PRAWO ADMINISTRACYJNE czyli kostka rubika

PRAWO ADMINISTRACYJNE

czyli

KOSTKA ROBIKA

Wydawnictwo umcs.net.pl
Lublin 2007

Skrypt zawiera prawie wszystkie 163 tezy wymagane do zaliczenia w semestrze zimowym II
roku na kierunku prawo stacjonarne. Zagadnienia opracowali:

- Robik(tezy 1-85),
- Tatiana(tezy 86-163),

z wyjątkiem tez 49 i 121, które opracował Qsss.

Uwaga! Autorzy dołożyli starań, by skrypt nie zawierał błędów merytorycznych, nie jest to jednak całkowicie wykluczone.
Dzieło to należy również traktować jako niezbędne minimum. Osoby chcące mocniej zgłębić przedmiot prawa
administracyjnego i/lub liczące na wysoką ocenę z egzaminu powinny poszerzyć swoją wiedzę o podręczniki, wykłady prof.
Zdyba, notatki z ćwiczeń, orzecznictwo SN, NSA, WSA, TK, ETS, SPI.

A. PODSTAWOWE POJĘCIA I INSTYTUCJE.

1. POJĘCIE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ(notatki z wykładu).
Ujęcie podmiotowe: system podmiotów utworzonych i wyposażonych w kompetencje do prowadzenia
organizatorskiej i kierowniczej działalności.
Ujęcie przedmiotowe: taka działalność państwa, której przedmiotem są sprawy administracyjne albo inaczej
zadania i kompetencje w zakresie władzy wykonawczej.
Ujęcie formalne: cała działalność wykonywana przez podmioty administracji bez względu na to, czy
działalność ta ma charakter administracyjny, czy też nie.
Definicja „wielkiej reszty” Jellinka: administrację stanowi ta część działalności państwa, która nie jest ani
ustawodawstwem, ani sądownictwem.

2. PODSTAWOWE CECHY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ(Stahl- str. 14-17).
- działanie w imieniu i na rachunek państwa lub innego podmiotu, któremu państwo przekazało część władzy,
- możność działania w formach władczych, zabezpieczonych zastosowaniem przymusu państwowego,
- działanie w interesie publicznym,
- polityczny charakter,
- działanie na podstawie prawa i w granicach przez niego określonych: co nie jest dozwolone, jest zabronione,
- aktywność, zwrócenie ku przyszłości, możność podejmowania działania z własnej inicjatywy,
- działanie w sposób ciągły i stabilny,
- oparcie(z reguły) na zawodowym personelu,
- monopolistyczny i bezosobowy charakter,
- zorganizowanie i działanie na zasadzie kierownictwa i podporządkowania,
- nie dążenie do zysku(co nie znaczy, że świadczenie nie mogą być odpłatne).

3. FUNKCJE ADMINISTRACJI I JEJ PODZIAŁY(Stahl- str. 17-20)
Administrację można dzielić na: a) państwową i samorządową,
b) władczą i niewładczą(wg charakteru działań),
c) centralną i terytorialną(a tę na regionalną i lokalną)

d) ogólną i specjalną.

Funkcje administracji zmieniały się w rozwoju historycznym. Najpierw podstawowa była tzw. policja
administracyjna, tj. działania prawne i faktyczne podejmowane dla odsunięcia niebezpieczeństw grożących
dobrom, np. porządkowi publicznemu. W państwie liberalnym funkcją reglamentacyjną było wykonywanie
ustaw i stosowanie prawa w formie aktów adm. zabezpieczone gwarancjami praw obywateli, zwłaszcza przez
sądownictwo adm. Stopniowo coraz większą rolę odgrywała funkcja zaspokajania podstawowych potrzeb
bytowych ludzi i organizowania usług w dziedzinie infrastruktury komunalnej, oświaty, kultury, w sferze
socjalnej. Jest to administracja niewładcza-świadcząca i w przeciwieństwie do adm.władczej(wciąż dominującej)
nie zawsze jest ściśle uregulowana prawnie a opiera się na normach zadaniowych, ogólnokompetencyjnych.

4. SPRAWA ADMINISTRACYJNA(notatki z ćwiczeń).
Termin „sprawa” występuje najczęściej w przepisach o kompetencjach i zakresie kompetencji organów
państwowych. Druga kategoria przepisów to przepisy przepisy regulujące procedury podejmowania
autorytatywnych rozstrzygnięć przybierających postać jurysdykcji. Nie ma ustawowej definicji sprawy adm. W
k.p.a. termin „sprawa” używany jest najczęściej dla określenia przedmiotu administracyjnego postępowania
jurysdykcyjnego. Sprawy adm. nie można postrzegać wyłącznie przez pryzmat prawa procesowego, bo
pomiędzy kształtem także normatywnym postępowania a jego przedmiotem istnieje stosunek wynikania tej
treści, iż kształt postępowania jest konsekwencją specyficznych cech jego przedmiotu a nie odwrotnie. Istoty
spraw adm. trzeba szukać więc w sferze regulacji materialnej. Pojęcie sprawy adm. wyraża elementy procesu
stosowania normy materialnej. Zdaniem Wosia sprawę administracyjną stanowi przewidziana w przepisach
prawa adm. materialnego możliwość konkretyzacji wzajemnych uprawnień i obowiązków stron stosunku
administracyjnoprawnego, którymi są organ adm. i indywidualny podmiot niepodporządkowany organizacyjnie
temu organowi. Sprawa powstaje z chwilą ziszczenia się przesłanek faktycznych zawartych w hipotezie normy
wyższego stopnia stanowiącej o powinności zastosowania normy przedmiotowej przez rozstrzygnięcie o
określonych uprawnieniach lub obowiązkach za pomocą autorytatywnego aktu- z tą chwilą zawiązuje się też
między właściwym organem a przyszłym adresatem tegoż aktu stosunek administracyjnoprawny.

5. SPRAWA Z ZAKRESU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ(Stahl- str. 21-23, notatki z ćwiczeń).
W doktrynie i judykaturze pojęcie to nie jest jednolicie definiowane, jest ono jednak pojęciem prawnym, więc
ustalenie jego treści ma doniosłe znaczenie(np. może determinować zakres prawa do sądu). Pojęcie sprawa z (...)
ma charakter materialnoprawny i obejmuje sprawy należące do właściwości organu administracji a istotnym
kryterium przyjęcia, że iż konkretna uchwała została podjęta w sprawie z(...), jest „przynależność norm
prawnych stanowiących podstawę jej wydania do norm prawa administracyjnego(publicznego) i wynikający z
tej normy charakter przedmiotu regulacji w drodze uchwały”(postanowienie SN). Wg TK kryterium wyróżnienia
sprawy z(...) nie może stanowić ani brak cywilnych skutków danej uchwały rady gminy, ani ogólny i
abstrakcyjny jej charakter. TK uważa, że słusznie podkreśla się to, iż akt administracyjny jest źródłem nabycia
własności przez określony podmiot, nie oznacza, że tym samym traci on charakter aktu administracyjnego.
Uchwały organów gminy mogą wywoływać podwójne skutki- w sferze prawa cywilnego i administracyjnego.
Każde z nich mogą i powinny być rozpatrywane w kontekście odpowiednich gałęzi prawa. Przykłady uchwał
z(...): określenie zasad gospodarki nieruchomościami, określenie stawek czynszu regulowanego za najem lokali
mieszkalnych, zarządzenie przetargu.

6. ROZWÓJ PRAWA ADMINISTRACYJNEGO I NAUKI ADMINISTRACJI(notatki z wykładu).
Starożytny Rzym: Konstytucja Walentyniana z 370 r. adresowana do prefekta miasta dot. studentów.
Monarchia absolutna: model państwa policyjnego. Zasady: umocnienie władzy panującego, hierarchiczne
podporządkowanie, zawodowa kadra, bezwzględne posłuszeństwo, rozdział sądownictwa od administracji.
Model liberalnego państwa prawnego: ograniczenie administracji do minimum, związanie prawem.
Dawna Polska: przykładami aktów prawnych z dziedziny administracji były konstytucje, np. o powołaniu KEN.
Określały one przedmiot działania, zakres uprawnień władz, obowiązki poszczególnych stanów wobec tych
władz i państwa wobec ludności.
Prekursorzy nauki administracji w Polsce: Staszic, A. Okolski(XIX w.), M. Zimmermann(20-lecie międz.).

7. PRAWO ADMINISTRACYJNE A INNE GAŁĘZIE PRAWA(Stahl- str. 27-31, Sczaniecki- str. ?).
Nie jest możliwe precyzyjne oddzielenie prawa administracyjnego od innych gałęzi. Mamy czasami do
czynienia z tzw. sferą pogranicza prawa. Najsilniejsze relacje łączą prawo adm. z konstytucyjnym. Wynika to
m.in. z wspólnego częściowo przedmiotu unormowania. Wg niektórych prawo konstytucyjne to prawo w
spoczynku a administracyjne- w działaniu. Przenikanie prawa adm. z karnym widać w prawie wykroczeń
zwanym dawniej karno-administracyjnym. Natomiast prawo cywilne jest już przeciwstawiane prawu adm.(choć
trzeba podkreślić, że byli tacy, którzy negowali i ten podział). Wynika to z podziału na prawo publiczne i
prywatne. Sporne jest jednak kryterium tego podziału. Może nim być np. chroniony interes(Ulpian), właściwość
sądowa, rodzaj sankcji.

8. POJĘCIE PRAWA ADMINISTRACYJNEGO(Stahl- str. 34-41).
Prawo administracyjne może być definiowane negatywnie albo pozytywnie. W pierwszym ujęciu będzie to
prawo nie mieszczące się w ramach innych dyscyplin prawa. Definicja taka jest b. prosta, ale słaba pod
względem poznawczym. Przykładów definicji pozytywnych jest wiele; są też poglądy negujące możliwość
zdefiniowania prawa administracyjnego. Podręcznik Stahl proponuje następującą definicję: prawo
administracyjne to taka gałąź prawa, która normuje:
a) tworzenie, strukturę organizacyjną, zadania i zasady działania administracji publicznej i innych osob i
jednostek wykonujących dla dobra wspólnego i jednostki zadania z zakresu administracji publicznej(...),
b) relacje zachodzące pomiędzy tymi podmiotami oraz
c) prawa i powinności podmiotów administrowanych przez podmioty administrujące, w tym poddanych pieczy
lub nadzorowi administrujących.

9. STOSUNEK ADMINISTRACYJNY(Stahl- str. 55-59).
Ze stosunkiem administracyjnym mamy do czynienia, gdy stosunek prawny jest uregulowany w normach prawa
administracyjnego. Stosunek taki zachodzi między podmiotem administrującym a administrowanym. Powstanie,
zmiana i ustanie stosunku administracyjnego mogą wynikać bezpośrednio z mocy prawa, przy zaistnieniu
doniosłych na gruncie prawa adm. faktów(zdarzeń lub zachowań) a także z czynności
administracyjnoprawnych(podejmowanych z urzędu albo na wniosek), w tym głównie aktów administracyjnych.

10. RODZAJE STOSUNKÓW ADMINISTRACYJNYCH(Stahl- str. 58-59).
Wg kryterium funkcji w mechanizmie realizacji prawa administracyjnego: stosunki materialnoprawne,
proceduralne, ustrojowe i sporno-administracyjne.
Wg kryterium złożoności: elementarne i złożone.
Wg kryterium zaistnienia: potencjalne i rzeczywiste.
Wg kryterium następstw: wywołujące skutki jedynie w sferze prawa adm. i w innej, np. prawa cywilnego.

11. ELEMENTY STOSUNKU ADMINISTRACYJNEGO(Stahl- str. 57).

a) przedmiot: jest nim sprawa z zakresu administracji,
b) podmioty: administrujący i administrowany,
c) treść: wyznaczone prawem adm. zachowania(nakazane, zakazane, dozwolone).
d) układ prawnej sytuacji pomiędzy podmiotami: brak równorzędności.

12. PUBLICZNE PRAWO PODMIOTOWE(Stahl- str. 63-67).
Teoria publicznych praw podmiotowych ukształtowała się w XIX w. w Niemczech i Austrii. Lista publicznych
praw podmiotowych nie jest zamknięta, nie ma też wrodzonych publicznych praw podmiotowych. Nie wynikają
one z natury, religii itp., lecz zawsze są zawarte w prawie przedmiotowym, stąd nie mają one charakteru
absolutnego- możliwe są ograniczenia(ale drogą ustawową i z zachowaniem zasady proporcjonalności). O
publicznym prawie podmiotowym określonej osoby wobec władzy publicznej mówi się, gdy od zachowania tej
osoby zależy, czy dla tej władzy powstanie obowiązek prawny. Zrzeczenie się publicznych praw podmiotowych
w zasadzie jest niedopuszczalne, ale można z nich nie korzystać. Źródłem publicznych praw podmiotowych są
tylko przepisy powszechnie obowiązujące, zwłaszcza Konstytucja RP. Inne: ustawy(zwłaszcza z zakresu prawa
administracyjnego), umowy międzynarodowe, np. EKPCz. Publiczne prawa podmiotowe można różnie
klasyfikować, np. 1) prawa wolnościowe(mają charakter negatywny, gdyż przyznają jednostce prawo domagania
się, by państwo NIE wkraczało w daną dziedzinę), 2) prawa polityczne(możliwość współdziałania przy
tworzeniu organów państwa, wywierania wpływu na wykonywanie władzy publicznej), 3) prawa do
pozytywnych świadczeń ze strony władzy publicznej(np. prawo do zasiłku).

13. OBOWIĄZKI PUBLICZNE(Stahl- str. 88- 89).
Obowiązki publiczne mają charakter powszechny. Zgodnie z art. 84 Konstytucji RP każdy jest obowiązany do
ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków określonych w ustawie. Obowiązkowi poddane
są wszystkie osoby fizyczne i prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej. Wynika
to z władztwa personalnego(odnosi się do każdego obywatela polskiego niezależnie od miejsca pobytu) i
terytorialnego(odnosi się do każdego przebywającego na terytorium Polski niezależnie od obywatelstwa). Można
wyróżnić obowiązki o charakterze powszechnym- skierowane do wszystkich adresatów bądź szerokiego ich
kręgu, np. związane ze zwalczaniem chorób zakaźnych)- i szczególnym- skierowane do określonej grupy osób,
np. obowiązek oczyszczania chodników wzdłuż nieruchomości.

14. SŁUŻBA PUBLICZNA(notatki z ćwiczeń).
Służba publiczna(państwowa, cywilna) to kadra wykonująca zadania aparatu państwowego, w tym...(tu mam
brak w notatce). Służbę publiczną charakteryzuje:

1) jednostronne ustalenie przez państwo(w drodze ustawowej) warunków służby państwowej, tj.

składników stosunku służbowego a więc obowiązków i uprawnień funkcjonariusza(urzędnika);

2) publicznoprawny charakter służby, którego wyrazem jednostronny akt administracyjny przyjęcia do

służby w postaci mianowania(akt o charakterze decyzji) przy zachowaniu dobrowolności wstąpienia;

3) trwałość stosunku służbowego oznaczająca w konsekwencji znacznie dalej idącą niż przy innych

zasadach zatrudniania urzędnika stabilizację statusu urzędnika;

4) podporządkowanie urzędnika wyrażające się w nałożonych przez prawo obowiązkach i ograniczeniach

a obejmujące podległość władzy przełożonego, dyspozycyjność, jak również podporządkowanie
interesów osobistych interesom państwa(służby);

5) wzmocnienie rygoru odpowiedzialności funkcjonariusza za jego działania, przede wszystkim

odpowiedzialność dyscyplinarna;

6) istnienie po stronie urzędnika będącego w służbie państwowej określonych uprawnień mających

niekiedy charakter przywilejów stanowiących swego rodzaju rekompensatę za poświęcenie służby.

Służba publiczna wg prof. Zdyba: pojęcie służby publicznej może mieć b. szeroki zakres i w jakimś sensie
można je łączyć z wszelką aktywnością człowieka ukierunkowaną na innych(dobro innych osób) bez względu na
miejsce w hierarchii społ. czy rolę, funkcję realizowaną w strukturze państwa. Pojęcie służby publicznej łączy
się z powinnością w stosunku do innych i wolą działania dla nich. Tak pojmowana służba publiczna stanowi
swoiste wyzwanie i zadanie zarazem. Zdaniem prof. Zdyba nie ulega wątpliwości, że na funkcjonariuszach
pełniących służbę publiczną ciążą szczególne obowiązki, w tym też troska o dobro wspólne. Idea dobra
wspólnego zakłada pewną ofiarność z ich strony tj. ze strony funkcjonariuszy, z którą mogą łączyć się
kwalifikowane szczególne wymagania. Prof. Zdyb omawia służbę publiczną na tle następujących problemów: 1)
autorytet państwa(władzy), 2) orzecznictwo TK, 3) wartość prawa, 4) uszanowanie godności rządzonych, 5)
honor służby, 6) prawość woli i poczucie sprawiedliwości, 7) ukierunkowanie na dobro wspólne, 8) kwalifikacje
fachowe i moralne, 9) etos służby.

15. ISTOTA WŁADZTWA ADMINISTRACYJNEGO(Stahl- str. 69-70+ notatki z ćwiczeń).
Wg W. Dawidowicza władztwo administracyjne to działanie w zakresie administracji państwowej w takich
formach prawnych, których realizacja jest zabezpieczona prawną możliwością zastosowania środków przymusu
państwowego, również w odpowiednich formach prawnych. Władztwo administracyjne przejawia się w tych
działaniach organów administracji publicznej, które są podejmowane w formie aktów publicznoprawnych, a
więc zarówno indywidualnych aktów administracyjnych, jak i aktów generalnych o charakterze normatywnym.
Inna definicja(podana na ćwiczeniach): pewne stworzone przez prawo znamiona czynności prawnych, np. 1)
jednostronność, 2) domniemanie legalności, 3) przymus.

16. WŁADZTWO WEWNĘTRZNE I ZEWNĘTRZNE(http://www.sciaga.pl+ przemyślenia własne)
Władztwo zewnętrzne skierowane jest do podmiotów nie podporządkowanych organizacyjnie organowi
administracji, a więc do obywateli i osób prawnych. Władztwo wewnętrzne skierowane jest do organów
podporządkowanych i innych jednostek organizacyjnych oraz do podległych pracowników.

17. UZNANIE ADMINISTRACYJNE(WŁADZA DYSKRECJONALNA W ADMINISTRACJI)(Stahl- 76-82).
W wąskim rozumieniu uznanie administracyjne występuje, gdy norma prawna nie determinuje konsekwencji
prawnych w sposób jednoznaczny, lecz pozostawia w sposób wyraźny dokonanie takiego wyboru organowi
administracji. Szersze rozumienie uznania adm. przyjmuje, że z uznaniem adm. mamy do czynienia zarówno
gdy jest wybór konsekwencji prawnych, jak i gdy w grę wchodzi jedynie interpretacja użytych przez
prawodawcą pojęć nieostrych. W prawie polskim pojęcie uznania adm. nie jest ustawowo zdefiniowane. Zwroty
świadczące o istnieniu uznania adm.: „może”, „mogą”, „ma prawo”, „przysługuje prawo”, „uprawniony jest”.

18. KONTROLA UZNANIA ADMINISTRACYJNEGO(Stahl- str. 81-82).
Charakter uznania adm. sprawia, że nie może ono być wyłączone spod kontroli a nawet powinno być poddane
kontroli wzmocnionej. Podstawowym kryterium kontroli jest legalność, ale w niektórych państwach, np. Anglii,
także „racjonalność” ,”dobra wiara”. W Polsce teoretycznie bada się władzę dyskrecjonalną jedynie pod
względem legalności, lecz czasem trudne może być ścisłe oddzielenie kryterium legalności od celowości. Do
sprawowania kontroli w Polsce uprawnione są różne podmioty, m.in. sądy a także sama administracja.

19. CHARAKTER WŁADZTWA ADMINISTRACYJNEGO.
Patrz teza 15.

20. ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI ADMINISTRACYJNEJ(kserówki mgr-a Kruka).
Odpowiedzialność administracyjna ma charakter przede wszystkim obiektywny. Przesłanka winy występuje w
polskim prawie administracyjnym tylko kilkanaście razy a jej istnienie jest w tych wypadkach wyrażone
wprost(np. „stopnia zawinienia” ) lub pośrednio(np. „choćby nieumyślnie”). Stanowisko TK w tej kwestii
ewoluowało: od uznawania winy jako przesłanki odpowiedzialności w 1994 r. do obiektywizacji
odpowiedzialności- orzeczenie z 1998 r. i kolejne. Jednak TK porównując odpowiedzialność administracyjną do
anglosaskiej strict liability, uważa, że choć wina nie jest przesłanką odpowiedzialności adm., to podmiot,
któremu przypisano delikt, może się od niej uwolnić, dowodząc, że zrobił wszystko, czego można było od niego
rozsądnie wymagać, aby do naruszenia przepisów nie doszło. Przesłanką odpowiedzialności adm. nie jest
również szkoda. Rozmiar szkody może mieć jedynie wpływ na wymiar kary(przy karach względnie
oznaczonych), ale nie na samo jej wymierzenie.

21. SANKCJA ADMINISTRACYJNA(Stahl- str. 70-74).
Za sankcję prawną(także administracyjną) uznać można dolegliwość(majątkową, osobistą, polegająca na utracie
praw-cofnięciu lub wygaśnięciu, nieważności czynności lub aktu) wymierzaną za naruszenie lub niewykonanie
normy prawnej. Cechy sankcji administracyjnej: 1) musi mieć podstawę prawną, 2) jest konsekwencją
niezgodnego z prawem zachowania się jednostki lub innego podmiotu, 3) ma prewencyjno-represyjny charakter,
4) jej nałożenie następuje w formie władczego rozstrzygnięcia podmiotu administrującego, 5) jej wprowadzenie
i stosowanie musi uwzględniać zasadę proporcjonalności, 6) jej nałożenie musi podlegać sądowej kontroli. Do
cech gwarantujących skuteczność sankcji można dodać(oprócz niektórych wyżej wymienionych) nieuchronność.

22. DECENTRALIZACJA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ(Stahl- str. 139-140).
Zgodnie z art. 15 ust. 1 Konstytucji RP „ustrój terytorialny RP zapewnia decentralizację władzy publicznej”.
Formą tej decentralizacji jest samorząd terytorialny, który w myśl art. 16 ust. 2 uczestniczy w sprawowaniu
władzy, wykonując istotną część zadań publicznych w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Układ
zdecentralizowany polega na prawnym ustanowieniu określonego stopnia samodzielności w wykonywaniu
określonego rodzaju zadań przez jednostkę zdecentralizowaną. Jest to samodzielność względna: granice
samodzielności organów zdecentralizowanych wyznaczają środki nadzoru. Nadzór tym różni się od

kierownictwa, że środki nadzoru mogą być zastosowane tylko w sytuacjach, które wskazuje ustawa i tylko te
środki, których użycie zostało przez ustawę dopuszczone.

23. DEKONCENTRACJA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ(Stahl- str. 140).
Dekoncentracja nie odnosi się bezpośrednio do układów organizacyjnych, nie określa stosunków między
poszczególnymi jednostkami. Wyraża natomiast sposób podziału zadań i oznacza taki system, w którym
załatwianie większości spraw bieżących przesuwa się z jednostek centralnych na niższe. Załatwienie tych spraw
na szczeblu centralnym oznaczałoby koncentrację. Pojęcia te nie określają natomiast, czy zadania te będą
realizowane w sposób niezależny, czy też jednostka działająca będzie w swym działaniu hierarchicznie
podporządkowana. A więc każda decentralizacja zawiera dekoncentrację, ale nie odwrotnie. Dekoncentracja
może istnieć również w systemie centralizacji. Koncentracja może istnieć tylko w systemie centralizacji.

24. DUALIZM W ADMINISTRACJI(Stahl- str. 145-146).
W administracji dualistycznej lokalna administracja dzieli się na organy administracji państwowej(rządowej) i
samorząd wykonujący zadania publiczne na zasadach samodzielności. Dualistyczna administracja jest też
kategorią konstytucyjną. Konstytucja RP przyjmuje domniemanie kompetencji na rzecz samorządu
terytorialnego: art. 163 mówi, że samorząd wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub
ustawy dla organów innych władz publicznych. W województwach obok samorządu regionalnego działają
organy adm. rządowej: wojewodowie oraz działający pod zwierzchnictwem wojewodów kierownicy
zespolonych służb, inspekcji i straży oraz organy administracji niezespolonej. Co ciekawe, w powiecie
zespolone organy adm. rządowej działają pod zwierzchnictwem starosty, który reprezentuje adm. samorządową.
O dualizmie można mówić także jako dualizmie zadaniowym samorządu: zadania własne i zadania zlecone.

