Makroekonomia

Wykład 3

- Determinanty dochodu

narodowego (PKB=C+I+G+X)

- Równowaga dochodu

- Równowaga dochodu

narodowego (metoda graficzna i algebraiczna)

- Model mno

ż

nika

Konsumpcja Inwestycje

Wydatki
rz

ą

dowe

Eksport
netto

USA

0,70

0,15

0,19

-0,04

Francja

0,55

0,19

0,24

0,02

Niemcy

0,59

0,19

0,19

0,04

Włochy

0,60

0,20

0,19

0,01

Determinanty dochodu narodowego w wybranych krajach

Źródło: IFS, IMF, CD-ROM styczeń 2004.

Włochy

0,60

0,20

0,19

0,01

Japonia

0,58

0,23

0,18

0,01

Korea

0,60

0,26

0,11

0,03

Irlandia

0,46

0,22

0,14

0,18

Czechy

0,53

0,28

0,21

-0,02

W

ę

gry

0,66

0,24

0,12

-0,02

Polska

0,66

0,19

0,18

-0,03

Udział konsumpcji w PKB w krajach OECD

w latach 1965-2002

65

70

75

80

50

55

60

19

65

19

67

19

69

19

71

19

73

19

75

19

77

19

79

19

81

19

83

19

85

19

87

19

89

19

91

19

93

19

95

19

97

19

99

Ź

ródło: World Development Indicators, CD-ROM, IMF, 2003

Determinanty konsumpcji

Co okre

ś

la konsumpcj

ę

gospodarstw domowych?

• Dochód gospodarstwa (4 hipotezy)
• Zamo

ż

no

ść

gospodarstwa

• Zamo

ż

no

ść

gospodarstwa

(efekt maj

ą

tkowy= wzrost realnej warto

ść

maj

ą

tku

powoduje wzrost konsumpcji)

• Stopy procentowe
• Oczekiwania gospodarstw odno

ś

nie przyszło

ś

ci

• System zabezpiecze

ń

socjalnych (społecznych)

• Czynnik kulturowy

Hipotezy dotycz

ą

ce wpływu dochodu (Y) na

wielko

ść

konsumpcji (C)

1.

Hipoteza dochodu absolutnego (J.M. Keynes)

Y bi

ężą

cy(

↑

)

→

C (

↑

), ale C/ Y spada (malej

ą

ca przeci

ę

tna skłonno

ść

do

konsumpcji)

2. Hipoteza dochodu relatywnego (J.S. Duesenberry)

C zale

ż

y do Y bie

żą

cego, od Y przeszłego, ale równie

ż

od wydatków

konsumpcyjnych grup odniesienia (znajomi, rodzina) – tzw. efekt rygla
(zapadki)

3. Hipoteza dochodu permanentnego (M. Friedman)

C zale

ż

y do dochodu stałego, C (

↑

), gdy ro

ś

nie dochód extra (nadgodziny,

„ trzynastka, dochód z giełdy)

4. Hipoteza cyklu

ż

ycia (Albert Ando, Franco Modigliani)

C zale

ż

y do dochodu przewidywalnego w całym cyklu

ż

ycia, C prawie stałe

Zmiany w strukturze współczesnych społecze

ń

stw

(na przykładzie gospodarki ameryka

ń

skiej)

Spada udział wydatków na

ż

ywno

ść

w ogólnym

dochodzie (z 41% w 1918 roku do 19% w 2000 roku).

Spada udział wydatków na odzie

ż

w w ogólnym

dochodzie (z 18% w 1918 roku do 6% w 2000 roku).

dochodzie (z 18% w 1918 roku do 6% w 2000 roku).

Ro

ś

nie udział wydatków na dobra luksusowe np. na

samochody (wydatki na transport wzrosły z 1% w 1918
roku do 23 % w 2000 roku).

Rosn

ą

wydatki na dom/mieszkanie i opiek

ę

zdrowotn

ą

Oszcz

ę

dno

ś

ci (S)

Oszcz

ę

dno

ś

ci= to nie skonsumowana cz

ęść

dochodu

(S = Y-C)

Oszcz

ę

dno

ś

ci zale

żą

od tych samych czynników co

konsumpcja.

konsumpcja.

Od lat osiemdziesi

ą

tych zauwa

ż

alny jest w kilku krajach

niewielki spadek stóp oszcz

ę

dzania (przyczyna:

upowszechnienie systemu ubezpiecze

ń

społecznych,

du

ż

y dost

ę

p do kredytów (po co oszcz

ę

dza

ć

na studia

dla dzieci?)

