Zarządzanie finansami
przedsiębiorstw (15h)
Dr Anna Golec
Katedra finansów przedsiębiorstw
Zarządzanie finansami
przedsiębiorstw (15h)
Dr Anna Golec
Katedra finansów przedsiębiorstw
Plan pracy w semestrze
Siedem spotkań w semestrze:
1.Wprowadzenie do finansów przedsiębiorstw
2.Podstawowe narzędzia Z.F.P.
3.Źródła finansowania przedsiębiorstw
4.Koszt kapitału
5.Dźwignie w przedsiębiorstwie
6.Krótkoterminowe decyzje finansowe
7.Planowanie finansowe i rozwój
Literatura
J. Czekaj, Z. Dresler, Zarządzanie finansami przedsiębiorstw- podstawy teorii.
PWN, Warszawa 1998
E.F. Brigham, Podstawy zarządzania finansami. T.1-3. PWE, Warszawa 1996
A. Damodaran, Finanse korporacyjne. Teoria i praktyka. Wyd. Onepress,
Warszawa 2007
B. Pomykalska, P. Pomykalski: Analiza finansowa przedsiębiorstwa; Wyd. PWN
Warszawa 2007
S.A. Ross, R.W. Westerfield, B.D. Jordan: Finanse Przedsiębiorstw; Wyd. ABC
Warszawa 1999
M. Dynus, B. Kłosowska, P. Prewysz-Kwinto, Zarządzanie finansami
przedsiębiorstwa Wyd. TNOiK Toruń 2006
P. Karpuś [red.], Zarządzanie finansami przedsiębiorstw. Wyd. UMC-S, Lublin
2006
R. Machała, Zarządzanie finansami i wycena firmy. Wyd. Unimex , Wrocław 2008
Wyk
Wyk
Wyk
Wyk
ł
ad nie jest alternatyw
ad nie jest alternatyw
ad nie jest alternatyw
ad nie jest alternatywą dla literatury przedmiotu.
dla literatury przedmiotu.
dla literatury przedmiotu.
dla literatury przedmiotu.
Ma on pom
Ma on pom
Ma on pom
Ma on pomóóóóc Pa
c Pa
c Pa
c Państwu lepiej zrozumie
stwu lepiej zrozumie
stwu lepiej zrozumie
stwu lepiej zrozumieć zagadnienia opisane
zagadnienia opisane
zagadnienia opisane
zagadnienia opisane
w podr
w podr
w podr
w podręcznikach
cznikach
cznikach
cznikach
.
Kilka zasad
1. Wykład nie jest obowiązkowy
2. Jeżeli ktoś decyduje się uczestniczyć w
wykładzie, to zobowiązuje się:
•
nie przeszkadzać (gadanie, telefony,
„migracje”)
•
skupić się na omawianych treściach (nie
zajmować się innymi przedmiotami, myśleć!)
Rozliczenie przedmiotu
Przedmiot kończy się zaliczeniem na ocenę,
wspólnym dla wykładów i ćwiczeń.
Zaliczenie obejmuje dwie części:
Część teoretyczna – test wyboru + 1-2 pytania
otwarte
Część praktyczna – zadania, przygotowane przez
osobę prowadzącą ćwiczenia
Rozliczenie przedmiotu
Wszelkie wątpliwości i pytania można wyjaśnić
podczas konsultacji.
Wtorek [1] 11.30-12.30
Wtorek [2] 12.45-13.45
Czwartek [1] 16.30-17.30
Czwartek [2] 8.15-9.15
Lub mailem:
agolec@wzr.ug.edu.pl
Pokój 209
Wprowadzenie do
Zarządzania Finansami
Przedsiębiorstw
Co powinnam/powinienem wiedzieć?
•
Czym jest ZFP i jakie elementy obejmuje?
•
Jaki jest cel ZFP?
•
Jakie są podstawowe zasady ZFP
•
Jaka jest rola dyrektora finansowego w
korporacji?
•
Jakie mogą być relacje pomiędzy
informacjami księgowymi a rzeczywistą
sytuacją finansową spółki?
Czym są finanse przedsiębiorstw?
