręgowy na niekorzyść oskarżonego w postępowaniu po

przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji, podczas gdy

orzeczenie sądu pierwszej instancji przy pierwotnym rozpoznaniu sprawy nie było za-

skarżone na niekorzyść oskarżonego.

W oparciu o powyższy zarzut, na zasadzie art. 427 § 1 i art. 437 § 1 i 2 KPK, wnoszę

o zmianę wyroku poprzez zmianę w opisie czynu przypisanego oskarżonemu, iż dokonał

on kradzieży kwoty 700 zł i zobowiązanie oskarżonego do naprawienia szkody w tym

zakresie.

Kazus 13

32

Część I. Kazusy karne

Kazusy karne

Wyjaśnienie:

Nie ulega wątpliwości, że wydanie orzeczenia „surowszego”, w rozumieniu art. 443

KPK, po uchyleniu orzeczenia i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania, dopusz-

czalne jest w dalszym postępowaniu tylko wówczas, gdy uchylenie to nastąpiło na skutek

środka odwoławczego wniesionego na niekorzyść oskarżonego i to jedynie w granicach

zaskarżenia na niekorzyść albo gdy uchylenie orzeczenia nastąpiło z mocy samej ustawy,

niezależnie od granic zaskarżenia. Sformułowany w art. 434 § 1 KPK zakaz pogarszania sy-

tuacji oskarżonego, w przypadku wniesienia środka odwoławczego tylko przez obrońcę lub

oskarżonego, oznacza, że przy ponownym rozpoznawaniu sprawy, jego sytuacja nie ulegnie

zmianie na jego niekorzyść, zarówno w sferze ustaleń faktycznych, środków karnych, kary

oraz innych rozstrzygnięć. Innymi słowy, chodzi o pogorszenie sytuacji oskarżonego, z któ-

rą wiązać się będą każde realnie zwiększone dolegliwości niż te, które były ujęte w wyroku,

który został uchylony w następstwie uwzględnienia apelacji obrońcy lub oskarżonego (wyr.

SN z 2.2.2011 r., WA 37/10). W przedmiotowej sprawie wyrok Sądu Okręgowego po postę-

powaniu ponownym w zakresie orzeczonego środka karnego okazał się mniej korzystny,

niż wyrok pierwotnie wydany przez sąd I instancji. Podobnie wypowiedział się Sąd Naj-

wyższy w wyroku z 10.2.2009 r. (V KK 243/08) − określony w art. 443 KPK tzw. pośredni

zakaz reformationis in peius oznacza, że w toku ponownego postępowania można wydać

(z wyjątkiem sytuacji wskazanych w art. 434 § 3 KPK) „orzeczenie surowsze niż uchylone”

tylko wtedy, gdy orzeczenie było zaskarżone na niekorzyść oskarżonego. Przedmiotowo

zakaz orzekania na niekorzyść oskarżonego w postępowaniu ponownym (identycznie jak

w postępowaniu odwoławczym) został ujęty szeroko, obejmując swoim zakresem każde

pogorszenie sytuacji procesowej oskarżonego. W zakresie surowości orzeczenia, które może

być wydane w postępowaniu ponownym, należy brać pod uwagę ustalenia faktyczne, kwa-

lifikację prawną czynu, orzeczoną karę oraz zastosowane środki karne, a także wszystkie

możliwe następstwa tych rozstrzygnięć dla sytuacji prawnej oskarżonego. W razie uchyle-

nia wyroku, zaskarżonego również na niekorzyść oskarżonego (tylko co do kary) i przeka-

zania sprawy do ponownego rozpoznania, wyrażony w art. 443 KPK tzw. pośredni zakaz

reformationis in peius stoi na przeszkodzie − w dalszym postępowaniu − uzupełnieniu opisu

czynu przypisanego oskarżonemu o nową, niekorzystną dla oceny tego czynu okoliczność

„zbiegnięcia z miejsca zdarzenia”, choćby wynikała ona z przyjętych w uzasadnieniu uchy-

lonego wyroku ustaleń faktycznych.

Pomimo iż przedstawiony stan faktyczny pozwalał na to, aby postawić również zarzut

dowolnej oceny dowodów (art. 7 KPK), to jednak w niniejszej sprawie postawienie takie-

go zarzutu byłoby całkowicie zbędne, z uwagi na naruszenie przez Sąd Okręgowy zasady

reformatio in peius w postępowaniu ponownym, która obliguje sąd odwoławczy do zmiany

zaskarżonego wyroku na korzyść oskarżonego.

Wyrok zaskarżono jedynie w części dotyczącej wymiaru kary, bowiem wina oskarżo-

nego nie budziła jakichkolwiek wątpliwości, z uwagi na jego przyznanie się do zarzucane-

go mu czynu. Formułując wniosek apelacyjny należy pamiętać, aby właściwie skorygować

opis czynu przypisanego oskarżonemu.

W stanie faktycznym nie ujęto historycznego opisu czynu oskarżonego z aktu oskar-

żenia. Mogłoby się okazać, że Sąd Okręgowy wyszedł poza granice aktu oskarżenia co do

kwoty 200 zł, jeżeli w akcie oskarżenia zarzucono oskarżonemu kradzież kwoty 700 zł.