25. MONIZM W ADMINISTRACJI(Stahl- str. 145+ przemyślenia własne na zasadzie a contrario).
Monizm generalnie nie różni się od dualizmu pod względem przedmiotu administrowania. Różnica to
jednolitość władzy- brak wielopodmiotowości władz publicznych. Brak samorządu terytorialnego. W Polsce
monizm został zarzucony w 1990 r.

26. ZAKŁAD ADMINISTRACYJNY(notatki z ćwiczeń+ Stahl- str. 217-219, ale tu są pewne nieścisłości).
Różnica między zakładem administracyjnym a publicznym, zdaniem mgr-a Kruka, polega na tym, że zakład
administracyjny może utworzyć TYLKO organ państwowy a zakład publiczny także inne podmioty(np. KUL
jest zakładem publicznym, ale nie administracyjnym). Takiego konsekwentnego rozróżnienia brak w podr. Stahl.

27. ZAKŁAD PUBLICZNY(notatki z ćwiczeń+ Stahl- str. 217-219, ale tu są pewne nieścisłości).
Zakład publiczny to jedność osób i rzeczy, powołana przez organy administracji publicznej bądź za ich
przyzwoleniem przez inne podmioty dla trwałej realizacji określonego zadania publicznego. Ustrój zakładów
publicznych określa statut uchwalany przez odpowiedni organ zakładu albo nadawany przez podmiot tworzący.
W Polsce brak ustawy normującej status prawny wszystkich zakładów, są natomiast ustawy dot. poszczególnych
typów zakładów, np. ustawa o bibliotekach, ustawa o szkolnictwie wyższym.

28. RODZAJE ZAKŁADÓW PUBLICZNYCH(notatki z ćwiczeń).
Wg kryterium celu:

urzędy,

kultury i kształcenia,

badawcze,

opieki zdrowotnej,

zaopatrzenia na wypadek śmierci,

bankowe,

zaopatrzenia na wypadek starości,

kierujące i popierające gospodarkę,

centrale danych,

ubezpieczeniowe,

umacniające wolności,

pomocnicze administracji wewnętrznej.

Wg kryterium podmiotu tworzącego zakład:

związkowe,

krajowe,

komunalne,

izb,

zakłady zakładów.

Wg kryterium samodzielności:

o pełnej zdolności prawnej,

o częściowej zdolności prawnej,

pozbawione zdolności prawnej.

29. UŻYTKOWNICY ZAKŁADÓW PUBLICZNYCH(Stahl- str. 219).
Stosunek prawny łączący organy zakładu i jego użytkowników ma charakter administracyjnoprawny. Nawiązuje
się on z mocy prawa(szkoła podstawowa), decyzji administracyjnej (umieszczenie w domu pomocy społecznej)
bądź na mocy orzeczenia sądu(zakład karny). Występuje tu władztwo zakładowe, czyli nadrzędność organów
zakładu wobec destynariuszy. Charakter tego władztwa jest dyskusyjny, gdyż uznawany jest jako rodzaj
władztwa państwowego albo jako władztwo wynikające z istoty zakładu. Władztwo zakładowe stanowi
podstawę do wydawania przez organy zakładu aktów generalnych(np. regulaminów) i indywidualnych,
kierowanych do użytkowników zakładu(polecenia), jak również podstawę do stosowania sankcji
dyscyplinarnych. Akty zakładowe podlegają także kontroli zewnętrznej, w tym sądowej. Czasami władztwo
zakładowe rozciąga się także na osoby znajdujące się na jego terenie, ale nie będące jego użytkownikami(np.
osoby odwiedzające chorych w szpitalu).

30. RÓŻNICE MIĘDZY ZAKŁADAMI PUBLICZNYMI A PRZEDSIĘBIORSTWAMI, KORPORACJAMI
PRAWA PUBLICZNEGO I FUNDACJAMI(Stahl- str. 218).
Zakłady publiczne różnią się od przedsiębiorstw tym, że nie są nastawione na zysk, lecz świadczą usługi o
szczególnym charakterze społecznym. Od korporacji zakłady publiczne wyróżnia przede wszystkim to, że nie
mając one członków, nie stanowią związku osób, ale mają użytkowników, których status prawny jest
zdecydowanie inny niż pozycja członków korporacji. Od fundacji zakład różni się tym, że o podstawowych
kwestiach dotyczących celu, organizacji i sposobu działania zakładu decyduje podmiot, który go utworzył.

31. PRYWATYZACJA ZADAŃ PUBLICZNYCH(Stahl- str. 236-238).
Przez prywatyzację rozumie się wszelkie przejawy odstępowania od wykonywania zadań przez podmioty
administracji publicznej działające w formach prawa publicznego. Pojęciem prywatyzacji obejmuje się różne
przypadki zmiany cech podmiotu wykonującego zadanie(miejsce podmiotu publicznego zajmuje podmiot
niepubliczny), zmiany form wykonywania zadań- z form prawa publicznego(administracyjnego) na formy prawa
prywatnego- oraz zmiany charakteru stosunków łączących podmioty wykonujące zadania publiczne z
obywatelami. Prywatyzacja zadań publicznych prowadzi do zmiany sposobu wykonywania zadań przez państwo
z bezpośredniego na pośredni. O prywatyzacji sensu stricto mówimy, gdy państwo całkowicie rezygnuje z
wykonywania określonych zadań i z odpowiedzialności za nie(zadania te tracą wówczas charakter publiczny, np.
prywatyzacja notariatu), częściej jednak spotyka się sytuację, gdy następuje rozdzielenie odpowiedzialności za
wykonywanie zadań od bezpośredniego ich wykonywania. Przyjmuje się, że niedopuszczalna jest prywatyzacja,
jeśli zadania publiczne są realizowane w formach władczych oraz jeśli przepisy ustawowe wprowadzają
wyłączność państwa na prowadzenie określonego rodzaju działalności bez możliwości dopuszczenia do niej
innych podmiotów.

32. ZLECANIE FUNKCJI I ZADAŃ Z ZAKRESU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ(Stahl- str. 236-237).
Prywatyzacja jest wprowadzana z mocy prawa, na podstawie aktów administracyjnych oraz umów cywilnych. W
doktrynie zachodniej do najczęściej stosowanych przez władze lokalne form organizacji usług lokalnych zalicza
się m.in. zawieranie kontraktów z firmami prywatnymi na wykonywanie pewnych prac, koncesje dla firm
prywatnych na świadczenie pewnych usług, udzielanie pomocy finansowej firmom prywatnym lub organizacjom
społecznym w celu zachęcenia ich do świadczenia pewnych usług, zachęcanie firm prywatnych do
przejmowania odpowiedzialności za usługi świadczone wcześniej przez władze lokalne oraz wspólne
przedsięwzięcia władz lokalnych i firm prywatnych. Nie wiem, czy o to właśnie chodziło w tej tezie...

B. PODSTAWOWE DESYGNATY ADMINISTRACJI I PRAWA

ADMINISTRACYJNEGO W PERSPEKTYWIE ZAŁOŻEŃ PAŃSTWA PRAWNEGO.

33. PAŃSTWO PRAWA A PAŃSTWO POLICYJNE(notatki z ćwiczeń).
Państwo policyjne w doktrynie politycznej XVIII w.: typ państwa opiekuńczego o rozbudowanym systemie
nadzoru(policji) w zakresie przestrzegania porządku, ochrony zdrowia, opieki nad starcami, szkolnictwa. Od
XIX w. nazwa ta nabrała pejoratywnego znaczenia, pod którym to obecnie rozumie się państwo rządzone przy
pomocy terroru policyjnego, w którym obywatel nie ma zapewnionych środków obrony przed aparatem
przymusu państwowego. Państwo w sposób niekontrolowany może stosować represje wobec swoich obywateli.
Taka organizacja organów państwowych jest charakterystyczna dla państw totalitarnych i dyktatorskich.

34. MODELE PAŃSTWA PRAWNEGO(kserówki mgr-a Kruka).

model państwa ustaw(formalistyczny model państwa prawa),

model państwa sędziowskiego,

model konkretnego prawa naturalnego(personalistyczna wizja państwa prawnego).

35. MODEL PAŃSTWA USTAW(FORMALISTYCZNY MODEL PAŃSTWA PRAWA)(kserówki jw.).
Model państwa ustaw opiera się na złożeniu, że cały porządek prawny jest porządkiem formalnie ustanowionym
i odpowiednio uporządkowanym, w którym naczelne miejsce zajmuje ustawa jako akt parlamentu. System
instytucji ustrojowych i prawnych traktowany jest jako wytwór wyobraźni ustawodawcy. Dla obowiązywania
norm prawnych wystarcza fakt, że pochodzą one od odpowiedniego organu państwa i że zostały określone z
poszanowaniem stosowanych, demokratycznych procedur. Podstawowe znaczenie ma fakt obowiązywania
normy prawnej, a nie jej uzasadnienie. Prawa należy przestrzegać, jeśli tylko spełnia warunki formalne- bez
znaczenia jest jego zgodność ze sprawiedliwością, prawem naturalnym.

36. WADY I ZALETY FORMALISTYCZNEJ WIZJI PAŃSTWA PRAWNEGO(kserówki j.w.).

porządek pozytywnoprawny jest
narzędziem ładu publicznego,

stwarza możliwość przewidywania treści
decyzji prawnych(bezpieczeństwo
prawne),

przedstawiciele pozytywizmu prawniczego
i normatywizmu przyczynili się do
uprecyzyjnienia wielu pojęć prawnych.

możliwość tworzenia prawa ewidentnie
złego treściowo, czego dowodem
komunizm i faszyzm,

błąd legitymizacji zarówno władzy
publicznej, jak i ustanowionego przez nią
prawa; zamknięte koło: prawo jest
tworzone przez organy państwa a
jednocześnie podstawę działania organów
stanowi prawo.

37. MODEL PAŃSTWA SĘDZIOWSKIEGO(kserówki j.w.).
Model państwa sędziowskiego nie jest przeciwieństwem państwa ustaw, lecz konsekwencją odmienności w
dziedzinie kultury prawnej. Najpełniejszy wymiar ma w systemie anglosaskim. U podstaw leży przekonanie, że
prawo nie jest czymś stałym- ulega przemianom bez aktywności prawodawcy. Obecnie uważa się, że common
law nie jest już prawem zwyczajowym sędziów, lecz prawem stanowionym przez sądy. System ten jest
kazuistyczny, ale i jednocześnie wrażliwy na zmiany rzeczywistości. Common law uzupełnia system equity-
zasady słuszności. Common law i equity są źródłami prawa oraz kluczem do zrozumienia innego źródła- prawa
stanowionego. Ważne jest więc nie tylko literalne brzmienie normy prawnej, ale i jej funkcjonowanie w
konkretnym układzie odniesienia- strona egzystencjalna normy prawnej. Odchodząc, przynajmniej w części od
modelu anglosaskiego, można powiedzieć, że na egzystencjalną stronę normy prawnej składają się takie
elementy jak: kontekst działania normy prawnej, orzecznictwo sądowe, poglądy doktryn, aksjologiczne
podstawy obowiązującego porządku normatywnego oraz cały system norm, reguł i zasad pozasystemowych, a
także różnie pojmowanych zasad słuszności. Niektóre orzeczenia SN czy NSA spełniają w Polsce podobną rolę
do precedensów w systemie anglosaskim, chociaż formalnie nie są źródłami prawa.

38. PERSONALISTYCZNY MODEL PAŃSTWA PRAWNEGO(kserówki j.w.)
Model ten, rozwijany przez św. Tomasza z Akwinu oraz R. Kaufmana, narzuca pewne wymogi treściowe wobec
prawa. Prawo musi być dobre, opierać się na prawie boskim czy naturalnym. Zarówno prawo, jak i państwo są
legitymizowane przez wartości pozaprawne. Jest tu nawiązanie do rzymskiej maksymy ius est ars boni et aequi.
Kaufman analizował konstrukcję państwa prawnego, wychodząc od abstrakcyjnych, ogólnych
ponadpozytywnych, ponadhistorycznych podstawowych zasad prawnych(aksjologicznych fundamentów
obowiązującego systemu prawnego), by przez konkretną, ogólną formalnopozytywną, historyczną,
funkcjonującą w konkretnym czasie ustawę przejść do konkretnej materialno-prawnej normy prawnej
znajdującej zastosowanie w odniesieniu do konkretnego stanu faktycznego. Stąd też model ten nazywa się
czasem modelem konkretnego prawa naturalnego. Przy takim podejściu treść konkretnej normy prawnej
realizuje się w bardzo złożonym procesie, w efekcie którego możemy stwierdzić, że treść normy prawnej, która
znajduje zastosowanie w odniesieniu do konkretnej sytuacji i konkretnego adresata, nie jest wynikiem tylko woli
organu ustanawiającego normę prawną czy też woli organu ją stosującego- ale rezultatem bardzo złożonego
procesu.

39. PODSTAWOWE STANDARDY I DESYGNATY PAŃSTWA PRAWNEGO(kserówki j.w.).

a) zasada konstytucjonalizmu,
b) zasada suwerenności narodu; demokratyczna i normatywna legitymizacja władzy publicznej,
c) hierarchia źródeł prawa,
d) podział władz,
e) czytelny katalog praw, wolności i obowiązków obywatelskich,
f) oparcie wszelkiej władczej aktywności organów państwa na prawie(odpowiednie materialne i

proceduralno-instytucjonalne gwarancje),

g) samorząd terytorialny.

40. ISTOTA TZW. USTAWOWEGO BEZPRAWIA(kserówki j.w.+ notatki z ćwiczeń+ przemyślenia własne).
Należy powiedzieć, że prawo nie zawsze równa się ustawa(ius a lex). Wg niektórych prawo jest jedno- prawo
naturalne. Ustawodawca nie może zmienić tego prawa. Uchwalając ustawę(prawo pozytywne) niezgodną z
prawem naturalnym, tworzy ustawowe bezprawie. Przykładem ustawowego bezprawia są praktyki hitlerowskie.
„Ustawowe bezprawie” to termin szerszy niż „bezprawie legislacyjne”- ten z kolei oznacza sprzeczność
zachowania władzy wykonawczej, ustawodawczej... tu mam chyba brak w notatce.

41. AKSJOLOGICZNE PODSTAWY PRAWA ADMINISTRACYJNEGO(Stahl- str. 96).

zasada demokratycznego państwa prawnego,

zasada legalności(praworządności) i zasada równości wobec prawa,

zasada proporcjonalności,

zasada jawności administracyjnej,

zasada prawa do sądu,

zasada dwuinstancyjności,

zasada sprawiedliwości proceduralnej. Nie wiem, czy o to właśnie chodziło w tej tezie...

42. KONSTYTUCYJNE GWARANCJE PRAW I WOLNOŚCI JEDNOSTKI(W. Skrzydło, Polskie prawo
konstytucyjne, Lublin 2006- str. 115 + Konstytucja RP).
Obowiązek zapewnienia wolności i praw człowieka i obywatela został podniesiony do rangi głównego(po
strzeżeniu niepodległości i nienaruszalności terytorialnej)- wyraźnie sformułowanego i wysuniętego na czoło
Konstytucji zadania państwa(art. 5). Konstytucja RP(fragment rozdziału II):

ŚRODKI OCHRONY WOLNOŚCI I PRAW

Art. 77.

1. Każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu
władzy publicznej.
2. Ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw.

Art. 78.

Każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Wyjątki od tej zasady oraz tryb
zaskarżania określa ustawa.

Art. 79.

1.Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść
skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na
podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego
obowiązkach określonych w Konstytucji.
2. Przepis ust. 1 nie dotyczy praw określonych w art. 56.

Art. 80.

Każdy ma prawo wystąpienia, na zasadach określonych w ustawie, do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o pomoc
w ochronie swoich wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej.

Art. 81.

Praw określonych w art. 65 ust. 4 i 5, art. 66, art. 69, art. 71 i art. 74-76 można dochodzić w granicach określonych w
ustawie.

43. ZASADA LEX RETRO NON AGIT(Stahl- str. 100).
Zasada niedziałania prawa wstecz wynika z zasady demokratycznego państwa prawnego- bezpośrednio lub
pośrednio z zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nią prawa.

44. ISTOTA VACATIO LEGIS(wiedza własna).
Mianem vacatio legis określa się czas między opublikowaniem aktu prawnego a jego wejściem w życie. Celem
tej instytucji jest danie obywatelom możliwości zapoznania się z nowym aktem prawnym. „Czas próżnowania
ustawy” powinien być uzależniony od objętości, doniosłości, stopnia skomplikowania aktu prawnego.

45. JAWNOŚĆ PRAWA ADMINISTRACYJNEGO(Stahl- str. 118-124).
W polskim systemie prawa administracyjnego zasada jawności została wyrażona wprost w art. 9 k.p.a. jako
zasada jawności proceduralnej- ogólna zasada udzielania informacji faktycznej i prawnej, a więc została
ograniczona do sfery indywidualnych kontaktów obywateli z administracją. Organ obowiązany jest z urzędu do

udzielenia całokształtu informacji a bierność w tym zakresie stanowi naruszenie prawa. Zasada ta jest powiązana
z zasadą ogólną oddziaływania organów państwa na świadomość i kulturę prawną obywateli(art. 8 k.p.a.).
Zasada jawności administracyjnej w szerszym wymiarze poza postępowaniem administracyjnym- jako zasada
publicznego udostępniania informacji przez administrację społeczeństwu- znalazła podstawę prawną w
Konstytucji RP. Korelatem prawa obywatela jest obowiązek informacyjny organów władzy publicznej.
Doprecyzowanie zasad i trybu dostępu do informacji zawiera m.in. ustawa z 6 września 2001 r. o dostępie do
informacji publicznej. 3 podstawowe formy udostępniania informacji publicznej: 1) z urzędu, tzn. w drodze
ogłaszania Biuletynu Informacji Publicznej albo w drodze wyłożenia lub wywieszenia w miejscach ogólnie
dostępnych bądź przez zainstalowanie w tych miejscach urządzeń umożliwiających zapoznanie się z informacją,
2) na wniosek- ustnie lub pisemnie, 3) poprzez dostęp do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej
pochodzących z powszechnych wyborów.

46. OCHRONA PRAW NABYTYCH W PRAWIE ADM.(http://biurose.sejm.gov.pl/biuletyn/be36-2.htm).
Zasadę ochrony praw nabytych wyprowadził TK z zasady demokratycznego państwa prawnego. Zasada ochrony
praw nabytych jest źródłem względnej trwałości uzyskanych uprawnień, polegającej na tym, że ochronie przed
likwidacją i uszczupleniem podlegają prawa uzyskane słusznie i pod warunkiem, że nie odpadła ratio legis w
nowym układzie stosunków społecznych. Są więc niepodważalne rebus sic stantibus (dopóty, dopóki stosunki
istniejące przy ich unormowaniu nie ulegną zasadniczej zmianie). Przekształcenia ustrojowe mają o tyle
znaczenie dla ochrony praw nabytych, że ochronie nie podlegają prawa, które nie znajdują uzasadnienia w
założeniach nowego ustroju państwa. Problemem jest zatem, jak dalece prawa nabyte w PRL korzystają dziś, w
nowym porządku ustrojowym, z ochrony przed ich uchylaniem lub niekorzystnymi dla osób uprawnionych
modyfikacjami, a w jakim zakresie oraz trybie prawa te są weryfikowane ze względu na zmienioną aksjologię
ustroju. Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z dnia 4 października 1989 r. stwierdził, że ochrona
(nienaruszalność) praw nabytych polega m.in. na zakazie pozbawiania obywateli praw podmiotowych i
ekspektatyw ukształtowanych przez ustawy wydane w wyniku realizacji praw podstawowych lub na zakazie ich
ograniczania w stopniu naruszającym istotę danego prawa bez pełnego ekwiwalentu praw uprawnień utraconych.
Natomiast w orzeczeniu z dnia 30 listopada 1988 r. uznał, że "nie należy także stanowić przepisów, które by w
jakiś sposób ograniczały katalog praw, mających podstawę w konstytucji lub służących do ich realizacji".
Zasada ochrony praw nabytych nie ma charakteru bezwzględnego, czyli absolutnego ("relatywizm zasady
ochrony praw nabytych"). Po pierwsze, zasada ta nie rozciąga się na prawa nabyte niesłusznie
(niesprawiedliwie). Po drugie, jeśli ustawodawca decyduje się zmienić negatywnie ocenione wcześniejsze
rozwiązania legislacyjne, winien posłużyć się techniką przepisów przejściowych kreujących degresję świadczeń
rozłożoną w czasie, a co najmniej zastosować odpowiednio długą vacatio legis.

47. OCHRONA NABYTYCH EKSPEKTATYW(http://ks.sejm.gov.pl:8009/kad3/083/30831110.htm).
Marek Safjan: „Bardzo skomplikowanym problemem jest ochrona ekspektatyw wątek poruszony w wypowiedzi
pani poseł. Muszę zauważyć, że samo pojęcie ekspektatyw jest w systemie prawnym doktrynalnie i teoretycznie
niezwykle wątpliwe. Trybunał Konstytucyjny rzeczywiście chroni prawa nabyte, natomiast tam gdzie
przechodzimy do sfery oczekiwań prawnych a ekspektatywa jest niczym innym jak tylko swoistym
oczekiwaniem prawnym to wkraczamy na niezwykle grząski i niepewny grunt. Wydaje się, że to, co chciał
powiedzieć Trybunał, operując terminem ˝usprawiedliwione i racjonalne oczekiwania˝, miało być jakąś próbą
sprecyzowania tego, co samo w sobie jest niezwykle mało przejrzyste. Przyznaję, że można mieć
niejednokrotnie wątpliwości. Nie byłbym w stanie dzisiaj określić jednoznacznie generalnie na przyszłość
kryteriów, wedle których należałoby uznać pewne rodzaje ekspektatyw za chronione, inne zaś za niechronione.
Wydaje się jedno pewne, że ekspektatywa chroniona musi być na tyle mocno przesądzona normatywnie co do
tego, że powstanie i zaktualizuje się w pewnym momencie, że to, co będzie związane z jej przyszłą realizacją,
przybiera charakter wyłącznie swoistego warunku prawnego conditio iuris. Natomiast jeśli chodzi o to, czy
można operować ekspektatywami w odniesieniu do praw socjalnych w takim oto znaczeniu, by uznawać, że
pewne ukształtowane już sytuacje z dziedziny praw emerytalno-rentowych będą trwały zawsze, to tu można
mieć wątpliwości, bo tak rozumiana ekspektatywa w dziedzinie praw socjalnych musiałaby hamować wszelkie
reformy systemu ubezpieczeń społecznych. My byśmy właściwie nie mogli przeprowadzić żadnej reformy,
skoro zawsze powstawałby argument, iż jakaś grupa osób mogła słusznie oczekiwać, że wobec niej będą
zastosowane te same zasady, które są stosowane dzisiaj wobec innej kategorii. I dlatego tu trzeba posługiwać się,
jak sądzę, niezwykle ostrożnymi kryteriami oceny, próbując odnosić precyzyjnie kryteria do określonych
sytuacji normatywnych, a nie in abstracto.”

48. RÓWNOŚĆ WOBEC PRAWA(Stahl- str. 107).
Art. 32 Konstytucji RP stanowi, że wszyscy obywatele są równi wobec prawa; wszyscy mają prawo do równego
traktowania przez władze publiczne i nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub
gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Art. 33 głosi, że kobieta i mężczyzna mają równe prawa w życiu

rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym. Równość wobec prawa oznacza z jednej strony równość
stosowania prawa(równość wobec prawa sensu stricto), z drugiej równość w prawie(wymóg, by prawo nie
zawierało w swej treści rozróżnień faworyzujących bądź dyskryminujących pewne grupy obywateli). W tym
drugim rozumieniu jednakowa ochrona praw każdego człowieka nie jest równoznaczna z ochroną jednakowych
praw każdego człowieka. Prawo w imię równości powinno indywidualizować sytuację obywateli ze względu na
pewne cechy istotne, a więc relewantne.

49. OCHRONA INTERESU INDYWIDUALNEGO W PRAWIE ADMINISTRACYJNYM.
Każde działanie organu państwowego musi opierać się na wyraźnej ustawowej podstawie kompetencyjnej.
Niezawisły sąd staje się gwarantem tego by działania adm. miały ustawowe umocnienie. Tylko ustawa może
normować prawa i obowiązki obywatela. Normowanie ich aktu innym niż ustawa może się dokonać jedynie
subsydiarnie na podstawie upoważnienia ustawy, udzielanego w celu jej wykonania i w sposób precyzyjny.

