Zarządzanie finansami

przedsiębiorstw (15h)

Dr Anna Golec

Katedra finansów przedsiębiorstw

Plan pracy w semestrze

Siedem spotkań w semestrze:
1.Wprowadzenie do finansów przedsiębiorstw
2.Podstawowe narzędzia Z.F.P.
3.Źródła finansowania przedsiębiorstw
4.Koszt kapitału
5.Dźwignie w przedsiębiorstwie
6.Krótkoterminowe decyzje finansowe
7.Planowanie finansowe i rozwój

Literatura

J. Czekaj, Z. Dresler, Zarządzanie finansami przedsiębiorstw- podstawy teorii.

PWN, Warszawa 1998

E.F. Brigham, Podstawy zarządzania finansami. T.1-3. PWE, Warszawa 1996

A. Damodaran, Finanse korporacyjne. Teoria i praktyka. Wyd. Onepress,

Warszawa 2007

B. Pomykalska, P. Pomykalski: Analiza finansowa przedsiębiorstwa; Wyd. PWN

Warszawa 2007

S.A. Ross, R.W. Westerfield, B.D. Jordan: Finanse Przedsiębiorstw; Wyd. ABC

Warszawa 1999

M. Dynus, B. Kłosowska, P. Prewysz-Kwinto, Zarządzanie finansami

przedsiębiorstwa Wyd. TNOiK Toruń 2006

P. Karpuś [red.], Zarządzanie finansami przedsiębiorstw. Wyd. UMC-S, Lublin

2006

R. Machała, Zarządzanie finansami i wycena firmy. Wyd. Unimex , Wrocław 2008

Wyk

Wyk

Wyk

Wyk

ł

ad nie jest alternatyw

ad nie jest alternatyw

ad nie jest alternatyw

ad nie jest alternatywą dla literatury przedmiotu.

dla literatury przedmiotu.

dla literatury przedmiotu.

dla literatury przedmiotu.

Ma on pom

Ma on pom

Ma on pom

Ma on pomóóóóc Pa

c Pa

c Pa

c Państwu lepiej zrozumie

stwu lepiej zrozumie

stwu lepiej zrozumie

stwu lepiej zrozumieć zagadnienia opisane

zagadnienia opisane

zagadnienia opisane

zagadnienia opisane

w podr

w podr

w podr

w podręcznikach

cznikach

cznikach

cznikach

.

Kilka zasad

1. Wykład nie jest obowiązkowy

2. Jeżeli ktoś decyduje się uczestniczyć w

wykładzie, to zobowiązuje się:

•

nie przeszkadzać (gadanie, telefony,
„migracje”)

•

skupić się na omawianych treściach (nie
zajmować się innymi przedmiotami, myśleć!)

Rozliczenie przedmiotu

Przedmiot kończy się zaliczeniem na ocenę,

wspólnym dla wykładów i ćwiczeń.

Zaliczenie obejmuje dwie części:

Część teoretyczna – test wyboru + 1-2 pytania

otwarte

Część praktyczna – zadania, przygotowane przez

osobę prowadzącą ćwiczenia

Rozliczenie przedmiotu

Wszelkie wątpliwości i pytania można wyjaśnić

podczas konsultacji.

Wtorek [1] 11.30-12.30

Wtorek [2] 12.45-13.45

Czwartek [1] 16.30-17.30

Czwartek [2] 8.15-9.15

Lub mailem:

[e-mail]

Pokój 209

Wprowadzenie do

Zarządzania Finansami

Przedsiębiorstw

Co powinnam/powinienem wiedzieć?

•

Czym jest ZFP i jakie elementy obejmuje?

•

Jaki jest cel ZFP?

•

Jakie są podstawowe zasady ZFP

•

Jaka jest rola dyrektora finansowego w
korporacji?

•

Jakie mogą być relacje pomiędzy
informacjami księgowymi a rzeczywistą
sytuacją finansową spółki?

Czym są finanse przedsiębiorstw?

