Izabela Chojnicka

Węch (Olfactory System)

Zmysł umożliwiający rozpoznawanie
substancji chemicznych znajdujących się w

substancji chemicznych znajdujących się w
otoczeniu

1 z najstarszych zmysłów

Znaczenie

1.

Ostrzeganie o niebezpiecznych substancjach w otoczeniu,
lokalizacja źródła

2.

Dobór właściwych pokarmów (ich jakość i świeżość), udział
w procesie wydzielania śliny i soku żołądkowego pod

w procesie wydzielania śliny i soku żołądkowego pod
wpływem przyjemnych zapachów żywności,

3.

Udział w percepcji wrażeń smakowych,

4.

Uczucie komfortu psychicznego,

5.

Ź

ródło przeżyć i odczuć estetycznych, zachowań

emocjonalnych i seksualnych,

6.

Samokontrola stanu higienicznego

7.

Droga docierania istotnych informacji społecznych
(rozpoznanie matki przez noworodka, dziecka, odruch
ssania)

Seiberling KA., Conley DB., 2004
Traczyk WZ., Trzebski A., 2001.

Szlak

Substancje chemiczne wiążą się z
receptorami komórek kanałów nosowych

receptorami komórek kanałów nosowych

opuszka węchowa

węchomózgowie

Brak pośrednictwa wzgórza

Neuroscience 3rd edition, str. 338

Neuroscience 3rd edition, str. 343 (A after Anholt, 1987; B after Firestein et al., 1991.)

Transdukcja sygnału

Neuroscience 3rd edition, str. 345 (Adapted from Menini, 1999.)

Neuroscience 3rd edition, str. 347 (After Mombaerts, 2001.)

Przetwarzanie informacji węchowej

Neuroscience 3rd edition, str. 338

Różnice indywidualne

wrażliwość na octan izoamylu (banany) posiada
tylko ok. 75% populacji w Europie

tylko ok. 75% populacji w Europie

cykl mentruacyjny - synchronizacja

ciąża

trening
2/3 ludzi było w stanie z zawiązanymi
oczami wytropić i przejść 10-metrową krętą
ś

cieżkę ułożoną z rozpylonego zapachu czekolady

ś

cieżkę ułożoną z rozpylonego zapachu czekolady

Ilościowe zaburzenia węchu

Ilościowe zaburzenia węchu

Ilościowe zaburzenia węchu

Ilościowe zaburzenia węchu

hiperosmia

- nadwrażliwość węchowa,

hiposmia

– osłabienie węchu,

hiposmia

– osłabienie węchu,

anosmia

– utrata węchu na grupy

zapachów, 2-3% populacji

Janczewski G., 2005
wikipedia

Jakościowe

Jakościowe

Jakościowe

Jakościowe zaburzenia węchu:

zaburzenia węchu:

zaburzenia węchu:

zaburzenia węchu:

parosmia

- odczuwanie nieprawdziwych

zapachów

zapachów

kakosmia-

nieprzyjemne złudzenia

węchowe

pseudoosmia

- błędne odczuwanie

zapachu (złudzenia węchowe)

fantosmia

- halucynacje węchowe

fantosmia

- halucynacje węchowe

agnosmia

- utrata zdolności rozpoznawania

znajomych zapachów

Wiek

Spadek wrażliwości zmysłu

powonienia wraz z wiekiem

powonienia wraz z wiekiem

Neuroscience 3rd edition, str. 341 (After
Murphy, 1986)

Płeć

Aktywacja różnych części podwzgórza u

♀

i u

♂

po

ekspozycji mieszanki zapachowej zawierającej

estrogeny

albo angrogeny

Neuroscience 3rd edition, str. 342 (From Savic et al., 2001.)

Zaburzenia węchu

Choroba Alzheimera

Choroba Parkinsona

Choroba Parkinsona

Choroba Creutzfeldta-Jakoba

Schizofrenia

Depresja

Zaburzenia jedzenia

Cukrzyca

Cukrzyca

Niewydolności kory nadnerczy

Choroba Cushinga

Niedoczynność tarczycy

Akromegalia

Narząd lemieszowo-nosowy (VNO) u ludzi

Feromony

Badanie na grupie 482 pacjentów obojga płci w
wieku 18–79 lat

VNO u 221 badanych (46,3%)

Częściej u

♂

Neuroscience: 8%

Rapiejko P., Zielnik-Jurkiewicz B., Jurkiewicz D., 2005

Bibliografia

1. Bałczewska E., Nowak A., Zaburzenia smakowe – dysgeusia . Borgis - Nowa

Stomatologia 1-2/2000, s. 3-8

2. Janczewski G.: Węch i jego zaburzenia. W: Janczewski G. (red): Otolaryngologia

2. Janczewski G.: Węch i jego zaburzenia. W: Janczewski G. (red): Otolaryngologia

praktyczna. Tom I, Via Medica, Gdańsk 2005: 225-232

2. Neuroscience 3rd edition

3. Rapiejko P., Zielnik-Jurkiewicz B., Jurkiewicz D.: Vomeronasal organ occurrence in

adult humans. Ann. Universit. Marie Curie-Skłodowskiej Sectio D Medicina, 2005,

60(Suppl.XVI,4) : 447-450.

4. Seiberling KA., Conley DB.: Aging and olfaction and taste function. Otolaryngol Clin N

4. Seiberling KA., Conley DB.: Aging and olfaction and taste function. Otolaryngol Clin N

Am. 2004,37:1209-1228

5. Traczyk WZ.: Czucie i percepcja. W: Traczyk WZ., TrzebskiA.(red): Fizjologia

człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej. PZWL, Warszawa 2001.

6. http://pl.wikipedia.org/wiki/W%C4%99ch

Dziękuję za uwagę