Zarządzanie finansami
przedsiębiorstw (15h)
Dr Anna Golec
Katedra finansów przedsiębiorstw
Zarządzanie finansami
przedsiębiorstw (15h)
Dr Anna Golec
Katedra finansów przedsiębiorstw
Źródła finansowania
przedsiębiorstw
Co powinnam/powinienem wiedzieć?
•
Jakie są rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie?
•
Skąd przedsiębiorstwa mogą pozyskać środki na
działalność?
•
Jakie są wady i zalety poszczególnych źródeł
finansowania?
•
Jak przebiega emisja akcji?
•
Na jakich rynkach odbywa się obrót instrumentami
finansowymi?
•
Czym charakteryzuje si
ę
tzw. kapitał hybrydowy?
•
Według jakich kryteriów firmy dobieraj
ą ź
ródła
finansowania?
Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie
Kapitał
Własny
Obcy
Mieszany
Wewn
ę
trzny
Zewn
ę
trzny
Długoterminowy
Krótkoterminowy
Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie
Źród
ł
a
d
ł
ugoterminowe
Źród
ł
a krótkoterminowe
Akcje/udzia
ł
y
Dop
ł
aty do kapita
ł
u
Zyski zatrzymane
Kredyty i poŜyczki DT
Obligacje
Leasing
Dotacje
Zobowiązania
Zaliczki
Kredyty i poŜyczki KT
Commercial Papers (KTPD)
Faktoring
Forfaiting
Sekurytyzacja
Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie
Kapitał własny
•
ma charakter DT
•
pochodzi z:
- emisji akcji/udziałów
- dopłat
- zysków wypracowanych przez firmę
- amortyzacji
Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie
Kapitał własny
•
właściciele – ostatni w kolejności
zaspokojenia
•
wyższe ryzyko z punktu widzenia
akcjonariusza, niższe z punktu widzenia firmy
•
wyższe oczekiwane stopy zwrotu = wyższy
koszt kapitału
•
dodatkowe prawa akcjonariuszy
Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie
Prawa akcjonariuszy
•
uczestnictwa w WZA, głosu, ochrony prawnej
•
udziału w zyskach (dywidenda)
•
udziału w wartości likwidacyjnej/masie
upadłościowej
•
prawo poboru
o
instrument finansowy, który daje dotychczasowym
posiadaczom akcji możliwość zakupu akcji nowej emisji
o
można je sprzedać, skorzystać, lub trzymać do wygaśnięcia
bez skorzystania
o
może zostać wyłączone uchwałą WZA lub w statucie
Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie
Rodzaje akcji
•
imienne lub na okaziciela
•
materialne lub zdematerializowane
•
gotówkowe lub aportowe
•
zwykłe lub uprzywilejowane
Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie
Wycena akcji
•
wartość nominalna (par value, face value)
•
wartość emisyjna (offering value)
•
wartość księgowa (book value)
•
wartość rynkowa (market value)
Emisja akcji
•
subskrypcja zamknięta
skierowana tylko do obecnych akcjonariuszy
•
subskrypcja prywatna
skierowana do konkretnych osób wybranych przez
spółkę (< 100)
mogą przyjąć ofertę lub ją odrzucić (nie ma
negocjacji)
•
subskrypcja otwarta
skierowana do 100 lub więcej osób lub
nieoznaczonego nabywcy
Emisja akcji
Subskrypcja otwarta
•
skierowana do 100 lub więcej osób lub
nieoznaczonego nabywcy
•
wymaga sporządzenia odpowiedniego dokumentu
(prospektu emisyjnego, memorandum
informacyjnego) i zatwierdzenia go w KNF
IPO = Initial Public Offering
pierwsza oferta publiczna, zwyczajowo związana z
wprowadzeniem akcji na rynek regulowany.