Zarządzanie finansami przedsiębiorstw
•
to decyzje i działania, jakie przedsiębiorstwo
musi podjąć, wpływające na jego sytuację
finansową ,
•
Planowanie, organizowanie, wykonanie,
kontrola
•
„tworzywem” ZFP jest pieniądz
Czym są finanse przedsiębiorstw?
„decyzje i działania, jakie przedsiębiorstwo musi
podjąć, wpływające na jego sytuację finansową”
• Czym b
ę
d
ę
si
ę
zajmowa
ć
, czego potrzeba
mi do tej działalno
ś
ci i czy to si
ę
opłaci?
• Sk
ą
d wezm
ę
na to pieni
ą
dze?
• Jak zorganizowa
ć
codzienne operacje w
firmie, aby unikn
ąć
kłopotów?
Czym są finanse przedsiębiorstw?
Bud
Ŝ
etowanie
kapitałowe:
Czego potrzebuj
ę
Ŝ
eby zarobi
ć
?
Struktura kapitałowa:
Sk
ą
d wzi
ąć
na to
pieni
ą
dze?
Kapitał obrotowy przedsi
ę
biorstwa:
Jak zorganizowa
ć
codzienne operacje firmy?
Inwestycje
Zwrot z
aktywów
Rentowno
ść
Kapitał własny
Zadłu
Ŝ
enie
Koszt kapitału
Rotacja
Zapasy,
Gotówka
Kredyt kupiecki
Czym są finanse przedsiębiorstw?
Inwestycje
Ryzyko
Produkcja i
sprzeda
Ŝ
Podatki
Pozyskanie
kapitału
Zarz
ą
dzanie
finansami
przedsi
ę
biorstwa
Ka
Ŝ
dy obszar działalno
ś
ci przedsi
ę
biorstwa ma wymiar finansowy,
dlatego polityka finansowa musi by
ć
z nim sprz
ęŜ
ona.
Zapasy
Nale
Ŝ
no
ś
ci
Zobowi
ą
zania
Cel przedsiębiorstwa a ZFP
W naukach o zarządzaniu za cel działania
przedsiębiorstwa najczęściej przyjmuje się
maksymalizację wartości firmy
Zatem:
•
Decyzja jest dobra jeżeli zwiększa wartość
•
Decyzja jest zła jeżeli zmniejsza wartość
W praktyce niestety nie jest to takie
proste…
Cel przedsiębiorstwa a ZFP
Maksymalizacja wartości firmy
•
wzrost cen akcji
•
poszukiwanie dochodowych projektów
inwestycyjnych (rentowność)
•
ograniczanie ryzyka
•
zachowanie płynności
•
powiększanie udziału w rynku
•
racjonalizacja kosztów
•
kształtowanie pozytywnego wizerunku
Cel przedsiębiorstwa a ZFP
Maksymalizacja wartości firmy
≠
maksymalizacja zysków
•
zysk jest kategorią księgową, dotyczącą
produkcji sprzedanej, niezbędną do ustalenia
wymiaru podatku dochodowego
•
jest oderwany od płynności – firma może mieć
duży zysk i pustą kasę
•
możliwość „aktywnej księgowości”
Cel przedsiębiorstwa a ZFP
Dlatego:
Maksymalizacja wartości firmy
=
maksymalizacja
przepływów pieniężnych netto
Cel przedsiębiorstwa a ZFP
Wielowymiarowa definicja celu ZFP
Rentowno
ść
(Korzy
ś
ci)
Ryzyko
(Bezpiecze
ń
stwo)
Czas
(Szybko)
Podstawowe zasady ZFP
•
Zasada inwestycji
•
Zasada finansowania
•
Zasada dywidendy
Podstawowe zasady ZFP
Zasada inwestycji
Inwestycja w dane aktywa powinna być
realizowana tylko wtedy, gdy
oczekiwane korzyści (np. wyrażone
za pomocą stopy zwrotu)
przewyższają ich minimalny
akceptowany poziom.
Hurdle rate
– min. akceptowana stopa zwrotu
Podstawowe zasady ZFP
Zasada finansowania
Struktura finansowania przedsięwzięć
czyli proporcje pomiędzy długiem
a kapitałem własnym powinna
maksymalizować wartość
inwestycji/firmy.
