Zarządzanie finansami

przedsiębiorstw (15h)

Dr Anna Golec

Katedra finansów przedsiębiorstw

Źródła finansowania

przedsiębiorstw

Co powinnam/powinienem wiedzieć?

•

Jakie są rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie?

•

Skąd przedsiębiorstwa mogą pozyskać środki na
działalność?

•

Jakie są wady i zalety poszczególnych źródeł
finansowania?

•

Jak przebiega emisja akcji?

•

Na jakich rynkach odbywa się obrót instrumentami
finansowymi?

•

Czym charakteryzuje si

ę

tzw. kapitał hybrydowy?

•

Według jakich kryteriów firmy dobieraj

ą ź

ródła

finansowania?

Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie

Kapitał

Własny

Obcy

Mieszany

Wewn

ę

trzny

Zewn

ę

trzny

Długoterminowy

Krótkoterminowy

Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie

Źród

ł

a

d

ł

ugoterminowe

Źród

ł

a krótkoterminowe

Akcje/udzia

ł

y

Dop

ł

aty do kapita

ł

u

Zyski zatrzymane
Kredyty i pożyczki DT
Obligacje
Leasing
Dotacje

Zobowiązania
Zaliczki
Kredyty i pożyczki KT
Commercial Papers (KTPD)
Faktoring
Forfaiting
Sekurytyzacja

Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie

Kapitał własny

•

ma charakter DT

•

pochodzi z:

- emisji akcji/udziałów

- dopłat

- zysków wypracowanych przez firmę

- amortyzacji

Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie

Kapitał własny

•

właściciele – ostatni w kolejności

zaspokojenia

•

wyższe ryzyko z punktu widzenia

akcjonariusza, niższe z punktu widzenia firmy

•

wyższe oczekiwane stopy zwrotu = wyższy

koszt kapitału

•

dodatkowe prawa akcjonariuszy

Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie

Prawa akcjonariuszy

•

uczestnictwa w WZA, głosu, ochrony prawnej

•

udziału w zyskach (dywidenda)

•

udziału w wartości likwidacyjnej/masie

upadłościowej

•

prawo poboru

o

instrument finansowy, który daje dotychczasowym

posiadaczom akcji możliwość zakupu akcji nowej emisji

o

można je sprzedać, skorzystać, lub trzymać do wygaśnięcia

bez skorzystania

o

może zostać wyłączone uchwałą WZA lub w statucie

Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie

Rodzaje akcji

•

imienne lub na okaziciela

•

materialne lub zdematerializowane

•

gotówkowe lub aportowe

•

zwykłe lub uprzywilejowane

Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie

Wycena akcji

•

wartość nominalna (par value, face value)

•

wartość emisyjna (offering value)

•

wartość księgowa (book value)

•

wartość rynkowa (market value)

Emisja akcji

•

subskrypcja zamknięta

skierowana tylko do obecnych akcjonariuszy

•

subskrypcja prywatna

skierowana do konkretnych osób wybranych przez
spółkę (< 100)

mogą przyjąć ofertę lub ją odrzucić (nie ma
negocjacji)

•

subskrypcja otwarta

skierowana do 100 lub więcej osób lub
nieoznaczonego nabywcy

Emisja akcji

Subskrypcja otwarta

•

skierowana do 100 lub więcej osób lub

nieoznaczonego nabywcy

•

wymaga sporządzenia odpowiedniego dokumentu

(prospektu emisyjnego, memorandum
informacyjnego) i zatwierdzenia go w KNF

IPO = Initial Public Offering

pierwsza oferta publiczna, zwyczajowo związana z
wprowadzeniem akcji na rynek regulowany.

