Bezrobocie

Rynek pracy

Zmiany w gospodarce

ś

wiatowej a rynek pracy

Zmiany zatrudnienia w poszczególnych sektorach
gospodarki

Ogólny wzrost aktywno

ś

ci zawodowej, szczególnie

w

ś

ród kobiet i jego zwi

ą

zek z wykształceniem

w

ś

ród kobiet i jego zwi

ą

zek z wykształceniem

Migracje zarobkowe

rozwój elastycznych form zatrudnienia

Bezrobocie -poj

ę

cie

Bezrobocie – jest to zjawisko gospodarcze

polegaj

ą

ce na tym,

ż

e pewna cz

ęść

osób w

wieku produkcyjnym, zdolnych i gotowych do
pracy na typowych warunkach wyst

ę

puj

ą

cych w

pracy na typowych warunkach wyst

ę

puj

ą

cych w

gospodarce, pozostaje bez pracy, pomimo
podejmowanych jej poszukiwa

ń

.

Kategorie ekonomiczne na rynku pracy

Ludno

ść

w wieku

produkcyjnym (L

p

)

Aktywni zawodowo

(S

r

)

Bierni zawodowo

(NS

r

)

Zatrudnieni

(Z)

Bezrobotni

(B)

Miary na rynku pracy

współczynnik aktywno

ś

ci zawodowej =

aktywni zawodowo (czyli pracuj

ą

cy i bezrobotni)/

ludno

ść

w wieku produkcyjnym

wska

ź

nik zatrudnienia = pracuj

ą

cy/ ludno

ść

w

wieku produkcyjnym

Stopa bezrobocia = bezrobotni/ bezrobotni +
pracuj

ą

cy

Bezrobotny wg GUS (bezrobocie rejestrowane)

w wieku18 - 60 lat - kobieta lub 65 lat - m

ęż

czyzna,

niezatrudniona i niewykonuj

ą

ca pracy zarobkowej,

zdolna i gotowa do podj

ę

cia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy

obowi

ą

zuj

ą

cym w danym zawodzie (…),

zarejestrowana we wła

ś

ciwym (…) urz

ę

dzie pracy

poszukuj

ą

ca zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,

nieucz

ą

c

ą

si

ę

w szkole, (z wyj

ą

tkiem ucz

ą

cej si

ę

w szkole dla dorosłych…)

nieucz

ą

c

ą

si

ę

w szkole, (z wyj

ą

tkiem ucz

ą

cej si

ę

w szkole dla dorosłych…)

je

ś

li nie nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolno

ś

ci do pracy,

renty szkoleniowej (…), zasiłku chorobowego lub macierzy

ń

skiego, nie pobiera

na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłku stałego (…)

je

ś

li nie jest wła

ś

cicielem lub posiadaczem samoistnym lub zale

ż

nym

nieruchomo

ś

ci rolnej o powierzchni u

ż

ytków rolnych przekraczaj

ą

cej 2 ha

(…),

je

ś

li nie podj

ę

ła pozarolniczej działalno

ś

ci gospodarczej,

je

ś

li nie jest osob

ą

tymczasowo aresztowan

ą

lub nie odbywa kary

pozbawienia wolno

ś

ci,

je

ś

li nie uzyskuje miesi

ę

cznie przychodu w wysoko

ś

ci przekraczaj

ą

cej

połowy minimalnego wynagrodzenia za prac

ę

(…).