Zarządzanie finansami przedsiębiorstw

•

to decyzje i działania, jakie przedsiębiorstwo

musi podjąć, wpływające na jego sytuację
finansową ,

•

Planowanie, organizowanie, wykonanie,

kontrola

•

„tworzywem” ZFP jest pieniądz

Czym są finanse przedsiębiorstw?

„decyzje i działania, jakie przedsiębiorstwo musi

podjąć, wpływające na jego sytuację finansową”

• Czym b

ę

d

ę

si

ę

zajmowa

ć

, czego potrzeba

mi do tej działalno

ś

ci i czy to si

ę

opłaci?

• Sk

ą

d wezm

ę

na to pieni

ą

dze?

• Jak zorganizowa

ć

codzienne operacje w

firmie, aby unikn

ąć

kłopotów?

Czym są finanse przedsiębiorstw?

Bud

ż

etowanie

kapitałowe:

Czego potrzebuj

ę

ż

eby zarobi

ć

?

Struktura kapitałowa:

Sk

ą

d wzi

ąć

na to

pieni

ą

dze?

Kapitał obrotowy przedsi

ę

biorstwa:

Jak zorganizowa

ć

codzienne operacje firmy?

Inwestycje

Zwrot z

aktywów

Rentowno

ść

Kapitał własny

Zadłu

ż

enie

Koszt kapitału

Rotacja

Zapasy,

Gotówka

Kredyt kupiecki

Czym są finanse przedsiębiorstw?

Inwestycje

Ryzyko

Produkcja i

sprzeda

ż

Podatki

Pozyskanie

kapitału

Zarz

ą

dzanie

finansami

przedsi

ę

biorstwa

Ka

ż

dy obszar działalno

ś

ci przedsi

ę

biorstwa ma wymiar finansowy,

dlatego polityka finansowa musi by

ć

z nim sprz

ęż

ona.

Zapasy

Nale

ż

no

ś

ci

Zobowi

ą

zania

Cel przedsiębiorstwa a ZFP

W naukach o zarządzaniu za cel działania
przedsiębiorstwa najczęściej przyjmuje się

maksymalizację wartości firmy

Zatem:

•

Decyzja jest dobra jeżeli zwiększa wartość

•

Decyzja jest zła jeżeli zmniejsza wartość

W praktyce niestety nie jest to takie
proste…

Cel przedsiębiorstwa a ZFP

Maksymalizacja wartości firmy

•

wzrost cen akcji

•

poszukiwanie dochodowych projektów

inwestycyjnych (rentowność)

•

ograniczanie ryzyka

•

zachowanie płynności

•

powiększanie udziału w rynku

•

racjonalizacja kosztów

•

kształtowanie pozytywnego wizerunku

Cel przedsiębiorstwa a ZFP

Maksymalizacja wartości firmy

≠

maksymalizacja zysków

•

zysk jest kategorią księgową, dotyczącą

produkcji sprzedanej, niezbędną do ustalenia
wymiaru podatku dochodowego

•

jest oderwany od płynności – firma może mieć

duży zysk i pustą kasę

•

możliwość „aktywnej księgowości”

Cel przedsiębiorstwa a ZFP

Dlatego:

Maksymalizacja wartości firmy

=

maksymalizacja

przepływów pieniężnych netto

Cel przedsiębiorstwa a ZFP

Wielowymiarowa definicja celu ZFP

Rentowno

ść

(Korzy

ś

ci)

Ryzyko

(Bezpiecze

ń

stwo)

Czas

(Szybko)

Podstawowe zasady ZFP

•

Zasada inwestycji

•

Zasada finansowania

•

Zasada dywidendy

Podstawowe zasady ZFP

Zasada inwestycji

Inwestycja w dane aktywa powinna być

realizowana tylko wtedy, gdy

oczekiwane korzyści (np. wyrażone

za pomocą stopy zwrotu)

przewyższają ich minimalny

akceptowany poziom.

Hurdle rate

– min. akceptowana stopa zwrotu

Podstawowe zasady ZFP

Zasada finansowania

Struktura finansowania przedsięwzięć

czyli proporcje pomiędzy długiem

a kapitałem własnym powinna

maksymalizować wartość

inwestycji/firmy.

