12

ASYSTA DENTYSTYCZNA

Temat numeru

mgr lic. tech. dent. asyst. stom. Agnieszka Czarnota-Nastały

Ortodoncja jest dziedziną stomatologii skoncentrowaną
na korygowaniu niewłaściwych relacji zębowych. Lekarz ortodonta
musi przejść szereg szkoleń w celu nabycia umiejętności wykonywania
różnych procedur leczniczych, dotyczących zarówno leczenia
aparatami ortodontycznymi zdejmowanymi oraz stałymi, jak
i przeprowadzania często skomplikowanych operacji. Procedury
te wymagają użycia wielu specjalistycznych narzędzi.

Asystowanie

w ortodoncji

– instrumentarium ortodontyczne

Istnieje wiele rodzajów instrumentów ortodontycznych,
które mogą być wykorzystywane podczas mocowania,
zdejmowania czy regulacji składowych aparatu
ortodontycznego. Narzędzia stosowane w ortodoncji muszą
być wykonane z solidnych materiałów, odznaczających się
wysoką jakością i wytrzymałością, przy czym mają pozwalać
na wykonywanie delikatnych procedur ortodontycznych
z jednoczesnym użyciem dużej siły. Najbardziej
popularnymi narzędziami ortodontycznymi są kleszcze
ortodontyczne, których bardzo szeroki wachlarz pozwala
na niezwykle precyzyjne i konkretne działanie.

Narzędziami mierniczymi stosowanymi w ortodoncji są:

linijka ortodontyczna, suwmiarka, cyrkiel ortodontyczny,
pozycjoner do zamków oraz dynamometr. Narzędziem
stosowanym w celu określenia odległości między
przestrzeniami zębowymi jest linijka ortodontyczna
(fot. 1), która idealnie sprawdza się do pomiarów
zarówno wewnątrzustnych, jak i pomiarów na modelu
diagnostycznym. Do dokładnego określenia wymiarów
wewnątrzustnych można również użyć suwmiarki
z długimi cienkimi końcówkami. Cyrkiel ortodontyczny
pozwala na określenie szerokości zębów czy też odległości
zamka od brzegu siecznego (fot. 2). Natomiast przezierne
płytki celuloidowe zwane symetroskopami służą do analizy

symetrii łuków w stosunku do linii pośrodkowej (fot. 3).
Do dokładnego ustalenia pozycji zamka służy pozycjoner,
mierzy on odległość między slotem (szczeliną) zamka
a brzegiem siecznym zęba. Z kolei narzędziem do pomiaru
siły naciągu wyciągów elastycznych czy sprężynek jest
dynamometr.

Kleszcze ortodontyczne to instrumenty najczęściej

stosowane w praktyce ortodontycznej. Znajdują
zastosowanie w doginaniu, formowaniu, przytrzymywaniu
drutu, a także w wielu innych czynnościach. Podczas
regulacji aparatu ortodontycznego lekarz często
używa wielu różnych zestawów kleszczy. Doginanie
drutu ortodontycznego wiąże się z posługiwaniem się
konkretnymi kleszczami tworzącymi przypisane im typy
zagięć. Wśród całej gamy kleszczy ortodontycznych
największe zastosowanie znajdują:
• Kleszcze do zakładania separatorów (fot. 4) – służą

do zakładania gumek separacyjnych w celu wytworzenia
miejsca dla przyszłych pierścieni ortodontycznych.

• Kleszczyki do nakładania ligatur elastycznych (fot. 5)

– znajdują zastosowanie przy nakładaniu ligatur
elastycznych na zamki aparatu. Dzięki rowkowanym
końcówkom kleszczy ligatura nie „wyślizguje się”
z narzędzia.

4/2015

13

Temat numeru

• Kleszcze trójszczękowe Aderera (fot. 6) – służą

do doginania drutu. Mają precyzyjnie wykończone
„dzioby”, aby nie niszczyć drutu podczas jego doginania.

• Kleszcze Angle’a „ptasie dzioby” (fot. 7) – służą

do doginania drutu, formowania pętli.

• Kleszcze do formowania i torkowania łuków

prostokątnych (fot. 8) – stosowane do wykonywania
dogięć pod kątem prostym oraz nadawania łukom torku.