Bezrobotny w definicji Bada

ń

Aktywno

ś

ci Ekonomicznej

Ludno

ś

ci (BAEL)

Do kategorii bezrobotnych zalicza si

ę

w metodologii BAEL

osoby, które spełniaj

ą

jednocze

ś

nie nast

ę

puj

ą

ce warunki:

- nie pracowały w okresie badanego tygodnia, tzn, nie
wykonywały przez co najmniej 1 godzin

ę

pracy

wykonywały przez co najmniej 1 godzin

ę

pracy

przynosz

ą

cej zarobek lub dochód (…)

- aktywnie poszukiwały pracy w ci

ą

gu ostatnich czterech

tygodni,

- były zdolne i gotowe podj

ąć

prac

ę

w nast

ę

pnym

tygodniu

Bezrobocie w Polsce -statystyka

Płe

ć

Struktura bezrobotnych wg płci

II kwartał 2009

55,4%

44,6%

kobiety

m

ęż

czy

ź

ni

Bezrobocie w Polsce w 2009 roku –

wykształcenie

Bezrobocie w Polsce w 2009 roku –

kryterium wieku

Cechy bezrobocia w Polsce

spadek stopy bezrobocia przy wzro

ś

cie stopy

zatrudnienia

Zró

ż

nicowanie regionalne

Utrzymuj

ą

ce si

ę

bezrobocie długotrwałe

Utrzymuj

ą

ce si

ę

bezrobocie długotrwałe

Niski udział bezrobotnych z prawem do zasiłku

Zagro

ż

enie bezrobociem silnie zale

ż

y od wykształcenia

osoby

Kłopoty ze znalezieniem pracy maj

ą

kobiety i młodzi

ludzie

Sezonowo

ść

Stopa bezrobocia -rejestrowane

Za III 2010 - 12,9%

Najwy

ż

sza stopa bezrobocia – 20,7 %

(luty 2003)

(luty 2003)

Najni

ż

sza stopa bezrobocia – 9.5 %

(sierpie

ń

1998)

Polska na tle UE

Stopa bezrobocia wybranych państw UE i Polski

20

25

30

Grecja

Hiszpania

Irlandia

Niemcy

Portugalia

Włochy

POLSKA

0

5

10

15

20

19

81

19

82

19

83

19

84

19

85

19

86

19

87

19

88

19

89

19

90

19

91

19

92

19

93

19

94

19

95

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

Stopa bezrobocia w UE (BAEL)

Ś

rednia dla UE27- 6,7% (luty 2008)

Polska 8,0%

Najni

ż

sze bezrobocie w Holandii- 2,7%

Najni

ż

sze bezrobocie w Holandii- 2,7%

Najwy

ż

sze Słowacja 9,8%

Co z t

ą

Polsk

ą

Jakie s

ą

prognozy na przyszłe lata w zwi

ą

zku ze stop

ą

bezrobocia?

Wariant A (pesymistyczny) – stopa bezrobocia ogółem w IV kw.
2013 roku b

ę

dzie kształtowała si

ę

na poziomie 12%,

Wariant B (umiarkowany) – stopa bezrobocia w IV kw. 2013 r.
wyniesie 10%,

Wariant C (optymistyczny) – stopa bezrobocia w IV kw. 2013 r.
wyniesie 8%.

Rodzaje bezrobocia

I podział – kryterium przyczyny

1)

bezrobocie frykcyjne

2)

bezrobocie strukturalne

2)

bezrobocie strukturalne

3)

bezrobocie koniunkturalne

4)

bezrobocie sezonowe

Frykcyjne

(ł. frictio - tarcie)

bezrobocie (przej

ś

ciowe) polegaj

ą

ce na niedopasowaniu wolnych

miejsc pracy do wolnej siły roboczej, np. miejsca pracy (wolne) i
ludzie poszukuj

ą

cy pracy znajduj

ą

si

ę

w ró

ż

nych, odległych

rejonach kraju.

np. w Szczecinie jest miejsce pracy dla osoby mieszkaj

ą

cej w

np. w Szczecinie jest miejsce pracy dla osoby mieszkaj

ą

cej w

Krakowie; albo niektórzy pracownicy poszukuj

ą

pracy ciekawszej,

bardziej odpowiadaj

ą

cej ich ambicjom zawodowym (lub lepiej

płatnej) i dlatego przez pewien czas pozostaj

ą

bez pracy;

Strukturalne

bezrobocie zwi

ą

zane ze zmianami w strukturze

gospodarki.

np. niektóre gał

ę

zie gospodarki s

ą

likwidowane jako

nienowoczesne, cz

ę

sto przynosz

ą

ce straty, a ludzie

nienowoczesne, cz

ę

sto przynosz

ą

ce straty, a ludzie

zwalniani z pracy. Przyczyn

ą

bezrobocia strukturalnego

mo

ż

e by

ć

modernizacja (unowocze

ś

nianie) produkcji.

