Politechnika 

 

 

Białostocka 

Wydział Elektryczny 

Katedra Elektrotechniki Teoretycznej i Metrologii 

 

 

Instrukcja do zaj

ę

ć

 laboratoryjnych z przedmiotu 

 

METROLOGIA 2 

 
 

Kod przedmiotu: 

F03022 

 
 
 

Ć

wiczenie pt. 

 

POMIAR INDUKCYJNO

Ś

CI I POJEMNO

Ś

CI 

METODAMI TECHNICZNYMI 

 
 

Numer 

ć

wiczenia  

25 

 
 

Autor  

Dr in

Ŝ

. Ryszard Piotrowski 

 
 
 

Białystok 2006 

 

Ć

wicz. Nr 25  Pomiar indukcyjności i pojemności ... 

2

 

1. Wprowadzenie 

 

 

 

wiczenie  ma  na  celu  zapoznanie  studentów  z  niektórymi  prostymi 
metodami  pomiaru  indukcyjno

ś

ci  cewek  i  pojemno

ś

ci  elektrycznej 

kondensatorów.  Mówi

ą

c 

ś

ci

ś

lej  opisane  metody  słu

Ŝ ą

  wyznaczaniu 

parametrów szeregowych schematów zast

ę

pczych tych elementów.  

 

Z  poj

ę

ciem  schematu  zast

ę

pczego  spotykaj

ą

  si

ę

  studenci  na  wykładach  

z 

Elektrotechniki  teoretycznej  czy  Teorii  obwodów.  Tutaj,  tytułem 

przypomnienia,  wyja

ś

niamy  , 

Ŝ

e  w  schematach  zast

ę

pczych  wyst

ę

puj

ą

  elementy 

idealne.  
 
Rezystor idealny jest to element obwodu elektrycznego, w którym pr

ą

d zmienny 

jest w fazie z napi

ę

ciem panuj

ą

cym na jego zaciskach.  

Idealny kondensator to taki element obwodu, którego pr

ą

d wyprzedza w fazie o 

k

ą

t 90

0

 napi

ę

cie wyst

ę

puj

ą

ce mi

ę

dzy jego okładkami.  

Idealna cewka opó

ź

nia z kolei pr

ą

d  wzgl

ę

dem napi

ę

cia o k

ą

t 90

0

. 

 

Zauwa

Ŝ

my, 

Ŝ

e  okre

ś

lenia  powy

Ŝ

sze  s

ą

  jednymi  z  kilku  mo

Ŝ

liwych,  jakie 

spotka

ć

 mo

Ŝ

na w literaturze. 

W  tym 

ć

wiczeniu  pomiary  wykonywane  b

ę

d

ą

 przy napi

ę

ciu przemiennym 

o  cz

ę

stotliwo

ś

ci  50 Hz.  Dla  elementów,  przeznaczonych  do  pracy  w  układach 

elektronicznych  przy  cz

ę

stotliwo

ś

ciach  znacznie  wy

Ŝ

szych,  stosowane  s

ą

  inne 

metody pomiarowe i inne przyrz

ą

dy. 

 

2. Metody techniczne 

 

Mianem  metody  technicznej  okre

ś

la  si

ę

    metod

ę

  pomiaru,  która,  w  od-

ró

Ŝ

nieniu  od  metody  laboratoryjnej,  u

Ŝ

ywa  mniej  dokładnych  przyrz

ą

dów 

pomiarowych i elementów pomocniczych oraz stosuje prostsze algorytmy, dzi

ę

ki 

czemu  pomiar  mo

Ŝ

e  by

ć

  dokonany  w  warunkach  przemysłowych  i  zna-cznie 

szybciej  ni

Ŝ

  w  laboratorium.  Metody  techniczne  zapewniaj

ą

  zwykle  dokładno

ś ć

 

wystarczaj

ą

c

ą

 do celów, którym słu

Ŝ ą

. 

 

Ć

 

 

Ć

wicz. Nr 25  Pomiar indukcyjności i pojemności ... 

