PROTISTY JAKO NAJBARDZIEJ

ZRÓŻNICOWANA GRUPA

ORGANIZMÓW

KRÓLESTWO: Protista

Dawne sztuczne jednostki taksonomiczne:

PIERWOTNIAKI

KORZENIONÓŻKI

OTWORNICE

PROMIENIONÓŻKI

WICIOWCE

ORZĘSKI

GLONY

OKRZEMKI

EUGLENINY

ZIELENICE

BRUNATNICE

KRASNOROSTY

GRZYBOPODOBNE

ŚLUZOWCE

LĘGNIOWCE

Obecnie wszystkie te prymitywne,
ale bardzo zróżnicowane grupy
organizmów, połączono w jedno
królestwo protistów, w którym
wyróżniono ponad 25 typów
odpowiadających głównym liniom
rozwojowym

KRÓLESTWO: Protista

KORZENIONÓŻKI

• Pojedyncze komórki bez określonego kształtu;
• ruch za pomocą pseudopodiów;
• niektóre mają skorupki;
• zamieszkują środowiska wodne lub wilgotne,

liczne gatunki są pasożytami zwierząt i roślin;

Ameba (Chaos carolinense)

Pełzak czerwonki
(Entamoeba histolytica)

KRÓLESTWO: Protista

OTWORNICE

•

Pojedyncze komórki;

•

ruch za pomocą wypustek cytoplazmatycznych (służą również do chwytania pokarmu);

•

mają skorupki (CaCO

3

)z porami;

•

obumierające otwornice opadają na dno oceanu, gdzie ich skorupki tworzą warstwę

szarego mułu, który stopniowo przekształca się w kredę.

Otwornice (Foraminifera)

KRÓLESTWO: Protista

PROMIENIONÓŻKI

• Pojedyncze komórki;
• ruch za pomocą aksopodiów przechodzących przez pory w szkielecie (SiO

2

).

Promienionóżki
(Actinopoda)

KRÓLESTWO: Protista

WICIOWCE

• Pojedyncze komórki;
• ruch za pomocą wici.

Świdrowiec gambijski
(Trypanosoma gambiense)

Świdrowiec gambijski jest przenoszony przez muchy tse-tse i wywołuje u ludzi

ciężką chorobę – śpiączkę afrykańską

KRÓLESTWO: Protista

ORZĘSKI

• Pojedyncze komórki;
• ruch za pomocą rzęsek (u osiadłych form służą do napędzania pokarmu);
• dwa odrębne jądra – mikronukleus i makronukleus.

Pantofelek
(Paramecium caudatum)

Trąbik (Stentor roeseli)

Wirczyk
(Vorticella sp.)

Trąbik (Stentor polymorphus)

KRÓLESTWO: Protista

Pierwotniaki pasożytnicze

KRÓLESTWO: Protista

Zarodziec malarii

Rozwój zarodźca

W żołądku komara powstaje forma zygotyczna zarodka, którą tworzą sporozoity. Sporozoity wnikają do
gruczołów śinowych samicy komara, która po nakłuciu zakaża człowieka malarią. W organizmie
człowieka sporozoity wnikają do śledziony lub wątroby, gdzie rozmnażają się bezpłciowo, tworząc
kryptozoity wnikające do erytrocytów. Rozrastając się, rozrywają erytrocyt. Rozpad zaatakowanych
krwinek następuje równocześnie. Objawami tego stanu są dreszcze i wysoka temperatura. W dalszym
rozwoju powstają osobniki płciowe, którymi zakaża się komar wsysając je z krwią człowieka. Okres
wylęgania zarodźca w organizmie człowieka trwa 10-30 dni.