Potrzebni s

ą

wtedy ludzie o wysokich kwalifikacjach, a

pracownicy, którzy nie mog

ą

sprosta

ć

nowoczesnym

wymaganiom, trac

ą

prac

ę

.

Koniunkturalne

bezrobocie spowodowane jest ogólnym

spadkiem produkcji i zmniejszonym popytem na
towary i usługi; skutkiem takiej sytuacji
s

ą

zwolnienia zb

ę

dnych pracowników

s

ą

zwolnienia zb

ę

dnych pracowników

Sezonowe

bezrobocie jest uwarunkowane zmianami

klimatycznymi i wyst

ę

puje w zakładach

pracy sezonowej, np. w budownictwie,

pracy sezonowej, np. w budownictwie,
cukrowniach, a tak

ż

e rolnictwie, turystyce,

itp.;

Podział bezrobocia

III podział – kryterium czasu

1)

Bezrobocie krótkotrwałe – do 3 miesiecy

2)

Bezrobocie długookresowe- trwaj

ą

ce wi

ę

cej

2)

Bezrobocie długookresowe- trwaj

ą

ce wi

ę

cej

ni

ż

12 miesi

ę

cy, zwane chronicznym.

Im dłu

ż

ej kto

ś

pozostaje bez pracy, tym mniej

staje si

ę

interesuj

ą

cy dla ewentualnych

pracodawców

Podział bezrobocia

II podział bezrobocia- kryterium kierunek
ekonomiczny

1)

bezrobocie dobrowolne-

WYNIKA Z OGRANICZE

Ń

W

SWOBODZIE DZIAŁANIA MECHANIZMÓW RYNKOWYCH NA RYNKU PRACY
(NP.. USZTYWNIANIE PŁAC WSKUTEK POST

Ę

POWANIA ZWIAZKÓW

(NP.. USZTYWNIANIE PŁAC WSKUTEK POST

Ę

POWANIA ZWIAZKÓW

ZAWODOWYCH OPIERAJ

Ą

CYCH SI

Ę

OBNI

Ż

ANIU PŁAC)

Bezrobocie dobrowolne – jest to pozostawanie bez pracy osób, które

nie podejmuj

ą

pracy, bo obowi

ą

zuj

ą

ce na rynku pracy stawki płacy s

ą

ich

zdaniem zbyt niskie.

1)

bezrobocie przymusowe -

WYNIKA Z NIEDOSTATECZNEGO

POPYTU NA TOWARY I USŁUGI

Bezrobocie przymusowe – jest to pozostawanie bez pracy osób, które

podj

ę

łyby prac

ę

za obowi

ą

zuj

ą

c

ą

na rynku pracy stawk

ę

, ale nie ma dla

nich wolnych miejsc pracy.

Bezrobocie naturalne

Teoria naturalnej stopy bezrobocia (M. Friedmana i
E. Phelpsa)

na rynku pracy istnieje tendencja do ustalania
równowagi, ale w stanie równowagi mo

ż

e

wyst

ę

powa

ć

bezrobocie naturalne

wyst

ę

powa

ć

bezrobocie naturalne

BEZROBOCIE NATURALNE

- STAN ODPOWIADAJĄCY

RÓWNOWADZE NA RYNKU PRACY, WYNIKAJĄCY Z
ISTNIENIA OGRANICZEŃ I NIEDOSKONAŁOŚCI W
FUNKCJONOWANIU RYNKU PRACY.