Konsumpcja a oszcz

ę

dno

ś

ci w wybranych krajach w %.

Kraje

1995

Konsumpcja Oszcz

ę

dno

ś

ci

2002

Konsumpcja Oszcz

ę

dno

ś

ci

Kraje EURO

77,3

21,5

77,6

21,2

OECD

77,6

21,2

77,6

21,0

Kraje
rozwijaj

ą

ce si

ę

74,8

24,4

75,5

23,3

Francja

79,4

19,5

78,3

20,9

Niemcy

76,7

20,9

78,1

20,2

Irlandia

70,5

22,7

61,9

24,1

Japonia

70,4

30,2

73,9

27,6

Korea

64,3

35,5

71,0

28,7

USA

83,0

16,4

83,0

17,7

Czechy

70,7

30,2

72,8

25,3

W

ę

gry

77,3

19

74,9

22,7

Polska

77,9

21,2

82,2

18,6

Źródło: WDI, IMF, CD-ROM, 2003

Inwestycje

Decyzje inwestycyjne zale

żą

od:

a) stanu popytu na produkt wytwarzany przez nowe

inwestycje,

b) poziomu stóp % i podatków oddziałuj

ą

cych na koszty

b) poziomu stóp % i podatków oddziałuj

ą

cych na koszty

inwestycji,

c) oczekiwa

ń

przedsi

ę

biorstw dot. sytuacji gospodarczej w

przyszło

ś

ci

Determiananty dochodu wg Keynesa

J.M. Keynes – teoria (keynesizm)

-

Gospodarka nie działa w warunkach pełnego
zatrudnienia.

-

Ceny płace s

ą

sztywne (nie chca si

ę

obni

ż

a

ć

,

szczególnie w dół)

- wielko

ść

produkcji (dochodu narodowego)

zale

ż

y od wydatków (C, I, G). Im wy

ż

sze tym,

produkcja wy

ż

sza.

Konsumpcja wg Keynesa– funkcja, KSK, PSK

Y

C

KSK

∆

∆

=

Y

C

PSK

=

Pami

ę

taj

KSO+KSK=1

Y

C

0

100

80

160

100

175

200

250

400

400

400

550

800

700

1,000

850

C= Ca + KSK *Y

Oszcz

ę

dno

ś

ci wg Keynesa

Y

C

S

0

100

-100

S

Y

C

≡ −

S= -Ca + KSO* Y

80

160

-80

100

175

-75

200

250

-50

400

400

0

400

550

50

800

700

100

1,000

850

150

Funkcja konsumpcji/ oszcz

ę

dno

ś

ci – sprawdzenie wiadomo

ś

ci

Zadanie 1. Maj

ą

c podane wzory funkcji konsumpcji, prosz

ę

poda

ć

wzory

funkcji oszcz

ę

dno

ś

ci:

a. C = 50 + 0,9Y;
b. C = 3/4Y + 20;

Zadanie 2. Maj

ą

c dan

ą

funkcj

ę

konsumpcji: C = 100 + 0,8Y

prosz

ę

policzy

ć

, przy jakiej wielko

ś

ci dochodu narodowego S = 0.

Zadanie 3. Znaj

ą

c poziom konsumpcji przy danym poziomie dochodu,

wyprowadzi

ć

wzór funkcji konsumpcji:{(C;Y): (334; 360), (343; 370),

(352; 380)}

Inwestycje wg Keynesa

Wg Keynesa inwestycje
nie zale

żą

dochodu= s

ą

autonomiczne

Zagrgowany popyt wg Keynesa w gospodarce zamkni

ę

tej,

bez udziału pa

ń

stwa

AS (wielko

ść

poda

ż

y)= AD (wielko

ść

zagregowanego popytu)

AS= Y (wielko

ś

ci produkcji)

AD = AE (zagregowanym wydatkom)= C+I

Równowaga wg Keynesa

( I metoda graficzna)

Równowaga wg Keynesa

(II metoda graficzna)

Poniewa

ż

Y= C+I, oraz Y=C+S st

ą

d w warunkach

równowagi

I=S

Równowaga wg Keynesa

metoda algebraiczna

Y

C

I

= +

(1)

I

=

25

(3)

(2) C = 100 + 0,75 Y

Y = 100 + 0,75 Y + 25

Podstawiaj

ą

c (2) oraz (3) do (1) otrzymamy:

Y = 100 + 0,75Y + 25

Y – 0,25Y = 100 + 25

Y – 0,75Y = 125

0,25Y = 125

Y = 500

Równowaga -sprawdzenie

Zadanie 1
Funkcja konsumpcji dana jest wzorem C = 100 + 0,8Y, inwestycje
wynosz

ą

I = 150.