3

2.1. Metoda woltomierza i amperomierza 

 

 

W  tym  punkcie  ćwiczenia  wyznacza  się  parametry  R

X

,  L

X

    schematu 

zast

ę

pczego szeregowego  cewki powietrznej. 

 
 

Schemat  układu  pomiarowego  przedstawiony  jest  na  rysunku  1.  Rezystor 

R

Z

  ma  za  zadanie  zabezpieczanie  układu  pomiarowego  przed  przypadkowym 

przeciąŜeniem, 

jakie 

moŜe 

się 

zdarzyć 

przy 

ustawienia 

suwaka 

autotransformatora  AT    w  nieodpowiedniej  pozycji.  UŜycie  woltomierza 
cyfrowego  V  sprawia,  Ŝe  amperomierz    A    mierzy  dokładnie  prąd    I

X

    w  impe-

dancji badanej (R

X

, L

X

). 

 

V

A

I

X

I

X

AT

W

R

Z

I

V

≈

0

U

L

U

R

U

X

L

X

R

X

220 V

50 Hz

 

 

Rys.1.Schemat układu pomiarowego 

 

AT - autotransformator laboratoryjny 
R

Z

 = 100 

Ω

 - opornik suwakowy 

W - wyłącznik dwubiegunowy 
A - amperomierz elektromagnetyczny typu LE-3P 
V - woltomierz cyfrowy dowolnego typu (nastawić tryb pracy AC) 
R

X

, L

X

 - parametry schematu zastępczego cewki 

 

 

Przebieg pomiarów 

 
1. Zmierz  omomierzem  cyfrowym  rezystancję  R

X

  badanej  cewki,  wpisz  wynik  

do Tablicy 1. 

2. Zamknij  wyłącznik  W  i  przy  pomocy  autotransformatora  AT  nastawiaj 

wartości napięcia U

X

 podane w Tablicy 1. 

3. Odczytuj wartości natęŜenia prądu I

X

 

4. Dokonaj  obliczeń  wielkości  wskazanych  w  Tablicy  1,  stosując  wzory  

(1) - (4). 

 
 

 

Ć

wicz. Nr 25  Pomiar indukcyjności i pojemności ... 

4

 

Z

U

I

X

X

X

=

 

(1) 

 

 

L

Z

R

f

X

X

X

=

−

2

2

2

π

 

(2) 

 
 

ϕ

X

U

X

U

L

I

X

U

R

 

Rys.2. Wykres wskazowy odnosz

ą

cy si

ę

 do układu z rys.1. 

 

 

Zgodnie z wykresem wskazowym z rys. 2 mo

Ŝ

emy napisa

ć

: 

 

X

X

X

L

X

X

L

X

R

L

R

L

R

X

R

I

X

I

U

U

ω

ϕ

=

=

=

=

tg

 

  (3) 

 
Obliczymy tak

Ŝ

e 

dobroć cewki Q: 

Q

L

R

X

X

=

ω

 

(4) 

 

 
Tablica 1 

Lp 

POMIARY 

OBLICZENIA 

 

U

X

 

I

X

 

R

X

 

Z

X

 

L

X

 

tg

ϕ

X

 

ϕ

X

 

Q 

- 

V 

mA 

Ω

 

Ω

 

H 

- 

o

 

- 

1 

100 

 

 

 

 

 

 

 

2 

150 

 

 

 

 

 

 

 

3 

200 

 

 

 

 

 

 

 

 
 

 
 
 
 

 

Ć

wicz. Nr 25  Pomiar indukcyjności i pojemności ... 

5

2.2. Metoda trzech woltomierzy 

 
 

Metoda  polega  na  pomiarze  trzech  napięć  (rys.  3):  napięcia  zasilającego 

układ  (U

1

),  napięcia  na  rezystancji  wzorcowej  (U

2

)  oraz  napięcia  na    zaciskach 

badanej  impedancji  (U

3

).  W  pierwotnym  wydaniu  tej  metody  potrzebne  były  do 

pomiaru  trzy  woltomierze  elektromagnetyczne  włączone  na  stałe  do  układu 
pomiarowego. 
 