Podstawowe zasady ZFP

Zasada dywidendy

Jeżeli przedsiębiorstwo nie jest

w stanie znaleźć inwestycji

spełniających warunek minimalnej

akceptowanej stopy zwrotu (czyli

efektywnie zagospodarować

nadwyżki gotówki) to powinna te

nadwyżki zwrócić właścicielom.

Finanse a rachunkowość

finanse

≠

ksi

ę

gowo

ść

Wpływy i wydatki
Dyrektor finansowy
Opracowanie zało

ż

e

ń

Podejmowanie decyzji

Przychody i koszty
Główny ksi

ę

gowy

Ewidencja zdarze

ń

Przygotowanie informacji

Finanse a rachunkowość

• koszt b

ę

d

ą

cy przepływem

(np.

opłata za pr

ą

d

)

• koszt nie b

ę

d

ą

cy przepływem

(np.

amortyzacja

)

• wypływ nie b

ę

d

ą

cy kosztem

(np.

dywidenda, spłata

zadłu

ż

enia, CIT

)

• wpływ nie b

ę

d

ą

cy przychodem

(

kredyt bankowy,

dopłata do kapitału

)

• przychód nie b

ę

d

ą

cy wpływem

(

niezapłacona faktura,

amortyzacja

ś

rodka trwałego zakupionego z dotacji

)

• przychód b

ę

d

ą

cy wpływem

(

sprzeda

ż

za gotówk

ę

,

dotacja

)

Przychody i koszty

≠

Przepływy finansowe

Przychód/koszt

Wpływ/wydatek

przychód = wpływ

koszt = wydatek

Finanse a rachunkowość

Narzędzia i techniki

Zarządzania Finansami

Przedsiębiorstw

Co powinnam/powinienem wiedzieć?

•

Jakie są trzy podstawowe narzędzia ZFP?

•

Jak wyznaczyć wartość przepływów
pieniężnych w wybranym momencie w
czasie?

•

Jakie są podstawowe elementy sprawozdania
finansowego i ich struktura?

•

Czego można się dowiedzieć ze sprawozdania
finansowego

Podstawowe narzędzia ZFP

•

Analiza sprawozdań
finansowych

•

Określanie wartości
pieniądza w czasie

•

Wycena

Podstawowe narzędzia ZFP

•

Bilans

•

Rachunek zysków i strat

•

Rachunek przepływów
pieniężnych (Cash Flow)

Podstawowe narzędzia ZFP

Bilans

Aktywa = Pasywa

Co

mamy?

Sk

ą

d

pochodziły

pieni

ą

dze?

Podstawowe narzędzia ZFP

Aktywa trwałe
• WNIP
• RzAT
• Nale

ż

no

ś

ci DT

• Inwestycje DT
• DT RMO

Aktywa obrotowe
• Zapasy
• Nale

ż

no

ś

ci KT

• Inwestycje KT
• KT RMO

Kapitał Własny
• Kapitał zakładowy
• Kapitał zapasowy
• Kapitały rezerwowe
• Zyski niepodzielone
• Wynik roku obrot.

Kapitał obcy
• Rezerwy
• Zobowi

ą

zania DT

• Zobowi

ą

zania KT

• RMO

Aktywa = Pasywa

H

o

ry

z

o

n

t c

z

a

s

o

w

y

Podstawowe narzędzia ZFP

Rachunek

zysków

i

strat

Przychody operacyjne

Koszty operacyjne

Zysk operacyjny (EBIT)

Przychody finansowe

Koszty finansowe

Zysk z działalno

ś

ci gosp.