Podstawowe zasady ZFP
Zasada dywidendy
Jeżeli przedsiębiorstwo nie jest
w stanie znaleźć inwestycji
spełniających warunek minimalnej
akceptowanej stopy zwrotu (czyli
efektywnie zagospodarować
nadwyżki gotówki) to powinna te
nadwyżki zwrócić właścicielom.
Finanse a rachunkowość
finanse
≠
ksi
ę
gowo
ść
Wpływy i wydatki
Dyrektor finansowy
Opracowanie zało
Ŝ
e
ń
Podejmowanie decyzji
Przychody i koszty
Główny ksi
ę
gowy
Ewidencja zdarze
ń
Przygotowanie informacji
Finanse a rachunkowość
• koszt b
ę
d
ą
cy przepływem
(np.
opłata za pr
ą
d
)
• koszt nie b
ę
d
ą
cy przepływem
(np.
amortyzacja
)
• wypływ nie b
ę
d
ą
cy kosztem
(np.
dywidenda, spłata
zadłu
Ŝ
enia, CIT
)
• wpływ nie b
ę
d
ą
cy przychodem
(
kredyt bankowy,
dopłata do kapitału
)
• przychód nie b
ę
d
ą
cy wpływem
(
niezapłacona faktura,
amortyzacja
ś
rodka trwałego zakupionego z dotacji
)
• przychód b
ę
d
ą
cy wpływem
(
sprzeda
Ŝ
za gotówk
ę
,
dotacja
)
Przychody i koszty
≠
Przepływy finansowe
Przychód/koszt
Wpływ/wydatek
przychód = wpływ
koszt = wydatek
Finanse a rachunkowość
Narzędzia i techniki
Zarządzania Finansami
Przedsiębiorstw
Co powinnam/powinienem wiedzieć?
•
Jakie są trzy podstawowe narzędzia ZFP?
•
Jak wyznaczyć wartość przepływów
pieniężnych w wybranym momencie w
czasie?
•
Jakie są podstawowe elementy sprawozdania
finansowego i ich struktura?
•
Czego można się dowiedzieć ze sprawozdania
finansowego
Podstawowe narzędzia ZFP
•
Analiza sprawozdań
finansowych
•
Określanie wartości
pieniądza w czasie
•
Wycena
Podstawowe narzędzia ZFP
•
Bilans
•
Rachunek zysków i strat
•
Rachunek przepływów
pieniężnych (Cash Flow)
Podstawowe narzędzia ZFP
Bilans
Aktywa = Pasywa
Co
mamy?
Sk
ą
d
pochodziły
pieni
ą
dze?
Podstawowe narzędzia ZFP
Aktywa trwałe
• WNIP
• RzAT
• Nale
Ŝ
no
ś
ci DT
• Inwestycje DT
• DT RMO
Aktywa obrotowe
• Zapasy
• Nale
Ŝ
no
ś
ci KT
• Inwestycje KT
• KT RMO
Kapitał Własny
• Kapitał zakładowy
• Kapitał zapasowy
• Kapitały rezerwowe
• Zyski niepodzielone
• Wynik roku obrot.
Kapitał obcy
• Rezerwy
• Zobowi
ą
zania DT
• Zobowi
ą
zania KT
• RMO
Aktywa = Pasywa
H
o
ry
z
o
n
t c
z
a
s
o
w
y
Podstawowe narzędzia ZFP
Rachunek
zysków
i
strat
Przychody operacyjne
Koszty operacyjne
Zysk operacyjny (EBIT)
Przychody finansowe
Koszty finansowe
Zysk z działalno
ś
ci gosp.