50. INTERES JEDNOSTKI A INTERES PUBLICZNY(www.administracja.info/naukaadmnistracji.doc,
http://www.czasopisma.pwp.pl/glosa-200410.xml?katalog=2004102)
Przez interes indywidualny rozumieć można relacje pomiędzy jakimś stanem obiektywnym a oceną tego stanu z
punktu widzenia korzyści, jaką on przynosi lub może przynieść jednostce. Nauka prawa administracyjnego
podzieliła interes indywidualny na dwie kategorie: interes prawny i interes zwykły, zwany faktycznym. Nie
można pojęcia interesu prawnego omawiać, jeśli nie omówi się najpierw pojęcia interesu faktycznego, gdyż jest
to jedyny sposób, by w pełni ukazać cechy tego pierwszego. Z drugiej strony interes prawny i jego możliwe
konfiguracje, w jakich może występować, są czynnikiem niezbędnym do analizowania publicznych praw
podmiotowych ze względu na to, że kategoria interesu prawnego jest podstawowym i koniecznym, chociaż nie
wystarczającym warunkiem do uznania określonej sytuacji obywatela za jego publiczne prawo podmiotowe.
Pojęcie "interes publiczny" występuje w prawie i w doktrynie prawa od dawna. Nauka prawa postawiła sobie za
cel jedynie wyjaśnienie jego roli w procesie stanowienia i stosowania prawa. Uznaje się powszechnie, że nie ma
konieczności, by dojść, jaki jest prawniczy sens tego pojęcia. W konsekwencji więc prawo posługuje się tym
pojęciem albo w znaczeniu potocznym, albo w znaczeniu, jakie przyznaje mu socjologia. Interes publiczny jest
pojęciem wieloznacznym i istnieje wiele kontekstów, w których może być ono analizowane i rozpatrywane.
Ustawodawca często posługuje się tym pojęciem, przede wszystkim w prawie administracyjnym, gdzie powołuje
się na interes indywidualny, publiczny czy społeczny. Istotne jest ponadto, że w literaturze prawa publicznego
spotyka się poglądy utożsamiające interes publiczny z interesem faktycznym, narodowym, społecznym,
państwowym, prawnym, politycznym czy dobrem wspólnym. Interes publiczny może być przesłanką decyzji
podejmowanych w granicach uznania administracyjnego. Jednocześnie jednak interes publiczny jest przesłanką
decyzji negatywnej, to znaczy takiej, która ogranicza uprawnienia bądź nakłada obowiązki, lub decyzji, która
pozbawia obywatela konkretnych uprawnień. Gdy norma prawna ochraniająca określony interes jednostki
odwołuje się do interesu publicznego, to interes publiczny jest tylko przesłanką rozstrzygnięcia w sprawie
dotyczącej praw i obowiązków obywatela. Nie można zatem uznać, że posiada on walory interesu prawnego,
które można by przeciwstawić zawartemu w normie interesowi prawnemu obywatela.

51. PODSTAWOWE UJĘCIE DOBRA WSPÓLNEGO (http://www.bialystok.opoka.org.pl/sawdar/
czytelnia/doktorat/rozdzial_III.htm).
W klasycznym ujęciu dobro wspólne rozumie się jako dobro wspólne społeczności ludzkiej. Ujmując dobro
wspólne indywidualistycznie - pojęcie dobra wspólnego jest nieoznaczone, jest mnogością indywidualności. W
ujęciu totalistycznym jest pojęciem absolutnym, mnogością bezimienną. Natomiast w ujęciu personalistycznym
jest pojęciem uogólnionym, mnogością imienną. Owe rozróżnienia uwidaczniają prawdę, że aby zrozumieć
dobro wspólne, należy odczytać jego konkretne znaczenia. Sobór Watykański II w tym przedmiocie uczy, że
dobro wspólne jest ogółem takich warunków życia społecznego, w których ludzie mogą pełniej i łatwiej
osiągnąć własną doskonałość. Dobro wspólne powinno być nastawione na dobro osób, ponieważ od ich
porządku winien być uzależniony porządek rzeczy, a nie na odwrót. Jan XXIII w encyklice Pacem in terris
dodaje "z racji swego najgłębszego powiązania z naturą ludzką, dobro wspólne pozostaje całe i nieskażone tylko
wtedy, gdy uwzględniwszy istotę i rolę dobra wspólnego, bierze się w nim pod uwagę dobro osoby". Nie jest
zatem łatwo zrozumieć czym jest dobro wspólne człowieka. Słowa papieża nasuwają pewne rozumienie dobra
wspólnego. Bez względu na koncepcję dobra wspólnego, nie może być autentycznie dobra wspólnego, nie
podejmującego dobra konkretnych osób ludzkich. Heh, no ciekawe, czy to o to chodziło...

52. DOBRO WSPÓLNE W PERSPEKTYWIE OGRANICZEŃ PRAW JEDNOSTKI.
?

53. GODNOŚĆ CZŁOWIEKA JAKO PODSTAWA PRAW I WOLNOŚCI(W. Skrzydło, Polskie prawo
konstytucyjne, Lublin 2003, s.159 w: www.kuratorium.katowice.pl/Prawa_ucznia/Prawa.doc)
Prawa człowieka to kwalifikowana postać praw i wolności jednostki, służących ochronie ich interesów,
przypisywanych każdej osobie ludzkiej, niezależnie od przynależności państwowej i od jakichkolwiek cech
różnicujących. Źródłem tak rozumianych praw człowieka nie jest państwo i tworzony przez nie określony
system prawny, lecz prawo naturalne, zgodnie z którym podstawą większości praw jednostki jest przyrodzona
godność istoty ludzkiej. To dzięki niej prawa człowieka mają charakter ponadpaństwowy (pierwotny),
niezbywalny i nienaruszalny.

54. USTAWOWE MOŻLIWOŚCI OGRANICZANIA PRAW I WOLNOŚCI(W. Skrzydło, Polskie prawo
konstytucyjne, Lublin 2006- str. 165).
Zasadą jest wolność jednostki, zaś jej ograniczenia wyjątkiem- stąd muszą one spełniać następujące warunki:

1) mieć wyraźną podstawę ustawową(w rozumieniu przyjętym przez TK- orzeczenia: U 1/86, U 5/86 i K

3/89);

2) wkroczenie w sferę wolności winno być uzasadnione koniecznością, rozważaną z punktu widzenia

wymogów demokratycznego społeczeństwa;

3) celem ingerencji mogą być tylko enumeratywnie wyliczone w Konstytucji względy bezpieczeństwa lub

porządku publicznego bądź ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej albo wolności i praw
innych osób;

4) ingerencja w sferę wolności powinna odpowiadać zasadzie proporcjonalności.

55. ZASADA PROPORCJONALNOŚCI W ZAKRESIE OGRANICZANIA PRAW JEDNOSTKI. (Stahl- str.
114-115).
W swoich orzeczeniach TK uznawał, że prawa i wolności mogą być ograniczone tylko wyjątkowo i tylko
wówczas, gdy jest to dopuszczone w przepisach konstytucyjnych. Ograniczenia praw i wolności jednostki mogą
być wprowadzane bez naruszenia ich istoty jedynie w zakresie niezbędnym. Stanowi to, według stanowiska TK,
„...wyraz ogólnej idei praw i wolności jako swobodnego działania jednostki, w które państwo(ustawodawca)
może ingerować tylko w razie konieczności i tylko w koniecznym wymiarze. Istotą tak rozumianego zakazu
nadmiernej ingerencji jest uznanie, iż ustawodawca nie może ustanawiać ograniczeń przekraczających pewien
stopień uciążliwości, zwłaszcza naruszających proporcję pomiędzy stopniem ograniczenia uprawnień jednostki a
rangą interesu społecznego. Badanie, czy nie został naruszony zakaz nadmiernej ingerencji w prawa i wolności
obywatelskie, powinno obejmować odpowiedzi na trzy pytania, stanowiące o istocie sformułowanej w
orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego zasady proporcjonalności:

1) czy wprowadzona regulacja ustawodawcza jest w stanie doprowadzić do zamierzonych przez nią

skutków?

2) czy regulacja ta jest niezbędna dla ochrony interesu publicznego, z którym jest powiązana?
3) czy efekty wprowadzonej regulacji pozostają w proporcji do ciężarów nakładanych przez nią na

obywatela?”

56. ZASADA PRAWORZĄDNOŚCI(Z. Smutek, J. Maleska, B. Surmacz, Wiedza o społeczeństwie).
Praworządność, ogólnie rozumiana, to stan ścisłego przestrzegania norm prawnych zarówno przez obywateli, jak
i przez organy państwowe. Państwo praworządne to państwo, w którym stabilne normy prawa sformułowane w
konstytucji i innych aktach wyznaczają i określają stosunki między organami państwowymi a obywatelami.
Kompetencje organów są ściśle określone w ustawach. Działalność administracji jest kontrolowana sądownie.

57. PRAWORZĄDNOŚĆ FORMALNA I MATERIALNA(Stahl- str. 106).
Formalne rozumienie praworządności obejmuje:

wymóg istnienia określonej przez prawo hierarchii aktów normatywnych,

wymóg, że jedynie mocą tych aktów mogą być mogą być ustanawiane normy prawne,

wymogi dot. podstawy prawnej każdego aktu normatywnego,

wymóg należytego publikowania aktów normat. i zakaz nadawania wstecznej mocy obowiązującej,

wymóg przestrzegania kompetencji i podstawy prawnej działania,

wymóg, aby spory między obywatelami a administracją były rozstrzygane przez niezawisły sąd,

wymóg istnienia środków kontroli i weryfikacji aktów normatywnych niezgodnych z postanowieniami
norm hierarchicznie nadrzędnych.

Materialne rozumienie praworządności: oprócz wymogów formalnych określone wymogi formułuje się także
wobec treści prawa, np. minimum praw człowieka, równość wobec prawa.

58. ZASADA SUBSYDIARNOŚCI(Stahl- str. 136-137).
Zasada subsydiarności w aspekcie prawnym zakłada, że regulacja prawna sytuacji obywateli i ich grup oraz
związków powinna zapewniać im maksymalną samodzielność i udział w wykonywaniu zadań publicznych.
Państwo i inne większe wspólnoty powinny być pomocnicze wobec jednostek, rodzin i mniejszych wspólnot; nie
powinny podejmować zadań, które mogą być tam zrealizowane. Każda większa wspólnota powinna wykonywać
zadania przekraczające możliwości wspólnoty mniejszej. Zasada subsydiarności zakłada więc realizację
maksymalnie szerokiego zakresu zadań przez szczebel władzy najbliższy obywatelowi a władza wyższego
szczebla powinna wspomagać i uzupełniać działalność niżej usytuowanych, o ile nie są samowystarczalne.

59. ZASADA ZAUFANIA OBYWATELI DO PAŃSTWA(Stahl- str. 100).
Zasadę te wywodzi się z zasady demokratycznego państwa prawnego. Zasada zaufania obywateli do państwa
doznaje uszczerbku, gdy nowe prawo działa bezpośrednio, naruszając tym samym prawa nabyte, gdy jest
nieprzewidywalne, gdy brakuje stabilizacji prawa daninowego, gdy ingerencja prawodawcy w sferę praw i
wolności jest nadmierna(nieproporcjonalna, nieadekwatna) w stosunku do celu, który chce się osiągnąć, gdy
zaskakuje się obywateli nowymi rozwiązaniami prawnymi bez możliwości dostosowania swoich zachowań do
nowego stanu prawnego oraz gdy przedstawiciele władzy państwowej wprowadzają obywateli w błąd o
przyszłym stanie prawnym, a następnie nie dotrzymują tych zapowiedzi.

60. ZASADY OGÓLNE K.P.A.(Stahl- str. 132-133).
Zasady ogólne postępowania administracyjnego są podstawowymi, przewodnimi regułami postępowania; są one
uznane przez ustawodawcę i wyodrębnione w rozdz. 2 k.p.a. w art. 6-16 działu I Kodeksu. Zasady ogólne k.p.a.:

praworządności(art. 6 i 7),

uwzględnienia z urzędu interesu społecznego oraz słusznego interesu obywateli(art. 7 in fine),

dochodzenia prawdy obiektywnej(art. 7),

pogłębiania zaufania obywateli do organów Państwa(art. 8),

udzielania informacji prawnej i faktycznej stronom i innym uczestnikom postępowania(art. 9),

czynnego udziału stron w postępowaniu(art. 10),

przekonywania(art. 11),

szybkości i prostoty postępowania(art. 12),

załatwiania spraw spornych w drodze ugody(art. 13),

pisemności(art. 14 § 1),

dwuinstancyjności postępowania(art. 15),

trwałości ostatecznych decyzji administracyjnych(art. 16 §1),

sądowej kontroli legalności decyzji administracyjnych(art. 16 §2).

61. TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY JAKO ORGAN WŁADZY SĄDOWNICZEJ(Stahl- str. 430-431).
TK, działający od 1.01.1986, jest organem władzy sądowniczej powołanym do badania zgodności z Konstytucją
aktów normatywnych i umów międzynarodowych, orzekania w sprawie skargi konstytucyjnej, sporów
kompetencyjnych między centralnymi konstytucyjnymi organami państwa, zgodności z Konstytucją celów lub
działalności partii politycznych. TK składa się z 15 sędziów wybieranych indywidualnie przez Sejm na 9 lat
spośród osób wyróżniających się wiedzą prawniczą. Ponowny wybór jest niedopuszczalny. Prezesa i
wiceprezesa TK powołuje Prezydent RP spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne
Sędziów TK. Prezes od 2006 r.: Jerzy Stępień. Sędziowie są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji.

62. SKARGA KONSTYTUCYJNA(kserówki mgr-a Kruka).
Dostęp obywateli do TK wprowadziła dopiero Konstytucja RP z 1997 r. W myśl. art. 79 „Każdy, czyje
konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść
skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu
normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego
wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji.” Prawo do skargi przysługuje
tym wszystkim osobom, które mogą być podmiotami konstytucyjnych wolności lub praw. Prawo do skargi
przysługuje więc oczywiście osobom fizycznym- zarówno obywatelom, jak i cudzoziemcom. W orzecznictwie
TK zaznaczył się pogląd, że prawo to przysługuje też osobom prawnym, ale tylko w zakresie wolności i praw
ich dotyczących.

63. NIEDOPUSZCZALNOŚĆ SKARGI KONSTYTUCYJNEJ(kserówki j.w.).
Skargę konstytucyjną można wnieść tylko w sytuacji, gdy naruszenie konstytucyjnych praw i wolności
skarżącego zostało dokonane przez indywidualny akt stosowania prawa, w praktyce- przez orzeczenie sądowe.
Orzeczenie to musi mieć charakter ostateczny. Innymi słowy skarga konstytucyjna może być wniesiona dopiero

po wyczerpaniu przez skarżącego wszystkich dostępnych procedur odwoławczych przed sądem powszechnym
lub administracyjnym. Przedmiotem zarzutu może być tylko niezgodność przepisu prawa, na podstawie którego
wydano orzeczenie, z Konstytucją. Nie ma natomiast możliwości zakwestionowania samego orzeczenia, np.
stawiając zarzut naruszenia proceduralnych praw skarżącego przy wydawaniu tego orzeczenia lub zarzut
przyjęcie przez sędziego niekonstytucyjnej interpretacji ustawy będącej podstawą orzeczenia.
Niedopuszczalność skargi konstytucyjnej może wynikać także z nie wyczerpania drogi prawnej czy
przekroczenia terminu na wniesienie skargi(3 miesiące- art. 46 ust. 1 ustawy o TK).

64. PRZESŁANKI WNIESIENIA SKARGI KONSTYTUCYJNEJ(kserówki j.w.).
Przesłanką wniesienia skargi konstytucyjnej jest naruszenie konstytucyjnych wolności i praw skarżącego.
Formuła ta obejmuje wszystkie wolności i prawa chronione(gwarantowane) konstytucyjnie, niezależnie od ich
charakteru(wyłączenia co do przedmiotu skargi dotyczą jedynie art. 56 Konstytucji). Prawa socjalne i
ekonomiczne mogą więc również podlegać ochronie w tej procedurze, ale pamiętać należy, że obecna
Konstytucja ujmuje je raczej w ostrożny sposób.

65. DOPUSZCZALNOŚĆ ZŁOŻENIA SKARGI KONSTYTUCYJNEJ PO NOWELIZACJI PRZEPISÓW
K.P.C. DOTYCZĄCYCH SKARGI KONSTYTUCYJNEJ(kserówki j.w.).
Zmiany w procedurze cywilnej(dodanie działu Va k.p.c na mocy noweli z 22 grudnia 2004 r.) skróciły drogę
skarżących do TK, gdyż nie muszą już oni występować ze skargą kasacyjną, aby spełnić wymóg wyczerpania
drogi prawnej. Z drugiej strony skarżący i ich pełnomocnicy powinni pamiętać o zmianie sposobu liczenia
terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej, który w większości wypadków będzie biegł od doręczenia
orzeczenia sądu II instancji. Nieuwzględnienie tej zmiany i uznawanie za początek biegu terminu dnia
doręczenia skarżącemu orzeczenia SN może spowodować, że skarga konstytucyjna zostanie złożona po terminie.

66. PROBLEM PRZYWRÓCENIA TERMINU DO WNIESIENIA SKARGI KONSTYTUCYJNEJ(j.w.).
Skarżący musi wnieść skargę w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia mu ostatecznego orzeczenie w sprawie.
Termin ten ma charakter zawity i nie może być przywrócony(tak wynika z utrwalonego orzecznictwa TK).

67. SKARGA KONSTYTUCYJNA W SPRAWACH Z ZAKRESU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
?

68. MOC WIĄŻĄCA ORZECZEŃ TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO
(http://www.trybunal.gov.pl/Wiadom/Komunikaty/zostk2001.htm).
Od 17 października 1999 r. orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego są ostateczne (art. 190 ust. 1 konstytucji).
Ostateczność orzeczenia oznacza, że nie istnieje żadna droga odwołania od orzeczenia, a orzeczenie jest wiążące
dla wszystkich adresatów. Ta cecha oznacza, że również sam Trybunał Konstytucyjny nie może w żadnym
trybie dokonać zmiany orzeczenia. Pojęcie moc wiążąca oznacza, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego:

1) w wypadku stwierdzenia konstytucyjności badanego aktu normatywnego, w zakresie w tym wyroku

określonym, stanowi autorytatywną i wiążącą wypowiedź o braku podstaw do podważenia
domniemania konstytucyjności, o skutkach zarówno w sferze materialnoprawnej (wiążących dla
wszystkich adresatów norm prawnych), jak i procesowej (zakaz ne bis in idem);

2) w wypadku stwierdzenia niekonstytucyjności pozbawia normę jej mocy obowiązującej. Od tego

momentu dotychczasowa norma przestaje być regułą właściwego zachowania, jest eliminowana z
systemu prawnego.

69. PRAWO DO WZNOWIENIA POSTĘPOWANIA PO KORZYSTNYM WYROKU TRYBUNAŁU
KONSTYTUCYJNEGO(SK 19/05)( http://www.trybunal.gov.pl/Rozprawy/2006/sk_19_05.htm).
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 416 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego
w zakresie, w jakim wyłącza dopuszczalność wznowienia postępowania w sytuacji, gdy podstawą skargi o
wznowienie jest art. 4011 tego kodeksu, jest niezgodny z art. 190 ust. 4, a przez to z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2
i art. 32 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem Trybunału zapewnienie niewzruszalności orzeczeniom sądowym nie
powinno iść tak daleko, żeby wykluczać możliwość przywrócenia stanu zgodnego z Konstytucją. Ustawodawca
przyjął, że wcześniejsze wznowienie postępowania w sprawie uniemożliwia ponowne wznowienie mające na
celu wycofanie z obrotu prawnego orzeczenia naruszającego prawo. Trybunał stwierdził, że taka regulacja
stanowi nieproporcjonalne podkreślenie ściśle formalnego aspektu państwa prawnego w stosunku do zasady
nadrzędności Konstytucji. Wznowienie postępowania w celu sanacji konstytucyjności rozstrzygnięcia nie może
być stawiane na jednej płaszczyźnie ze wznowieniem określonym w ustawie.

70. POLSKI MODEL SĄDOWNICTWA ADMINISTRACYJNEGO(Stahl- str. 421-424).
W 20-leciu międzywojennym sądownictwo administracyjne było jednoinstancyjne- sprawował je Najwyższy
Trybunał Administracyjny. Tylko w województwach zachodnich były 3 instancje jako pozostałość po zaborach.
Po II wojnie światowej(w latach 1947-1974) działały tylko sądy ubezpieczeń społecznych jako szczególne sądy
administracyjne. Ogólne sądownictwo administracyjne przywrócono ustawą z 31 stycznia 1980 r. o NSA oraz
zmianie ustawy- k.p.a. Początkowo kompetencje NSA były określone pozytywną klauzulą enumeratywną
(kontroli poddane są tylko akty i czynności wyraźnie wskazane w ustawie), ale nowelizacja k.p.a z 1990 r.
wprowadziła klauzulę generalną(kontroli mogą być poddane wszystkie akty i czynności) ograniczoną klauzulą
enumeracji negatywnej. Dwuinstancyjność sądów administracyjnych zapowiedziała Konstytucja RP z 1997 r.,
wprowadziła ustawa- Prawo o ustroju sądów administracyjnych z 2002 r. a zaczęła działać od 1 stycznia 2004 r.
Zniesiono nadzór judykacyjny SN. Obecnie działają więc wojewódzkie sądy administracyjne i NSA.

71. ISTOTA PRAWA DO SĄDU W SFERZE PRAWA
ADMINISTRACYJNEGO(http://www.trybunal.gov.pl/orzecz/Inform/i99.htm).
Szczególne znaczenie ma art. 184 zdanie pierwsze konstytucji upoważniający NSA oraz inne sądy
administracyjne do kontroli działalności administracji publicznej w zakresie określonym w ustawie. Odesłanie
to, zdaniem Trybunału, jeśli chodzi o zakres owej kontroli nie może prowadzić do zniesienia prawa do sądu,
ponieważ ustawy określające zakres tej kontroli mają charakter dopełniający treść art. 184 zdanie pierwsze
konstytucji, w ten sposób, by zapewnić realizację prawa do sądu - poprzez kognicję sądu administracyjnego.
Naczelny Sąd Administracyjny jest wyodrębnioną konstytucyjnie częścią władzy sądowniczej, specjalnie
powołaną w celu zapewnienia prawa do sądu, nie zaś organem kontroli zewnętrznej nad administracją publiczną.
Takie rozumienie ustrojowej pozycji sądów administracyjnych jest, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego,
zgodne także z brzmieniem art. 14 ust. 1 Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych oraz art.
6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Stąd też w zgodzie z art. 45 ust. 1
oraz art. 184 konstytucji interpretowany być musi art. 16 ustawy z 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie
Administracyjnym oraz odpowiednie przepisy kpa. Trybunał Konstytucyjny wraził pogląd, ani konstytucja, ze
względu na kategoryczne brzmienie art. 77 ust. 2, ani ustawa o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, w zakresie
w jakim dopełnia ona treść art. 184 konstytucji - nie przewidują ograniczeń w kontroli sądowej działalności
organów administracji publicznej, wydających decyzje.