Emisja akcji
Rynki obrotu instrumentami finansowymi
•
Rynki regulowane
- rynek giełdowy (GPW)
- rynek pozagiełdowy (CeTO)
•
Rynki nieregulowane (ASO NC, AIM)
Procedura IPO
Debiut na NC
Kapitał własny – szczególne przypadki
Kapitał z funduszy
Private Equity
Kapitał z funduszy
Venture Capital
Aniołowie Biznesu (
Bussines Angels
)
Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie
Kapitał obcy
•
ma charakter DT lub KT
•
instrumenty dłużne dają posiadaczom z góry określone
prawa do przepływów pieniężnych lub aktywów firmy
•
nie daje prawa do ingerencji w decyzje spółki
•
pierwszeństwo zaspokojenia
•
„sztywna płatność” - mniejsze ryzyko dla inwestora – niższy
koszt
•
działa mechanizm dźwigni finansowej – wzrasta ryzyko dla
przedsiębiorstwa
•
wynagrodzenie dla wierzycieli jest podatkowym kosztem dla
firmy -> działa tzw. tarcza podatkowa
Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie
Tarcza podatkowa
•
zysk netto spada wolniej niż maleją przychody lub
rosną koszty
•
wynika z możliwości zaliczenia pewnych elementów
do kosztów uzyskania przychodów,
•
dodatkowe koszty pomniejszają nam podstawę
opodatkowania -> mamy „oszczędność” na podatku.
Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie
Tarcza podatkowa
Przychody
Koszty
Zysk brutto
Podatek dochodowy (19%)
Zysk netto
wariant1
1000
700
300
57
243
wariant2
1000
900
100
19
81
róŜnica
0
200
200
-38
162
Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie
Źród
ł
a d
ł
ugoterminowe
Źród
ł
a krótkoterminowe
•Akcje/udzia
ł
y
•Dop
ł
aty do kapita
ł
u
•Zyski zatrzymane
•Kredyty i poŜyczki DT
•Obligacje
•Leasing
•Dotacje
•Zobowiązania
•Zaliczki
•Kredyty i poŜyczki KT
•Commercial Papers (KTPD)
•Faktoring
•Forfaiting
•Sekurytyzacja
Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie
Kredyt
•
umowa z instytucją finansową
•
postawienie do dyspozycji kredytobiorcy określonej kwoty w
określonym terminie i na określonych warunkach
•
kredytobiorca zobowiązuje się do spożytkowania środków
zgodnie z przeznaczeniem wskazanym w umowie oraz spłacać
raty kapitałowe wraz z oprocentowaniem w określonych
terminach
•
wymóg ustanowienia zabezpieczenia
•
dostępność uzależniona od sytuacji finansowej spółki
Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie
Kredyt
Cz
ęść
kapitałowa
Cz
ęść
kapitałowa
Odsetki
Odsetki
Raty malej
ą
ce
Raty stałe
Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie
Obligacje
•
papier wartościowy
•
emitowany na podstawie ustawy o obligacjach
•
na minimum 12 miesięcy
•
obligatariusz zobowiązuje się wywiązać z określonych
świadczeń w określonych terminach
•
wymagany jest agent emisji
•
koszt emisji zazwyczaj niższy niż kredytu
•
o oprocentowaniu stałym/zmiennym /zerokuponowe
•
zabezpieczone/niezapezpieczone
•
komercyjne/komunalne/Skarbu Państwa
•
zamienne, z prawem do udziału w zyskach
Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie
Leasing
•
umowa polegająca na udostępnieniu leasingobiorcy przez
leasingodawcę przedmiotu umowy w użytkowanie
(urządzenia, środka transportu, nieruchomości)
•
zawierana na czas min. 40% okresu użytkowania
przedmiotu leasingu
•
bezpośredni/pośredni
•
operacyjny(usługowy)/finansowy (kapitałowy)
•
szczególne przypadki: zwrotny, norweski
Leasing
Finansowy
Operacyjny
Zawierany zwykle na czas
Ŝywotności przedmiotu
Zawierany na czas krótszy niŜ
Ŝywotność przedmiotu
Dobra specyficzne,
trudnozbywalne;
Np. specjalistyczne maszyny
Dobra powszechnie uŜywane,
ł
atwozbywalne;
Np. samochody, komputery
Odsetki stanowią koszt
podatkowy
Ca
ł
a rata stanowi koszt
podatkowy