Współcześnie  metoda  moŜe  być  realizowana  przy  uŜyciu  jednego  tylko 

woltomierza  cyfrowego  przełączanego  między  odpowiednimi punktami obwodu. 
Z  dobrym  przybliŜeniem  moŜna  załoŜyć,  Ŝe  zmiana  połoŜenia  tego  woltomierza 
nie zmienia rozkładu napięć i rozpływu prądów w układzie. Nie moŜna było tego 
powiedzieć    o  woltomierzach  elektromagnetycznych,  których  włączenie  do 
obwodu  w  istotnej  mierze  zmieniało  istniejący  w  nim  pierwotnie  stan  rzeczy, 
pobierały  bowiem  one  z  obwodu  kontrolowanego  prąd  o  dość  znacznym 
natęŜeniu. 
 

Wyznaczanie parametrów schematu zastępczego 

 cewki powietrznej metodą trzech woltomierzy 

 
 

W  punkcie  tym  badana  jest  ta  sama  cewka  powietrzna  co  poprzednio. 

Schemat  układu  pomiarowego  przedstawiony  jest  na  rysunku  3.  W  szereg  z  ba-
daną impedancją Z

X

 (R

X

, L

X

) włączona jest

 

 rezystancja wzorcowa R

W

. Mierzone 

są trzy napięcia: U

1

, U

2

, U

3

 wskazane na rysunku 3. 

 

AT

W

R

W

R

Z

220 V

50 Hz

I

p

U

L

U

R

U

2

U

1

U

3

L

X

R

X

V

 

 

Rys. 3. Schemat układu pomiarowego 

 

AT - autotransformator laboratoryjny 
R

Z

 = 5 k

Ω

  (opornik dekadowy typu OK 10 x 1 k

Ω

) 

W - wyłącznik trójbiegunowy 
R

W

 = 2 k

Ω

  (opornik dekadowy typu OK 10 x 1 k

Ω

) 

 
 

 

Ć

wicz. Nr 25  Pomiar indukcyjności i pojemności ... 

6

V - woltomierz cyfrowy dowolnego typu (nastawić tryb pracy AC) 
R

X

, L

X

 - parametry schematu zastępczego cewki badanej 

 

Przebieg pomiarów 

 

1. Przyłącz woltomierz V do zacisków wyłącznika W (pomiar napięcia U

1

) 

2. Zamknij  wyłącznik  W  i  przy  pomocy  autotransformatora  AT  nastaw  jedną  

z wartości napięcia U

1

 podaną w Tablicy 2.  

3. Przełącz  następnie  woltomierz  do  pozostałych  punktów  obwodu  w  celu 

pomiaru napięć U

2

, U

3

. 

4. Powtórz  pomiary  dla  dwóch  innych  wartości  napięcia  U

1

  podanych  

w Tablicy 2. 

 
 

Korzystne  jest  uŜycie  jednocześnie  trzech  woltomierzy  cyfrowych,  co 

zapewnia  praktycznie  równoczesny  pomiar  wszystkich  trzech  napięć.  Unika  się  
w  ten  sposób  błędu  wynikającego  z  ewentualnych  wahań  napięcia  w  sieci.  Ten 
wariant stosujemy w zaleŜności od moŜliwości sprzętowych laboratorium. 
 
 

Tablica 2 

Lp 

POMIARY 

OBLICZENIA 

 

U

1

 

U

2

 

U

3

 

cos

ϕ

X

 

Z

X

 

R

X

 

L

X

 

I

P

 

- 

V 

V 

V 

- 

Ω

 

Ω

 

H

 

mA 

1 

20 

 

 

 

 

 

 

 

2 

30 

 

 

 

 

 

 

 

3 

40 

 

 

 

 

 

 

 

 
 
 

I

P

ϕ

X

α

U

3

U

L

U

R

U

2

U

1

 

Rys. 4. Wykres wskazowy odnoszący się do układu z rysunku 3. 

 

 

 

 

Ć

wicz. Nr 25  Pomiar indukcyjności i pojemności ... 