72. WYKŁADNIA ART. 45 UST. 1 I ART. 77 UST. 2 KONSTYTUCJI RP(PRAWO DO SĄDU)
(http://www.trybunal.gov.pl/orzecz/Inform/i99.htm).
Zakaz zamykania drogi sądowej dla dochodzenia naruszonych wolności lub praw określony w art. 77 ust. 2
konstytucji jest elementem konstytucyjnego prawa do sądu, którego zasadnicza część normatywna zawarta jest
w art. 45 ust. 1 konstytucji. Trybunał, w wyroku z 16 marca 1999 r., SK 19/98 zwrócił uwagę, że w istocie to
prawo do sądu a nie zakaz zamykania drogi sądowej jest środkiem ochrony wolności praw. Zdaniem Trybunału
Konstytucyjnego, z art. 45 ust. 1 konstytucji wynika jednoznacznie wola ustrojodawcy, aby prawem do sądu
objąć możliwie najszerszy zakres spraw, z zasady demokratycznego państwa prawnego zaś płynie dyrektywa
interpretacyjna zakazująca zwężającej wykładni prawa do sądu konstytucja wprowadza domniemanie drogi
sądowej, wobec czego wszelkie ograniczenia sądowej ochrony interesów jednostki wynikać muszą z przepisów
ustawy zasadniczej. W przypadku kolizji prawa do sądu z inną normą konstytucyjną poddającą pod ochronę
wartości o równym lub nawet większym znaczeniu dla funkcjonowania państwa lub rozwoju jednostki
i konieczności uwzględnienia obu norm konstytucyjnych, dojść może do wprowadzenia pewnych ograniczeń
zakresu przedmiotowego prawa do sądu. Trybunał, przywołując art. 31 ust. 3 konstytucji podkreślił, że
ograniczenia takie są dopuszczalne w absolutnie niezbędnym zakresie, jeżeli urzeczywistnienie danej wartości
konstytucyjnej nie jest możliwe w inny sposób. Nie mogą też naruszać istoty tych wolności i praw, które
ograniczają. Odwołując się do treści art. 77 ust. 2 konstytucji, Trybunał Konstytucyjny wyjaśnił, że ograniczenia
określone w art. 31 ust.3 konstytucji nie mogą w ogóle wyłączyć drogi sądowej, bowiem byłoby to sprzeczne
z art. 77 ust. 2 konstytucji, zaś takie ograniczenia, które faktycznie zamykałyby obywatelowi drogą do sądu
należałoby uznać za niekonstytucyjne. Trybunał zauważył, że zgodnie z art. 77 ust. 2 konstytucji zakaz ten
odnosi się do treści ustawy. Tym bardziej niedopuszczalna jest regulacja zamykająca sądową drogę dochodzenia
naruszonych praw w akcie o charakterze podustawowym. Zamykanie drogi sądowej w sprawach dotyczących
sfery wolności człowieka, zgodnie z art. 77 ust. 2 konstytucji, jest niedopuszczalne. Ustawodawca zatem winien
w taki sposób ukształtować zakres właściwości sądów, aby zawsze jakiś sąd był właściwy do rozpatrzenia
sprawy o naruszeniu wolności lub praw człowieka. W przypadku przekazania rozstrzygania konfliktów
prawnych organom pozasądowym, prawo do sądu winno realizować się, zdaniem Trybunału, poprzez możliwość
weryfikowania przez sąd prawidłowości orzeczenia każdego organu pozasądowego.

73. DOMNIEMANIE DROGI SĄDOWEJ W SFERZE STOSUNKÓW ADMINISTRACYJNYCH.
Patrz poprzednia teza(7. linijka tekstu).

74. SĄDOWOADMINISTRACYJNA KONTROLA DZIAŁAŃ ADMINISTRACJI(Stahl- str. 420-421).
Sądownictwo administracyjne odróżnia od sądownictwa powszechnego jego cel. Jest nim kontrola aktów i
działań(czynności) organów administracji dokonywana z punktu widzenia zgodności z prawem. Sądy
administracyjne badają wyłącznie prawne aspekty działania administracji, a nie celowościowe. Kontrola ta
prowadzi do uchylenia(kasacji) aktu sprzecznego z prawem w razie uwzględnienia skargi, do oddalenia skargi,
gdy nie stwierdzono niezgodności aktu(działania) administracji z prawem, albo do odrzucenia skargi ze
względów formalnych. Kasacyjny model orzecznictwa sądów administracyjnych determinuje zakres i charakter
sprawowanej przez nie kontroli i, generalnie biorąc, wyklucza możliwość sprawowania administracji czy jej
zastępowania poprzez merytoryczne orzekanie- chodzi tutaj o unikanie tzw. podwójnej administracji. Model
kontroli sądowej administracji sprawowanej przez sądy powszechne opiera się na odmiennej zasadzie, sądy te
bowiem mają kompetencje do rozpatrywania sprawy merytorycznie i orzekania co do jej istoty. W polskim
modelu sądowej kontroli nad administracją sądy powszechne wyjątkowo sprawują taką kontrolę bezpośrednio,
najczęściej kontrola ta ma charakter pośredni.

75. ZAKRES SĄDOWOADM. KONTROLI DZIAŁAŃ ORGANÓW ADMINISTRACJI(Stahl- str. 424-425)
Do zakresu właściwości wojewódzkich sądów administracyjnych należy orzekanie w sprawach skarg na:

decyzje administracyjne,

postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenia albo kończące
postępowanie,

postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym,

inne niż ww. akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dot. uprawnień lub obowiązków
wynikających z przepisów prawa,

akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów
administracji rządowej,

akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego,

bezczynność organów w przypadkach określonych w 4 pierwszych punktach.

Sądy administracyjne rozstrzygają także spory o właściwość między organami jednostek samorządu
terytorialnego i miedzy samorządowymi kolegiami odwoławczymi oraz spory kompetencyjne między organami
tych jednostek a organami administracji rządowej.

76. DWUINSTANCYJNOŚĆ POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO(Stahl- str. 133-134).
Zasada dwuinstancyjności jest zasadą konstytucyjną, traktowaną jako podstawowy środek ochrony wolności i
praw obywateli. Art. 178 Konstytucji stanowi, że każda ze stron ma prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji
wydanych w pierwszej instancji. Pierwotnie zasada dwuinstancyjności została ustanowiona w art. 15 k.p.a.,
który głosi, że każda sprawa administracyjna rozpoznana i rozstrzygnięta przez organ pierwszej instancji,
podlega w przypadku wniesienia odwołania przez podmiot legitymowany ponownemu rozpoznaniu i
rozstrzygnięciu przez organ drugiej instancji. Organy te mają obowiązek przeprowadzić, każdy w swoim
zakresie, postępowanie wyjaśniające; nie wystarcza więc, że w sprawie zapadną dwa rozstrzygnięcia dwóch
różnych organów różnych stopni, sprawa powinna być przez każdy z organów wnikliwie i rzetelnie zbadana.
Zgodnie z zasadą dwuinstancyjności stronie przysługuje prawo odwołania od każdej decyzji nieostatecznej, nie
tylko od decyzji negatywnych. Ograniczenie zasady dwuinstancyjności może przewidywać ustawa.

77. ISTOTA POJĘĆ NIEDOOKREŚLONYCH(kserówki mgr-a Kruka).
W doktrynie przez sformułowanie „pojęcia nieostre”(„niedookreślone”, „nieoznaczone”) rozumie się taką
konstrukcję zwrotu zawartą w wypowiedzi normatywnej, w której hipoteza czy też dyspozycja są
niedookreślone, tzn. pewne elementy sytuacji faktycznej lub pewne elementy dyspozycji nie są bezpośrednio i
wyczerpująco ustalone, lecz pozostawione ocenie stosującego prawo. Pojęcie nieostre jest najczęściej
normatywnym elementem abstrakcyjnie określonej hipotezy, z którą ustawodawca łączy określone dyspozycje.
Zdaniem prof. Zdyba tak sformułowana definicja rodzi pytanie o potrzebę sprowadzenia tego typu pojęć do
języka prawnego, zwłaszcza wtedy gdy chodzi o interes jednostki. Zaistnienie pojęć nieostrych rodzi pewne
obawy:

posługiwanie się pojęciami o dużym stopniu niedookreśloności rodzi niebezpieczeństwo przesunięcia
się punktu ciężkości w określaniu treści interesu jednostkowego z organu ustawodawczego na organy
administracji rządowej i samorządowej, co w skrajnej postaci może oznaczać faktyczne prawotwórstwo
tych ostatnich,

nadmierna ogólnikowość sformułowań prawnych może być przyczyną nadawania cech legalności
działaniom organów administracji, które w innych okolicznościach byłyby co najwyżej faktycznymi
oddziaływaniami instrumentalnymi,

może powodować osłabienie poczucia bezpieczeństwa prawnego jednostki a w dalszej kolejności
niepewność prawa,

w końcu nieostrość pojęć i sformułowań prawnych rozmywa granice prawa.

Takich zagrożeń jest dużo więcej a ich siła uzależniona jest przede wszystkim od:

stopnia nieostrości tych pojęć,

uznania tych sformułowań za sformułowania prawne,

charakteru zwrotów nieostrych,

przyjęcia takich a nie innych dyrektyw interpretacyjnych i sposobu wykładni tych pojęć,

rodzaju pojęć niedookreślonych,

zabezpieczeń instytucjonalnych przed nadużywaniem niejasności sformułowań prawnych.

Podział na pojęcia ostre i nieostre jest w gruncie rzeczy podziałem umownym, zrelatywizowanym do konkretnej
sytuacji prawnej. Jakiś ponadsytuacyjny, uniwersalny podział w tym zakresie jest niemożliwy. Zdaniem prof.
Zdyba, można sformułować tezę, że gdy normę prawną analizujemy w oderwaniu od konkretnego stanu
faktycznego, a więc w abstrakcyjnym, nierozerwalnym układzie odniesienia, to każde ze sformułowań
zawartych w konstrukcji normy prawnej posiada mniejszy lub większy stopień niedookreśloności. Nie ma pojęć,
które w każdej sytuacji mają jednoznaczną, niezmienną i trwałą treść. Dynamika życia publicznego,
uwarunkowania kulturowe itd. powodują, że nawet pojęcia o treści pozornie oczywistej takiej jednoznacznej
treści nie posiadają. Przykłady pojęć o dużym stopniu nieostrości: „interes społeczny”, „dobro ogółu”, „racja
stanu”. Postawienie granicy między pojęciami ostrymi i nieostrymi jest w gruncie rzeczy niemożliwe, ponieważ
określoność jest czymś stopniowalnym, co w gruncie rzeczy oznacza różnicę w stopniu wiedzy na temat tychże
pojęć. Aby istniała możliwość postawienia takiej granicy, niezbędna byłaby różnica jakościowa. Tymczasem
pomiędzy pojęciami ostrymi a nieostrymi występuje tylko różnica natury ilościowej. To, że ustawodawca
posługuje się pojęciami nieostrymi, oznacza, że nie miał na myśli żadnych treści i w związku z tym ich
określenie pozostawił uznaniu organu administracyjnego. Wolność, którą w związku ze stosowaniem pojęcia
nieostrego ma organ administracji, nie jest jak w przypadku uznania administracyjnego wolnością wyboru
konsekwencji, ale wolnością w dochodzeniu do treści tych pojęć. Określenie treści pojęcia nieostrego jest więc:

aktem poznawczym,

procesem wykładni normy prawnej,

dochodzeniem do jądra pojęcia.

Każde pojęcie nieostre ma swoją treść ujawniającą się dość często dopiero przy dochodzeniu konkretnych
interesów prawnych i w konkretnym stanie faktycznym.

78. RODZAJE POJĘĆ NIEDOOKREŚLONYCH(kserówki mgr-a Kruka).
Natura pojęć niedookreślonych jest b. różna, różne mogą być także ich podziały. Podstawowy podział obejmuje
rozróżnienie na:

1) zwroty opisowe,
2) zwroty ocenne,
-

zwroty porównawcze(zawarte są w nich elementy ocenne połączone z elementami faktycznymi), np.
„ważne powody”, „uzasadnione przyczyny”, „szczególne okoliczności”,

klauzule generalne(będące zwrotami odsyłającymi do norm, reguł i zasad mających uzasadnienie
aksjologiczne albo do abstrakcyjnych zjawisk, stanów rzeczy, wartości, które są efektem
ukształtowanych ocen – dobro, cel interes), np. „dobro ogółu”, „interes społeczny”.

79. POJĘCIA NIEDOOKREŚLONE A UZNANIE ADMINISTRACYJNE(notatki z wykładu+ kserówki j.w.).
Z uznaniem administracyjnym możemy mieć do czynienia dopiero wtedy, gdy znamy treść normy prawnej.
Uznanie może być konsekwencją pojęć niedookreślonych, ale nie może być tożsame z nimi.
Sfera pojęć niedookreślonych: podlega pełnej interpretacji i wykładni jako istotny element prawny
obowiązującej normy prawnej.
Sfera uznania: dotyczy wyboru konsekwencji zaistnienia normy prawnej w odniesieniu do konkretnego stanu
faktycznego i konkretnego interesu jednostki.

80. POJĘCIA NIEDOOKREŚLONE A ODESŁANIA POZASYSTEMOWE.
?

81. ODESŁANIA POZASYSTEMOWE(notatki z ćwiczeń).
Odesłania pozasystemowe to przepisy prawa obowiązującego, które odsyłają do reguł nie należących do systemu
prawa.

82. RODZAJE ODESŁAŃ POZASYSTEMOWYCH.
?

83. ODESŁANIE DO NORM MORALNYCH I AKSJOLOGICZNYCH PODSTAW SYSTEMU.
?

84. ODESŁANIE DO NORM ZWYCZAJOWYCH, NORM WIEDZY, NORMATYWÓW TECHNICZNYCH I
ZASAD PRAKSEOLOGICZNYCH
?

85. ODESŁANIE DO NORM PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO.
?

C. ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

86. NORMA PRAWNA A PRZEPIS PRAWA.

Normę prawną można by pokrótce określić, jako najmniejszą jednostkę systemu prawnego, przepis

natomiast jako najmniejszą jednostkę redakcyjną aktu prawnego.

Rozwijając, norma prawna to norma postępowania, uważana za wiążącą ze względu na należycie wydane

przepisy prawa (czyli akt prawny wydany przez kompetentny podmiot oraz w prawidłowej procedurze), czy też
inne fakty, uznawane w danym systemie prawnym za fakty prawotwórcze. Norma prawna może być zarówno
generalna i abstrakcyjna, jak i indywidualna i konkretna.

Przepis prawa to zdaniokształtny zwrot językowy wskazujący sposób postępowania. Zwykle jest formalnie

wyodrębniony w tekście prawnym jako jednostka redakcyjna w postaci artykułów, paragrafów czy ustępów lub
jako zdaniokształtny fragment jednostki redakcyjnej. Przepis prawny nie jest tożsamy z normą prawną, elementy
treści normy prawnej mogą być zawarte w wielu różnych przepisach i to nie tylko jednej ustawy. W ujęciu
funkcjonalnym przepisy prawa stanowią podstawę do ustalenia treści norm prawnych.

87. NORMA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO.
Wyróżniamy trzy kategorie norm prawa administracyjnego:

normy ustrojowe

normy materialne

normy proceduralne (formalne, procesowe)

ustrojowe – regulują wszystkie elementy administracji jako organizacji tzn. tworzenia i obsadzania organów
administracji publicznej i ich urzędów. Ponadto dotyczą budowy wewnętrznej administracji i wzajemnych relacji
pomiędzy strukturami tej administracji.
materialne – są to normy ustanawiające wzajemne uprawnienia i obowiązki organów administracji publicznej
oraz podmiotów znajdujących się na zewnątrz administracji, zawarte w przepisach prawa administracyjnego
powszechnie obowiązującego.
procesowe – regulują tok czynności podejmowanych przez organy administracji publicznej określone prawem
ustrojowym w celu realizacji norm prawa materialnego.

88. HIERARCHIA ŹRÓDEŁ PRAWA.

Hierarchia źródeł prawa polskiego ustanowiona została w rozdziale III Konstytucji. Zgodnie z nią system

ten przedstawia się następująco:

1) Konstytucja RP,
2) umowy międzynarodowe ratyfikowane za zgodą ustawową i prawo Wspólnoty Europejskiej,
3) ustawy,
4) ratyfikowane umowy międzynarodowe,
5) rozporządzenia,
6) akty prawa miejscowego.

89. NADRZĘDNOŚĆ KONSTYTUCJI.

Konstytucja zajmuje naczelne miejsce w systemie źródeł prawa. Prymat Konstytucji, czyli idea

ponadustawowej, najwyższej wartości normatywnej Konstytucji wyprowadzona została z amerykańskiej myśli
politycznej XVIII wieku. Zgodnie z Konstytucją z dn. 2 kwietnia 1997 roku, stanowi ona „prawa podstawowe
dla państwa” (wynika to z preambuły) i jest „najwyższym prawem Rzeczpospolitej Polskiej”. Wprowadza
podstawowe zasady ustroju państwa, np. podział władz na władzę ustawodawcza, wykonawczą i sądowniczą.

Stanowi ona podstawę działania wszelkich organów państwowych, dopuszcza możliwość bezpośredniego
stosowania przepisów Konstytucji, chyba że ona sama stanowi inaczej. Każdy akt normatywny niższego rzędu
musi być zgodny z Konstytucją.

Odpowiedni fragment orzeczenia TK (K18/04)

„2. Kwestia nadrzędności Konstytucji RP (art. 8 ust. 1) a przekazanie kompetencji „w niektórych

sprawach”

2.1. Art. 8 ust. 1 Konstytucji jednoznacznie gwarantuje postanowieniom Konstytucji status

„najwyższego prawa Rzeczypospolitej Polskiej”. Regulacji tej towarzyszy nakaz respektowania i przychylności
wobec właściwie ukształtowanych oraz obowiązujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej unormowań
prawa międzynarodowego. Świadomą decyzją ustrojodawca wprowadził do zasad naczelnych Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej, i to w bezpośrednim sąsiedztwie art. 8 ust. 1, wskazanego przez wnioskodawców jako
wzorzec kontroli konstytucyjności – zasadę wyrażoną w art. 9. Zgodnie z tym unormowaniem „Rzeczpospolita
Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego”.

2.2. Prawną konsekwencją art. 9 Konstytucji jest konstytucyjne założenie, iż na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej, obok norm (przepisów) stanowionych przez krajowego legislatora, obowiązują
uregulowania (przepisy) kreowane poza systemem krajowych (polskich) organów prawodawczych.
Ustrojodawca konstytucyjny świadomie więc przyjął, że system prawa obowiązujący na terytorium
Rzeczypospolitej mieć będzie charakter wieloskładnikowy. Obok aktów prawnych, stanowionych przez krajowe
(polskie) organy prawodawcze, w Polsce obowiązują i są stosowane także akty prawa międzynarodowego (zob.
A. Wasilkowski, Prawo krajowe – prawo wspólnotowe – prawo międzynarodowe. Zagadnienia wstępne, [w:]
Prawo międzynarodowe i wspólnotowe w wewnętrznym porządku prawnym, Warszawa 1997, s. 15).

Prawo wspólnotowe nie jest przy tym prawem w pełni zewnętrznym w stosunku do państwa polskiego.

W części stanowiącej prawo traktatowe, powstaje ono przez akceptowanie traktatów zawartych przez wszystkie
państwa członkowskie (w tym: Rzeczpospolitą Polską). W części zaś stanowiącej wspólnotowe prawo
stanowione (pochodne), kreowane jest ono przy udziale przedstawicieli rządów państw członkowskich (w tym:
Polski) – w Radzie Unii Europejskiej oraz przedstawicieli obywateli europejskich (w tym: obywateli polskich) –
w Parlamencie Europejskim. Na terenie Polski współobowiązują więc podsystemy regulacji prawnych,
pochodzące z różnych centrów prawodawczych. Winny one koegzystować na zasadzie obopólnie przyjaznej
wykładni i kooperatywnego współstosowania. Okoliczność ta w innej perspektywie ukazuje potencjalną kolizję
norm oraz pierwszeństwo jednego z wyróżnionych podsystemów.

Założenie wieloskładnikowej struktury systemu prawa obowiązującego w Polsce ma charakter

generalny. Zostało ono przyjęte w okresie wyprzedzającym o kilka lat akcesję do Wspólnot i Unii Europejskiej.
Nie można więc twierdzić, iż jest to uregulowanie epizodyczne, ukształtowane tylko w związku i na użytek
przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Wspólnot i Unii Europejskiej.

Konstytucja, w następstwie regulacji zawartych w art. 9, art. 87 ust. 1 oraz w art. 90-91, uznaje tę

wieloskładnikową strukturę unormowań obowiązujących na terytorium RP i przewiduje szczególny tryb jej
wprowadzania. Tryb ten wykazuje pokrewieństwo z trybem zmiany Konstytucji.

Wprowadzenie wieloskładnikowej struktury unormowań odbyło się bowiem przy zachowaniu

szczególnego trybu stanowienia Konstytucji przez Zgromadzenie Narodowe i zostało zaakceptowane w
ogólnokrajowym referendum konstytucyjnym. Zmiana tych unormowań wymaga zatem zachowania
szczególnego trybu zmiany Konstytucji, określonego w jej art. 235. Stanowi to przejaw woli ustrojodawcy
nadania uregulowaniu konstytucyjnemu nie tylko najwyższej mocy prawnej, ale i szczególnej trwałości. Polski
ustrojodawca konstytucyjny, przy udziale ogółu obywateli uprawnionych do udziału w referendum
konstytucyjnym, suwerennie zatem przesądził, i to na kilka lat przed zawarciem Traktatu akcesyjnego, o
wiążącym charakterze zawartych i ratyfikowanych (i w następstwie tego „wiążących Rzeczpospolitą Polską”)
umów międzynarodowych.”

90. PROBLEMY ZAMKNIĘTEGO KATALOGU ŹRÓDEŁ PRAWA(Zimmermann).
Zamknięty katalog źródeł prawa znalazł swój wyraz w Konstytucji RP. Jest to restrykcyjny i sztywny katalog
źródeł prawa, wśród których możemy rozróżnić źródła prawa powszechnie obowiązujące (sensu stricto) oraz te o
charakterze wewnętrznym.
Celem zamknięcia katalogu źródeł prawa był jasne określenie systemu źródeł i wyeliminowanie tzw. „szarej
strefy prawotwórstwa”, zamknięcie to więc pod tym względem jest pożyteczne. Prawodawca wyszedł z
założenia, że prawo powinno normować sposób i warunki samego stanowienia prawa, co zagwarantować ma
legalność działań organów administracji publicznej oraz kontrolę tychże działań. Zamknięcie katalogu źródeł
prawa eliminuje ponadto obszary sporne i trudne do zakwalifikowania.
Jednocześnie z zamknięciem katalogu źródeł prawa pojawił się szereg problemów, m.in.:

kłopoty dla nauki i dydaktyki prawa,

kłopoty w praktyce funkcjonowania administracji publicznej i sądownictwa administracyjnego,

brak wyróżnienia tzw. przepisów administracyjnych, czyli normatywnych aktów stosowania prawa,
typowych i koniecznych do wykonywania zadań administracyjnych – przepisy te przestały być źródłem
prawa (choć dla samej administracji mogą źródła oznaczać!), a stały się jedynie formami działania
administracji,

problem klasyfikacji źródeł prawa poprzedniego systemu prawnego (PRL), często aktów
podustawowych, które odgrywały pierwszoplanową rolę, dostosowanie do nowych uregulowań
dotychczasowego porządku prawnego.

91. DYLEMATY PRAWOTWÓRSTWA ORGANÓW BANKU CENTRALNEGO.

Bankiem centralnym w Rzeczpospolitej Polskiej jest Narodowy Bank Polski. Wg art. 227 ust. 1 Konstytucji

RP NBP posiada wyłączne prawo emisji pieniądza i ustalenia i realizowania polityki pieniężnej oraz odpowiada
za wartość polskiego pieniądza.

Jeśli chodzi o działalność prawotwórczą NBP, to Konstytucja niejako ubezwłasnowolniła bank centralny,

pozbawiając go (przynajmniej wprost) prawa wydawania przepisów powszechnie obowiązujących, będących
źródłami prawa w stosunkach zewnętrznych. Rodzi to niebezpieczeństwo uzależnienia od centralnych organów
administracji publicznej.

W związku z przyjętą w Konstytucji formułą zamkniętego katalogu źródeł prawa, przedstawiciele doktryny

i TK (K25/99) nie dostrzegli możliwości stanowienia przez organy NBP aktów prawa powszechnie
obowiązującego jedynie w powołaniu na charakter i zakres ich konstytucyjnych zadań określonych w art. 227
Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny skoncentrował się na możliwości realizowania zadań banku centralnego i
ochronie jego samodzielności, ale w granicach nie wykraczających poza ustalony w Konstytucji katalog źródeł
prawa. Wydaje się, że kompetencja do wydawania aktów prawa służących realizacji zadań NBP nie mieści się w
zamkniętym katalogu źródeł prawa, ale znajduje specyficzne podstawy w art. 227 Konstytucji.
Przyjęcie takiego rozwiązania rodzi konieczność określenia, które z przepisów owych aktów prawnych są:

przepisami powszechnie obowiązującymi,

przepisami aktów wewnętrznie obowiązującymi (zgadnie z wyznacznikami zawartymi w art. 93
Konstytucji),

czynnościami materialno-technicznymi..