Zdarzenia nadzwyczajne
Zysk brutto (EBT)
Podatek dochodowy
Zysk netto (EAT)
Podstawowe narzędzia ZFP
RZiS - Działalność operacyjna
Wariant porównawczy
+ Przychody ze sprzeda
Ŝ
y
- Amortyzacja
- Zu
Ŝ
ycie materiałów i
energii
- Usługi obce
- Podatki i opłaty
- Wynagrodzenia
-
Ś
wiadczenia na rzecz
pracowników
- Pozostałe
- Warto
ść
sprzedanych
towarów i materiałów
= EBIT
Wariant kalkulacyjny
+ Przychody ze
sprzeda
Ŝ
y
- Koszt sprzedanych
PTiU
- Koszty sprzeda
Ŝ
y
- Koszty ogólnego
zarz
ą
du
= EBIT
Rachunek kosztów
zmiennych
+ Przychody ze
sprzeda
Ŝ
y
- Koszty zmienne
= Mar
Ŝ
a brutto
- Koszty stałe
= EBIT
Wygenerowane zyski
Podstawowe narzędzia ZFP
Rachunek przepływów pieniężnych
Działalno
ść
operacyjna
Działalno
ść
finansowa
Działalno
ść
inwestycyjna
Wygenerowane zyski +
Amortyzacja
Zmiana stanu składników kapitału
obrotowego
Wydatki inwestycyjne,
Sprzeda
Ŝ
składników maj
ą
tku
trwałego
Przepływy od/do akcjonariuszy
Przepływy od/do wierzycieli
Dotacje
Wartość pieniądza w czasie
?
>
>
13
42
13
42
13
42
11
42
13
45
91
294
Wartość pieniądza w czasie
?
>
>
13
dzi
ś
11
dzi
ś
13
dzi
ś
13
za rok
13
dzi
ś
16
za rok
Aby móc porównywać różne wartości należne nam
w różnych momentach w czasie musimy poszukać
dla nich wspólnego mianownika, a więc sprowadzić
wszystko do jednego momentu w czasie.
Czas
Dzi
ś
Za jaki
ś
czas…
100
150
Okresy rozliczeniowe
Wartość pieniądza w czasie
Proces zamiany bieżącej wartości na wartość
przyszłą to
kapitalizacja
.
Proces zamiany przyszłej wartości na wartość
bieżącą to
dyskontowanie
.
Czas
Dzi
ś
Za jaki
ś
czas…
100
150
Wartość pieniądza w czasie
W wyniku
kapitalizacji
otrzymujemy
wartość przyszłą - FV
.
Wartość pieniądza w czasie
CF
0
– warto
ść
obecnego przepływu pieni
ęŜ
nego
r – stopa procentowa w danym okresie rozliczeniowym
n – liczba okresów rozliczeniowych
FV
n
= CF
0
* (1+r
1
+r
2
+…+r
n
)
dla kapitalizacji prostej
FV
n
= CF
0
* (1+r
1
) *(1+r
2
)*…* (1+r
n
)
dla kapitalizacji składanej
Kiedy stopy procentowe w każdym okresie są
takie same otrzymujemy:
Wartość pieniądza w czasie
FV
n
= CF
0
* (1+r*n)
dla kapitalizacji prostej
FV
n
= CF
0
* (1+r)
n
dla kapitalizacji składanej
CF
0
– warto
ść
obecnego przepływu pieni
ęŜ
nego
r – stopa procentowa w danym okresie rozliczeniowym
n – liczba okresów rozliczeniowych
W wyniku
dyskontowania
otrzymujemy
wartość bieżącą - PV
.
Wartość pieniądza w czasie
CF
n
– warto
ść
przepływu pieni
ęŜ
nego w momencie n
r – stopa procentowa w danym okresie rozliczeniowym
n – liczba okresów rozliczeniowych
PV =
(1+r)
n
CF
n
PV =
(1+r
1
) *(1+r
2
)*…* (1+r
n
)
CF
n
gdy stopa jest stała
Stopa procentowa (r) zależy:
•
w przypadku kapitalizacji – od
możliwości
ulokowania środków
(najwyższa)
•
w przypadku dyskontowania – od
poziomu
utraconych korzyści
(najwyższa)
Stopa procentowa może być
różna dla różnych
osób
ze względu na odmienne preferencje
inwestycyjne.
Stopa procentowa musi być
zgodna z okresem
rozliczeniowym
.
Wartość pieniądza w czasie
Przykład 1
Ile będzie warte 1000 PLN za dwa lata, biorąc
pod uwagę, że mogę je ulokować:
a)Na dwuletniej lokacie 8% p.a. z kapitalizacją
na koniec okresu.
b)Na dwóch rocznych lokatach 7,8% z
kapitalizacją roczną.