7

Stosując do wykresu wskazowego z rysunku 4. wzór kosinusów (zwany 

takŜe twierdzeniem Carnota), otrzymuje się: 
 

U

U

U

U U

U

U

U U

U

U

U U

o

x

x

1

2

2

2

3

2

2

3

2

2

3

2

2

3

2

2

3

2

2

3

2

2

180

2

=

+

−

=

=

+

−

−

=

=

+

+

cos

cos(

)

cos

α

ϕ

ϕ

 

 

Stąd wyznacza się pierwszy z poszukiwanych parametrów: 
 

cos

ϕ

x

U

U

U

U U

=

−

−

1

2

2

2

3

2

2

3

2

 

(5) 

Moduł impedancji cewki określa wzór 
 

Z

U

I

U

U

R

X

P

W

=

=

3

3

2

 

(6) 

 

Parametry R

X

, L

X

 schematu zastępczego cewki wyznacza się ze wzorów (7), (8): 

 

R

Z

X

X

X

=

cos

ϕ

 

(7) 

 

L

X

Z

R

f

X

L

X

X

=

=

−

ω

π

2

2

2

 

(8) 

 
Wyniki oblicze

ń

 nale

Ŝ

y zapisa

ć

 w Tablicy 2. 

 
 

Wyznaczanie parametrów schematu zastępczego 

kondensatora stratnego metodą trzech woltomierzy 

 
 

W  punkcie  tym  wyznacza  się  parametry  schematu  zastępczego 

szeregowego kondensatora stratnego. 
 

Schemat układu pomiarowego przedstawiony jest na rysunku 5. 

 
 
 
 
 
 

 

Ć

wicz. Nr 25  Pomiar indukcyjności i pojemności ... 

8

AT

W

R

W

R

Z

220 V

50 Hz

I

p

U

C

U

R

U

2

U

1

U

3

C

X

R

X

V

 

 

Rys.5. Schemat układu pomiarowego 

 

R

Z

 = 20 k

Ω

 - opornik dekadowy typu OK 10x10 k

Ω

 

R

W

 = 1 k

Ω

 - opornik dekadowy typu OK 10x1 k

Ω

 

V - woltomierz cyfrowy dowolnego typu (nastawić tryb pracy AC) 
R

X

, C

X

 - parametry schematu zastępczego kondensatora badanego 

 
 

Tablica 3 

Lp 

POMIARY 

OBLICZENIA 

 

U

1

 

U

2

 

U

3

 

cos

ϕ

X

 

Z

X

 

R

X

 

C

X

 

I

P

 

- 

V 

V 

V 

- 

Ω

 

Ω

 

µ

F

 

mA 

1 

20 

 

 

 

 

 

 

 

2 

25 

 

 

 

 

 

 

 

3 

30 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Przebieg pomiarów 

 

1. Przyłącz woltomierz V do zacisków wyłącznika W (pomiar napięcia U

1

) 

2. Zamknij  wyłącznik  W  i  przy  pomocy  autotransformatora  AT  nastaw  jedną  

z wartości napięcia U

1

 podaną w Tablicy 3.  

3. Przełącz następnie woltomierz w celu pomiaru napięć U

2

, U

3

. 

4. Powtórz  pomiary  dla  dwóch  innych  wartości  napięcia  U

1

  podanych  

w Tablicy 3. 

 
 
 
 
 
 
 

 

Ć

wicz. Nr 25  Pomiar indukcyjności i pojemności ... 

9

I

P

ϕ

X

U

3

U

C

U

R

U

2

U

1

 

 

Rys. 6. Wykres wskazowy odnoszący się do układu z rysunku 3. 

 
 

Wzory, z których wyznacza się poszukiwane parametry są tu analogiczne 

do tych z poprzedniego punktu, a mianowicie. 
 

 

cos

ϕ

x

U

U

U

U U

=

−

−

1

2

2

2

3

2

2

3

2

 

(9) 

 

 

Z

U

I

U

U

R

X

P

W

=

=

3

3

2

 

(10) 

 
 

R

Z

X

X

X

=

cos

ϕ

 

(11) 

 

C

f

Z

R

X

X

X

=

−

1

2

2

2

π

 

(12) 

 
Wyniki oblicze

ń

 nale

Ŝ

y zapisa

ć

 w Tablicy 3. 