Koncepcja taka nie jest powszechnie akceptowana w doktrynie, jednakże nie uzasadniono koncepcji

przyjmującej, że akty wydawane przez NBP są aktami prawa wewnętrznie obowiązującego (wg TK
podstawowym elementem modelu aktu o charakterze wewnętrznym jest zakres podmiotowy tegoż aktu, który w
żadnym wypadku nie może dotyczyć jakichkolwiek podmiotów, które nie są podległe organowi wydającemu
akt. Nie wydaje się dopuszczalne pojmowanie aktu o charakterze wewnętrznym, które zakładałoby możliwość
kierowania jego postanowień do jednostki, czy jej organizacji, ani też sytuacji prawnej podmiotu spoza układu
organizacyjnego podległego organowi wydającemu akt.

Zasadna wobec tych wszystkich rozważań wydaje się idea zweryfikowania przepisów Konstytucji w tym

zakresie i dokonania istotnych zmian. Koncepcja źródeł prawa ma bowiem służyć optymalnemu realizowaniu
ładu publicznego i określonych zadań, z uwzględnieniem realiów i oczekiwań.

92. ISTOTA ŹRÓDEŁ PRAWA PUBLICZNEGO.

Za prawo publiczne uważa się te normy, które mają na uwadze interesy państwa, do prawa prywatnego

natomiast zalicza się te normy, które mają na uwadze głównie interes obywatela, jednostki. Jako
charakterystyczną cechę prawa publicznego wskazuje się, że ustalenie treści wzajemnych zachowań jego
podmiotów jest wynikiem jednostronnej woli specjalnego podmiotu publicznego, na którym ciąży obowiązek
wykonania tego prawa i który ponosi odpowiedzialność za realizację norm prawa publicznego.

Określony

przez ten podmiot sposób zachowań, czyli praw i obowiązków, jest obowiązujący a wobec ich adresata można
uruchomić postępowanie przymusowe zmierzające do ich wyegzekwowania, w imię wyższego, publicznego
celu. Postępowanie najczęściej prowadzi ten sam pomiot, który wyznaczył prawa i obowiązki podlegające
egzekucji. Zachowania regulowane prawem publicznym są kategorią stałą, ujawnianą stosownie do okoliczności
określonych normatywnie.

Na prawo publiczne składają się normy prawa konstytucyjnego - państwowego i normy prawa

administracyjnego. Wynika więc z tego, że prawo publiczne znajduje się we wszystkich gałęziach prawa, w
których działalność jednostek jest podległa władczej działalności państwa, która z kolei służyć ma realizacji
interesu publicznego. Prawo konstytucyjne reguluje ustrój państwa, strukturę, kompetencje i reguły działania
aparatu państwowego, rodzaje wydawanych w tym państwie aktów prawnych, a także prawa, obowiązki i
wolności obywateli, relację jednostki do państwa, formy sprawowania władzy, wyznacza najwyższy podmiot
władzy w państwie. Prawo administracyjne natomiast normuje: strukturę, tworzenie, zasady działania
administracji publicznej, relację pomiędzy podmiotami administracji, a także prawa i obowiązki tych
podmiotów, przepisy służące do nawiązywania jednostronnych stosunków prawnych o cechach władczych.

Obok prawa konstytucyjnego i administracyjnego, jako prawo publiczne zalicza się także prawo karne – jako
zespół norm, których zadaniem jest bronić interesu publicznego. Prawo to określa czyny będące przestępstwem i
sankcje za ich dokonanie, nie dotyczy natomiast regulacji relacji pomiędzy państwem a obywatelem.

93. KONSTYTUCYJNE ŹRÓDŁA PRAWA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCEGO.

W myśl art. 87 Konstytucji RP, źródłami prawa powszechnie obowiązującego są:
-

Konstytucja RP,

ustawy,

ratyfikowane umowy międzynarodowe

wydane przez organy wskazane w Konstytucji, na postawie szczegółowego upoważnienia zawartego w
ustawie i w celu jej wykonania – rozporządzenia,

na obszarze działania organów, które je ustanowiły – akty prawa miejscowego,

Na podstawie art. 234 Konstytucji RP źródłem powszechnie obowiązującego prawa są rozporządzenia z

mocą ustawy, wydawane przez Prezydenta RP, na wniosek Rady Ministrów, w okresie stanu wojennego, jeżeli
Sejm nie może zebrać się na posiedzenie.

94. BEZPOŚREDNIE STOSOWANIE KONSTYTUCJI W SPRAWACH ADMINISTRAC.

(

)

Konstytucja może być stosowana bezpośrednio, tzn. można powołać się na nią w każdym rodzaju stosunków
prawnych i w każdym rodzaju sporu prawnego, przed każdym organem państwa bez względu na tok instancyjny.

Może to mieć miejsce w tych wszystkich wypadkach, gdy postanowienia konstytucyjne są
sformułowane w sposób na tyle precyzyjny i jednoznaczny, że możliwe jest ich odniesienie do
konkretnej sytuacji występującej w rzeczywistości prawnej.

Norma konstytucyjna może być samoistną podstawą rozstrzygnięcia

Od 17 października 1997r. postanowienia Konstytucji (poza wskazanymi wyjątkami) obowiązują

bezpośrednio każdego sędziego i każdy organ administrujący, w każdej spawie ogólnej lub indywidualnej, która
jest przezeń prowadzona

Przez bezpośrednie stosowanie konstytucji należy rozumieć taki wyraz woli kompetentnego organu, który w

sferze stosunków prawa publicznego lub prywatnego, przy wyłącznym lub jednoczesnym wzięciu za podstawę
normy konstytucyjnej ustala, że dany konkretny podmiot prawny jest do czegoś obowiązany lub do czegoś
uprawniony albo, że znajduje się w określonej sytuacji prawnej.

Jednocześnie z faktu, iż Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczpospolitej Polskiej, wynika, że

postanowienia Konstytucji mają pierwszeństwo przed postanowieniami niższych aktów normatywnych w
procesie stosowania prawa. Oznacza to, że organ stosujący uznając jednoczesną niejednolitość regulacji
konstytucyjnej i regulacji prawnej poza konstytucyjnej stosuje regulację konstytucyjną, chyba że ta odsyła go w
wyznaczonym zakresie bezpośrednio do regulacji ustawowej.
Bezpośrednio stosować Konstytucję można:

tylko w obszarze uregulowań konstytucyjnych,

tylko przy rozstrzyganiu o treści i zakresie tych obowiązków i uprawnień, które da się
bezpośrednio i dostatecznie wyczerpująco normować przepisami Konstytucji

tylko wtedy, gdy okoliczności faktyczne (prawne) sprawy zezwalają na bezpośrednie stosowanie
konstytucyjnej normy.

Konstytucja obowiązuje:
- przed wszystkimi organami wszystkich kompetentnych władz publicznych władzą ustawodawczą, wykonawczą i
sądowniczą w zakresie stosowania prawa prywatnego, gdzie organ ma obowiązek uwzględnienia postanowień
konstytucyjnych, a strona może skutecznie się na nie powołać.
- przed wszystkimi organami i pracownikami urzędów w obszarze realizacji i stosowania prawa publicznego.
- przed wszystkimi organami I oraz II instancji, a także innymi organami kontrolnymi oraz nadzorczymi.

95. BEZPOŚREDNIE STOSOWANIE KONSTYTUCJI PRZEZ WSA I NSA.
Już w 1990 w orzeczeniu SN stwierdzono, że dopuszczalne i możliwe jest bezpośrednie stosowanie w
orzecznictwie sądowym przepisów obowiązującej w Polsce Konstytucji, szczególnie zaś wówczas, gdy służy to
pełniejszej, szerszej i bardziej skutecznej ochronie praw obywateli. Poglądy te znalazły potwierdzenie w
przepisach Konstytucji z 1997 roku, której art. 8 ust. Stanowi expresiss verbiss, że przepisy Konstytucji stosuje
się bezpośrednio, chyba że sama Konstytucja stanowi inaczej.
Z wyroku NSA (I S.A./Łd 573/2002)

„1. Zasadą ustrojową Rzeczypospolitej Polskiej, wynikającą z art. 8 ust. 2 Konstytucji jest jej bezpośrednie stosowanie, co
nie musi oznaczać i zwykle nie oznacza, że przepisy tego aktu stanowią samodzielną podstawę postępowania organów. Tak
dzieje się tylko wtedy, gdy postanowienia Konstytucji są dostatecznie skonkretyzowane. Tym samym zwykle powołanie się
jedynie na naruszenie przepisów Konstytucji, bez wskazania naruszenia przez organ administracji przepisów niższego rzędu
bezpośrednio regulujących zakres uprawnień i obowiązków obywateli oraz zakres przyznanych organowi kompetencji do
działania, wyznaczających mu granice do podejmowania władczych rozstrzygnięć i określających procedury procesu

decyzyjnego nie czyni zadość wymogowi na tyle konkretnego określenia naruszenia prawa, aby możliwa była sądowa
kontrola zarzutu.”

Wyrok NSA z 14 lutego 2002 r., I SA/Po 461/01

1. Sędziowie mają prawo (a obowiązek wówczas, gdy z powodu utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego
nie może wypowiedzieć się Trybunał Konstytucyjny) – na podstawie art. 8 ust. 2 Konstytucji o bezpośrednim jej
stosowaniu – do wydawania wyroków wprost na podstawie Konstytucji. Sędzia sądu administracyjnego może w
indywidualnej sprawie odstąpić od stosowania przepisu ustawy podatkowej, który uznaje za sprzeczny z
Konstytucją, oraz pominąćsprzeczny z Konstytucją i ustawą akt podustawowy.
2. Organy podatkowe, stosując przepisy prawa podatkowego – stosownie do art. 7 Konstytucji RP, działają na
podstawie i w granicach prawa. Zgodnie z art. 8 Konstytucji RP, Konstytucja jest najwyższym prawem
Rzeczypospolitej, a jej przepisy stosuje się bezpośrednio. Organy podatkowe, mając wątpliwości co do
konstytucyjności przepisów wykonawczych i ich zgodności z ustawą podatkową, powinny w trakcie
postępowania podatkowego podjąć w tym zakresie stosowne działania prawne, a nie odsyłać podatnika – po
zakończeniu postępowania administracyjnego – na drogę postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym.

96. UMOWA MIĘDZYNARODOWA JAKO ŹRÓDŁO PRAWA ADMINISTRACYJNEGO.

Umowy międzynarodowe zaliczane są do źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Umowa taka staje się

źródłem prawa po jej ratyfikacji i ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP.

Zgodnie z art..91 ust.1 Konstytucji ratyfikowana umowa międzynarodowa po jej ogłoszeniu w DU stanowi

część porządku prawnego krajowego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od
wydania odrębnej ustawy.

Można wyróżnić 2 grupy umów międzynarodowych:
-

ratyfikacja umowy przez Prezydenta wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie (art. 89
Konstytucji),

ratyfikacja umowy należy wyłącznie do Prezydenta.

W przypadku sprzeczności pomiędzy umową międzynarodową ratyfikowaną za zgodą wyrażoną w ustawie a
ustawą, pierwszeństwo ma ratyfikowana umowa międzynarodowa.
Umowy międzynarodowe może zatwierdzać również Rada Ministrów, jeśli nie wymagają one ratyfikacji.
Konstytucja dopuszcza przekazanie organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu
kompetencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach. Wtedy ratyfikacja umowy dot. takiej regulacji
wymaga szczególnego trybu określonego w Konstytucji (art. 90 ust 2-4) – umieszczenie takiego przepisu jest
wyrazem dążenia Polski do przystąpienia do UE.
Konstytucja nadaje prawu ustanowionemu przez organizację międzynarodową szczególną rangę. Jeśli wynika to
z umowy międzynarodowej konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest
stosowane bezpośrednio, przed ustawami, gdyby dochodziło do kolizji z ustawami.

97. USTAWA JAKO ŹRÓDŁO PRAWA ADMINISTRACYJNEGO.

W hierarchii źródeł prawa ustawy zajmują miejsce bezpośrednio po Konstytucji. Ustawa jest źródłem prawo powszechnie
obowiązującego. Stanowić ustawy może tylko Sejm. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje zaś posłom, Senatowi,
Prezydentowi RP, Radzie Ministrów oraz grupie minimum 100 tysięcy obywateli posiadających prawo wybierania do Sejmu.
Niektóre sprawy mogą być regulowane tylko w formie ustawy, są to: najważniejsze kwestie funkcjonowania organów
państwowych oraz ograniczenia w zakresie korzystania przez obywateli z konstytucyjnych praw i wolności.

Ustawy wraz z Konstytucja mają w demokratycznym państwie prawnym podstawowe znaczenie dla
administracji publicznej, tworzą dla niej podstawy prawne do działania oraz wyznaczają granice działania.
Podkreśla się prymat ustawy wobec innych źródeł prawa (patrz pyt. 98).
Warunkiem wejścia ustawy w życie jest jej ogłoszenie (następuje przez publikację w Dzienniku Ustaw RP).
Dopóki ustawa nie jest ogłoszona, nie może stanowić podstawy do działania administracji, nie można żądać od
obywateli zachowań przewidzianych w ustawie.

98. ZASADA PRYMATU USTAWY W PORZĄDKU PRAWNYM.
Zasada prymatu ustawy wobec innych źródeł prawa wymaga:

formalnej zgodności owych innych źródeł z ustawą,

konieczności wykonywania ustaw (wymóg materialny).

Wg hierarchicznej budowy systemu prawnego, akt prawny niższego rzędu nie może być sprzeczny z aktem
prawnym wyższego rzędu. Gdy taka sprzeczność występuje, należy ją usunąć. Powstaje więc tu konieczność
kontroli konstytucyjności ustaw oraz aktów podustawowych z ustawą przez TK.

99. ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE JAKO ŹRÓDŁO PRAWA ADMINISTRACYJNEGO.

Stanowienie rozporządzeń zalicza się do klasycznych form udziału władzy wykonawczej w stanowieniu prawa.

Rozporządzenia należą do źródeł prawa powszechnie obowiązującego i są aktami wykonawczymi

względem ustawy.

Rozporządzenia wydają organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczególnego upoważnienia

ustawowego i w celu wykonania ustawy.

Kompetencje do wydawania rozporządzeń posiadają (katalog zamknięty):
-

Prezydent RP,

Rada Ministrów,

Prezes Rady Ministrów,

minister kierujący określonym działem administracji rządowej,

przewodniczący określonych w ustawie komitetów,

KRRiT.

100. UPOWAŻNIENIE DO WYDANIA ROZPORZĄDZENIA.
W każdym przypadku do wydania rozporządzenia konieczne jest szczególne upoważnienie wyrażone w ustawie,
które zawiera wskazanie właściwego do jego wydania organu oraz szczegółowe określenie przedmiotu
rozporządzenia. Rozporządzenie może regulować tylko sprawy jednorodne z tymi, które reguluje ustawa, lecz
które nie miały zasadniczego znaczenia i nie zostały w tejże ustawie wyczerpująco unormowane. Konstytucja
zabrania wydawania upoważnień blankietowych (określają treść rozporządzeń w sposób ogólny).
Upoważnienie do wydania rozporządzenia nie może być oparte na domniemaniu ani na wykładni
celowościowej, ponadto istnieje zakaz subdelegacji (przekazania kompetencji do podjęcia rozporządzenia
innemu organowi).

101. WARUNKI LEGALNOŚCI I KONSTYTUCYJNOŚCI ROZPORZĄDZEŃ.

Warunki konstytucyjności rozporządzeń (art. 92 Konstytucji):

rozporządzenie zostało wydane przez jeden z organów wskazanych w Konstytucji,

rozporządzenie zostało wydane na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie
(powinno wskazać właściwy organ oraz zakres spraw wymagających regulacji oraz wytyczne dotyczące
treści aktu) (zakaz subdelegacji),

rozporządzenie powinno być wydane w celu wykonania ustawy.

Warunki legalności rozporządzeń:

rozporządzenie zostało wydane z zachowaniem wymaganej procedury, przez właściwy organ (wchodzą
tu więc w skład warunki konstytucyjności rozporządzeń),

rozporządzenie zostało ogłoszone w Dzienniku Ustaw RP,

w niektórych przypadkach ustawy mogą przewidzieć szczególny tryb stanowienia rozporządzeń, który
obejmuje np. wymóg konsultacji ze związkami zawodowymi, po konsultacji z mieszkańcami (sprawy
dot. kształtowania podziału terytorialnego).

102. PRAWO MIEJSCOWE JAKO ŹRÓDŁO PRAWA ADMINISTRACYJNEGO.

Zgodnie z brzmieniem art. 87 Konstytucji RP do zakresu źródeł prawa powszechnie obowiązującego

zaliczamy obok Konstytucji, ustaw, ratyfikowanych umów międzynarodowych oraz rozporządzeń również akty
prawa miejscowego.

Akty prawa miejscowego, pomimo ich powszechnego charakteru polegającym na regulowaniu zachowania

się wszystkich kategorii adresatów, mają ograniczony przestrzennie zasięg obowiązywania co oznacza, iż nie
obowiązują na całości terytorium RP lecz na obszarze terytorialnej właściwości organów, które je ustanowiły.

W świetle art. 94 Konstytucji RP organami upoważnionymi do stanowienia aktów prawa miejscowego są

organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej.

Wyposażenie organów lokalnych w kompetencje do stanowienia prawa miejscowego wynika przede

wszystkim z następujących przesłanek:

1) szczegółowe regulowanie zagadnień lokalnych przez organy centralne nie jest wskazane ze względu na

brak uwzględnienia specyfiki lokalnej,

2) istnienie kwestii, które przez swój lokalny wymiar nie wymagają jednolitego unormowania w skali

całego kraju,

3) nie możliwe jest ani zasadne uregulowanie przez organy centralne wszystkich kwestii, mogących

wystąpić w przyszłości na danym terenie,

4) w sytuacjach nadzwyczajnych istnieje potrzeba szybkiej reakcji przez organy lokalne,
Jedyną podstawą do tworzenia aktów prawa miejscowego jest delegacja ustawowa, o czym mówi art. 94 ,

zawierająca upoważnienie szczególne lub generalne.

Jako, że brak jest jednej ustawy zwykłej regulującej zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego,

kwestie te regulowane są przepisami zawartymi w ustawach ustrojowych:

ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.),

ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z poźn.
zm.),

ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 z
poźn. zm.),

ustawa z dnia5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie (Dz.U. z 2001 r. Nr 80, poz.
872 z poźn. zm.),

Ponadto podstawy prawne do stanowienia aktów prawa miejscowego zawierają ustawy szczególne.
W oparciu o powyższe ustawy można dokonać następującego wyróżnienia organów uprawnionych do

wydawania aktów prawa miejscowego:

organy samorządu gminnego,

organy samorządu powiatowego,

organy samorządu województwa,

wojewodę,

terenowe organy administracji niezespolonej

W oparciu o przedstawiony powyżej podział organów upoważnionych do stanowienia aktów prawa

miejscowego można dokonać następującego podziału tychże aktów:

akty zawierające statuty,

akty zawierające przepisy wykonawcze,

akty zawierające przepisy porządkowe.

103. STANOWIENIE PRAWA MIEJSCOWEGO PRZEZ ORGANY SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO.

Oprócz art. 87 ust.2 i 94 Konstytucji konstytucyjne podstawy dla uprawnień prawotwórczych samorządu

terytorialnego zawarte są w art. 16 ust. 2 Konstytucji (samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy
publicznej i przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych wykonuje w imieniu własnym i
na własną odpowiedzialność) oraz w art. 168 Konstytucji (jednostki samorządu terytorialnego mają prawo
ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonym w ustawie)

Organy samorządu terytorialnego wydają głównie następujące akty prawne:
-

akty zawierające statuty,

akty zawierające przepisy wykonawcze,

akty zawierające przepisy porządkowe.

Regułą jest, że do wydawania aktów prawa miejscowego upoważnione są organy stanowiące jednostek
samorządu lokalnego, czyli rada gminy i rada powiatu.

Statuty są wydawane na podstawie generalnego upoważnienia organów samorządu terytorialnego do

samodzielnego regulowania stosunków prawnych w ramach tego upoważnienia.

W drodze statutu regulowany jest wewnętrzny ustrój gminy (statut gminy) oraz jednostek pomocniczych

(statuty sołectw, osiedli, dzielnic), organizacja wewnętrzna i tryb pracy rady gminy i jej organów, organizacja
urzędów i instytucji gminnych, zasady zarządu mieniem gminy, zasady i tryb korzystania z gminnych obiektów i
urządzeń użyteczności publicznej. Ponadto istnieją statuty tworzące związki międzygminne.

Statut powiatu określa ustrój powiatu, organizację wewnętrzną oraz tryb pracy rady powiatu i komisji

powoływanych przez radę powiatu, zasady tworzenia klubów radnych, a także organizację wewnętrzną i tryb
pracy zarządu powiatu. W drodze statutu tworzone są również związki między powiatami.

Statut województwa określa ustrój województwa, zawiera postanowienia dotyczące organizacji wewnętrznej

oraz trybu pracy organów samorządu województwa, postanowienia określające stosunki województwa z innymi
podmiotami, w tym z jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego z obszaru województwa.

Przepisy porządkowe są wydawane, gdy skala zjawiska uzasadniającego ten typ regulacji nie przekracza

obszaru gminy. Powiatowe przepisy porządkowe mogą być wydane, gdy przyczyna regulacji przekracza obszar
jednej gminy. Mogą być wydawane na podstawie generalnego upoważnienia, zawartego w ustawach
ustrojowych. Mogą być wydawane jedynie w zakresie nie uregulowanym w ustawach lub innych przepisach
powszechnie obowiązujących oraz jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia, zdrowia lub dla zapewnienia
porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego, a w powiecie także wtedy, gdy jest to niezbędne dla ochrony
mienia i środowiska naturalnego.

Przepisy porządkowe są wydawane w formie uchwały rady gminy bądź rady powiatu. W przypadkach

niecierpiących zwłoki może je wydać także organ wykonawczy (wójt, burmistrz, prezydent, w powiecie – zarząd
powiatu) w formie zarządzenia i uchwały. Przepisy te jednak muszą być przedstawione przez organ
wykonawczy radzie w celu zatwierdzenia. Rada w tym wypadku określa termin utraty mocy wiążącej przepisów
porządkowych.

104. SĄDOWA KONTROLA LEGALNOŚCI PRAWA MIEJSCOWEGO.

Sądowa kontrola legalności praw miejscowego jest wykonywana w postaci skargi na uchwały. Możliwość

wniesienia takiej skarci przewidują przepisy wszystkich ustaw ustrojowych – ustawy o samorządzie gminnym, o
samorządzie powiatowym i o samorządzie województwa.

Skarga ma charakter powszechny – prawo do jej wniesienia służy każdemu, czyj interes prawny lub

uprawnienie zostały naruszone uchwałą organy gminy z zakresu administracji publicznej, uchwałą organu
powiatu z zakresu administracji publicznej, przepisem aktu prawa miejscowego.

Skargę taka można wnieść do sądu:
-

po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa,

w imieniu własnym lub reprezentują grupę mieszkańców gminy lub powiatu.

W sprawie wezwania do usunięcia naruszenia stosuje się przepisy o terminach w postępowaniu
administracyjnym. Przepisów tych nie stosuje się, gdy w sprawie orzekał już sąd administracyjny i skargę
oddalił.
Powołane przepisy stosuje się odpowiednio, gdy organ rady gminy, powiatu lub województwa nie wykonuje
czynności nakazanych prawem albo przez podejmowane czynności prawne lub faktyczne narusza prawa osób
trzecich. Wtedy sąd administracyjny może nakazać organowi nadzoru wykonanie niezbędnych czynności na
rzecz skarżącego, na koszt i ryzyko gminy, powiatu lub województwa.

105. KONSTYTUCYJNE ŹRÓDŁA PRAWA MIEJSCOWEGO.
Kategoria źródeł prawa wewnętrznego nie była uprzednio kategorią konstytucyjną. Wprowadziła ją dopiero
Konstytucja z 1997 roku. Do aktów normatywnych o charakterze wewnętrznym nie mających przymiotu
powszechnie obowiązujących przepisów prawa Konstytucja zalicza:

uchwały Rady Ministrów,

zarządzenia Prezesa Rady Ministrów,

zarządzenia ministrów.

106. RES INTERNAE- ISTOTA (słabo – Internet).

Niegdyś akty prawa wewnętrznego nie były uważane za akty tworzące normy prawne, lecz za res internae,

czyli za sprawy wewnętrzne administracji, nie tworzące norm prawnych.