Wartość pieniądza w czasie
Wariant A - Co musimy ustalić?
Wartość pieniądza w czasie
•
czego szukamy?
PV
FV
•
jaki proces wykorzystamy? dyskonto kapitalizacja
•
jaki jest rodzaj kapitalizacji? prosta sk
ł
adana
•
jaki jest okres rozliczeniowy? 1rok 2lata
•
czy oprocentowanie jest
TAK
NIE
zgodne z okresem rozliczeniowym?
(
Jeśli nie to zamieniamy)
•
ile mamy okresów rozlicz.?
2
1
Wariant A
Przyjmując że mamy 2 roczne okresy rozlicz.
Wartość pieniądza w czasie
Czas
Dzi
ś
2 lata
1000
???
8% p.a.
1 rok
8% p.a.
FV
2
= 1000 * (1+0,08*2) = 1160
(Pomijamy tu tzw. „podatek Belki”)
Wariant A
Przyjmując że mamy 1 dwuletni okres rozlicz.
Wartość pieniądza w czasie
Czas
Dzi
ś
2 lata
1000
???
Oprocentowanie = 8% p.a.
czyli 16% w skali dwóch lat
FV
2
= 1000 * (1+0,16*1) = 1160
(Pomijamy tu tzw. „podatek Belki”)
Wariant B - Co musimy ustalić?
Wartość pieniądza w czasie
•
czego szukamy?
PV
FV
•
jaki proces wykorzystamy? dyskonto kapitalizacja
•
jaki jest rodzaj kapitalizacji? prosta sk
ł
adana
•
jaki jest okres rozliczeniowy? 1rok 2lata
•
czy oprocentowanie jest
TAK
NIE
zgodne z okresem rozliczeniowym?
(
Jeśli nie to zamieniamy)
•
ile mamy okresów rozlicz.?
2
1
Wariant B
Wartość pieniądza w czasie
Czas
Dzi
ś
2 lata
1000
???
7,8% p.a.
1 rok
7,8% p.a.
FV
2
= 1000 * (1+0,078)^2 = 1162,08
(Pomijamy tu tzw. „podatek Belki”)
Przykład 2
Ile jest dziś warte 1000 PLN, które otrzymam za
dwa lata, biorąc pod uwagę, że mając je dziś,
ulokowałabym je:
a)Na dwuletniej lokacie 8% p.a. z kapitalizacją
na koniec okresu.
b)Na dwóch rocznych lokatach 7,8% z
kapitalizacją roczną.
Wartość pieniądza w czasie
Wariant A - Co musimy ustalić?
Wartość pieniądza w czasie
•
czego szukamy?
PV
FV
•
jaki proces wykorzystamy? dyskonto kapitalizacja
•
jaki jest okres rozliczeniowy? 1rok 2lata
(kapitalizacja)
•
czy oprocentowanie jest
TAK
NIE
zgodne z okresem rozliczeniowym?
(
Jeśli nie to zamieniamy)
•
ile mamy okresów rozlicz.?
2
1
Wariant A
Wartość pieniądza w czasie
Czas
Dzi
ś
2 lata
???
Oprocentowanie = 8% p.a.
czyli 16% w skali dwóch lat
PV = 1000 / (1+0,16)^1 = 862,07
(Pomijamy tu tzw. „podatek Belki”)
1000
Wariant B - Co musimy ustalić?
Wartość pieniądza w czasie
•
czego szukamy?
PV
FV
•
jaki proces wykorzystamy? dyskonto kapitalizacja
•
jaki jest okres rozliczeniowy? 1rok 2lata
(kapitalizacja)
•
czy oprocentowanie jest
TAK
NIE
zgodne z okresem rozliczeniowym?
(
Jeśli nie to zamieniamy)
•
ile mamy okresów rozlicz.?
2
1
Wariant B
Wartość pieniądza w czasie
Czas
Dzi
ś
2 lata
???
7,8% p.a.
1 rok
7,8% p.a.
PV = 1000 / (1+0,078)^2 = 860,52
(Pomijamy tu tzw. „podatek Belki”)
1000