• Kleszcze do zaginania końcówek dystalnych (fot. 9).
• Kleszcze uniwersalne kramponowe (fot. 10)

– stosowane do cięcia i doginania drutu.

• Kleszcze Schwarza (fot. 11, 12) – wklęsło-wypukłe

i kalibrowane; służą do doginania pętli.

• Kleszcze płaskie (fot. 13) – służą do doginania drutu;

„dzioby” kleszczy są płaskie.

• Kleszcze wielofunkcyjne (fot. 14) – mają zastosowanie

przy zakładaniu zamków, łuków itp. Żłobione
końcówki pewnie trzymają drut bez jego uszkadzania.
Niestykające się końcówki kleszczy zapewniają
bezpieczeństwo warg.

• Kleszcze do formowania i konturowania łuków

De La Rosa (fot. 15) – służą do formowania
i konturowania łuków bez ich torkowania; bez rowków,
o końcówkach wklęsło-wypukłych.

reklama

Fot. 1.

 Linijka ortodontyczna

Fot. 3.

 Symetroskop Korkhausa

Fot. 2.

 Cyrkiel ortodontyczny

Fot. 4.

Kleszcze do zakładania separatorów

1

3

2

4

fo

t. ar

chiwum autor

ki

www.teb.pl

SZKOŁY MEDYCZNE

Asystentka

stomatologiczna

OSTATNI NABÓR

Technik

dentystyczny

Higienistka

stomatologiczna

Rejestratorka medyczna

45 oddziałów w całej Polsce. Sprawdź na www.teb.pl

KURSY

dla asystentek i higienistek stomatologicznych

protetyczne

CZESNE od

0

zł

JAGODA, Asystentka stomatologiczna, Świdnica

14

ASYSTA DENTYSTYCZNA

Temat numeru

Fot. 11.

Kleszcze Schwarza wklęsło-wypukłe

Fot. 10.

Kleszcze kramponowe

Fot. 8.

 Kleszcze do formowania i torkowania łuków prostokątnych

Fot. 6.

 Kleszcze trójszczękowe Aderera

Fot. 9.

 Kleszcze do zaginania końcówek dystalnych

Fot. 7.

 Kleszcze Angle’a

Fot. 5.

 Kleszczyki do nakładania ligatur elastycznych

5

7

9

11

6

8

10

4/2015

15

Temat numeru

• Kleszcze do formowania pętli Nance’a (fot. 16) – służą

do formowania pętli 3, 4, 5 i 6 mm na łukach okrągłych
lub prostokątnych.

• Kleszcze Adamsa płasko-płaskie (fot. 17) – służą

do doginania drutu.

• Kleszcze okrągło-okrągłe (fot. 18) – służą do doginania,

jak i formowania pętli.
Niektóre instrumenty ortodontyczne są przeznaczone

do usuwania elementów z jamy ustnej pacjenta. Do grupy
tej należą specjalnie zaprojektowane kleszcze, służące
do cięcia drutu czy też narzędzia, za pomocą których można
usunąć zamki/pierścienie z zębów pacjenta. Są to m.in.:
• Kleszcze dystalne do cięcia i trzymania drutu (fot. 19)

– służą do precyzyjnego cięcia drutu pod kontrolą
wzroku.

• Kleszcze do cięcia ligatur (fot. 20).
• Kleszcze do zdejmowania pierścieni (fot. 21, 22) –

znajdują zastosowanie w usuwaniu pierścieni z zębów
trzonowych. Plastikowa podkładka umieszczona
na jednej z końcówek kleszczy spoczywa na powierzchni
zęba, podczas gdy druga końcówka podważa krawędź
pierścienia i tym samym zdejmuje go.

• Kleszcze do zdejmowania zamków (fot. 23).

Narzędziami pomocniczymi możemy nazwać wszystkie

te, które pomagają wykonać pracę szybko, efektywnie
i dokładnie. Należą do nich chociażby:
• Pęseta do zakładania zamków (fot. 24).
• Dopychacz ligatur – „widelec” (fot. 25) – instrument

do dociskania ligatur, umieszczania łuków w slocie
zamka oraz zakładania łańcuszków elastycznych.

