Procesy biologiczne i psychologiczne



Wiek biologiczny



Wiek kalendarzowy



Wiek społeczny



Wiek ekonomiczny



Wiek socjalny



Wiek psychologiczny



Starzenie się uniwersalne – zmarszczki



Starzenie się probabilistyczne – demencja



Starzenie się pierwotne – zmiany somatyczne



Starzenie się wtórne – zmiany towarzyszące



Efekty dystalne – dawne urazy i choroby



Efekty proksymalne – niedawne choroby



Zmiany – obniżanie się sprawności

funkcjonowania organizmu o 0,8 do 1%

rocznie, od 30 roku życia



Zmiany manifestują się szybciej w funkcjach

złożonych



Choroby mają wpływ kumulacyjny



Skóra



System wydalniczy – gorsze filtrowanie

toksyn



Mięśnie – obniżenie masy i sprawności



Układ krwionośny – zmniejszenie

elastyczności naczyń



Wzrok:



- problemy z akomodacją (65%)



- kurza ślepota



Słuch



- niedosłyszenie (32% poważne, 75% lekkie)



Smak, dotyk, ból: podwyższenie progów

wrażliwości



Uwaga – obniżenie podzielności uwagi



Pamięć:



- obniżenie zdolności zapamiętywania



- zaburzenie rozpoznawania realne-tylko w

myślach



Inteligencja, twórczość – brak

jednoznacznych wyników, duże

zróżnicowanie indywidualne



Introwersja-ekstrawersja



Wzrost introwersji z wiekiem, szybszy u

mężczyzn (odwrócenie proporcji)



Inne wymiary



Brak jednoznacznych wyników, związany ze

znacznym zróżnicowaniem indywidualnym



Demencja – różne rodzaje



Depresja



Lęk: zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne



Uzależnienia – lekomania



Schizofrenia paranoidalna



1. Aktywność



2. Poziom wykształcenia



3. Status ekonomiczny



4. Indywidualna historia życia



5. Przeżycia zbiorowe – historia pokolenia



6. Oczekiwania wobec starości



Hipotetyczne przyczyny spadku zadowolenia

z życia z wiekiem:



- efekt nagromadzenia realnych negatywnych

zdarzeń



- efekt samosprawdzającej się przepowiedni

(potwierdzenie oczekiwań)



Sondaż internetowy Polityki (2004)



Czy boisz się starości ?



- 59% tak



- 36 % nie



- 5 % nie mam zdania



Ważne: niereprezentatywna próbka



Sondaż Gazety Wyborczej (2009) – prawie

83% boi się starości (przyczyny

ekonomiczne)



Badania ankietowe – 183 osób w wieku 23-26

lat, 87% stanowiły kobiety (badania własne

2003)



1. Podaj trzy określenia najbardziej kojarzące

się ze starością ?



2. Kiedy zaczyna się starość ?



Odpowiedzi: 95% skojarzeń negatywnych



starość – 41 - 86 lat (średnia 75 lat)



Granice okresów życia

Okres

Min

Maks

średnia

OS

Dzieciństwo

-p

0

3

0,27

0,67

Dzieciństwo

- k

5

19

12,63

2,88

Młodość - p

6

20

13,96

3,07

Młodość - k

15

30

22,69

3,69

Dorosłość

- p

16

31

23,31

3,95

Dorosłość

- k

49

74

58,00

7,04

Starość

50

75

59,00

7,04



0-10 lat: zabawa, beztroska, poznawanie

świata – 52 skojarzenia (14 różnych)



11-20 lat: nauka, dojrzewanie, bunt,

pierwsza miłość – 54 skojarzenia (19

różnych)



21-30 lat: rodzina, nauka, praca - 52

skojarzenia – (19 różnych)



31-40 lat: rodzina, praca, dzieci, stabilizacja

– 54 skojarzenia (15 różnych) – pojawiają się

negatywne: rutyna, stagnacja



41-50 lat: stabilizacja, praca, rodzina – 37

skojarzeń (17 różnych) – negatywne: kryzys, żal,

menopauza/andropauza



51-60 lat: emerytura, wnuki, odpoczynek – 36

skojarzeń (15 różnych) – negatywne, starość,

nuda, rutyna, strata



61-70 lat: emerytura, wnuki – 31 skojarzeń (17

różnych) – negatywne: nuda, choroby,

samotność, zmęczenie, smutek



71-80 lat: starość, choroby, samotność – 30

skojarzeń (15 różnych)



81- 90 lat: choroby, starość, śmierć,

samotność, ból – 37 skojarzeń (11 różnych) –

pozytywne: pojednanie, spokój.



Podsumowanie



Od 60 lat podobne skojarzenia, na emeryturę

od 50 (51 – 60 lat) roku życia.



Mało o dzieciach (trzy osoby) więcej po

wnukach.



Starość bardzo smutna i chora.



Zainteresowania, hobby:



Pozytywny wpływ na jakość życia



Nie ma znaczenia typ aktywności



Praca:



- pozytywny wpływ pracy na wszystkie

wymiary jakości życia – mężczyźni



- pozytywny wpływ pracy na jakość życia –

kobiety



W przypadku kobiet najkorzystniej wpływa na

jakość życia praca na część etatu



- Znaczący negatywny wpływ sytuacji

ekonomicznej (pytano o ocenę, a nie o

realne dochody) tylko w grupie, która

określiła swoją sytuację jako bardzo złą



- „nie starcza mi nawet na podstawowe

potrzeby”



szczególnie w przypadku mężczyzn –

kontekst kulturowy



1. Osobowość – ekstrawersja, neurotyczność,

otwartość na doświadczenia



2. Temperament – aktywność, wytrzymałość,

emocjonalność



3. Obiektywnym stan zdrowia - w mniejszym

stopniu niż się oczekuje



2. Subiektywny stan zdrowia – w większym

stopniu niż obiektywny (szczególnie poczucie

kontroli i samowystarczalności)



1. Depresja – szczególne znaczenie depresji

związane jest z czynnikami kulturowymi



2. Wykształcenie – wynik specyficzny dla badań

polskich



3. Wiek nie ma znaczącego wpływu – na świecie

obserwuje się wzrost poczucia zadowolenia z życia

z wiekiem



- zmiana oczekiwań



- zmiana statusu społecznego



1. Postęp medyczny



2. Czynniki kulturowe – zmiany w

spostrzeganiu starości



3. Czynniki społeczne, w tym rozpad rodziny



4. Czynniki ekonomiczne – wzrost dobrobytu