BEZROBOCIE NATURALNE=

BEZROBOCIE FRYKCYJNE + BEZROBOCIE STRUKTURALNE

Przyczyny bezrobocia - podsumowanie

Zła koniunktura gospodarcza (słaba kondycja finansowa przedsiębiorstw,
likwidacja miejsc pracy);

Niewystarczający popyt zagregowany; niewykorzystane moce wytwórcze;

Niedopasowanie strukturalne popytu na pracę i podaży pracy; brak odpowiednich

Niedopasowanie strukturalne popytu na pracę i podaży pracy; brak odpowiednich
kwalifikacji wśród osób młodych;

Brak elastyczności rynku pracy, zbyt silna pozycja związków zawodowych; płace
wysokie płace minimalne; restrykcyjne prawo pracy; wysokie narzuty podatkowe
na płace;

Niewystarczająca ilość informacji o rynku pracy; asymetria informacji w relacjach
pracodawca – pracownik;

Brak programów aktywnej walki z bezrobociem.

Podział bezrobocia

IV podział bezrobocia

1) Bezrobocie ukryte - cz

ę

sto rozumiane jako

,,bezrobocie w

ś

ród zatrudnionych'', jak równie

ż

nie

rejestrowanie si

ę

w urz

ę

dach pracy. Dotyczy ludzi nie

rejestrowanie si

ę

w urz

ę

dach pracy. Dotyczy ludzi nie

uj

ę

tych w statystykach bezrobocia, które w my

ś

l ustawy

nie mog

ą

zarejestrowa

ć

si

ę

jako bezrobotni. Wyst

ę

puje

głównie na wsi (nadmiar r

ą

k do pracy).

2) Bezrobocie jawne - bezrobocie rejestrowane,

charakterystyczne dla gospodarki wolno rynkowej.

SKUTKI BEZROBOCIA

EKONOMICZNE

SPOŁECZNE

SPOŁECZNE

Ekonomiczne skutki bezrobocia przejawiają się w :

w skali makro

1)Zmniejszeniu wielkości produkcji i dochodu narodowego przez

pozostawienie pracowników w dezaktywacji zawodowej

(prawo Okuna)

2) Wzroście wydatków budżetowych na finansowanie zasiłków

i świadczeń dla bezrobotnych

3) Brakiem dochodów budżetowych (bezrobotni nie płacą

podatków)

w skali mikro

1) pogorszenie standardu życia

Prawo Okuna

Prawo Okuna - dla każdego % wzrostu rzeczywistej
stopy bezrobocia powyżej naturalnej stopy bezrobocia,
luka PNB powiększa się o 3 %.

Luka PNB = - 3 (U – U*)

U – rzeczywista stopa bezrobocia

U* - naturalna stopa bezrobocia

Społeczne skutki bezrobocia

negatywny wpływa na stan psychiczny i
zdrowie osób dotkni

ę

tych („spirala upadku”)

wpływ na kapitał społeczny osoby – osłabienie
rodzinnych, towarzyskich i formalnych kontaktów

rodzinnych, towarzyskich i formalnych kontaktów
społecznych

wpływa na sposób funkcjonowania rodziny
(np.. zagro

ż

enie przemoc

ą

)

destabilizacja społeczna

Pozytywne skutki bezrobocia



nast

ę

puje lepsza alokacja zasobów pracy.



podnosi

si

ę

ogólny

szacunek

do

pracy,

powi

ę

ksza dyscyplin

ę

pracy zatrudnionych



wysokie bezrobocie osłabia procesy inflacyjne

Polityka pa

ń

stwa wobec bezrobocia

Polityka aktywna - polega na wykorzystaniu
instrumentów fiskalnych (podatków, wydatków
bud

ż

etowych) i pieni

ęż

nych (stopy procentowej, poda

ż

y

pieni

ą

dza) w celu redukcji bezrobocia.

pieni

ą

dza) w celu redukcji bezrobocia.

Polityka pasywna - ró

ż

norodne formy pomocy

finansowej dla bezrobotnych (np. zasiłki).