 
 

Podobnie  jak  w  poprzednim  punkcie  nale

Ŝ

y  rozwa

Ŝ

y

ć

  mo

Ŝ

liwo

ść

  u

Ŝ

ycia 

jednocze

ś

nie trzech woltomierzy 

 
W sprawozdaniu naleŜy

: 

 

Narysowa

ć

  na  papierze  milimetrowym  wykres  wskazowy  analogiczny  do 

wykresu  z  rysunku  6  dla  przypadku  U

1

  =  30V.  Nale

Ŝ

y  przyj

ąć

  dla  wskazów 

napi

ęć

 współczynnik skali a

1 

= 0,5 cm/V, za

ś

 dla wskazu pr

ą

du współczynnik  a

2 

= 3 cm/mA. 

 
 
 
 

 

Ć

wicz. Nr 25  Pomiar indukcyjno

ś

ci i pojemno

ś

ci ... 

10

2.3. Metoda podstawienia 

 

 

Metoda  podstawienia  polega  na  porównaniu  wielko

ś

ci  mierzonej  z  wiel-

ko

ś

ci

ą

 wzorcow

ą

, ale nie bezpo

ś

rednio i nie jednocze

ś

nie. 

 

Pomiar przebiega w dwóch etapach (rys.7). W pierwszy z nich do 

obiektu 

OB 

(układu  elektrycznego)  doprowadza  si

ę

  wielko

ść

  mierzon

ą

 

X 

i  no-tuje 

odpowied

ź

 

Y

1 

obiektu. 

 

W  etapie  drugim  w  miejsce  wielko

ś

ci  mierzonej  podstawia  si

ę

  wielko

ść

 

wzorcow

ą

 

W 

tego  samego  rodzaju  co  wielko

ść

  mierzona  i  reguluje  jej  warto

ść

 

do chwili uzyskania odpowiedzi 

Y

2 

równej odpowiedzi

 Y

1

. 

 
 

Y

1

X

Etap I

Y

2

W

Etap II

OB

OB

 

 

Rys. 7.Istota metody podstawienia 

 

 

W rezultacie na podstawie równo

ś

ci odpowiedzi obiektu 

 

Y

1

 = Y

2

 

wnosi si

ę

 o równo

ś

ci wymusze

ń

 

 

X = W 

  (13) 

Równanie (13) jest równaniem pomiaru metody podstawienia. 

 

Dokładno

ść

  metody  podstawienia  zale

Ŝ

y  głównie  od  bł

ę

du,  z  jakim  okre-

ś

lona jest wielko

ść

 wzorcowa W, czuło

ś

ci przyrz

ą

du wskazuj

ą

cego odpowied

ź

 Y 

obiektu  oraz  od  stało

ś

ci  parametrów  obiektu  OB  w  czasie  trwania  obydwu 

etapów pomiaru.  

Od przyrz

ą

du wskazuj

ą

cego nie jest wymagana wysoka klasa dokładno

ś

ci, 

a  tylko  wysoka  czuło

ść

.  W  szczególno

ś

ci  wskazanie  mo

Ŝ

e  by

ć

  po  prostu 

zanotowane w postaci kreski na szkle podziałki przyrz

ą

du wskazów-kowego. 

 
 
 

 

Ć

wicz. Nr 25  Pomiar indukcyjno

ś

ci i pojemno

ś

ci ... 

11

 

Metoda podstawienia mo

Ŝ

e by

ć

 stosowana zarówno do pomiaru wiel-ko

ś

ci  

czynnych,  to  znaczy  nios

ą

cych  energi

ę

  (napi

ę

cie,  nat

ęŜ

enie  pr

ą

du)  jak  

i biernych, takich jak rezystancja, indukcyjno

ść

, pojemno

ść

. 