107. ISTOTA PRAWA WEWNĘTRZNEGO(art. 93 Konstytucji RP).

Prawo wewnętrzne nie jest prawem powszechnie obowiązującym
Prawo wewnętrzne posiada ograniczony zakres obowiązywania – obowiązuje tylko w stosunku do

jednostek organizacyjnych podległych organizacyjnie lub służbowo organowi, który je wydał. Nie mogą
kształtować sytuacji prawnej podmiotów spoza danej struktury organizacyjnej, nie mogą stanowić podstawy
decyzji administracyjnych wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów. Akty prawa
wewnętrznego mogą być wydawane tylko na postawie ustawy.

108. RODZAJE ŹRÓDEŁ PRAWA WEWNĘTRZNEGO.

Uchwały – akty normatywne kolegialnych organów administracji publicznej – np. uchwały Rady Ministrów,

uchwały organów samorządu terytorialnego – chyba że ustawa przewiduje dla nich inną nazwę. Charakter
uchwał jest zróżnicowany – niektóre mają charakter powszechnie obowiązujący, inne charakter wewnętrzny.
Konstytucja wymienia jako akty prawa wewnętrznego uchwały Rady Ministrów, które nie muszą mieć odrębnej
podstawy ustawowej i mogą mieć charakter samoistny. Uchwały Rady Ministrów nie mogą wkraczać w materię
ustawową – uchwały Rady Ministrów skierowane do podmiotów nie podlegających Radzie, wkraczające w
materię ustawową i wykraczające poza zakres działania rządu, będą niezgodne z Konstytucją.

Zarządzenia – to akty normatywne nie mające waloru powszechnie obowiązujących źródeł prawa (w myśl

„Małej Konstytucji” z 1992 roku miały). Obecnie zarządzenia, podobnie jak uchwały Rady Ministrów, mają
charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu zarządzenie.
W przeciwieństwie do uchwał RM, zarządzenia mogą być wydawane tylko na postawie ustawy, ponadto nie
mogą one stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych i innych podmiotów. Zarządzenia,
oprócz podmiotów wymienionych w art. 93 Konstytucji, mogą być wydawane także przez Prezydenta RP,
przewodniczących określonych w ustawach komitetów, a poza uregulowaniem konstytucyjnym – również przez
centralne organy administracji państwowej, terenowe organy administracji zespolonej i niezespolonej oraz
organy zakładów administracji publicznej.
W doktrynie wyróżnia się również regulaminy i statuty (stanowione przez naczelne organy administracji oraz
przez inne podmioty administrujące). Są to akty normatywne, regulujące „wewnętrzny ustrój i funkcjonowanie
jednostek organizacyjnych administracji publicznej (także niepublicznych)” – Boć. Określa się je, jako postać
prawa wewnętrznego, ale nie autonomicznego wobec prawa powszechnie obowiązującego. Ich stanowienie musi
się opierać na normie ustawowej, a zawarta w nich regulacja mieścić się w granicach prawa powszechnie
obowiązującego. Przedmiotem regulacji zawartej w regulaminach i statutach są kwestie organizacyjne, podziały
czynności, układy zależności organizacyjnych i służbowych. Niekiedy regulaminy przybierają formę zarządzeń
lub uchwał, a statuty, w tym mających charakter przepisów powszechnie obowiązujących lub przepisów
wewnętrznych.

Często podkreśla się niejednolity charakter aktów normatywnych określanych jako akty statutowe.

Statuty mogą mieć więc charakter powszechnie obowiązujący, jak i wewnętrzny. Ochendowski wskazuje, że
statuty zawierają normy prawne stanowione przez osoby prawne prawa publicznego (np. uniwersytet) dla
uregulowania ich własnych spraw. Od rozporządzeń różni je więc to, że nie są wydawane przez organy
administracji państwowej, ale przez podmioty samodzielne, o odrębnej osobowości prawnej, włączonych do
organizmu państwa.

Uprawnienia do stanowienia statutów wynika z upoważnienia ustawowego i nie może wykraczać poza

to upoważnienie.

Należy podkreślić, że statuty (np. szkół wyższych) i regulaminy zakładowe (np. regulamin studiów) regulują

nie tylko sprawy wewnętrznej organizacji zakładu, ale także relacje pomiędzy organami zakładu i jego
pracownikami oraz użytkownikami, a także prawa i obowiązki użytkowników. Akty obowiązujące wewnątrz
zakładów publicznych nazywa się czasem „aktami prawa zakładowego” (ich umiejscowienie w systemie źródeł
prawa jest trudne). Z racji tego, że stanowienie tych aktów ma podstawę prawną w przepisach powszechnie
obowiązujących, wchodzących do katalogu konstytucyjnych źródeł prawa, normatywne akty zakładowe należy
uznać za prawnie aprobowane. Ponadto regulaminy zakładów publicznych powinny uwzględniać konstytucyjnie
określone prawa i obowiązki obywatela, muszą być stanowione na podstawie upoważnienia ustawowego i
uzupełniać regulację ustawową.

109. PROBLEMY PRAWA WEWNĘTRZNEGO.
Konstytucja przedstawia zamknięty katalog źródeł prawa, który nie obejmuje zarządzeń ministrów i
kierowników organów centralnych (nie można ich nazwać źródłami prawa wedle Konstytucji, lecz są one aktami
prawa o charakterze wewnętrznym). Pomimo zamknięcia katalogu źródeł prawa wewnętrznego występuje
ogromne zróżnicowanie innych źródeł prawa o charakterze wewnętrznym, co ma duże znaczenie w praktyce.
Rodzi się tu niebezpieczeństwo zaistnienia zjawiska swoistego „odwracania hierarchii źródeł prawa” – urzędnik
administracji jest skłonny najpierw stosować przepisy wewnętrzne (aspekt psychologiczny), zapominając o
ustawie lub odsuwając ją na drugi plan. Urzędowe wytyczne często zastępują ustawę, stanowiąc zagrożenie
legalności działania administracji publicznej.
Innymi problemami prawa wewnętrznego są: wielość poziomów regulacji, chwiejność terminologiczna,
niespójność a nawet sprzeczność uregulowań.

110. AKTY KIEROWNICTWA WEWNĘTRZNEGO.
Akty kierownictwa wewnętrznego to normy o ograniczonej mocy obowiązywania, adresowane wyłącznie do
określonych kategorii jednostek organizacyjnych administracji publicznej lub do funkcjonariuszy
poszczególnych jej gałęzi, czy działów. Np. samoistne uchwały RM wydane bez upoważnienia zawartego w
ustawie stanową wyłącznie akty prawotwórcze kierownictwa wewnętrznego – mogą wiązać jedynie tych
adresatów, którzy są organizacyjnie lub służbowo podporządkowani organowi wydającemu akt.
Akty kierownictwa wewnętrznego nie mogą zastępować ani modyfikować aktów prawa powszechnie
obowiązującego, ponadto nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec osób fizycznych i prawnych.

111. POLECENIE SŁUŻBOWE W ADMINISTRACJI.
Polecenie służbowe jako akt kierownictwa wewnętrznego jest to ustne lub pisemne zlecanie pracownikowi
konkretnych obowiązków lub czynności do wykonania. Wykonywanie poleceń służbowych dotyczących pracy
jest jednym z podstawowych obowiązków pracowniczych, a nieusprawiedliwiona odmowa wykonania polecenia
jest uznawana za ciężkie naruszenie tych obowiązków. Polecenie służbowe jest zaliczane do najważniejszych
wewnętrznych form działania administracji publicznej. Polecenie służbowe wydawane jest w warunkach
nadrzędności i podporządkowania służbowego występującego w ramach danej jednostki organizacyjnej lub
między różnymi jednostkami (podporządkowanie poziome lub pionowe). Jest to dyrektywa skierowana przez
zwierzchnika służbowego do podległego mu pracownika i stanowi formę określenia sposobu wykonania
obowiązku ciążącego na adresacie tego polecenia. Polecenie musi mieścić się w granicach prawa co oznacza, że
musi je wydawać tylko osoba upoważniona i tylko w granicach swoich kompetencji, a treść polecenia (nakaz
działania lub zaniechania) nie może być sprzeczny z prawem.

112. PRAWO POWIELACZOWE(WYTYCZNE, INSTRUKCJE, OKÓLNIKI).
Prawo powielaczowe to akty wydawane zwykle przez naczelne organy administracji państwowej w formie
okólników, wytycznych instrukcji. W świetle obowiązującej obecnie konstytucji prawo powielaczowe nie jest
prawem jako takim, nie posiada mocy wiążącej, prawnej, może zawierać jedynie wskazówki organizacyjne.
Prawo powielaczowe to często zbiory zaleceń i interpretacji. W poprzednim systemie (PRL) często prawo
powielaczowe uznawane było za prawo wiążące.

113. PODSTAWOWE KATEGORIE PRAWA WSPÓLNOTOWEGO.

Przede wszystkim prawo wspólnotowe podzielić możemy na prawo pierwotne oraz prawo pochodne.

Prawo pierwotne zawarte jest w umowach międzynarodowych, zawartych przez państwa członkowskie, jest ono
tożsame z klasycznym prawem międzynarodowym, różni się jednak od niego swoistością postanowień (o czym
świadczą doktryna bezpośredniego skutku oraz nadrzędność prawa wspólnotowego). Do prawa pierwotnego
zaliczamy:

traktaty o ustanowieniu WE – 1957 r.,

Traktat o Unii Europejskiej – 1992 r.,

Aneksy i protokoły do traktatów,

Umowy akcesyjne,

Ogólne zasady prawa.

Prawo pochodne pochodzi natomiast od organów Wspólnoty, zbliżone jest w pewnym sensie do prawa
krajowego państw członkowskich. Główny katalog źródeł prawa pochodnego ustalony został w art. 249 TWE:

rozporządzenia – są bliskie polskim ustawom, to normatywne akty generalne i abstrakcyjne o
ponadnarodowym charakterze, powszechnie obowiązujące w całości i podlegające bezpośredniemu
stosowaniu, bez potrzeby ich inkorporowania czy transponowania. Maja taką samą moc wiążącą we
wszystkich krajach. Służą unifikacji prawa państw członkowskich. Ich adresatami są także
poszczególne jednostki,

Dyrektywy – to akty normatywne tzw. dwustopniowego stanowienia prawa. Służą harmonizacji prawa
państw członkowskich. Są zwykle adresowane do państw członkowskich, które są zobowiązane to
terminowej i prawidłowej ich implementacji do krajowego porządku prawnego. Dyrektywy wiążą co do
skutku natomiast dobór form i metod ich transponowania pozostawiony jest uznaniu państwa
członkowskiego. Państwa członkowskie są zobowiązane także zapewnić pełne stosowanie dyrektywy.
Wobec jednostek dyrektywa jest bezpośrednio skuteczne tylko wyjątkowo (przepisy dyrektywy muszą
być jasne, precyzyjne, kompletne, doskonałe pod względem prawnym oraz bezwarunkowe).

Decyzje – to swoiste akty administracyjne, obowiązujące w całej swojej treści. Decyzje mają zwykle
indywidualny charakter i wiążą adresata określonego wprost lub pośrednio poprzez wskazanie
oznaczonego kręgu podmiotów. Mogą wywoływać bezpośredni skutek wobec jednostek.

Zalecenia i opinie.

Ponadto do ogólnie pojętego prawa wspólnotowego zaliczyć można prawo zwyczajowe, prawo sędziowskie,
ogólne zasady prawa wspólnotowego, umowy międzynarodowe zawierane przez Wspólnoty oraz te zawierane
między państwami członkowskimi.

114. MIEJSCE PRAWA WSPÓLNOTOWEGO W PORZĄDKU PRAWNYM RP.

Rzeczpospolita Polska jest członkiem UE, więc prawo wspólnotowe należy do systemu źródeł prawa RP (jest jednak
systemem odrębnym zarówno od prawa krajowego, jak i prawa międzynarodowego).

Miejsce prawa wspólnotowego w krajowym porządku prawnym regulują przede wszystkim:

Doktryna pierwszeństwa prawa wspólnotowego – stosuje się ją w razie sprzeczności między normą
prawa krajowego a norma wspólnotową, kiedy taka sprzeczność zaistnieje, decyduje przepis prawa
wspólnotowego. Doktryna pierwszeństwa wynika z orzecznictwa ETS. Zagadnienie pierwszeństwa
dotyczy prawa państwa członkowskiego stosowanego przez organy tego państwa – w toku
postępowania sądowego lub administracyjnego sąd lub organ administracji publicznej stwierdza
sprzeczność i wtedy powinien odmówić stosowania normy prawa krajowego.

Doktryna bezpośredniego skutku – utrwaliło ją również orzecznictwo ETS. Przepisy prawa
wspólnotowego przyznają obywatelom UE prawa podmiotowe, które powinny być chronione przez
sądy krajowe. Na bezpośrednią skuteczność składa się bezpośrednie obowiązywanie oraz bezpośrednie
stosowanie.

Wymóg efektywności – ETS wymaga od organów państwa członkowskiego (tez organów
administracji) należytej efektywności w stosowaniu prawa wspólnotowego. Wymóg ten zobowiązuje do
zwracania uwagi na regulacje wspólnotowe nawet wtedy, gdy prawo krajowe dostatecznie reguluje
daną dziedzinę. Ponadto zobowiązuje od organy do tzw. prowspólnotowej wykładni przepisów prawa
krajowego.

115. STOSOWANIE PRAWA WSPÓLNOTOWEGO W POLSCE(SFERA ADMINISTRACJI).

Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej w znaczny sposób wpłynęło na stosowanie prawa przez organy

administracyjne. W polskim systemie pojawiły się nowe źródła prawa, pochodzące od organów wspólnotowych.

Członkostwo państw w UE w silny sposób oddziałuje na prawo administracyjne, jako że w znacznym

stopniu przestaje ono być domeną prawodawcy krajowego.

Najwyraźniejsze zmiany wystąpiły w podstawach działania administracji, która zgodnie z wyrażoną w art. 7

Konstytucji zasadą legalności, działa na podstawie i w granicach prawa. W konsekwencji, od dnia akcesji,

obowiązana jest do przestrzegania wiążących norm krajowych, wspólnotowych oraz pewnych zasad określonych
w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS).

Członkostwo Polski w Unii Europejskiej postawiło zatem przed organami administracyjnymi nowe

wyzwania związane ze stosowaniem prawa.

Wyróżnić można dwa sposoby stosowania prawa wspólnotowego - bezpośredni i pośredni. Bezpośrednie

stosowanie prawa polega na tym, że normy zawarte w prawie wspólnotowym stanowią podstawę rozstrzygnięć
wydawanych przez organy danego państwa członkowskiego (np. aktów administracyjnych). Pośrednie natomiast
stosowanie tego prawa polega na tym, że organy administracyjne wydają rozstrzygnięcia zgodnie z normami
prawa krajowego, ukształtowanymi pod wpływem prawa wspólnotowego.

116. OBOWIĄZYWANIE PRAWA WSPÓLNOTOWEGO W POLSCE(SFERA ADMINISTRACJI)-
ZASADA KOMPETENCJI.
Kompetencje to prawnie określony zakres uprawnień i obowiązków przypisanych danemu podmiotowi
administrującemu, przy czy zakres ten wyznaczają przepisy określające zadania, właściwość oraz prawne formy
działania podmiotu administrującego.
Ogólnie rzecz biorąc, zasada kompetencyjności głosi, że do rozstrzygania określonej sprawy w określonej formie
może być zobowiązany (kompetentny) tylko jeden organ administracji publicznej, odznaczający się
właściwością rzeczową, miejscową i instancyjną.
Jeśli chodzi natomiast o zasadę kompetencji w prawie wspólnotowym, należy (najprawdopodobniej???)
przeprowadzić podział kompetencji Wspólnot.
Wyróżniamy:

kompetencje wyłączne – państwa członkowskie przekazały całość swoich kompetencji prawodawczych
w danych dziedzinach Wspólnocie i w tych dziedzinach nie mogą już stanowić samodzielnie prawa,

kompetencje konkurencyjne – państwa nie przekazały Wspólnocie całych swoich kompetencji
prawodawczych, a jedynie wyposażyły Wspólnoty w prawo harmonizowania przy pomocy prawa
pochodnego aktów wydawanych na poziomie krajowym,

kompetencje nadane – państwa członkowskie nadały Wspólnotom tyle uprawnień legislacyjnych
należących dotychczas do ich organów prawodawczych, ile wynika w sposób bezpośredni z traktatów,
kompetencje opierają się na konkretnie wskazanym przepisie,

kompetencje dorozumiane – wynikają z już istniejącej kompetencji i umożliwiają podjęcie działań
koniecznych dla jej skutecznego i należytego wykonania,

kompetencje dodatkowe (blankietowe) – wynikają z art. 308 TWE.

117. OBOWIĄZYWANIE PRAWA WSPÓLNOTOWEGO W POLSCE(SFERA ADMINISTRACJI)-
ZASADA SUBSYDIARNOŚCI I PROPORCJONALNOŚCI.
Zasada subsydiarności

Oględnie mówiąc, zasada subsydiarności oznacza, że wszelkie decyzje dotyczące obywateli powinny

być podejmowane na szczeblach jak najniższych i jak najbliższych obywatelom, zaś decyzje na wyższych
szczeblach winny być podejmowane tylko tam, gdzie jest to bardziej efektywne oraz wykracza poza możliwości
struktur niższego stopnia.
Wymiar wspólnotowy:

Zasada subsydiarności została wprowadzona na mocy TUE. Zasada ta stanowi, że Wspólnota działa w

granicach powierzonych jej przez Traktat oraz celów w nim wyznaczonych. W dziedzinach nie należących do
kompetencji wyłącznych Wspólnoty, podejmuje ona działania zgodnie z zasadą subsydiarności – tylko wtedy i
tylko w takim zakresie, w jakim cele proponowanych działań nie mogą być osiągnięte w sposób wystarczający
przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na rozmiary lub skutki proponowanych działań możliwe jest
lepsze ich osiągnięcie na poziomie wspólnotowym.

Zasada proporcjonalności
„[...] Istoty zasady proporcjonalności należy upatrywać w dążeniu do wyważenia proporcji w układzie
stosunków środek – cel czy też poszukiwania rozwiązań najlepiej godzących zaangażowane w sprawę interesy.”
(Kmieciak). Zasada tak jest odnoszona do rozsądnej i racjonalnie uzasadnionej ingerencji państwa w sferę
gwarantowanych konstytucyjnie (ale i nie tylko) praw i wolności jednostki. Zasada ta nakazuje, by pomiędzy
celem regulacji prawnej lub indywidualnej ingerencji władzy publicznej a przewidzianymi prawem i
stosowanymi środkami postępowania zachowana była korelacja i właściwe proporcje.
Na treść tej zasady składają się 3 podstawowe nakazy:

1. nakaz przydatności – by zamierzony środek był zdatny do realizacji danego celu,
2. nakaz konieczności – powinność ograniczenia ingerencji do niezbędnego minimum,
3. nakaz proporcjonalności (sensu stricto) – cel pozostawać powinien w odpowiednim stosunku do ciężaru

i dolegliwości podejmowanych środków.

Zasada proporcjonalności wynika pośrednio z art. 7 KPA.
Zasada proporcjonalności uznawana jest za jedną z zasad ogólnych prawa wspólnotowego. Na tej płaszczyźnie
oznacza ona zakaz dla krajowych i wspólnotowych władz ograniczania praw i wolności jednostek w stopniu
większym, niż to jest niezbędne do osiągnięcia zamierzonego celu.
Została ona określona w art. 5 TWE, który stanowi, że Wspólnota nie może wykraczać poza to, co jest
konieczne do osiągnięcia celów Traktatu.

118. KONSEKWENCJE PRZYSTĄPIENIA POLSKI DO UE W SFERZE PRAWA ADMINISTRACYJNEGO.

Konsekwencje przystąpienia do UE to:

powstanie niejako dualistycznego systemu źródeł prawa na terytorium RP,

związanie Rzeczpospolitej Polskiej prawem pierwotnym (traktatami założycielskimi) oraz prawem
tworzonym przez organy wspólnotowe,

przekazanie części kompetencji prawodawczych na rzecz Wspólnot,

uznanie zasad autonomii, nadrzędności, bezpośredniej skuteczności i bezpośredniej stosowalności
prawa wspólnotowego,

poszanowanie tzw. acquis communautaire (dorobku prawnego Wspólnot),

ochrona przez sądy krajowe praw nabytych na podstawie prawa wspólnotowego.

119. PRZEKROCZENIE GRANIC SWOBODY USTAWODAWCZEJ.
Delegacja ustawowa zawarta jest zwykle w przepisach kompetencyjnych. Pojęcie kompetencji oznacza ogólnie
zespół praw i obowiązków organu administracji publiczne – z jednoczesnym wskazaniem prawnych form
działania organu. Przepisy zawierające zakres działania nie mogą stanowić podstawy działań władczych
podejmowanych przez organ administracji publicznej. Do podjęcia konkretnych działań władczych, oprócz
przepisów określających zakres działania, musi istnieć inny przepis, czyli właśnie przepis kompetencyjny.
Kompetencje określane są w ustawach (aktach wykonawczych), regulujących poszczególne dziedziny
administracji publicznej. Ustawy te wskazują formę prawną, jaką może zastosować organ w danej sprawie.
Kompetencje organu nie mogą przez własne działania być zwiększone, uszczuplone, zmienione lub przeniesione
na inny organ. Zawsze działanie jednego organu w ramach kompetencji drugiego musi mieć wyraźną podstawę
prawną i może przyjąć postać przeniesienia kompetencji lub działania z upoważnienia organu. Zasadą jest, że
żaden organ nie może wkraczać w sferę należącą do innego organu. Organ dysponuje tylko tymi kompetencjami,
jakie przysługują mu na podstawie prawa.

120. PRZEKROCZENIE DELEGACJI USTAWOWEJ.
Subdelegacja to dalsze przekazanie kompetencji uprawnionego organu do wydania aktu prawnego, zwykle
powszechnie obowiązującego oraz zwykle przez organ wyższy organowi niższemu (sytuacja odwrotna to
dewolucja). Według Konstytucji RP subdelegacja jest zakazana.

121. PROBLEM SUBDELEGACJI.
Art. 92 ust. 2 Konstytucji RP
Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji, o których mowa w
ust.1 innemu organowi.

122. PEWNOŚĆ PRAWA.
?

123. ZASADY I STANDARDY W ZAKRESIE TREŚCI PRAWA(pytanie niepewne...).

Moim zdaniem chodzi tu ogólne cechy systemu prawnego, czyli:

jedność – tzn., że prawo obowiązujące stanowi pewną jedność,

zupełność – tzn., że prawo reguluje niemal wszystkie dziedziny życia społecznego, a gdy jakaś
dziedzina nie jest uregulowana prawnie, oznacza to, że nie jest ona doniosła prawnie; pogląd ten często
bywa krytykowany,

spójność – oznacza wymóg niesprzeczności różnorakich norm prawnych,

hierarchiczność – oznacza istnienie hierarchii norm prawnych, oraz wymóg zgodności norm prawnych
niższego rzędu z normami rzędu wyższego.

124. OGŁASZANIE ŹRÓDEŁ PRAWA.
Aby źródła powszechnie obowiązującego prawa mogły wiązać ich adresatów, muszą być ogłoszone. Wobec tego
przyjąć można domniemanie, że przepisy opublikowane w sposób prawidłowy są powszechnie znane.
Następstwem tego domniemania jest przyjęcie zasady ignorantia iuris nocet .

Prawo wspólnotowe ogłaszane jest w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (Urząd Oficjalnych Publikacji
Wspólnot Europejskich).
Zgodnie z Konstytucją RP warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest
ich ogłoszenie. Zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych określa ustawa. Istnieje ustawowy obowiązek
ogłaszania aktu normatywnego w dzienniku urzędowym.
Dziennikami urzędowymi są:

Dziennik Ustaw RP,

Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski”,

Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski B”,

Dzienniki urzędowe ministrów kierujących działami administracji rządowej,

dzienniki urzędowe urzędów centralnych,

wojewódzkie dzienniki urzędowe.

W Dzienniku Ustaw RP ogłasza się:

Konstytucję,

Ustawy,

Rozporządzenia z mocą ustawy wydawane prze Prezydenta RP,

Rozporządzenia wydawane przez Radę Ministrów, Prezesa Rady Ministrów, ministrów kierujących
działami administracji rządowej, przewodniczących określonych w ustawach komitetów będących
członkami Rady Ministrów,

Rozporządzenia wydawane przez KRRiT,

Ponadto ogłaszane są teksty jednolite wskazanych wyżej aktów prawnych

orzeczenia TK dot. wyżej wymienionych aktów prawnych i ich zgodności z konstytucją,
ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi,

orzeczenia o ważności wyborów, referendów, itd.