Amortyzuje leasingobiorca
Amortyzuje leasingodawca
Wykazywany w bilansie LB
Wykazywany jako zobowiązanie
pozabilansowe LB
Koszty utrzymania ponosi LB
Koszty utrzymania ponosi LD
Wykup na koniec umowy
Umowa wygasa bez wykupu
Leasing – szczególne przypadki
Leasing zwrotny
– przedsiębiorstwo
sprzedaje LD przedmiot, który następnie
bierze w leasing
Leasing norweski
– leasing operacyjny z
jednorazową płatnością z góry za cały
okres obowiązywania umowy
Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie
Commercial Papers/Bony komercyjne
•
papiery wartościowe emitowane zazwyczaj poza ustawą o
obligacjach, w oparciu o Kodeks cywilny, lub Prawo wekslowe
•
emitowane przez duże firmy o odpowiedniej renomie/ratingu
•
zwykle w celu „podreperowania” płynności
•
zazwyczaj o krótkoterminowym charakterze
•
wymagają Agenta Emisji
•
skierowane do instytucji finansowych
Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie
Faktoring
•
często mylony z cesją wierzytelności
•
nabycie przez wyspecjalizowane instytucje
krótkoterminowych i bezspornych wierzytelności
przysługujących przedsiębiorstwu z tytułu dostaw,
wraz z
dodatkowymi usługami
•
cel – poprawa płynności
•
pełny/niepełny/mieszany
Faktoring
Faktor
(np. bank)
Faktorant
Przedsi
ę
biorca
Dłu
Ŝ
nik
Umowa faktoringu
Cz
ęść
warto
ś
ci faktury + usługi
Prawo do wierzytelno
ś
ci
Sprzeda
Ŝ
produktów
Wierzytelno
ść
Zapłata
Umowa dostawy
Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie
Forfaiting
•
zakup przez wyspecjalizowaną instytucję należności
terminowych przedsiębiorstwa, powstałych w wyniku
kontraktu eksportowego
•
całkowite przejęcie ryzyka wypłacalności dłużnika
•
obejmuje wierzytelności zazwyczaj powyżej 6 miesięcy do
kilku lat
•
nie ma obowiązku świadczenia dodatkowych usług
•
najczęściej wykorzystuje obrót wekslowy (nie faktury)
Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie
Sekurytyzacja
•
emisja papierów wartościowych zabezpieczonych
wierzytelnościami
•
wierzytelności muszą być regularne, pewne (niskie
ryzyko)
•
wierzytelności są przenoszone do spółki
specjalnego przeznaczenia (SPV)
•
umożliwia to większą swobodę i lepszą ocenę
ryzyka emitenta
Sekurytyzacja
Bank
Kredyty
hipoteczne
SPV
Wierzytelno
ś
ci
z tytułu
kredytów
hipotecznych
100% akcji
Nale
Ŝ
no
ś
ci z
tytułu kredytów
hipotecznych
Maj
ą
tek trwały
Inne nale
Ŝ
no
ś
ci
Kapitał akcyjny
Depozyty klientów
Rezerwy
Inne
zobowi
ą
zania
Nale
Ŝ
no
ś
ci z
tytułu kredytów
hipotecznych
Kapitał akcyjny
S&P
Agencja
ratingowa
Emisja
Rating
Sekurytyzacja
Bank
SPV
$$$
S&P
Agencja
ratingowa
$$$
Bank
Fundusz
Zakup
Obsługa kredytów
- płatno
ś
ci
Sekurytyzacja
Bank
SPV
S&P
Agencja
ratingowa
Wykup
Bank
Fundusz
Obsługa kredytów
- płatno
ś
ci
Sekurytyzacja
Bank
SPV
S&P
Agencja
ratingowa
Wykup
Bank
Fundusz
Obsługa kredytów
- płatno
ś
ci
Rodzaje kapitału w przedsiębiorstwie
Kapitał
mieszany/hybrydowy
• ł
ą
czy w sobie cechy kapitału własnego i obcego
• nie jest wyodr
ę
bniany w bilansie w osobnej
kategorii
• przykłady: akcje uprzywilejowane, po
Ŝ
yczka
podporz
ą
dkowana, obligacja zamienna, obligacja z
opcj
ą
, dotacja
Kryteria wyboru źródeł finansowania
•
Dostępność
– nie wszystkie formy są dostępne dla
wszystkich podmiotów
•
Elastyczność
– dostosowanie do specyficznych
potrzeb
•
Koszt
– szukamy najtańszych źródeł
•
Ryzyko
związane z obsługą - efekt dźwigni
finansowej – uzależnienie od wyników finansowych
firmy
Kryteria wyboru źródeł finansowania
Finansowy cykl
Ŝ
ycia firmy
Ź
ródło: M. Panfil „Finansowanie rozwoju przedsi
ę
biorstwa przy współpracy z
funduszem VC”