 

Jej  stosowanie  wymaga  u

Ŝ

ycia 

ź

ródła  wielko

ś

ci  wzorcowej  o  płynnie 

regulowanej  i  w  ka

Ŝ

dej  chwili  dokładnie  znanej  warto

ś

ci.  Z  dobrym  przybli-

Ŝ

eniem  rol

ę

  takiego 

ź

ródła  pełni

ą

  w  praktyce:  zasilacz  stabilizowany,  opornik 

dekadowy, indukcyjno

ść

 dekadowa, pojemno

ść

 dekadowa, itp. 

 

Przebieg pomiarów 

 
 

Schemat  układu  pomiarowego  przedstawia  rysunek  8.  Układ  pozwala  na 

pomiar  pojemno

ś

ci  C

X

  tylko  kondensatorów  bezstratnych,  poniewa

Ŝ

 

ź

ródłem 

wielko

ś

ci wzorcowej jest bezstratny kondensator dekadowy C

W

. 

 

AT

P

W

R

Z

220 V

50 Hz

U

X

C

W

C

X

V

 

 

Rys. 8. Schemat układu pomiarowego 

 

R

Z

 = 70 k

Ω

 - opornik dekadowy typu OK 10x10 k

Ω

 

C

W

 - kondensator dekadowy typu KD-1 

C

X

 - kondensator badany 

V - woltomierz cyfrowy (nastawi

ć

 tryb pracy AC) 

P - przeł

ą

cznik dwupozycyjny 

 

1.  Ustawi

ć

 przeł

ą

cznik P w pozycj

ę

 C

X

  

2.  Przy pomocy autotransformatora AT nastawi

ć

 warto

ść

 napi

ę

cia U

X

 wskazan

ą

  

w Tablicy 4 

3.  Przeł

ą

czy

ć

  przeł

ą

cznik  P  w  pozycj

ę

  C

W

  (nie  ruszaj

ą

c  suwaka  autotrans-

formatora) 

4.  Regulowa

ć

 pojemno

ść

 C

W

 do chwili uzyskania takiej samej warto

ś

ci napi

ę

cia 

U

X

 jaka nastawiona była na pocz

ą

tku 

5.  Pomiar  powtórzy

ć

  dla  dwóch  pozostałych  warto

ś

ci  napi

ę

cia  U

X

  wskazanych  

w Tablicy 4 

 
 

 

Ć

wicz. Nr 25  Pomiar indukcyjno

ś

ci i pojemno

ś

ci ... 

12

Tablica 4

 

Lp 

U

X

 

C

W

 

C

X

 

 

V 

µ

F 

µ

F 

1 

10 

 

 

2 

15 

 

 

3 

20 

 

 

 
 

 

3. Pytania i zadania kontrolne 

 
1. Narysuj  schemat  układu,  w  którym  realizowany  jest  pomiar  metod

ą

 

amperomierza i woltomierza 

2. Narysuj wykres wskazowy odnosz

ą

cy si

ę

 do powy

Ŝ

szej metody 

3. Napisz równania dotycz

ą

ce tej metody 

4. Narysuj  i  obja

ś

nij  schemat  układu  do  pomiaru  parametrów  schematu 

zast

ę

pczego cewki (kondensatora) metod

ą

 trzech woltomierzy 

5. Narysuj  wykres  wskazowy  odnosz

ą

cy  si

ę

  do  metody  trzech  woltomierzy 

 i wyprowad

ź

 stosowne  równania  

6. Dlaczego  mo

Ŝ

liwe  jest  u

Ŝ

ycie  jednego  woltomierza w metodzie trzech wolto- 

mierzy? 

7. W jakim celu poleca si

ę

 u

Ŝ

ycie trzech woltomierzy w powy

Ŝ

szej metodzie? 

8. Wyja

ś

nij istot

ę

 metody podstawienia 

9. Zaprojektuj układ do pomiaru rezystancji metod

ą

 podstawienia 

 
 

4. Literatura 

 

1. Lebson S.  Podstawy miernictwa elektrycznego WNT, Warszawa 1972 
1. Chwaleba A. i inni  Metrologia elektryczna, PWN Warszawa 2003 
 

 

Ć

wicz. Nr 25  Pomiar indukcyjno

ś

ci i pojemno

ś

ci ... 