W „Monitorze Polskim” ogłasza się:

Zarządzenia Prezydenta wydane na podstawie ustawy,

Uchwały RM,

Zarządzenia Prezesa RM,

Teksty jednolite powyższych aktów,

Orzeczenia TK w sprawie tychże aktów,

W dziennikach urzędowych ministrów kierujących działami administracji rządowej oraz w dziennikach
urzędowych urzędów centralnych ogłasza się akty normatywne organu wydającego dziennik i nadzorowanych
przez niego urzędów centralnych, uchwały RM uchylające zarządzenia ministra, orzeczenia TK w sprawach
powyższych aktów prawnych.
W wojewódzkim dzienniku urzędowym wydawane są akty prawa miejscowego, często są one jednak ogłaszane
w sposób uproszczony, np. w formie obwieszczeń.

125. TECHNIKA SPORZĄDZANIA PRZEPISÓW PRZEJŚCIOWYCH (tylko tyle znalazłam - kserówki).
Przepisy przejściowe regulują oddziaływanie nowego prawa na stosunki powstałe podczas obowiązywania
dotychczasowego prawa. Określają sposób zakończenia postępowania w sprawach będących w toku, zakres
zachowania uprawnień i obowiązków powstałych pod działaniem dotychczasowego prawa oraz rozstrzygnięcia
dotyczące utrzymania w mocy dotychczasowych przepisów wykonawczych zanim pojawią się nowe. Określa się
je często jako graniczne wypowiedzi prawodawcy. Zasadniczym celem przepisów przejściowych jest potrzeba
dostosowania do nowo przyjętych rozwiązań prawnych struktur organizacyjnych albo unormowań niejako
zewnętrznych wobec danego aktu normatywnego.
Wyróżniamy przepisy przejściowe:

o charakterze materialnym – znoszące dotychczasowe regulacje prawne,

o charakterze organizacyjnym – przekształcające dotychczasowe stosunki prawne wedle nowej
regulacji,

o charakterze proceduralnym – zapewniające trwałość prawomocnie ustalonych stosunków prawnych,
szczególnie w kategoriach praw nabytych.

Przepisy przejściowe o charakterze proceduralnym budowane są wg jednej z trzech zasad:

1. jedności procesu, czyli stosowania uregulowań dotychczasowych, aż do zakończenia postępowania

prawomocnym rozstrzygnięciem,

2. aktualności procesu – a więc stosowania w postępowaniu nowych reguł, natychmiast po ich wejściu w

życie,

3. stadiów procesowych – co oznacza stosowanie uregulowań dotychczasowych we wcześniejszym toku

postępowania, uregulowań zaś nowych w toku późniejszym.

126. OBEJŚCIE PRAWA (słabo, radzę poszukać jeszcze samemu).
Pojęcie „obejście prawa” wywodzi się z łacińskiego zwrotu „praeter legem” (dosłownie „obok prawa”). Pojęcie
to oznacza działanie nie będące w sprzeczności z prawem obowiązującym, ale także działanie nie przewidziane
przez to prawo.

127. KONSTYTUCYJNE REGUŁY STANOWIENIA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO.
?

128. PODSTAWOWE ZASADY W ZAKRESIE TWORZENIA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO(ZASADY
OPPRAWNEJ LEGISLACJI).
Ogólnie rzecz biorąc, tzw. zasady poprawnej (często przyzwoitej) legislacji wynikają z zasady demokratycznego
państwa prawnego i zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa. Są to przede
wszystkim:

zasada nie działania prawa wstecz (lex retro non agit),

zasada ochrony praw słusznie nabytych,

zgodność z zasadą proporcjonalności, przewidywalność i stabilność prawa,

wymóg zachowania odpowiedniego okresu vacatio legis,

zachowanie zasady sprawiedliwości społecznej (często określana jako zasada najważniejsza),

zakaz stanowienia aktów normatywnych sprzecznych niezgodnych z aktami normatywnymi wyższego
rzędu,

nakaz działania organów tylko w granicach prawa.

Powyższy zbiór zasad nie ma charakteru zamkniętego, szczególne zasady są określane ze względu na konkretny
przypadek, np. badania zgodności ustawy z konstytucją, czy zgodności aktu normatywnego lub
administracyjnego z ustawą.

129. OBOWIĄZKI USTAWODAWCY WYNIKAJĄCE Z ZASADY PROPORCJONALNOŚCI.
Zasada ta została wyrażona pośrednio w art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz art. 7 KPA, posiada uniwersalny
charakter i jest nieodłącznym komponentem zasady demokratycznego państwa prawnego oraz ochrony praw
jednostki. Odnosi się zarówno do sfery stanowienia, jak i stosowania prawa. Uznawana jest także za jedną z
zasad ogólnych prawa wspólnotowego.
Wynikające z zasady proporcjonalności obowiązki ustawodawcy:

wyważenie proporcji w układzie stosunków „środek – cel”,

poszukiwanie rozwiązań najlepiej godzących zaangażowane w określoną sprawę interesy,

rozsądna i racjonalnie uzasadniona ingerencja państwa w sferę gwarantowanych konstytucyjnie
wolności i praw jednostki,

wymóg, by wybrać z kilku możliwych najmniej uciążliwy dla jednostki środek,

zakaz nadmiernej ingerencji.

Zasada proporcjonalności to także 3 podstawowe nakazy:
1. nakaz przydatności – wymóg, by przewidziany środek był zdatny do realizacji określonego celu,
2. nakaz konieczności – powinność ograniczenia ingerencji państwa do koniecznego minimum,
3. nakaz proporcjonalności (tzw. nakaz proporcjonalności w ścisłym tego słowa znaczeniu) – cel powinien

pozostawać w odpowiednim stosunku do ciężaru i dolegliwości podejmowanych środków.

130. LEGITYMIZACJA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO(STANOWIONEGO).
?

131. LUZY NORMATYWNE W ADMINISTRACJI. PODSTAWOWE KATEGORIE.
Luzy normatywne nieodłącznie związane są ze sferą pojęć niedookreślonych, uznaniem administracyjnym oraz
odesłaniami pozasystemowymi.
Sfera pojęć niedookreślonych – jest nieodłącznym elementem każdego systemu prawnego, czyni ten system
bardziej elastycznym i wrażliwym na rzeczywistość, ale jednocześnie tworzy pewne niebezpieczeństwo:

przesunięcie ciężaru określania treści normy prawnej z organów prawodawczych na organy
administracji, co w praktyce oznacza faktyczne prawotwórstwo tych drugich,

nadanie cech legalności tym działaniom organów administracji publicznej, które są zwyczajnymi,
doraźnymi działaniami instrumentalnymi,

przeniesienie punktu ciężkości z kryteriów prawnych i gospodarczych na instrumentalne kryteria
pozaprawne i pozaekonomiczne o dużym stopniu niepewności, co wpływa na wzrost kryminogenności
praktyki stosowania prawa.

Z pojęć nieostrych nie wynika swoboda wykładni prawa, lecz kompetencja posługiwania się w jego stosowaniu
zasadami prawa oraz ocenami pozaprawnymi., do odtwarzania treści tychże pojęć na podstawie obowiązującego
prawa i z uwzględnieniem różnego rodzaju metod wykładni, zasad wnioskowania i reguł inferencyjnych.
Uznanie administracyjne – należy odróżnić je od sfery pojęć niedookreślonych, która podlega pełnej wykładni w
procesie interpretacji prawa. Uznanie administracyjne krótko mówiąc, polega na wyborze konsekwencji
zaistnienia normy prawnej w odniesieniu do konkretnego stanu faktycznego i wynika przede wszystkim z
materialnego prawa administracyjnego. Uznanie administracyjne oznacza, że organowi administracji przyznaje
się możliwość dokonania wyboru spośród dwóch lub więcej dopuszczonych przez ustawę, równowartościowych
prawnie rozwiązań.
Odesłania pozasystemowe – łączy się bezpośrednio z problemem uznania administracyjnego i pojęć nieostrych.
Oprócz norm prawnych, które wyznaczają podstawową platformę etycznych stosunków, równie ważne są inne
normy, reguły i zasady. Odesłania pozasystemowe można by więc nazwać środkiem łączności prawa
stanowionego z innymi regulatorami rzeczywistości społecznej. Normy prawne odsyłające pozasystemowo
odsyłają do norm, reguł i zasad, które przez sam fakt odesłania nie stają się normami prawnymi. Możemy
wyróżnić odesłania bezpośrednie (gdy przepis prawny odsyła bezpośrednio do .np. zasad prakseologicznych,
tzn. wymienia jej jako reguły odniesienia) oraz odesłania pośrednie (gdy zastosowanie np. zasad
prakseologicznych pozostawia się domyślności adresatów prawnych, w tym też organów administracji
publicznej).

132. ANALOGIA W PRAWIE ADMINISTRACYJNYM.
Analogia w prawie jest wnioskowaniem prawniczym, zakładającym istnienie pewnego wspólnego elementu
umożliwiającego porównanie. Największe znaczenie analogia uzyskała sobie w systemie common law.
Analogia jest przede wszystkim sposobem „zapełniania” luk w prawie.
Wyróżnić możemy analogię legis, czyli wnioskowanie z przepisów prawa, oraz analogię iuris, czyli
wnioskowanie z całości prawa, z jego ogólnych zasad. Posługiwanie się analogią w różnych działach prawa jest
różnie postrzegane (w prawie karnym np. analogia jest zakazana).
W prawie administracyjnym posługiwanie się analogią wywołuje spory. Obecnie dopuszcza się stosowanie
analogii legis, co nie znaczy, że można to czynić w sposób nieograniczony. Smoktunowicz stwierdził, że
analogia legis „jest to metoda zapełniania luk w prawie przez zastosowanie do sytuacji nieunormowanych
przepisu przeznaczonego do sytuacji innej, ale do niej bardzo podobnej”.
W przepisach prawa administracyjnego nie znajdujemy ani nakazu, ani zakazu sięgania do analogii. Jako nakaz
bywa często traktowane sformułowanie „o odpowiednim stosowaniu”.
Niedopuszczalne jest w sferze prawa administracyjnego posługiwanie się analogią na niekorzyść jednostki i
innych osób, korzystanie natomiast z niej służy doskonaleniu prawa administracyjnego i funkcjonowania
administracji.

D. FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI

133. FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI.
Brak jest definicji legalnej prawnych form działania administracji, wobec czego pojęciem tym zajmuje się
doktryna i orzecznictwo.
Starościak – prawna forma działania administracji to określony przepisem prawa typ konkretnej czynności
organu administracyjnego, innymi słowy – dopuszczony prawem środek zastosowany przez administrację dla
załatwienia określonej sprawy.
Określenie prawnych form działania administracji możliwe jest na podstawie analizy treści aktów
normatywnych. System prawnych form działania administracji stanowi dorobek teorii oraz orzecznictwa
sądowego i nie jest całkowicie skodyfikowany.

134. PODZIAŁ FORM DZIAŁANIA ADMINISTRACJI.
Sfera zewnętrzna (wobec podmiotów nie powiązanych służbowo i organizacyjnie z organem administracji):

1. akty normatywne,
2. akty administracyjne,
3. umowy, ugody, porozumienia administracyjne,
4. prowadzenie działalności społeczno – organizatorskiej.

Sfera wewnętrzna (wobec podmiotów związanych z organem organizacyjnie lub służbowo):

1. polecenia służbowe,
2. akty generalne stosowania prawa (wytyczne, okólniki, instrukcje),

3. czynności materialno – techniczne.

Ponadto formy działania administracji możemy podzielić na:

1. formy stanowienia prawa – np. akty normatywne,
2. formy stosowania prawa – np. akty administracyjne,
3. formy przestrzegania prawa – np. polecenia służbowe

135. AKTY NORMATYWNE.
Akt normatywny jest władczą formą działania administracji. Ma zastosowanie zarówno w sferze zewnętrznej,
jak i wewnętrznej administracji. Z akty normatywne należy uznać wszelkie akty zawierające treści normatywne,
wydawane przez administrację publiczną na podstawie i w granicach prawa.
Upoważnienia do stanowienia aktów normatywnych zawarte są w ustawach. Upoważnienie może mieć charakter
obligatoryjny lub fakultatywny. Jedynie wydawane przez organy administracji lokalnej akty zawierające
przepisy porządkowe oparte są na klauzuli generalnej „jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia
obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego” (art. 40 ust. 3 ustawy o
samorządzie gminnym z 1990 r.). Akty normatywne o charakterze wewnętrznym wydawane są na podstawie
norm kompetencyjnych zawartych nie tylko w ustawach, ale też w innych, podustawowych aktach
normatywnych.
Akt normatywny ma najczęściej charakter generalny i abstrakcyjny.
Forma aktów normatywnych wydawanych przez organy administracji to rozporządzenia, zarządzenie i uchwała.

136. AKTY ADMINISTRACJI.
?

137. AKTY ADMINISTRACYJNE.

Akt administracyjny to sformalizowany objaw woli podmiotu administrującego, podjęty w wyniku określonego
postępowania, na podstawie prawa i w granicach przysługujących temu podmiotowi kompetencji, skierowany do
indywidualnego adresata w konkretnej sprawie, wywołujący skutki prawne w sferze prawa administracyjnego, a niekiedy
również w sferze innych działów prawa.

Cechy akty administracyjnego:

1. jest jednostronny – ostateczne sformułowanie treści aktu należy do uprawnionego organu,
2. jest władczy – wykonanie jest zagwarantowane możliwością użycia przymusu,
3. jest zgodny z prawem: akt jest wydawany w odpowiedniej procedurze (głównie KPA) oraz w

odpowiedniej formie,

4. jest czynnością prawną – tworzy, przekształca, znosi stosunki prawne,
5. jest czynnością podmiotu administrującego
6. jest aktem podwójnie konkretnym – skierowany do zindywidualizowanego adresata w konkretnej

sprawie,

7. wiąże adresata, organ wydający i inne podmioty,
8. wywołuje skutki zawsze w sferze prawa administracyjnego i niekiedy w innych działach prawa,
9. organ wydający jest jednocześnie stroną,
10. akt administracyjne powinien być wydany z właściwym wykorzystaniem samodzielności podmiotu

administrującego.

Dwoma podstawowymi formami aktu administracyjnego są decyzja i postanowienie (postanowienie to typowy
akt stosowania prawa procesowego, wydawany w toku postępowania i dotyczący postępowania - np. odroczenie
posiedzenia).

138. RODZAJE AKTÓW ADMINISTRACYJNYCH.
Kryterium treści:

nakazy,

zakazy,

akty kształtujące (pozwolenia, zezwolenia)

akty ustalające sytuacje prawną osób i rzeczy;

Kryterium charakteru stosunku organu administracji wydającego akt do adresata:

zewnętrzne – kierowane do podmiotów prawa administracyjnego,

wewnętrzne – kierowane do podmiotów podległych służbowo i organizacyjnie organowi wydającemu
akt;

Kryterium sposobu kształtowania stosunków prawnych:

akty konstytutywne – mają charakter twórczy: tworzą, przekształcają lub znoszą stosunek prawny,
wiążą ex nunc,

akty deklaratoryjne - potwierdzają jedynie, że w danej sytuacji faktyczne tworzą się dane prawa i
obowiązki, wiążą z mocą wsteczną – ex tunc;

Kryterium punktu widzenia adresata:

akty pozytywne – przyznają adresatowi uprawnienia,

akty negatywne – nakładają obowiązki lub odmawiające przyznania uprawnień, o które adresat się
ubiegał;

Kryterium wpływu adresata na ukształtowanie aktu:

akty zależne od woli adresata – np. decyzja o zmianie nazwiska, pozwolenia na budowę,

akty niezależne od woli adresata;

Kryterium stopnia związania organu wydającego akt przepisami prawa:

akty związane – akty, których warunki podjęcia zostały wyraźnie określone w przepisach prawa,

akty swobodne, oparte na uznaniu administracyjnym;

Kryterium sposobu rodzenia skutków prawnych:

akty rodzące bezpośrednio skutki cywilno-prawne (np. decyzja wywłaszczeniowa),

akty wywołujące pośrednio skutki cywilno-prawne;

Ponadto wyróżniamy akty regulujące sytuację prawną:

osób,

rzeczy;

139. WADLIWOŚĆ ISTOTNA I NIEISTOTNA AKTU ADMINISTRACYJNEGO.

Wadliwość istotna aktu administracyjnego może powodować uchylenie lub zmianę aktu. Akty

administracyjne o najwyższym stopniu wadliwości, obciążone szczególnie istotnymi wadami, traktowane są jak
akty nieważne. Nieważnymi są akty wydane przez organ niewłaściwy rzeczowo i miejscowo, zawierające
oczywiste wady procesowe (np. zostały wydane bez podstawy prawnej). Akt dotknięty szczególnie ciężkimi
wadami w istocie nie jest aktem administracyjnym, nie ma zatem mocy wiążącej, nie wynikają dla nikogo z
takiego aktu żadne prawa ani żadne obowiązki. Istnieje pojęcie „domniemania ważności aktu
administracyjnego” – dopóki akt administracyjny wadliwy nie został zmieniony lub uchylony w odpowiedniej
procedurze, uważany jest za ważny i wywołujący skutki prawne. Zmiana wadliwego aktu prawnego działa ex
nunc.

Wadliwość nieistotna – akt dotknięty wadą nieistotną wiąże adresata, jest aktem ważnym. Przykładem

takiego rodzaju wadliwości jest np. brak pouczenia o prawie do odwołania się do organu wyższej instancji. Taka
wadliwość nie pociąga za sobą ani nieważności, ani potrzeby uchylania danego aktu. Sposobem naprawienia jest
sprostowanie, usunięcie błędów lub dokonanie uzupełnienia.

140. TRWAŁOŚĆ I WZRUSZALNOŚĆ AKTÓW ADMINISTRACYJNYCH.
Trwałość aktu administracyjnego, inaczej jego niezmienialność w doktrynie i aktach prawnych określana jest
także pojęciami ostateczność i prawomocność.
Ostateczność oznacza brak możliwości zakwestionowania aktu administracyjnego zwykłymi środkami kontroli
w postępowaniu administracyjnym. Adresat nie może już skutecznie wzruszyć aktu administracyjnego.
Prawomocność oznacza niemożność złożenia skargi na dany akt administracyjny. Wyróżniamy prawomocność:

formalną – czyli niezaskarżalność aktu (stan, w którym adresatowi nie przysługuje prawo do wniesienia
zwyczajnego środka prawnego, umożliwiającego wzruszenie aktu). Prawomocny formalnie może być
akt od chwili jego wydania, jeśli środek odwoławczy nie przysługuje, lub gdy upłynął termin do
wniesienia środka odwoławczego.

Materialną – czyli absolutną niezmienność aktu albo dopuszczenie zmiany aktu tylko w sytuacjach
wyjątkowych, akt taki wiąże zarówno strony, jak i organy. Prawomocność ta oznacza niewzruszalność
aktu. Każdy akt prawomocny materialnie jest też prawomocny formalnie.

141. WADLIWOŚĆ AKTÓW ADMINISTRACYJNYCH.
Aktami wadliwymi są akty:

wydane przez niewłaściwy organ, który nie posiada odpowiedniej właściwości rzeczowej i miejscowej
(tzn. organ nieuprawniony),

wydane w sprzeczności z prawem materialnym,

wydane w sprzeczności z prawem procesowym – w nieodpowiednim trybie.

Wyróżniamy wadliwość istotną i nieistotną (pyt. 139)

142. TZW. „NIEAKTY”.
Nieakty, czyli akty pozorne, to takie które tylko pozornie mogą wydawać się aktami administracyjnymi. Z
nieaktem mamy do czynienia, gdy:

organ wydający nie posiada do tego kompetencji,

nie zachowano odpowiedniej procedury wydawania aktu,

gdy treść aktu stanowi tzw. „bezprawie legislacyjne”

Nieakty nie leżą w sferze prawa, nie wchodzą do obrotu prawnego, nie mają cechy prawomocności, nikogo nie
wiążą, nie trzeba więc usuwać ich z porządku prawnego.

143. AKTY GENERALNE STOSOWANIA PRAWA.
Akty generalne stosowania prawa należą do władczych form działania administracji. Generalność tych aktów
upodabnia je do aktów normatywnych.
Różnica między aktami normatywnymi a aktami generalnymi stosowania prawa jest taka, że akty normatywne
służą tworzeniu norm, natomiast akty generalne służą stosowaniu prawa, zawierając wskazówki interpretacyjne,
jak rozumieć określone normy prawne.
Podstawa prawna aktów generalnych stosowania prawa to normy kompetencyjne zawarte w ustawach lub w
aktach podustawowych.
Akty generalne stosowania prawa są aktami kierownictwa wewnętrznego w administracji, obowiązują tylko w
sferze wewnętrznej. Aktami takimi są różnego rodzaju wytyczne, okólniki, pisma okólne, instrukcje,
wyjaśnienia, które zawierają wskazówki interpretacyjne dotyczące norm już obowiązujących.

144. DECYZJA ADMINISTRACYJNA JAKO PODSTAWOWY AKT ADMINISTRACYJNY.
Decyzja jest podstawowym, kwalifikowanym aktem administracyjnym, wydawanym w trybie Kodeksu
postępowania administracyjnego. O pozycji decyzji jak podstawowego aktu stosowania prawa świadczy
domniemanie załatwienia sprawy w formie decyzji administracyjnej. Jeżeli przepis prawa nie wskazuje formy, w
jakiej należy załatwić sprawę, domniemywa się, iż ma być ona załatwiona w formie decyzji administracyjnej.

145. DECYZJA ADMINISTRACYJNA. ISTOTA I PODSTAWOWE CECHY.
Wg orzecznictwa NSA „istotą decyzji administracyjnej jest autorytatywna konkretyzacja sytuacji prawnej
indywidualnie określonego podmiotu w danej sprawie. Decyzje rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości
lub w części albo w inny sposób kończą sprawę w danej instancji. (art.104. ust. 2 KPA)

146. PRZYRZECZENIE WYDANIA DECYZJI ADMINISTRACYJNEJ(PROMESA).

Promesa to inaczej przyrzeczenie publiczne, które jest konstrukcją nie w pełni sformalizowaną i

zinstytucjonalizowaną, generalnie nie uregulowaną przepisami prawa administracyjnego. Wobec tego możliwość
wydania promesy musi być uregulowana w konkretnym przepisie. Istotą promesy jest oświadczenie woli organu
administracji publicznej )w różnej formie), w którym zobowiązuje się on wprost lub w sposób dorozumiany do
konkretnego zachowania w przyszłości, np. do wydania aktu o oznaczonej treści, poszanowania nabytych
wcześniej uprawnień, podjęcia określonych czynności.

Przyrzeczenie publiczne może występować w sferze stanowienia i stosowania prawa, wiązać się ze

stosowaniem przez organ administracji publicznej rożnych prawnych form działania, z tych względów nie może
być wiązane tylko i wyłącznie z rozpatrywaniem sprawy w formie decyzji administracyjnej (choć w takim
wypadku występuje najczęściej).

Promesa jest wydawana na piśmie i nie jest decyzją administracyjną! Ma zawsze z góry określony czas

wydania decyzji. Istotnym elementem jest niemożność odmowy przez organ przyrzeczonego zachowania.
Wyjątki od tej zasady muszą być wyraźnie przewidziane przez przepisy.

Instytucja promesy wywodzi się z zasady zaufania do Państwa, łączącej się z zasadą demokratycznego

państwa prawnego.

O przyrzeczeniu tym mówimy publiczne, ponieważ:
-

wydawane jest przez organ administracji publicznej,

ma podstawę prawną w prawie administracyjnym,

jest aktem jednostronnych (organ działa władczo).

Najczęściej wydanie promesy poprzedza wydanie decyzji.

147. ELEMENTY DECYZJI ADMINISTRACYJNEJ.

Elementy (składniki) decyzji administracyjnej zostały określone w art. 107 § 1 KPA.

„Decyzja powinna zawierać: oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania, oznaczenie strony

lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie, czy i w
jakim trybie służy od niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby
upoważnionej do wydania decyzji. Decyzja, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu
powszechnego lub skarga do sądu administracyjnego, powinna zawierać ponadto pouczenie o dopuszczalności
wniesienia powództwa lub skargi.”

148. PODSTAWA PRAWNA DECYZJI ADMINISTRACYJNEJ.

Podstawą prawną wydania decyzji administracyjnej może być wyłącznie przepis zawarty w ustawie lub

akcie wykonawczym wydanym na podstawie i w ramach upoważnienia zawartego w ustawie. Wg orzecznictwa
NSA postawą może być wyłącznie norma materialna ustanowiona przepisem powszechnie obowiązującym.