Zdarzenia nadzwyczajne

Zysk brutto (EBT)

Podatek dochodowy

Zysk netto (EAT)

Podstawowe narzędzia ZFP

RZiS - Działalność operacyjna

Wariant porównawczy

+ Przychody ze sprzeda

ż

y

- Amortyzacja
- Zu

ż

ycie materiałów i

energii

- Usługi obce
- Podatki i opłaty
- Wynagrodzenia
-

Ś

wiadczenia na rzecz

pracowników

- Pozostałe
- Warto

ść

sprzedanych

towarów i materiałów

= EBIT

Wariant kalkulacyjny

+ Przychody ze

sprzeda

ż

y

- Koszt sprzedanych

PTiU

- Koszty sprzeda

ż

y

- Koszty ogólnego

zarz

ą

du

= EBIT

Rachunek kosztów

zmiennych

+ Przychody ze

sprzeda

ż

y

- Koszty zmienne
= Mar

ż

a brutto

- Koszty stałe
= EBIT

Wygenerowane zyski

Podstawowe narzędzia ZFP

Rachunek przepływów pieniężnych

Działalno

ść

operacyjna

Działalno

ść

finansowa

Działalno

ść

inwestycyjna

Wygenerowane zyski +
Amortyzacja
Zmiana stanu składników kapitału
obrotowego

Wydatki inwestycyjne,
Sprzeda

ż

składników maj

ą

tku

trwałego

Przepływy od/do akcjonariuszy
Przepływy od/do wierzycieli
Dotacje

Wartość pieniądza w czasie

?

>

>

13
42

13
42

13
42

11
42

13
45

91

294

Wartość pieniądza w czasie

?

>

>

13

dzi

ś

11

dzi

ś

13

dzi

ś

13

za rok

13

dzi

ś

16

za rok

Aby móc porównywać różne wartości należne nam
w różnych momentach w czasie musimy poszukać
dla nich wspólnego mianownika, a więc sprowadzić
wszystko do jednego momentu w czasie.

Czas

Dzi

ś

Za jaki

ś

czas…

100

150

Okresy rozliczeniowe

Wartość pieniądza w czasie

Proces zamiany bieżącej wartości na wartość
przyszłą to

kapitalizacja

.

Proces zamiany przyszłej wartości na wartość
bieżącą to

dyskontowanie

.

Czas

Dzi

ś

Za jaki

ś

czas…

100

150

Wartość pieniądza w czasie

W wyniku

kapitalizacji

otrzymujemy

wartość przyszłą - FV

.

Wartość pieniądza w czasie

CF

0

– warto

ść

obecnego przepływu pieni

ęż

nego

r – stopa procentowa w danym okresie rozliczeniowym
n – liczba okresów rozliczeniowych

FV

n

= CF

0

* (1+r

1

+r

2

+…+r

n

)

dla kapitalizacji prostej

FV

n

= CF

0

* (1+r

1

) *(1+r

2

)*…* (1+r

n

)

dla kapitalizacji składanej

Kiedy stopy procentowe w każdym okresie są
takie same otrzymujemy:

Wartość pieniądza w czasie

FV

n

= CF

0

* (1+r*n)

dla kapitalizacji prostej

FV

n

= CF

0

* (1+r)

n

dla kapitalizacji składanej

CF

0

– warto

ść

obecnego przepływu pieni

ęż

nego

r – stopa procentowa w danym okresie rozliczeniowym
n – liczba okresów rozliczeniowych

W wyniku

dyskontowania

otrzymujemy

wartość bieżącą - PV

.

Wartość pieniądza w czasie

CF

n

– warto

ść

przepływu pieni

ęż

nego w momencie n

r – stopa procentowa w danym okresie rozliczeniowym
n – liczba okresów rozliczeniowych

PV =

(1+r)

n

CF

n

PV =

(1+r

1

) *(1+r

2

)*…* (1+r

n

)

CF

n

gdy stopa jest stała

Stopa procentowa (r) zależy:

•

w przypadku kapitalizacji – od

możliwości

ulokowania środków

(najwyższa)

•

w przypadku dyskontowania – od

poziomu

utraconych korzyści

(najwyższa)

Stopa procentowa może być

różna dla różnych

osób

ze względu na odmienne preferencje

inwestycyjne.

Stopa procentowa musi być

zgodna z okresem

rozliczeniowym

.

Wartość pieniądza w czasie

Przykład 1

Ile będzie warte 1000 PLN za dwa lata, biorąc
pod uwagę, że mogę je ulokować:

a)Na dwuletniej lokacie 8% p.a. z kapitalizacją
na koniec okresu.

b)Na dwóch rocznych lokatach 7,8% z
kapitalizacją roczną.

