pano

rama

INTEL

(na gór

ze

); Agencja fotograficzna PHOTOSTOCK

(poÊr

o

dk

u

);

IRISCOM (

na dole

)

TECHNOLOGIA ELEKTRONOWA

Twarde prawo Moore’a

Intel wyprodukowa∏

pierwsze uk∏ady w technologii 65 nm. Pierw-

szymi dzieçmi procesu technologicznego 65 nm sà w pe∏ni funk-
cjonalne uk∏ady pami´ci SRAM (Static Random Access Memo-
ry). Na jednym milimetrze kwadratowym, czyli mniej wi´cej na
czubku pióra kulkowego, mieÊci si´ 10 mln tranzystorów wypro-
dukowanych w tej technologii. Jedna komórka tej pami´ci, zawierajàca szeÊç tranzystorów,
ma wymiary 0.57

µ

m. W procesie technologicznym zastosowano m.in. drugà generacj´ tech-

niki SSOI (Strained Silicon On Insulator, czyli tzw. techniki rozciàgni´tego krzemu). Przed-
stawiciele Intela twierdzà, ˝e masowa produkcja uk∏adów w technologii 65 nm mo˝e ruszyç
ju˝ w roku 2005. Obecnie wi´kszoÊç uk∏adów powstaje w technologii 130 nm, choç pojawia-
jà si´ te˝ pierwsze procesory o wymiarze 90 nm. KorzyÊci z redukcji wymiarów uk∏adów
scalonych to szansa na budow´ nowych, wydajniejszych uk∏adów i jednoczesne obni˝enie
poboru mocy i zmniejszenie kosztów produkcji. Technologia 65 nm pozwoli Inletowi podwo-
iç liczb´ tranzystorów na jednym chipie, co oznacza, ˝e nadal jest aktualne prawo sformu∏o-
wane przez wspó∏za∏o˝yciela firmy Intel Gordona E. Moore’a, które mówi, ˝e liczba tranzy-
storów w uk∏adzie tej samej wielkoÊci ulega podwojeniu co 18 miesi´cy.

E.W.

Wi´kszoÊç nietoperzy

orientuje si´ w Êrodowisku g∏ównie za pomocà doskonale

rozwini´tego s∏uchu, pos∏ugujàc si´ echolokacjà. Zwierz´ta te u˝ywajà rów-
nie˝, choç w znacznie mniejszym stopniu, wzroku. W siatkówce ich oczu wy-
st´pujà g∏ównie pr´ciki, najprawdopodobniej zatem nietoperze nie odró˝niajà
barw, lecz widzà tylko ró˝ne odcienie szaroÊci. Ostatnio dowiedziono, ˝e nie-
które nietoperze mogà tak˝e postrzegaç Êwiat∏o ultrafioletowe. Wyniki badaƒ
przeprowadzonych przez Yorka Wintera z Uniwersytetu Monachijskiego, Jor-
ge Lópeza z Universidad de San Carlos w Gwatemali i Ottona von Helversena
z Uniwersytetu w Erlangen Êwiadczà, ˝e zdolnoÊcià takà obdarzony jest j´zor-
nik ryjówkowaty (Glossophaga soricina), niewielki nektaro˝erny nietoperz
z rodziny liÊcionosowatych (Phyllostomidae), wyst´pujàcy w Ameryce Ârodko-
wej i Po∏udniowej. Widzenie ultrafioletowe odkryto u ssaków – niektórych gry-
zoni i torbaczy – dopiero oko∏o 10 lat temu. Odbierajà one Êwiat∏o o tej d∏ugo-
Êci fali za pomocà odr´bnych receptorów, natomiast j´zornik – i to w∏aÊnie jest
najbardziej niezwyk∏e – za pomocà jednego fotoreceptora. Postrzeganie ultra-
fioletu u∏atwia zapewne temu nietoperzowi znajdowanie o zmroku kwiatów,
gdy˝ ich p∏atki cz´sto majà wyrazisty rysunek, widoczny tylko w tym Êwietle.
Artyku∏ na ten temat ukaza∏ si´ w Nature z 9 paêdziernika 2003 roku.

M.G.

FIZJOLOGIA

Nadfioletowy wzrok

Iriscom to specjalny komputer

dla osób niepe∏-

nosprawnych, którym mo˝na sterowaç ocza-
mi za poÊrednictwem kamery umieszczonej
w miejscu panelu dotykowego. Kursor na
ekranie podà˝a za wzrokiem u˝ytkownika,
a tradycyjnemu klikni´ciu odpowiada mrug-
ni´cie. Osoby, które nie kontrolujà mruga-
nia, mogà „klikaç”, wpatrujàc si´ po prostu
troch´ d∏u˝ej w pewien obszar ekranu. Dodat-
kowo komputer ma opcj´ wyÊwietlania na
ekranie klawiatury, pozwalajàcà na wprowa-
dzanie tekstów. Ani okulary, ani soczewki

kontaktowe nie przeszkadzajà w korzysta-
niu z komputera. Pierwotnie zosta∏ pomy-
Êlany jako pomoc dla osób z post´pujàcym
zanikiem mi´Êni, które mówià na tyle nie-
wyraênie, ˝e nie sprawdzajà si´ w ich przy-
padku systemy rozpoznawania mowy. Wkrót-
ce okaza∏o si´ jednak, ˝e mo˝e byç przydatny
dla innych niepe∏nosprawnych. Na razie
sprzedawany jest w krajach hiszpaƒskoj´-
zycznych i Portugalii, wkrótce ma trafiç do
Wielkiej Brytanii. W Hiszpanii Iriscom kosz-
tuje 6 tys. euro.

E.W.

KOMPUTERY

Kliknij powiekà

STYCZE¡ 2004

ÂWIAT NAUKI

17

WIDZENIE ULTRAFIOLETOWE
stwierdzono równie˝ u nietoperzy.

GORDON E. MOORE

,

wspó∏za∏o˝yciel Intela
i autor s∏ynnego prawa.

KOMPUTER

sterowany wzrokiem.