149. PRAWOMOCNOŚĆ I OSTATECZNOŚĆ DECYZJI.



------------ to jest na str. 391 Stahl

Oznacza to samo, co prawomocność i ostateczność aktów administracyjnych (patrz pyt. 140).

150. WZRUSZALNOŚĆ DECYZJI ADMINISTRACYJNYCH W TOKU INSTANCJI.
Wzruszalność decyzji administracyjnych w administracyjnym toku instancji reguluje rozdział 10 KPA.
Wg przepisów KPA:

od decyzji wydanej w pierwszej instancji służy odwołanie tylko do jednej instancji, a organem
właściwym do jego rozpatrzenia jest organ administracji publicznej wyższego rzędu, chyba że ustawa
przewiduje inny organ odwoławczy,

od decyzji wydanych w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegia odwoławcze nie
służy odwołanie, ale możliwe jest złożenie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy,

odwołanie nie wymaga szczególnego uzasadnienia,

odwołanie wnosi się do odpowiedniego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał
decyzję, w terminie czternastu dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji stronie,

decyzja nie ulega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, natomiast odwołanie
wstrzymuje wykonanie decyzji (wyj. Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności – organ może
wstrzymać w uzasadnionych wypadkach natychmiastowe wykonanie decyzji, lub decyzja podlega
natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy),

organ, który wydał decyzję, zawiadamia strony o wniesieniu odwołania,

gdy odwołania wniosły wszystkie strony, a organ administracji publicznej, który wydał decyzję, uzna to
odwołanie za zasadne, może wydać nową decyzję, w której uchyli lub zmieni zaskarżoną decyzję –
instytucja samokontroli decyzji; od tej nowej decyzji przysługuje stronom odwołanie,

zasada ograniczonej rozporządzalności – strona może cofnąć odwołanie przed wydaniem decyzji przez
organ odwoławczy, organ jednak nie uwzględni tego cofnięcia, jeśli prowadziłoby to do utrzymania w
mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny,

Organ może utrzymać w mocy zaskarżoną decyzję, może uchylić decyzję w całości bądź w części i w
tym zakresie orzec co do istoty sprawy, bądź uchylając tę decyzję umorzyć postępowanie w pierwszej
instancji, może też umorzyć postępowanie odwoławcze,

Organ może wydać tzw. decyzję kasacyjną – uchylić decyzję w całości i przekazać sprawę do
ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji,

Organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona
decyzja rażąco narusza prawo lub rażąco narusza interes społeczny.

151. NADZWYCZAJNE ŚRODKI WZRUSZANIA DECYZJI
ADMINISTRACYJNYCH(STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI, WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA).
Nadzwyczajne środki wzruszania decyzji służą przełamywaniu domniemania zgodności z prawem, z
Konstytucją. Środki nadzwyczajne wzruszenia decyzji administracyjnej to:
-

uchylenie bądź zmiana w trybie art. 154 i 155 KPA,

tzw. wywłaszczenie z prawa – uchylenie bądź zmiana w całości lub w części przez wojewodę lub
ministra decyzji, która jest zgodna z prawem, gdy ma to zapobiec zagrożeniu życia, zdrowia, porządku
publicznego, czyli w nadzwyczajnych sytuacjach;

stwierdzenie nieważności,

wznowienia postępowania.

Stwierdzenie nieważności
Nieważność stwierdza się , gdy naruszono materialne przepisy prawa. Można ją stwierdzić bezterminowo –
nie występuje wtedy instytucja przedawnienia.
Przesłanki do stwierdzenia nieważności:
-

wydanie decyzji przez organ niewłaściwy,

najczęstsza – brak podstawy prawnej lub wydanie decyzji z rażącym naruszeniem prawa.

Przesłanki kwalifikowane:
-

decyzja zawiera normy, które same przewidują nieważność decyzji z mocy samego prawa (musi przy
tym być decyzja organu administracji o stwierdzeniu nieważności poprzedniej decyzji),

przewiduje się, że wykonanie decyzji spowoduje czyn zagrożony karą,

niewykonalność decyzji (od dnia wydania, o charakterze trwałym),

skierowanie decyzji do osoby, która nie jest stroną w sprawie,

sytuacja, gdy sprawa była zakończona inną decyzją ostateczną (powaga sprawy osądzonej).

Wznowienie postępowania
Wznowić postępowanie można ze względów formalnych.
Przesłanki wznowienia postępowania:
-

dowody, na których oparto rozstrzygnięcie okazały się fałszywe,

decyzję wydano w wyniku przestępstwa,

decyzje wydał organ podlegający wyłączeniu ze względu na uczestnictwo przy tworzeniu prawa,

gdy strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu (np. organ nie zawiadomił o
postępowaniu),

wyjście na jaw istotnych dowodów, okoliczności faktycznych, które musiały istnieć w momencie
wydania decyzji),

brak rozstrzygnięcia zagadnień wstępnych,

wydanie decyzji w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie, które później zostały uchylone,

ponadto można zażądać wznowienia postępowania, gdy TK stwierdził niezgodność z Konstytucją aktu
normatywnego, na podstawie którego wydano decyzję.

152. UMOWA ADMINISTRACYJNA.

Instytucja umowy administracyjne nie jest uregulowana w prawie polskim, ale pojęcie to da się uzasadniać

na zasadach zwyczaju.

Część przedstawicieli doktryny neguje koncepcję umowy administracyjnej, twierdząc, że istnieje jedynie

umowa cywilnoprawna, często jednak podkreślane są różnice miedzy tymi umowami, co przeczy koncepcjom
negującym umowę administracyjną.

Umowa administracyjna to umowa, na mocy której organ administracji publicznej przekazuje podmiotom

prywatnym (osobom fizycznym, osobom prawnym, fundacjom) wykonywanie prostych zadań z zakresu
administracji publicznej.

Umowa administracyjna jest regulowana przepisami prawa administracyjnego. Specyficzny jest tu

przedmiot umowy – czyli wykonywanie zadań z zakresu administracji publicznej. Przy zawarciu umowy
administracyjnej następuje ograniczenie autonomii stron, zachwiana zostaje zasada ich równości, ponieważ
podmiot publiczny stoi na pozycji uprzywilejowanej. Organ administracji publicznej podpisując umowę z
podmiotem prywatnym musi zagwarantować, że podmiot ten będzie wykonywał zadania na rzecz powszechnego
odbiorcy i że będzie to robił w sposób ciągły, trwały. Podmiot prywatny nie ma swobody w ustalaniu cen usług,
te usługi powinny być powszechnie dostępne i tanie. Organ administracyjny, podpisując umowę z podmiotem
prywatnym przekazuje mu swoje pewne kompetencje władcze.

153. UMOWA CYWILNOPRAWNA(słabo – notatki).

Umowa cywilnoprawna regulowana jest przepisami prawa cywilnego, przedmiot tej umowy może być

praktycznie dowolny. Umowa cywilnoprawna zawierana jest na podstawie zasad autonomii stron oraz ich
całkowitej równości (żadna ze stron nie stoi na pozycji uprzywilejowanej).

154. UGODA ADMINISTRACYJNA.

Instytucję ugody administracyjnej przewiduje KPA. Ma ona charakter ugody między stronami postępowania

administracyjnego, zawieranej w toku tego postępowania przez organem administracji publicznej, przed którym
toczy się postępowanie.

Przedmiot ugody jest zawężony do spraw indywidualnych z zakresu administracji publicznej,

rozstrzyganych w trybie decyzji administracyjnej, a sama ugoda zastępuje tę decyzję po jej zatwierdzeniu przez
właściwy organ. Zawarcie ugody jest możliwe tylko w toku postępowania administracyjnego i tylko wtedy, gdy
w postępowaniu tym uczestniczą co najmniej dwie strony o różnych interesach.

155. POROZUMIENIE ADMINISTRACYJNE.

Nie w prawie polskim generalnych zasad co do instytucji porozumień administracyjnych. Przyjmuje się, że porozumienia
administracyjne oparte są na dobrowolności i równorzędności stron porozumienia.

Istotą porozumienia administracyjnego jest współdziałanie niezależnych podmiotów w celu stworzenia
formalnych podstaw wspólnej realizacji określonych zadań administracyjnych oraz podjęciu
zsynchronizowanych działań faktycznych i prawnych w celu wykonania zawartego aktu.
Główne cechy porozumienia to:

równorzędność stron porozumienia

strony porozumienia są podmiotami administracji publicznej,

cel i przedmiot porozumienia – współdziałanie przy wykonywaniu działań,

podstawa prawna – przepisy prawa ustrojowego lub materialnego prawa administracyjnego.

Istotną modyfikacje cech porozumienia administracyjnego stanowi nadzór wojewody nad wykonywaniem
porozumień.

156. PARTNERSTWO PUBLICZNO-PRYWATNE. (PPP).
Problematyka wdrażania PPP w gospodarce komunalnej i usługach społecznych jest bardzo szeroka, ponieważ
każdy rodzaj usług komunalnych i społecznych oraz administracyjnych to odrębna materia spraw, o własnej
specyfice i problematyce w zakresie:

zarządzania, organizacji i finansowania oraz kwestii majątkowych i regulacji prawnych,

podatności na prywatyzację i restrukturyzację,

potrzeb infrastrukturalnych i technologicznych,

ochrony środowiska, podnoszenia standardów jakości i dostępności usług,

dostosowania do wymogów UE.

Pojęcie PPP jest dość nowe, ponadto nie jest pojęciem prawnym. Stosowane jest potocznie i opisuje
wielowymiarową rzeczywistość działań prawnych i faktycznych, podejmowanych w wyniku współpracy miedzy
podmiotami publicznymi a prywatnymi, przy założeniu wzajemnego zaangażowania instytucjonalnego i
kapitałowego oraz mniej lub bardziej solidarnego podziału korzyści i ryzyka.
Ze sfery publicznej zwykle stroną PPP są jednostki samorządu terytorialnego (JST), które mogą w granicach
swoich kompetencji powierzać wykonywanie zadań z zakresu gospodarki komunalnej osobom fizycznym,
osobom prawnym lub innym jednostkom organizacyjnym nie posiadającym osobowości prawnej, w drodze
umowy na zasadach ogólnych, z zastosowaniem przepisów o zamówieniach publicznych.
Wykonywanie tych zadań może być prowadzone w oparciu o dodatkowe uregulowania dotyczące wykonywania
praw majątkowych, w tym przeznaczenia i sposobu wykorzystania mienia komunalnego.
JST w oparciu o przepisy KC może:

wchodzić w stosunki kontraktowe,

nabywać, korzystać i rozporządzać swym majątkiem.

Podstawową zasadą PPP (art. 353

KC) jest stwierdzenie, że strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek

prawny wedle swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku,
ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Najważniejsze umowy zawierane w ramach PPP to:

zlecenie,

umowa o dzieło,

umowy najmu, dzierżawy, leasingu,

użyczenia, pożyczka, umowa o rachunek bankowy,

ubezpieczenia, poręczenia,

ugody,

sprzedaż, dostawa, o roboty budowlane, przewozu.

157. CZYNNOŚCI MATERIALNOTECHNICZNE.
Czynności materialno – techniczne stanowią grupę czynności faktycznych administracji, które wywołują skutki
prawne drogą faktów, a tym samym zaliczane są do grupy faktów prawnych.
Cechy działań faktycznych administracji to:

są podejmowane na podstawie i w celu wykonania obowiązujących norm prawnych,

stanowią fragment realizacji zadań państwa,

podlegają kontroli, której zasadniczym kryterium jest zgodność z prawem,

nie są skierowane bezpośrednio na tworzenie, modyfikację, znoszenie stosunków prawnych,

pomimo to mogą wywoływać określone skutki prawne.

Czynności materialno – techniczne określane są jako służące bezpośredniej i praktycznej realizacji konkretnych
zadań administracji. Czynności materialno – techniczne są bardzo zróżnicowane, a co za tym idzie zróżnicowane
są ich podstawy prawne i tryb ich podejmowania. Wszystkie czynności materialno – techniczne muszą mieć
podstawę prawną, ponieważ są to czynności, za pomocą których administracja wkracza w sposób władczy w
sferę praw i obowiązków obywateli oraz podmiotów usytuowanych na zewnątrz określonego układu
organizacyjnego administracji. Czynnościami o charakterze zewnętrznym są np.: kontrola prowadzona przez
organy nadzoru budowlanego, legitymowanie przez policjanta uczestników ruchu drogowego.
Do czynności materialno – technicznych o charakterze wewnętrznym należą m.in.: sporządzanie protokołów z
posiedzeń organu kolegialnego. Ogólnie mówiąc są to czynności związane z obsługa administracji.
Czynności te a reguły podlegają kontroli sądowej, ale nie każda czynność materialno – techniczna może być
przedmiotem zaskarżenia do sądu administracyjnego, a tylko taka, która dotyczy przyznania, stwierdzenia albo
uznania uprawnienia bądź obowiązku wynikającego z przepisów prawa – lub taka czynność materialno –
techniczna, prawna lub faktyczna, której podjęcie prowadzi do naruszenia praw osób trzecich. Prawo do skargi

obejmuje również sytuacje, gdy właściwy organ nie podejmuje czynności, o jakich mowa, choć jest do tego
prawnie zobowiązany lub gdy odmawia ich podjęcia bądż podejmując je, narusza prawa osób trzecich.

158. KONTROLA W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Kontrola to wg Starościaka „obserwowanie, ustalanie czy wykrywanie stanu faktycznego – porównywanie
rzeczywistości z zamierzeniami, występowanie przeciwko zjawiskom niekorzystnym i sygnalizowanie
jednostkom kompetentnym o dokonanych spostrzeżeniach – bez decydowania jednak o zmianie kierunku
działania jednostki skontrolowanej”.
Pojęcie „kontrola administracji” może być używane w pojęciu węższym – kontrola działania organów
administracji, oraz w znaczeniu szerszym – jako również kontrola wykonywana przez organy administracji
wobec innych podmiotów.
Kontrola jest działaniem polegającym na:

badaniu istniejącego stanu rzeczy,

zestawieniu tego, co się dzieje w rzeczywistości, z tym co powinno być,

gdy istnieją rozbieżności – ustalenie ich przyczyn,

sformułowaniu zaleceń mających na celu wskazanie sposobu usunięcia niepożądanych zjawisk i
pozwalających na zapobieżenie w przyszłości powstawaniu określonych rozbieżności.

Kontrola obejmuje ciąg działań podmiotu kontrolowanego, a nie tylko ostatni etap tych działań. Podstawa
prawna kontroli może wynikać z przepisów prawa, lub ze stosunku zależności organizacyjnej i służbowej.
Miernikami kontroli są kryteria: legalności, celowości, rzetelności, gospodarności, zgodności z polityką rządu.
Weryfikacja działań podmiotu kontrolowanego nie należy do podmiotu kontrolującego, lecz do organu
zwierzchniego nad organem kontrolowanym. Należy tu odróżni pojęcie kontroli od pojęcia nadzoru, które
oznacza prawa do wydawania dyrektyw o zmianie kierunku działania.
Cechy prawidłowo przeprowadzonej kontroli to:

oficjalność, czyli podjęcie z urzędu,

aktywność – przejawia się w szerokim zakresie podmiotowym, we wnikliwości i rzetelności,

bezstronność – obiektywizm, niezawisłość,

proporcjonalność – kontrolą powinna być objęta całość działalności administracji, ale aparat kontroli
nie powinien być za bardzo rozbudowany,

fachowość – odpowiednio wyższy zakres wiedzy i doświadczenia podmiotu kontrolującego,

efektywność – skuteczne korygowanie wykrytych uchybień za pomocą odpowiednich środków i
instytucji;

Podziały kontroli:

1. kryterium zależności organizacyjnej:

a. zewnętrzna,
b. wewnętrzna,

2. kryterium czasu kontroli:

a. wstępna,
b. faktyczna – podczas działań organu administracji,
c. następna,

3. kryterium sposobu przeprowadzenia kontroli:

a. inspekcja – bezpośrednia obserwacja zachowania, podmiotu kontrolowanego, przebiegu i

rezultatów jego działań,

b. lustracja – ocena stanu rzeczywistego badanego przedmiotu,
c. rewizja – kontrola finansowa,
d. wizytacja – bezpośredni wgląd w działania podmiotu kontrolowanego, dla sformułowania

szerszej oceny tych działań,

4. kryterium podmiotów kontrolujących:

a. wykonywana przez parlament,
b. wykonywana przez organy niezawisłe, np. TK, NSA,
c. społeczna, np. przez związki zawodowe,
d. wewnątrzadministracyjna.

159. INSTANCYJNA KONTROLA W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.
Kontrola instancyjna to kontrola stanowienia aktów prawnych (przede wszystkim decyzji administracyjnych),
sprawowana w stosunku do organów wydających te akty przez organy wyższego stopnia w trybie określonym w
procedurach, przede wszystkim w KPA.
Kontrola administracyjna obejmuje również administrację samorządową (kontrola dokonywana przez
samorządowe kolegia odwoławcze).
Jest to postać kontroli wewnętrznej administracji.

Kontrola instancyjna jest kontrolą działalności orzeczniczej administracji, wykonywaną ściśle wg
sformalizowanych reżimów prawnych regulujących właściwość organów uprawnionych do sprawowania tej
kontroli, określających tryb jej uruchamiania, tryb prowadzenia, uprawnienia organów kontrolnych.
Jest działalność w formie aktów administracyjnych adresowanych do podmiotów spoza struktury
administracyjnej, do podmiotów ze sfery zewnętrznej administracji.
Kontrola instancyjna dysponuje środkami:

zwyczajnymi, przysługującymi na każde rozstrzygnięcie,

odwołanie

nadzwyczajnymi – mogą być zastosowane tylko w przypadkach ściśle określonych przepisami:

wznowienie postępowania,

stwierdzenie nieważności decyzji,

o uchylenie bądź zmiana decyzji.

Kontrola instancyjna wyposażona jest w kompetencje nadzorcze. Organ sprawujący kontrolę instancyjną ma
prawo weryfikowania sposobu działania czy rozstrzygnięcia organu niższego stopnia.
Problem efektywności kontroli instancyjnej – wada: ograniczony obiektywizm organu kontrolującego wynika z
jego współodpowiedzialności (organ wyższy ponosi odpowiedzialność za działania organu niższego stopnia).

160. KONTROLA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ PRZEZ RZECZNIKA PRAW OBYWATELSKICH.
Rzecznik Praw Obywatelskich w Europie nazywany jest Ombudsmanem. Charakteryzuje się 4 zasadniczymi
cechami:

1. to samodzielny organ państwowy, wyraźnie wyodrębniony od administracji i sądownictwa,
2. jest organ powiązany strukturalnie i funkcjonalnie z parlamentem,
3. rozpatruje wniosku obywateli na nieprawidłowe działania administracji oraz podejmuje kroki w celu

naprawy tych nieprawidłowości, jest zobowiązany do informowania parlamentu, ew. opinii publicznej o
stanie praworządności w funkcjonowaniu administracji,

4. jest łatwo dostępny dla skarżącego się obywatela (odformalizowanie postępowania).

Polski Rzecznik Praw Obywatelskich odpowiada tym cechom. Jego sytuację normują przepisy art. 208 – 212
Konstytucji RP oraz przepisy ustawy z 1987 roku.
Rzecznik jest samodzielnym organem państwowym , w swoim działaniu niezawisłym i niezależnym, jest
powoływany przez Sejm za zgodą Senatu na 5 lat i jest przed nim tylko odpowiedzialny.
Jedną z cech Rzecznika jest jego dostępność dla obywatela – wniosek jest kierowany bezpośrednio do
Rzecznika, jest wolny od opłat, nie wymaga zachowania szczególnej formy, powinien natomiast zawierać
oznaczenie wnioskodawcy oraz osoby, której praw i wolności sprawa dotyczy, a także określać przedmiot
sprawy. Rzecznik podejmuje działania:

z własnej inicjatywy,

na wniosek obywateli lub organizacji,

na wniosek organów samorządów,

na wniosek Rzecznika Praw Dziecka.

Rzecznik, podejmując sprawę, może samodzielnie prowadzić postępowanie wyjaśniające, zwrócić się o zbadanie
sprawy lub jej części do właściwych organów.
Rzecznik ma szczególne uprawnienia kontrolne wobec administracji, ma bowiem prawo zbadać nawet bez
uprzedzenia każdą sprawę na miejscu, ma również prawo żądać złożenia wyjaśnień, przedstawienia akt każdej
sprawy prowadzonej przez naczelne i centralne organy administracji państwowej, organy administracji rządowej,
organy administracji spółdzielczych, społecznych, zawodowych i społeczno – zawodowych oraz organy
jednostek samorządu terytorialnego i samorządowych jednostek organizacyjnych. Ma również prawo żądać
przedłożenia informacji o stanie sprawy prowadzonej przez sądy, a także prokuraturę i inne organy ścigania oraz
zlecać sporządzenia ekspertyz i opinii.
Rzecznik może odpowiedzieć obywatelowi, że nie dopatrzył się naruszenia praw i wolności obywatela lub może
podjąć interwencję dla załatwienia sprawy obywatela (w formie wystąpienia do organu, organizacji czy
instytucji, w której działaniach dopatrzył się naruszenia lub w formie zwrócenia się do organu nadrzędnego nad
organem, w którego działaniach pojawiły się nieprawidłowości).
Ponadto Rzecznik może:

żądać wszczęcia postępowania w sprawach cywilnych, wzięcia udziału w toczących się sprawach na
prawach przysługujących prokuratorowi,

żądania wszczęcia przez uprawnionego oskarżyciela publicznego postępowania w sprawach o
przestępstwa ścigane z urzędu,

zwrócenie się z wnioskiem o wszczęcie postępowania administracyjnego, zaskarżenia decyzji do sądu
administracyjnego,

wystąpienia z wnioskiem o ukaranie, a także o uchylenie prawomocnego rozstrzygnięcia w
postępowaniu w sprawach o wykroczenia,

wniesienia rewizji nadzwyczajnej od każdego prawomocnego orzeczenia.

Działając w kwestiach generalnych Rzecznik może:

występować do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej, bądź o
wydanie lub zmianę innych aktów prawnych w sprawach dotyczących praw i wolności obywatela,

występować do TK z wnioskami o zbadanie konstytucyjności przepisów prawa,

występować do SN z wnioskami o podjecie uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych
budzących wątpliwości,

Na wszystkich adresatach wystąpień i wniosków Rzecznika ciąży prawny obowiązek współdziałania z nim.
Zakres podmiotowy Rzecznika obejmuje obywateli RP, cudzoziemców, stale zamieszkałych w Polsce
bezpaństwowców.

161. KONTROLA ADMINISTRACJI PRZEZ NAJWYŻSZĄ IZBĘ KONTROLI(nie zdążyłam, ale wszystko
jest u Stahlowej na stronach 435 – 441).

162. ZAKRES KONTROLI DECYZJI ADMINISTRACYJNYCH PRZEZ NSA.
?

163. ROZSTRZYGNIĘCIA NSA W ZWIĄZKU Z KONTROLĄ DECYZJI ADMINISTRACYJNYCH.

Pobrano z umcs.net.pl.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Elementy prawa prawo administracyjne
prawo administracyjne5
prawo administracyjne wyklady
Kostka Rubika
prawo administracyjne opracowania
stosunki cywilnoprawne (4 str), Prawo Administracyjne, Gospodarcze i ogólna wiedza prawnicza
10.11.2010, prawo administracyjne ćwiczenia(2)
25.03.2010, prawo administracyjne wykłady
stosunek administracyjno prawny, Studia administracja, Prawo administracyjne
prawo cywilne (5 str), Prawo Administracyjne, Gospodarcze i ogólna wiedza prawnicza
Praca domowa-rzeczoznawca, PRAWO ADMINISTRACYJNE, ćwiczenia
wykład 8-31.05, WSA, prawo administarcyjne z prawem wspólnot samorządowych, wykłady, sem 2
Protokół z wizji lokalnej, Dokumenty- prawo i administracja
PRACA DOMOWA Prawo Administracyjne, PRAWO ADMINISTRACYJNE, ćwiczenia
Formy działania administracji rządowej, Prawo i Administracja
prawo celne (9 str), Prawo Administracyjne, Gospodarcze i ogólna wiedza prawnicza
ust o zmianie imion i nazwisk, prawo administracyjne(1), Pr. administracyjne

więcej podobnych podstron