• Nagryzacz do pierścieni (fot. 26) – narzędzie to służy

do nakładania pierścieni. Posiada trójkątny ząbkowany
trzpień z twardego metalu.
Innymi narzędziami są:

• Stojak na instrumenty (fot. 27) – pozwala na lepszą

organizację pracy.

• Silikonowe nakładki na uchwyty kleszczy

ortodontycznych – zapobiegają „ślizganiu się” narzędzia
w dłoni. Wygodne, zmniejszające zmęczenie dłoni.

• Rozwierak wewnątrzustny (fot. 28) – doskonale

uwidacznia obszar pracy, zmniejsza kontakt warg
i policzków z zębami, zapewnia suche podłoże pracy.

• Pasek ochronny na zamki ortodontyczne – pozwala

uzyskać prawidłowy wycisk podczas noszenia aparatu
stałego. Zapobiega przyleganiu masy do zamków.
Narzędzia ortodontyczne są niezastąpione w pracy

ortodonty; nie tylko te podstawowe, bez których praca
na aparatach stałych czy zdejmowanych byłaby niemożliwa,
ale również i te pomocnicze, które znacznie ułatwiają
i uszczegóławiają pracę.

Fot. 12.

Kleszcze Schwarza kalibrowane

Fot. 13.

Kleszcze płaskie

Fot. 14.

Kleszcze wielofunkcyjne

Narzędzia stosowane w ortodoncji
muszą być wykonane z solidnych
materiałów, odznaczających się wysoką
jakością i wytrzymałością, przy czym
mają pozwalać na wykonywanie
delikatnych procedur ortodontycznych
z jednoczesnym użyciem dużej siły.

12

13

14

16

ASYSTA DENTYSTYCZNA

Temat numeru

Fot. 22.

Kleszcze do zdejmowania pierścieni

Fot. 21.

Kleszcze do zdejmowania pierścieni

Fot. 20.

Kleszcze do cięcia ligatur

Fot. 19.

Kleszcze dystalne do cięcia i trzymania drutu

Fot. 18.

Kleszcze okrągło-okrągłe

Fot. 17.

Kleszcze Adamsa

Fot. 16.

Kleszcze Nance’a

Fot. 15.

Kleszcze De La Rosa

15

17

19

21

16

18

20

22

4/2015

17

Temat numeru

Zadanie ortodonty polega nie tylko na prostowaniu

zębów. Ortodoncja zajmuje się również szeroko pojętą
„naprawą” wad zgryzu i niewłaściwego zagryzania.
Korygowanie zaburzeń zgryzowych pozwala zachować
zdrowe uzębienie, ponieważ zęby znajdujące się
w niewłaściwym położeniu często nie są dokładnie
szczotkowane, co z kolei z biegiem czasu prowadzi
do namnażania się bakterii próchnicotwórczych
i powstawania ubytków, chorób dziąseł, a w ciężkich
przypadkach – utraty zębów. Zaburzone relacje zgryzowe
negatywnie wpływają na żucie, mowę, naruszają estetykę

twarzy. Zadanie specjalisty polega na tym, aby zdiagnozować
i wyleczyć wadę – pozwolić pacjentowi cieszyć się pięknym
i spełniającym swoje funkcje uzębieniem.

q

Fot. 28.

Rozwierak wewnątrzustny

Fot. 26.

Nagryzacz do pierścieni

Fot. 24.

Pęseta do zakładania zamków

Fot. 23.

Kleszcze do zdejmowania zamków

Fot. 27.

Stojak na instrumenty

Fot. 25.

Dopychacz ligatur

23

24

25

26

27

28

Agnieszka Czarnota-Nastały – absolwentka lubelskiego

Uniwersytetu Medycznego (licencjat na kierunku ratownictwo

medyczne oraz techniki dentystyczne). W 2011 r. uzyskała tytuł

magistra na kierunku zdrowie publiczne. Od czterech lat pracuje

w gabinecie stomatologicznym i poszerza swoją wiedzę jako

słuchacz policealnej szkoły medycznej na kierunku higienistka

stomatologiczna. Stale podnosi swoje kwalifikacje poprzez

uczestniczenie w kursach i szkoleniach. Prowadzi zajęcia z techniki

ortodontycznej na lubelskim Uniwersytecie Medycznym.