Emisja akcji

Rynki obrotu instrumentami finansowymi

•

Rynki regulowane

- rynek giełdowy (GPW)

- rynek pozagiełdowy (CeTO)

•

Rynki nieregulowane (ASO NC, AIM)

Procedura IPO

Debiut na NC

Kapitał własny – szczególne przypadki

Kapitał z funduszy

Private Equity

Kapitał z funduszy

Venture Capital

Aniołowie Biznesu (

Bussines Angels

)

Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie

Kapitał obcy

•

ma charakter DT lub KT

•

instrumenty dłużne dają posiadaczom z góry określone

prawa do przepływów pieniężnych lub aktywów firmy

•

nie daje prawa do ingerencji w decyzje spółki

•

pierwszeństwo zaspokojenia

•

„sztywna płatność” - mniejsze ryzyko dla inwestora – niższy

koszt

•

działa mechanizm dźwigni finansowej – wzrasta ryzyko dla

przedsiębiorstwa

•

wynagrodzenie dla wierzycieli jest podatkowym kosztem dla

firmy -> działa tzw. tarcza podatkowa

Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie

Tarcza podatkowa

•

zysk netto spada wolniej niż maleją przychody lub

rosną koszty

•

wynika z możliwości zaliczenia pewnych elementów

do kosztów uzyskania przychodów,

•

dodatkowe koszty pomniejszają nam podstawę

opodatkowania -> mamy „oszczędność” na podatku.

Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie

Tarcza podatkowa

Przychody

Koszty

Zysk brutto

Podatek dochodowy (19%)

Zysk netto

wariant1

1000

700

300

57

243

wariant2

1000

900

100

19

81

różnica

0

200

200

-38

162

Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie

Źród

ł

a d

ł

ugoterminowe

Źród

ł

a krótkoterminowe

•Akcje/udzia

ł

y

•Dop

ł

aty do kapita

ł

u

•Zyski zatrzymane
•Kredyty i pożyczki DT
•Obligacje
•Leasing
•Dotacje

•Zobowiązania
•Zaliczki
•Kredyty i pożyczki KT
•Commercial Papers (KTPD)
•Faktoring
•Forfaiting
•Sekurytyzacja

Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie

Kredyt

•

umowa z instytucją finansową

•

postawienie do dyspozycji kredytobiorcy określonej kwoty w

określonym terminie i na określonych warunkach

•

kredytobiorca zobowiązuje się do spożytkowania środków

zgodnie z przeznaczeniem wskazanym w umowie oraz spłacać
raty kapitałowe wraz z oprocentowaniem w określonych
terminach

•

wymóg ustanowienia zabezpieczenia

•

dostępność uzależniona od sytuacji finansowej spółki

Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie

Kredyt

Cz

ęść

kapitałowa

Cz

ęść

kapitałowa

Odsetki

Odsetki

Raty malej

ą

ce

Raty stałe

Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie

Obligacje

•

papier wartościowy

•

emitowany na podstawie ustawy o obligacjach

•

na minimum 12 miesięcy

•

obligatariusz zobowiązuje się wywiązać z określonych

świadczeń w określonych terminach

•

wymagany jest agent emisji

•

koszt emisji zazwyczaj niższy niż kredytu

•

o oprocentowaniu stałym/zmiennym /zerokuponowe

•

zabezpieczone/niezapezpieczone

•

komercyjne/komunalne/Skarbu Państwa

•

zamienne, z prawem do udziału w zyskach

Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie

Leasing

•

umowa polegająca na udostępnieniu leasingobiorcy przez

leasingodawcę przedmiotu umowy w użytkowanie
(urządzenia, środka transportu, nieruchomości)

•

zawierana na czas min. 40% okresu użytkowania

przedmiotu leasingu

•

bezpośredni/pośredni

•

operacyjny(usługowy)/finansowy (kapitałowy)

•

szczególne przypadki: zwrotny, norweski

Leasing

Finansowy

Operacyjny

Zawierany zwykle na czas
żywotności przedmiotu

Zawierany na czas krótszy niż
żywotność przedmiotu

Dobra specyficzne,
trudnozbywalne;
Np. specjalistyczne maszyny

Dobra powszechnie używane,

ł

atwozbywalne;