13

 

Wymagania BHP  

 

Warunkiem  przyst

ą

pienia  do  praktycznej  realizacji 

ć

wiczenia  jest 

zapoznanie  si

ę

  z  instrukcj

ą

  BHP  i  instrukcj

ą

  przeciw  po

Ŝ

arow

ą

  oraz 

przestrzeganie  zasad  w  nich  zawartych.  Wybrane  urz

ą

dzenia  dost

ę

pne  na 

stanowisku  laboratoryjnym  mog

ą

  posiada

ć

  instrukcje  stanowiskowe.  Przed 

rozpocz

ę

ciem  pracy  nale

Ŝ

y  zapozna

ć

  si

ę

  z  instrukcjami  stanowiskowymi 

wskazanymi przez prowadz

ą

cego.  

W trakcie zaj

ęć

 laboratoryjnych nale

Ŝ

y przestrzega

ć

 nast

ę

puj

ą

cych zasad. 

♦ 

Sprawdzi

ć

,  czy  urz

ą

dzenia  dost

ę

pne  na  stanowisku  laboratoryjnym  s

ą

  w 

stanie kompletnym, nie wskazuj

ą

cym na fizyczne uszkodzenie. 

♦ 

Sprawdzi

ć

 prawidłowo

ść

 poł

ą

cze

ń

 urz

ą

dze

ń

. 

♦ 

Zał

ą

czenie  napi

ę

cia  do  układu  pomiarowego  mo

Ŝ

e  si

ę

  odbywa

ć

  po 

wyra

Ŝ

eniu zgody przez prowadz

ą

cego. 

♦ 

Przyrz

ą

dy  pomiarowe  nale

Ŝ

y  ustawi

ć

  w  sposób  zapewniaj

ą

cy  stał

ą

 

obserwacj

ę

,  bez  konieczno

ś

ci  nachylania  si

ę

  nad  innymi  elementami 

układu znajduj

ą

cymi si

ę

 pod napi

ę

ciem. 

♦ 

Zabronione  jest  dokonywanie  jakichkolwiek  przeł

ą

cze

ń

  oraz  wymiana 

elementów składowych stanowiska pod napi

ę

ciem.  

♦ 

Zmiana  konfiguracji  stanowiska  i  poł

ą

cze

ń

  w  badanym  układzie  mo

Ŝ

e  si

ę

 

odbywa

ć

 wył

ą

cznie w porozumieniu z prowadz

ą

cym zaj

ę

cia. 

♦ 

W  przypadku  zaniku  napi

ę

cia  zasilaj

ą

cego  nale

Ŝ

y  niezwłocznie  wył

ą

czy

ć

 

wszystkie urz

ą

dzenia.  

♦ 

Stwierdzone 

wszelkie 

braki 

w 

wyposa

Ŝ

eniu 

stanowiska 

oraz 

nieprawidłowo

ś

ci  w  funkcjonowaniu  sprz

ę

tu  nale

Ŝ

y  przekazywa

ć

 

prowadz

ą

cemu zaj

ę

cia. 

♦ 

Zabrania  si

ę

  samodzielnego  wł

ą

czania,  manipulowania  i  korzystania  z 

urz

ą

dze

ń

 nie nale

Ŝą

cych do danego 

ć

wiczenia. 

♦ 

W  przypadku  wyst

ą

pienia  pora

Ŝ

enia  pr

ą

dem  elektrycznym  nale

Ŝ

y 

niezwłocznie  wył

ą

czy

ć

  zasilanie  stanowisk  laboratoryjnych  za  pomoc

ą

 

wył

ą

cznika  bezpiecze

ń

stwa,  dost

ę

pnego  na  ka

Ŝ

dej  tablicy  rozdzielczej  w 

laboratorium. Przed odł

ą

czeniem napi

ę

cia nie dotyka

ć

 pora

Ŝ

onego.