Do rozwoju zarodziec
potrzebuje dwóch żywicieli:

1. komara (widliszek)
2. kręgowca stałocieplnego

Wywołuje malarię u człowieka

Etapy cyklu rozwojowego zarodźca malarii



Sporogonia

– wytwarzanie sporozoitów, postaci inwazyjnych o wrzecionowatym

kształcie, które wędrując z krwią dostają się do ślinianek komara, po ukąszeniu dostają się
z ciała komara do organizmu człowieka



Schizogonia

– wielokrotne podziały mitotyczne – forma inwazyjna zarodźca dostaje się

do śledziony lub wątroby i zmienia kształt na amebowaty. Schizonty dzielą się tam
wielokrotnie. Następnie atakują one erytrocyty, rozrastają się w nich i dzielą na
merozoity, atakujące następne krwinki, wszystkie zaatakowane krwinki rozpadają się w
tym samym czasie powodując atak choroby. Część z merozoitów przekształca się w
komórki macierzyste gamet - gametocyty



Gametogonia

– wytwarzanie gamet, – gdy komar ponownie ukąsi człowieka wsysa on

wraz z krwią gametocyty do przewodu pokarmowego, gdzie przekształcają się one w
dojrzałe gamety. Po zapłodnieni zygota przechodzi mejozę, oraz liczne podziały
mitotyczne, tworząc sporozoity.

KRÓLESTWO: Protista

Zarodziec malarii

KRÓLESTWO: Protista

OKRZEMKI

•

Pojedyncze komórki, niektóre tworzą kolonie;

•

w większości nieruchliwe;

•

skorupki zawierają krzemionkę (SiO

2

) (zbudowane z dwóch nakładających się na siebie

połówek.

Okrzemki (Bacillariophyta)

KRÓLESTWO: Protista

EUGLENINY

• Pojedyncze komórki;
• ruch za pomocą dwóch wici.

Klejnotka
(Euglena spirogyra)

KRÓLESTWO: Protista

ZIELENICE

•

Pojedyncze komórki, formy kolonijne lub wielokomórkowe;

•

różnorodne środowiska życia (woda, powierzchnia gleby, kora drzew);

•

jednokomórkowe tworzą w wodach fitoplankton.

Chlorella

Toczek
(Volvox aureus)

Skrętnica (Spirogyra)

Watka (Ulva)

Codium

KRÓLESTWO: Protista

BRUNATNICE

•

Wielokomórkowe;

•

ciało (plecha) złożona z liściokształtnego fylloidu, łodygopodobnego kauloidu oraz

chwytnikowego ryzoidu;

•

oprócz

chlorofilu

zawierają specyficzny żółtobrunatny barwnik

fukoksantynę

;

•

żyją w wodach słonych.

Macrocystis pyrifera

Morszczyn (Fucus)

Listownica (Laminaria)

Budowa brunatnicy

KRÓLESTWO: Protista

BRUNATNICE

Morszczyn pęcherzykowaty

Pęcherze wypełnione gazem

Morszczyn pęcherzykowaty jest
brunatnicą żyjącą w Morzu Bałtyckim.
Ma ona szczególne przystosowania do
życia w wodzie. Wytwarza pęcherze
wypełnione gazem. Ich funkcją jest
unoszenie glonu w toni wodnej.

KRÓLESTWO: Protista

BRUNATNICE

U niektórych brunatnic (np. morszczynu) brak
jest przemiany pokoleń, haploidalne są tylko
gamety.

KRÓLESTWO: Protista

BRUNATNICE

Cykl rozwojowy morszczynu

KRÓLESTWO: Protista

BRUNATNICE

Cykl rozwojowy morszczynu

KRÓLESTWO: Protista

KRASNOROSTY

•

Przeważnie wielokomórkowe;

•

większość przytwierdzona jest do podłoża ryzoidem;

•

oprócz

chlorofilu

zawierają specyficzne barwniki: czerwoną

fikoerytrynę

i niebieską

fikocyjaninę

;

•

ściany komórkowe zawierają śluzowaciejące polisacharydy, np. agar;

•

żyją w wodach słonych.

Krasnorosty (Rhodophyta)

Zielenice pochłaniają promieniowanie długie, a brunatnice i
krasnorosty – krótkie.

Glony zasiedlają dno morskie w określonym porządku.

KRÓLESTWO: Protista

Rozmieszczenie glonów w morzach

KRÓLESTWO: Protista

ŚLUZOWCE

• Wielojądrowe plazmodium.

Physarum