Wartość pieniądza w czasie

Wariant A - Co musimy ustalić?

Wartość pieniądza w czasie

•

czego szukamy?

PV

FV

•

jaki proces wykorzystamy? dyskonto kapitalizacja

•

jaki jest rodzaj kapitalizacji? prosta sk

ł

adana

•

jaki jest okres rozliczeniowy? 1rok 2lata

•

czy oprocentowanie jest

TAK

NIE

zgodne z okresem rozliczeniowym?

(

Jeśli nie to zamieniamy)

•

ile mamy okresów rozlicz.?

2

1

Wariant A

Przyjmując że mamy 2 roczne okresy rozlicz.

Wartość pieniądza w czasie

Czas

Dzi

ś

2 lata

1000

???

8% p.a.

1 rok

8% p.a.

FV

2

= 1000 * (1+0,08*2) = 1160

(Pomijamy tu tzw. „podatek Belki”)

Wariant A

Przyjmując że mamy 1 dwuletni okres rozlicz.

Wartość pieniądza w czasie

Czas

Dzi

ś

2 lata

1000

???

Oprocentowanie = 8% p.a.

czyli 16% w skali dwóch lat

FV

2

= 1000 * (1+0,16*1) = 1160

(Pomijamy tu tzw. „podatek Belki”)

Wariant B - Co musimy ustalić?

Wartość pieniądza w czasie

•

czego szukamy?

PV

FV

•

jaki proces wykorzystamy? dyskonto kapitalizacja

•

jaki jest rodzaj kapitalizacji? prosta sk

ł

adana

•

jaki jest okres rozliczeniowy? 1rok 2lata

•

czy oprocentowanie jest

TAK

NIE

zgodne z okresem rozliczeniowym?

(

Jeśli nie to zamieniamy)

•

ile mamy okresów rozlicz.?

2

1

Wariant B

Wartość pieniądza w czasie

Czas

Dzi

ś

2 lata

1000

???

7,8% p.a.

1 rok

7,8% p.a.

FV

2

= 1000 * (1+0,078)^2 = 1162,08

(Pomijamy tu tzw. „podatek Belki”)

Przykład 2

Ile jest dziś warte 1000 PLN, które otrzymam za
dwa lata, biorąc pod uwagę, że mając je dziś,
ulokowałabym je:

a)Na dwuletniej lokacie 8% p.a. z kapitalizacją
na koniec okresu.

b)Na dwóch rocznych lokatach 7,8% z
kapitalizacją roczną.

Wartość pieniądza w czasie

Wariant A - Co musimy ustalić?

Wartość pieniądza w czasie

•

czego szukamy?

PV

FV

•

jaki proces wykorzystamy? dyskonto kapitalizacja

•

jaki jest okres rozliczeniowy? 1rok 2lata

(kapitalizacja)

•

czy oprocentowanie jest

TAK

NIE

zgodne z okresem rozliczeniowym?

(

Jeśli nie to zamieniamy)

•

ile mamy okresów rozlicz.?

2

1

Wariant A

Wartość pieniądza w czasie

Czas

Dzi

ś

2 lata

???

Oprocentowanie = 8% p.a.

czyli 16% w skali dwóch lat

PV = 1000 / (1+0,16)^1 = 862,07

(Pomijamy tu tzw. „podatek Belki”)

1000

Wariant B - Co musimy ustalić?

Wartość pieniądza w czasie

•

czego szukamy?

PV

FV

•

jaki proces wykorzystamy? dyskonto kapitalizacja

•

jaki jest okres rozliczeniowy? 1rok 2lata

(kapitalizacja)

•

czy oprocentowanie jest

TAK

NIE

zgodne z okresem rozliczeniowym?

(

Jeśli nie to zamieniamy)

•

ile mamy okresów rozlicz.?

2

1

Wariant B

Wartość pieniądza w czasie

Czas

Dzi

ś

2 lata

???

7,8% p.a.

1 rok

7,8% p.a.

PV = 1000 / (1+0,078)^2 = 860,52

(Pomijamy tu tzw. „podatek Belki”)

1000