Np. samochody, komputery

Odsetki stanowią koszt
podatkowy

Ca

ł

a rata stanowi koszt

podatkowy

Amortyzuje leasingobiorca

Amortyzuje leasingodawca

Wykazywany w bilansie LB

Wykazywany jako zobowiązanie
pozabilansowe LB

Koszty utrzymania ponosi LB

Koszty utrzymania ponosi LD

Wykup na koniec umowy

Umowa wygasa bez wykupu

Leasing – szczególne przypadki

Leasing zwrotny

– przedsiębiorstwo

sprzedaje LD przedmiot, który następnie
bierze w leasing

Leasing norweski

– leasing operacyjny z

jednorazową płatnością z góry za cały
okres obowiązywania umowy

Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie

Commercial Papers/Bony komercyjne

•

papiery wartościowe emitowane zazwyczaj poza ustawą o

obligacjach, w oparciu o Kodeks cywilny, lub Prawo wekslowe

•

emitowane przez duże firmy o odpowiedniej renomie/ratingu

•

zwykle w celu „podreperowania” płynności

•

zazwyczaj o krótkoterminowym charakterze

•

wymagają Agenta Emisji

•

skierowane do instytucji finansowych

Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie

Faktoring

•

często mylony z cesją wierzytelności

•

nabycie przez wyspecjalizowane instytucje

krótkoterminowych i bezspornych wierzytelności
przysługujących przedsiębiorstwu z tytułu dostaw,
wraz z

dodatkowymi usługami

•

cel – poprawa płynności

•

pełny/niepełny/mieszany

Faktoring

Faktor

(np. bank)

Faktorant

Przedsi

ę

biorca

Dłu

ż

nik

Umowa faktoringu

Cz

ęść

warto

ś

ci faktury + usługi

Prawo do wierzytelno

ś

ci

Sprzeda

ż

produktów

Wierzytelno

ść

Zapłata

Umowa dostawy

Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie

Forfaiting

•

zakup przez wyspecjalizowaną instytucję należności

terminowych przedsiębiorstwa, powstałych w wyniku
kontraktu eksportowego

•

całkowite przejęcie ryzyka wypłacalności dłużnika

•

obejmuje wierzytelności zazwyczaj powyżej 6 miesięcy do

kilku lat

•

nie ma obowiązku świadczenia dodatkowych usług

•

najczęściej wykorzystuje obrót wekslowy (nie faktury)

Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie

Sekurytyzacja

•

emisja papierów wartościowych zabezpieczonych

wierzytelnościami

•

wierzytelności muszą być regularne, pewne (niskie

ryzyko)

•

wierzytelności są przenoszone do spółki

specjalnego przeznaczenia (SPV)

•

umożliwia to większą swobodę i lepszą ocenę

ryzyka emitenta

Sekurytyzacja

Bank

Kredyty
hipoteczne

SPV

Wierzytelno

ś

ci

z tytułu
kredytów
hipotecznych

100% akcji

Nale

ż

no

ś

ci z

tytułu kredytów
hipotecznych

Maj

ą

tek trwały

Inne nale

ż

no

ś

ci

Kapitał akcyjny

Depozyty klientów

Rezerwy

Inne
zobowi

ą

zania

Nale

ż

no

ś

ci z

tytułu kredytów
hipotecznych

Kapitał akcyjny

S&P

Agencja
ratingowa

Emisja

Rating

Sekurytyzacja

Bank

SPV

$$$

S&P

Agencja
ratingowa

$$$

Bank

Fundusz

Zakup

Obsługa kredytów

- płatno

ś

ci

Sekurytyzacja

Bank

SPV

S&P

Agencja
ratingowa

Wykup

Bank

Fundusz

Obsługa kredytów

- płatno

ś

ci

Sekurytyzacja

Bank

SPV

S&P

Agencja
ratingowa

Wykup

Bank

Fundusz

Obsługa kredytów

- płatno

ś

ci

Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie

Kapitał

mieszany/hybrydowy

• ł

ą

czy w sobie cechy kapitału własnego i obcego

• nie jest wyodr

ę

bniany w bilansie w osobnej

kategorii

• przykłady: akcje uprzywilejowane, po

ż

yczka

podporz

ą

dkowana, obligacja zamienna, obligacja z

opcj

ą

, dotacja

Kryteria wyboru źródeł finansowania

•

Dostępność

– nie wszystkie formy są dostępne dla

wszystkich podmiotów

•

Elastyczność

– dostosowanie do specyficznych

potrzeb

•

Koszt

– szukamy najtańszych źródeł

•

Ryzyko

związane z obsługą - efekt dźwigni

finansowej – uzależnienie od wyników finansowych
firmy

Kryteria wyboru źródeł finansowania

Finansowy cykl

ż

ycia firmy

Ź

ródło: M. Panfil „Finansowanie rozwoju przedsi

ę

biorstwa przy współpracy z

funduszem VC”