Przy jakim poziomie dochodu gospodarka znajduje si

ę

w równowadze?

Zadanie 2.
Funkcja konsumpcji dana jest wzorem C = 100 + 0,8Y, inwestycje

Funkcja konsumpcji dana jest wzorem C = 100 + 0,8Y, inwestycje
wynosz

ą

I = 150, wydatki rz

ą

dowe G=200 a T= 150.

Przy jakim poziomie dochodu gospodarka znajduje si

ę

w równowadze?

Zadanie 3
Funkcja konsumpcji dana jest wzorem C = 100 + 0,8Y, inwestycje
wynosz

ą

I = 150, wydatki rz

ą

dowe G=200, a stopa podatkowa t= 0,2

Przy jakim poziomie dochodu gospodarka znajduje si

ę

w równowadze?

Mno

ż

nik

Zasad

ę

mno

ż

nika po raz pierwszy sformułowali Kahn i Keynes.

Istotnym zało

ż

eniem przy rozpatrywaniu zasady mno

ż

nika jest

wyst

ę

powanie w gospodarce stanu niepełnego wykorzystania

czynników wytwórczych.

W celu uruchomienia rezerw musi pojawi

ć

si

ę

pewien impuls, o

W celu uruchomienia rezerw musi pojawi

ć

si

ę

pewien impuls, o

charakterze autonomicznym, np.: inwestycje, wydatki rz

ą

dowe,

eksport netto.

Mno

ż

nik to współczynnik okre

ś

laj

ą

cy o ile wzro

ś

nie dochód (Y)

(=poziom produkcji) w stanie równowagi, w wyniku zrealizowania
wydatków autonomicznych ( nowych inwestycji I, wydatków
rz

ą

dowych G lub eksportu netto X)

Mno

ż

nik zale

ż

y od KSK

Dodatkowy dochód

(dolary

Dodatkowa konsumpcja

(dolary)

1,000,000

750,000

562,500

421,875

316,406

949,219

750,000
562,500

421,875

316,406

237,305

711,914

Runda 1

Runda 2

Runda 3

Runda 4

Runda 5

Total

4,000,000

3,000,000

pozostałe

3/4
3/4

3/4

3/4

3/4

3/4

3/4

Total

4,000,000

3,000,000

3/4

∆

∆

Y

I

MPS

=

×

1

multiplier

MPC

=

−

1

1

Mno

ż

nik - uj

ę

cie graficzne

∆

I= 25, KSK=0,75,

∆

Y=100

Udział pa

ń

stwa w gospodarce (podatków)

osłabia działanie mno

ż

nika

(KSK=0,8;t=0,2;

∆

I=50)

Model gospodarki

Wzór na mno

ż

nik

Warto

ść

Mno

ż

nika

∆

Y

[mln zł]

Zamkni

ę

ta bez

m=1/(1-KSK)

5

250

Zamkni

ę

ta bez

pa

ń

stwa

m=1/(1-KSK)

5

250

Zamkni

ę

ta z

pa

ń

stwem

m=1/[1-KSK(1-t)]

ok. 2,78

139

Mno

ż

nik sprawdzenie

Zadanie 1
Je

ś

li wiadomo,

ż

e w danej gospodarce zamkni

ę

tej funkcja

konsumpcji ma posta

ć

C= 100 +0,6 Y, a inwestycje i wydatki

rz

ą

dowe maj

ą

charakter autonomiczny i równe s

ą

I=350,

G=550, to:
Oblicz

jak zmieni si

ę

warto

ść

dochodu narodowego w

Oblicz

jak zmieni si

ę

warto

ść

dochodu narodowego w

równowadze, je

ś

li zwi

ę

kszymy wydatki rz

ą

dowe o 200.

Efekt Haavelmo= efekt

zrównowa

ż

onego bud

ż

etu

Zało

ż

enie: wielko

ść

podatków nie zale

ż

y

od dochodu narodowego (Y)

Co si

ę

stanie z Y, gdy

∆

G=

∆

T

Co si

ę

stanie z Y, gdy

∆

G=

∆

T

Mno

ż

nik zrównowa

ż

onego bud

ż

etu = 1,tj.

produkcja wzrastaj

ą

o przyrost wydatków

rz

ą

dowych (

∆

Y=

∆

G)